DEÜ.İİBF-İktisat Bölümü Talep Analizleri Kayıtsızlık Analizi Yrd.Doç Dr. Dilek Seymen DEÜ.İİBF-İktisat Bölümü

Tüketiciye aynı fayda düzeyini veren tüm mal bileşimlerinin oluşturduğu eğriye kayıtsızlık (farksızlık) eğrisi denir.

Kayıtsızlık (farksızlık) eğrilerinin Özellikleri Kayıtsızlık eğrilerinin her noktasında toplam fayda seviyesi aynıdır Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler Kayıtsızlık eğrileri birbirlerini kesmezler Kayıtsızlık eğrileri negatif eğilimlidirler Kayıtsızlık eğrileri orijine göre dış bükeydirler

Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu armut elma nokta 30 24 20 14 10 8 6 6 7 8 10 13 15 20 a b c d e f g Fatma’nın aynı ölçüde sevdiği elma-armut bileşimi 10 armut ve 13 elmadır.

Bir kayıtsızlık eğrisinin oluşumu armut elma nokta 30 24 20 14 10 8 6 6 7 8 10 13 15 20 a b c d e f g Armut Elma

a b Armut Elma armut elma nokta 30 24 20 14 10 8 6 6 7 8 10 13 15 20 a c d e f g Armut Elma

a b c Armut d e f g Elma armut elma nokta 30 24 20 14 10 8 6 6 7 8 10 13 15 20 a b c d e f g c Armut d e f g Elma

Marjinal İkame Oranı Tüketicinin, belirli bir fayda düzeyini koruyabilmek amacıyla tüketimi azalan maldan doğan fayda kaybını telafi edebilmek için öteki mal ve tüketimini arttırmasına, iktisatta ikame adı verilir. Tüketicinin kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken tatmin düzeyini sabit tutması için bir maldan daha fazla miktarda tüketince diğerinden vazgeçmek zorunda olduğu miktarlar arasındaki orandır. MRS = ∆Y / ∆X

Marjinal ikame oranının türetilmesi (MRS) 26 b Y malı birimi 6 7 X malı birimi

a MRS = 4 DY = 4 26 b DX = 1 Y malı birimi 6 7 X malı birimi

A B’ K ∆Y = 4 ∆Y ∆X = 1 ∆X ∆Y = 1 ∆X = 1 a MRS = 4 b Y malı birimi 26 b B’ S’ ∆X = 1 K ∆X Y malı birimi MRS = 1 c ∆Y = 1 d 9 ∆X = 1 6 7 13 14 X malı birimi

Azalan Marjinal İkame Oranı Y Marjinal ikame oranının azalacağını yani kayıtsızlık eğrisi üzerinde hareket ederken vazgeçilen mal karşılığında diğer maldan daha fazla tüketilmesi gerektiğini ifade eder A B C D E F k O X

Kayıtsızlık paftası Y malı birimi I1 X malı birimi

Kayıtsızlık paftası Y malı birimi I2 I1 X malı birimi

Kayıtsızlık paftası Y malı birimi I3 I2 I1 X malı birimi

Kayıtsızlık paftası Y malı birimi I4 I3 I2 I1 X malı birimi

Kayıtsızlık paftası Y malı birimi I5 I4 I3 I2 I1 X malı birimi

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı Y malı birimi a b I1 X malı birimi

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı Y malı birimi a b I2 I1 X malı birimi

İki kayıtsızlık eğrisinin kesişmesinin olanaksızlığı Y malı birimi a c b I2 I1 X malı birimi

Bütçe Doğrusu

Bir tüketicinin belirli bir gelirle herhangi iki maldan piyasada satın alabileceği değişik bileşimleri gösteren bir doğrudur.

Bir bütçe doğrusu a Y malı birimi X malı birimi X malı birimi 5 10 15 5 10 15 Y malı birimi 30 20 10 nokta a Y malı birimi varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe= 30TL X malı birimi

a b Y malı birimi X malı birimi X malı birimi 5 10 15 Y malı birimi 30 5 10 15 Y malı birimi 30 20 10 nokta a b b Y malı birimi varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe= 30TL X malı birimi

a b Y malı birimi c X malı birimi X malı birimi 5 10 15 Y malı birimi 5 10 15 Y malı birimi 30 20 10 nokta a b c b Y malı birimi c varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe= 30TL X malı birimi

Bir bütçe doğrusu a b Y malı birimi c d X malı birimi X malı birimi 5 5 10 15 Y malı birimi 30 20 10 nokta a b c d b Y malı birimi c varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe= 30TL d X malı birimi

Gelir artışının bütçe doğrusuna etkisi Y malı birimi varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe = 30TL X malı birimi

