SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KAMU ÖLÇMELERİ ÖDEVİ KONU: ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ KIRSAL ALANA ETKİLERİ MUZAFFER BAYTEMİR 081206061

İÇİNDEKİLER: ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE KIRSAL ALAN TANIMLARI KIRSAL ALANDA, ARAZİ PARÇALANMASININ NEDENLERİ VE SAKINCALARI PARÇALANMANIN KIRSAL ALANIN EN ÖNEMLİ GEÇİM KAYNAĞI OLAN TARIM İŞLETMELERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ ÇÖZÜM YOLU(ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI) TÜRKİYE’DE ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASININ TÜZEL YAPISI 3083 SAYILI KANUN VE ANAYASANIN “TOPRAK MÜLKİYETİ” BAŞLIKLI 44 ÜNCÜ MADDESİ 5403 SAYILI TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI KANUNUNA GÖRE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI: KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ UYGULANMIŞ ÖRNEKLER VE SONUÇLARI KAYNAKLAR

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI: Arazi toplulaştırılması; aynı şahsa veya çiftçi ailesine ait, çeşitli nedenlerle, ekonomik üretime imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede; parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş dağınık, küçük arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir. ARAZİ TOPLULAŞTIRMA *İngilizce: land consolidation *Almanca: flurbereinigung veya landliche Neuordnung *Hollandaca:ruilverkaveling *Fransızca:remembcement olarak ifade edilir.

Geniş anlamda, yapılan bu çalışma ile çiftçi ailesinin yaşam düzeyini yükseltecek, tüm teknik, ekonomik ve sosyal tedbirleri almaktır. Bu sayede Toprak Muhafaza ve Zirai sulama ve arazi ıslahı tedbirleri daha kolay ve ucuza mal olabilecektir.

KIRSAL ALAN:

  İlçe sınırları dahilindeki nüfus yoğunluğunun km2 başına 150 kişiden az olması durumunda bu ilçenin nüfusu kırsal, 150 kişiden fazla olması durumunda ise kentsel kabul edilmektedir Türkiye'de kırsal nüfusun yaşadığı yerleşme birimlerinden kırk bine yakını köy kanununun uygulandığı ve köy olarak tarif edilen yerleşme yerleridir. Geriye kalanı 26,000 yerleşim birimi ise, idari yönden köylere bağlı çiftlik, mahalle, oba, mezra, iskele ve istasyon gibi çok az haneli yerleşim yerleridir.

KIRSAL ALANDA, ARAZİ PARÇALANMASININ NEDENLERİ VE SAKINCALARI: Herkes kendisine düşen arazide isteğine göre ekim yapmakta bu ise hem tarımdaki verimliliği düşürmekte hem de tarım yapabilme maliyetlerini artırmaktadır. Parçalanma, tarım işletmelerini oluşturan arazilerin parseller halinde değişik yerlere dağılmış olduğunu ifade eder. Ülkemizde Arazi parçalanması başlıca sebebleri: *Doğal koşullar nedeniyle ortaya çıkan zorunlu parçalanma *Tarımsal faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan parçalanma *Nüfus artışı, miras ve alım satımlar nedeniyle ortaya çıkan parçalanma

KIRSAL ALANDA , ARAZİ PARÇALANMASI ÜZERİNE YAŞANAN OLUMSUZLUKLAR: Ülkemizdeki tarım işletmelerinin kullandıkları arazi miktarı küçük ölçekte, birbirinden uzak ve çok sayıda parçalardan meydana gelmiştir. Arazi parçalılığı miras hükümleri, satış, kanal ve yol inşası vb. nedenlerle gittikçe artmakta ve tarım işletmeleri, ekonomik işletme büyüklüklerinin altına düşmektedir. Bu durum tarımsal yapıyı, masrafları ve üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. *Tarım işletmelerinin büyük bir bölümünün toprağı bir ailenin geçimini sağlayamayacak kadar küçüktür. *Kırsal toplum insanının önemli bir bölümünün hiç toprağı yoktur.

*Halen geçerli olan kiracılık yarıcılık ve ortakçılık düzeni ekonomik ve verimli tarım yapılmasını engellemektedir. *Tarım işletmelerinin büyük bir çoğunluğunda araziler küçük parseller halinde dağınık ve şekilleri düzensizdir. *Artan nüfusun tarım dışı sektörlere çekilememesi ve diğer nedenlerinden dolayı, tarım işletmelerinin sahip olduğu arazilerde parçalanma sürmekte ve ekonomik işletme büyüklüğünün altına düşülmektedir. Bunun için ülkemizde süratle arazi toplulaştırması yapılarak, dağınık ve parçalı arazilerin birleştirilmesi suretiyle bir işletme bünyesi bütünlüğü sağlanmalıdır.

