Doku Kültürü; Yeni doku, bitki veya bitkisel ürünlerin elde edilmesi amacıyla, bütün bir bitki ya da hücre, doku ve organ gibi bitki kısımlarının steril şartlarda ve yapay besin ortamlarında kültüre alınması işlemidir.

Geleneksel yöntemlerle kolay çoğaltılmayan bitkilerin çoğaltılması Amaçları: Geleneksel yöntemlerle kolay çoğaltılmayan bitkilerin çoğaltılması Bitkilerin klonal hızlı çoğaltılması Patojenlerden ari bitki elde edilmesi Islah amaçlı çalışmalar Somaklonal varyasyonların oluşturulması Haploid bitkilerin elde edilmesi Bitki gen kaynaklarının muhafazası Biyokimyasal ürünlerin (sekonder metabolitlerin) elde edilmesi

Bitki doku kültürlerinde farklı kültür teknikleri kullanılmaktadır Bitki doku kültürlerinde farklı kültür teknikleri kullanılmaktadır. Bunlar, Meristem kültürü Sürgün ucu kültürü In vitro mikroaşılama Somatik embriyogenez Anter kültürü Polen kültürü Kallus kültürü Hücre kültürü Protoplast kültürü Embriyo kültürü

Meristem Kültürü Sürgün ucundaki meristematik büyüme konisi ile hemen altındaki birkaç yaprak taslağını içeren kısmın (0,1-0,5 mm) binoküler mikroskop altında kesilerek çıkarılması ve in vitro koşularda yapay besin ortamlarında kültüre alınarak bunlardan tam ve sağlıklı bitkiler elde edilmesini kapsamaktadır.

Meristem kültüründe, izole edilen meristemin büyüklüğü başarı oranını büyük ölçüde etkilemektedir. Doku büyüklüğü arttıkça, başarı oranı da artmakta, ancak virüssüz bitki elde etme şansı aynı oranda azalmaktadır. Bu nedenle, virüssüz bitki eldesi amaçlanıyorsa, meristemler bir ya da iki yaprak taslağı ile izole edilmeli ve eksplant büyüklüğü 0,2 – 0,5 mm arasında olmalıdır. Yaprak Taslağı Meristem

Meristem Kültürünün Kullanım Amaçları; Virüs ve virüs benzeri organizmaların yanısıra, bakteriyel ve kontrolü çok zor olan mantari hastalıkları taşımayan bitkiler elde etmek: “Baz” materyal elde etmek

Sürgün Ucu Kültürü Sürgün ucu kültürünün meristem kültüründen tek farkı daha büyük (2 mm – 2 cm) eksplantların kullanılmasıdır. Bağcılıkta bu teknik, meristem kültürü ile elde edilen üstün nitelikli klonlara ait sağlıklı bitkilerin hızlı çoğaltılmasında kullanılmaktadır.

In vitro Mikroaşılama (In vitro micro grafting)

Mikro aşılama, özellikle köklenme sağlanamadığı için meristem kültürü yoluyla tam bitki elde edilemeyen türlerde (meyve türlerinin büyük çoğunluğu) virüslerden ari bitki elde edilmesinde kullanılan bir tekniktir. Tekniğin esası, anaç çöğürlerine ait genç sürgünün 1.5-2 cm’den tepesi vurulduktan sonra, bunun üzerine 0.1-0.8 mm büyüklüğündeki sürgün ucu meristeminin in vitro koşullarda aşılanmasıdır.

In vitro mikroaşılama, virüs ve benzeri etmenlerden arındırılmış asma elde edilmesi; aşı yerinde meydana gelen değişimlerin incelenmesi; indeksleme çalışmalarının kısa sürede sonuçlandırılması ve aşı uyuşmazlığı mekanizmasının incelenmesi amaçları ile uygulanmaktadır.

SOMATİK EMBRİYOGENESİS Vejetatif hücrelerden gelişen embriyolar somatik embriyo olarak adlandırılır. Amaçları: Klonla çoğaltım Sentetik tohum üretimi Gen aktarımı

Figure 3. Somatic embryos from ‘Sultanina’ in WPM media (left) and plantlets transfered to ½ MS media for further development (right).

Embriyo Kültürü Amaçları: In vivo’da tohum çimlenme oranının düşük olduğu anaç ve çeşitlerde, çimlenme oranını artırmak Stenospermokarpik üzüm çeşitlerini ana ebeveyn olarak kullanabilmek Erkenci üzüm çeşitlerinde embriyo çimlenme oranını artırmak Tohum canlılıklarını test etmek

In ovulo embriyo kültürünün aşamaları 1 2 3 4 5 6 7 In ovulo embriyo kültürünün aşamaları

Kallus Kültürü Kallus kültürü, bitki parçalarının uygun besin ortamlarında kallus oluşturmasıdır. Amaçları: Organogenez Sekonder metabolit üretimi