Y malı birimi Bütçe = 40TL Bütçe = 30TL X malı birimi Varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe = 40TL Y malı birimi Bütçe = 40TL Bütçe = 30TL X malı birimi

Y malı birimi n m Bütçe = 40TL Bütçe = 30TL X malı birimi Varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe = 40TL Y malı birimi n m 16 Bütçe = 40TL Bütçe = 30TL 7 X malı birimi

X malının fiyatında bir azalmanın bütçe doğrusuna etkisi Varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe = 30TL Y malı birimi X malı birimi

a B2 B1 c b Y malı birimi X malı birimi Varsayımlar PX = 1TL PY = 1TL Bütçe = 30TL Y malı birimi B2 B1 b c X malı birimi

Optimum Tüketim Düzeyi

Optimum tüketimin bulunması Y malı birimi I5 I4 I3 I2 I1 O X malı birimi

Optimum tüketimin bulunması Y malı birimi Bütçe doğrusu I5 I4 I3 I2 I1 O X malı birimi

Optimum tüketimin bulunması r Y malı birimi I5 I4 v I3 I2 I1 O X malı birimi

Optimum tüketimin bulunması r s Y malı birimi u I5 I4 v I3 I2 I1 O X malı birimi

Optimum tüketimin bulunması r s Y malı birimi t u I5 I4 v I3 I2 I1 O X malı birimi

Optimum tüketimin bulunması r s Y malı birimi t Y1 u I5 I4 v I3 I2 I1 O X1 X malı birimi

X malı fiyatının azalmasının etkisi Varsayımlar PX = 2TL PY = 1TL Bütçe = 30TL Y malı birimi j B1 I1 X malı birimi

a k Y malı birimi j I2 B1 I1 B2 X malı birimi Varsayımlar PX = 1TL PY = 1TL Bütçe = 30TL k Y malı birimi j I2 B1 I1 B2 X malı birimi

X malı fiyatının azalmasının etkisi Fiyat-tüketim eğrisi k Y malı birimi j I2 B1 I1 B2 X malı birimi

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi Y malı birimi B1 I1 O X malı birimi

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi Y malı birimi I2 B1 B2 I1 O X malı birimi

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi Y malı birimi I4 I3 I2 B1 B2 B3 B4 I1 O X malı birimi

Gelirde bir değişmenin tüketime etkisi Gelir-tüketim eğrisi Y malı birimi I4 I3 I2 B1 B2 B3 B4 I1 O X malı birimi

Normal ve Inferior (Düşük) Mallar Y Y Gelir Tüketim Eğrisi Gelir Tüketim Eğrisi X X Normal, Y Inferior X X Inferior, Y Normal (a) (b)

Arz Analizleri Eş-ürün Analizi

Eş Ürün Eğrileri K K k1 x3 k2 x2 X x1 L L1 L2 L TANIM : Değişik girdi miktarları ile elde edilebilecek aynı ürün miktarını gösteren bir eğridir.

Eş Ürün Eğrilerinin Özellikleri Negatif eğilimlidirler Orjine dışbükeydirler ( azalan marjinal teknik ikame haddi) Birbirlerini kesmezler

Marjinal Teknik İkame Haddi B S’ A Kı ΔL K B K2 L I s Tgs’ = - ΔK/ΔL = TRSK,L Lı L2 L

Marjinal Teknik İkame Oranı: L üretim faktörü miktarında bir birimlik bir değişmenin K üretim faktörü miktarında kaç birimlik bir değişmeyi gerektirdiğini gösterir. Bir üretim faktörü artarken diğeri azaldığı için ΔK/ΔL değeri negatiftir. Bunu pozitif yapabilmek için önüne negatif işareti koyarız. MTRS Üretim faktörlerinin Marjinal Fiziki Ürünlerinin birbirine oranına eşittir. ΔL . MPL = ΔK . MPK MPL/MPK = ΔK/ΔL

Eş Maliyet Doğrusu Sermaye birimi (K) a TC = 300 000 TL PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL TC = 300 000 TL a Sermaye birimi (K) TC = 300 000 TL Emek birimi (L)

PK = 20 000 TL W = 10 000 TL TC = 300 000 TL a Sermaye birimi (K) b TC = 300 000 TL Emek birimi (L)

PK = 20 000 TL W = 10 000 TL TC = 300 000 TL a Sermaye birimi (K) b c TC = 300 000 TL Emek birimi (L)

PK = 20 000 TL W(Wage) = 10 000 TL TC = 300 000 TL a Sermaye birimi (K) b c TC = 300 000 TL d Emek birimi (L)

Üretici Dengesi TPP1 s TC = 500 000 TL Sermaye birimi (K) Emek birimi (L)

Üretici dengesi t r s u v Sermaye birimi (K) K1 TPP5 TPP4 TPP3 TPP2 O L1 Emek birimi (L)