PARÇALANMANIN KIRSAL ALANIN EN ÖNEMLİ GEÇİM KAYNAĞI OLAN TARIM İŞLETMELERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ: *Arazinin kullanımındaki etkileri *Üretim Üzerine Etkisi *İşçilik Giderleri Üzerine Etkisi *Makina Verimi Üzerine Etkisi *Sulama Projelerindeki Olumsuz Etkileri

“KIRSAL ALANDA YAŞANAN BU SORUNLARDAN KAYNAKLANAN 3 TEMEL SONUÇ ÇIKAR: 1)Kırsal alanda yaşayan vatandaşların gelir düzeyinin düşmesi ve maddi zararı, buna bağlı olarakda topraktan kopma olaylarının yaşanması. 2)Kırsal alanda yaşayan ve toprağı olmayan vatandaşın zor ve düşük seviyedeki ekonomik durumu. 3)Topraklarımızı verimli olarak kullanılamaması ve maddi zararlardan dolayı tarımın azalması. Bunlara bağlı olarakda Ülkemizin tarım ürünlerinde de dışa bağımlı olması ve Ülke ekonomisinin düşüşü.

ÇÖZÜM: KIRSAL ALANDA; ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ARAZİ DÜZENLEMESİ

TÜRKİYE’DE ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASININ TÜZEL YAPISI: *Arazi toplulaştırmasının tüzel yapısını, başta 1982 Anayasası ile 4721 Sayılı Yurttaşlar Yasası olmak üzere, 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu yasası, 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı yasası ve ilgili diğer yasa ve yönetmelikler oluşturmaktadır. *Anayasanın 44. Maddesi’ne göre; Devlet, toprağın verimli olarak işletilmesini korumak ve geliştirmek, erozyonla kaybedilmesini önlemek ve topraksız olan veya yeter derecede toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşanlara toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır. Değişik tarım bölgeleri ve çeşitlerine göre toprağın genişliğini tespit edebilir.

TÜRKİYE’DE ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASININ TÜZEL YAPISI: *4721 Sayılı Yurttaşlar Yasasının 755. maddesine göre; Su yollarını düzeltme, sulama, bataklık yerlerini kurutma, yol açma, orman yetiştirme, arazileri toplulaştırma gibi iyileştirme işleri, ancak ilgili maliklerin ortak girişimleriyle yapılabilecekse, arazinin yarısından fazlasına sahip bulunmak koşuluyla maliklerin üçte ikisinin bu yolda karar vermeleri gerekir. Diğer malikler de bu karara uymak zorundadır. Alınan karar, tapu kütüğünün beyanlar sütununda gösterilir.

3083 SAYILI KANUN ve ANAYASANIN “TOPRAK MÜLKİYETİ” BAŞLIKLI 44 ÜNCÜ MADDESİ: *Anayasanın 44. maddesinde; “Devlet, toprağın verimli ve ekonomik olarak işletilmesini korumak ve geliştirmek, erozyonla kaybedilmesini önlemek ve topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşan köylüye toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır. Kanun, bu amaçla, değişik tarım bölgeleri ve çeşitlerine göre toprağın genişliğini tespit edebilir. Topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçiye toprak sağlanması, üretimin düşürülmesi, ormanların küçülmesi ve diğer toprak ve yer altı servetlerinin azalması sonucunu doğuramaz. Bu amaçla dağıtılan topraklar bölünemez, miras hükümleri dışında başkalarına devredilemez ve ancak dağıtılan çiftçilerle mirasçıları tarafından işletilebilir. Bu şartların kaybı halinde, dağıtılan toprağın Devletçe geri alınmasına ilişkin esaslar kanunla düzenlenir”. hükmüne sahiptir.

5403 SAYILI TOPRAK KORUMA VE ARAZİ KULLANIMI KANUNUNA GÖRE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI: *Arazilerin doğal ve yapay etkilerle bozulmasını ve parçalanmasını önlemek, parçalanmış arazilerde ise doğal özellikleri, kullanım bütünlüğü ve mülkiyet hakları gözetilerek birden fazla arazi parçasının birleştirilip ekonomik, ekolojik ve toplumsal yönden daha işlevsel yeni parsellerin oluşturulmasını ve bu parsellerin arazi özellikleri ve alanı değerlendirilerek kullanım şekillerinin belirlenmesini, köy ve arazi gelişim hizmetlerinin sağlanmasını ifade eder

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: İşletmelerin Net Arazi Kullanma Alanında Artış : *Tarla tarımında genellikle parsel sınırına yaklaşamama nedeniyle sınıra paralel 30 cm genişliğindeki bir toprak şeridi ekilememektedir. Bu durum bir kısım arazinin boş kalmasına ve üretim kaybına yol açmaktadır. *Yapılan bir araştırmaya göre, toplulaştırmadan önce 5 parçadan oluşan 33.8 dekarlık bir tarım işletmesinin mülkiyet haritasından yapılan ölçümlere göre parsel kenarları toplamı 1929 m ve bu işletmede, ürün alınamayan arazi miktarı (1929x0.30)=578.7 m2 olarak saptanmıştır.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: *Toplulaştırmadan sonra tek bir parsel haline gelen bu işletmede yeni parselin kenar uzunlukları toplamı 742 m ve ekilemeyen alan miktarı 222.6 m2 olarak bulunmuştur. *Arazi kaybı farkları karşılaştırıldığında, toplulaştırma ile bu işletmenin 356.1 m2 daha fazla arazi işleyebileceği ve net arazi kullanma alanının artabileceği belirlenmiştir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 2)Parsel Sayısı Azalmakta, Parsel Büyüklükleri Artmakta, Parsel şekilleri düzenlenmekte ve şahıslara Ait Hisseler birleştirilmektedir. *Toplulaştırma projelerinin uygulanmasından sonra proje alanındaki parsel sayısı azalırken, parsel büyüklükleri artmakta ve parsel şekilleri düzeltilmektedir. Ayrıca değişik parsellerde dağılmış bulunan şahıslara ait arazi mülkiyet hisseleri birleştirilerek tüm bir parsel haline getirilmektedir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 3) Parsellerin Korunmasında Kullanılan Malzemede Azalma Olmaktadır. *Ülkemizde özellikle entansif tarım yapılan alanlarda parsellerin tel çit, duvar, tahta perde ve bitkisel çitlerle korunmasına çalışılmaktadır.Parselleri dağınık ve küçük olan işletmelerde kenar uzunluklarının fazla oluşu nedeniyle koruma materyalinin miktarı da fazla olmaktadır.Toplulaştırmadan sonra birleşen parsellerin kenar uzunluklarında ise belirli bir azalma olduğundan, korumada kullanılan malzeme miktarının azalması nedeniyle işletme giderleri olumlu yönde etkilenmektedir

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 4) İşletme Merkezi İle Parseller Arasındaki Uzaklıkta Azalma Olmaktadır. *Tarım işletmelerinde toprak işlenmesi, ekim, dikim, bakım ve hasat gibi çeşitli faaliyetler için işletme merkezinden veya köyden ayrı ve değişik yerlerde bulunan tarlalara gidip gelme sırasında, çiftçilerin parsel sayısıyla orantılı olarak fazla yol katetmesi iş, zaman ve akaryakıt kaybıyla; taşıt ve makinaların yıpranmasına yol açmaktadır. Arazi toplulaştırması uygulamaları ile bu kayıpların en az düzeye inmesinin sağlanabileceği açıkça ortaya çıkmaktadır.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: örneğin; *Erzincan-Güllüce köyü arazi toplulaştırma projesinde ise aynı uzaklığın ortalama %37 oranında azaltılması mümkün olmuştur. Orta derecede entansif çalışan bir tarım işletmesinde 1000 m uzaklıktaki bir tarlaya 500 m’ lik bir uzaklık eklenmesi, saf hasıla üzerinde %5 olumsuz etki yaptığına göre arazi toplulaştırmasının sadece ulaşımda sağladığı olanaklar nedeniyle tarım işletmelerinin net gelir artışı üzerinde önemli derecede etkili olduğu söylenebilir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 5) Teknik Tarım Yöntemlerinin Uygulanmasında Kolaylık, İşçilik Gereksinmesinde Azalma Olmaktadır. *Toplulaştırma uygulamasıyla bir işletmeye ait bütün parsellerin bir araya getirilmesi, şekillerinin düzenlenmesi ve alt yapı tesislerinden bütün işletmelerin eşit oranda ve tekniğe uygun bir düzeyde yararlanmasının bir sonucu olarak, her türlü işletme faaliyetlerinde teknik tarım yöntemlerinin uygulanmasında kolaylıklar sağlanmaktadır. Bunlar arasında makina kullanma, ekim nöbeti ve entansif tarım olanaklarının artması; toprak işlenmesi, ekim, dikim, bakım ve hasat işlerinin kolaylaşması; sulama randımanının artması; iş gücü ve zaman gereksinmesinde tasarruf sağlanması gösterilebilir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: Örneğin: *Adana-Ceyhan-Doruk köyünde planlanan toplulaştırma projesinde tarım arazilerine yalnız pamuk ve soya ekilmesi halinde, işletme parsel uzaklığında meydana gelen azalmanın bir yılda 11.460.073 Mj eşdeğerinde enerji tasarrufu sağlayabileceği hesaplanmıştır.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 6) Sulama projelerinin yatırım giderlerinde tasarruf sağlanmaktadır. *Yurdumuzda uygulanmakta olan kalkınma planlarında tarımsal yatırımlar, sulama geliştirme yatırımlarını da kapsamaktadır. Bunlar devlet sulama sistemlerinin geliştirilmesi amacıyla öncelik verilen yatırımlardır.Uygulanacak sulama geliştirme projelerinin en ekonomik şekilde gerçekleştirilmesinde arazi toplulaştırması önemli bir etken olmaktadır. Yapılan araştırmalar ülkemizde arazi toplulaştırması uygulamalarının, sulama geliştirme projelerinin giderlerinde, ortalama %36.7 tasarruf sağlandığını ortaya çıkarmıştır

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: Örneğin; *Bursa-Karacabey DSİ sulama projesinde, kanal uzunluklarının kısalması, kanalet tiplerinin küçülmesi ve sanat yapılarındaki azalmanın, proje maliyetinde % 30 oranında tasarruf sağlayabileceği belirlenmiş ve ayrıca büyük rakamlara erişen kamulaştırma bedelinin ortadan kalktığı açıklanmıştır.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 7)Tarım İşletmelerinde Verim ve Gelir Artışı Sağlanmaktadır *Arazi toplulaştırması proje alanlarında, toplulaştırmadan sonra işletmelerin net arazi kullanma alanının artması, işletme merkezi ile parseller arasındaki uzaklığın azalması, parsellerin korunması için alınan önlemlerin maliyetindeki azalma, teknik tarım yöntemlerinin uygulanmasında sağlanan kolaylık, iş gücü ve zamandan sağlanan tasarruf, üretimin ve net gelirin artışını oluşturan etkenler olarak gösterilebilir.Ancak arazi toplulaştırması ile birlikte fiziksel tesislerin de yapılması, gelir artışında toplulaştırmanın ne derece etkili olduğunun ayrıca ortaya çıkarılmasını gerektirir. Bu tip projelerde toplulaştırmanın sağladığı artışın %15 dolayında olduğunu belirtmektedir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: Örneğin; *Eskişehir-Alpu DSİ sulamasında toplulaştırmanın teknik ve ekonomik analizinin yapıldığı bir araştırmada proje alanında toplam net gelirin %22.3 oranında arttığı belirlenmiştir.

KIRSAL ALANDA ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI VE ETKİLERİ: 8)Proje Alanındaki Çiftçiler Arasında Huzur Sağlanmaktadır. *Ülkemizde arazi mülkiyeti çok önemli bir değerdir. Bu nedenle varisler ve komşular arasında süregelen mülkiyet anlaşmazlıkları sosyal huzurun bozulmasında yerel yönetim ve yargı kuruluşlarına sık sık başvurulmasında başlıca etkenler olarak gösterilmektedir. *Arazi toplulaştırması bu tür anlaşmazlıkların bir bölümünün ortadan kaldırılmasında veya tamamen çözümlenmesinde ve dolayısıyla sosyal huzurun nispeten sağlanmasında etkili bir rol oynamaktadır.Sonuç olarak arazi toplulaştırmanın katkıları tüm araştırmalar ile ispatlanmıştır.

KAYNAKLAR Tarım Reformu Genel Müdürlüğü kaynakları www.Perweb.firat.edu.tr http://www.hkmo.org.tr/resimler/ekler/e840aa9583592e7_ek.pdf Sayın Hocalarımızın ders notları