BÖLÜM 5 Yenidoğan

Yenidoğan Yenidoğanın Fiziksel Özellikleri Yenidoğanın Psikolojik Durumları • Uyuma • Tetikte ve Aktif Aktivite Durumu • Ağlama •Emzirme • Refleksler • Araştırma/Keşfetme ve Alışma Özel Gereksinimi olan Yenidoğanlar Genetik Bozukluklar • Çevresel Risk Faktörleri • Kötü Sağlık Durumu ve Prematürelik Özet

Yenidoğan Dönemi (Neonatal Periyod): bebeklerin sıradışı bir görünümlerinin olduğu, yardıma muhtaç, hassas ve bir daha asla olmayacakları kadar bağımlı oldukları doğumdan sonraki ilk birkaç haftayı içeren gelişimsel dönem. Ör. Bk. 86

Yenidoğanların Fiziksel Özellikleri Sefalokaudal Gelişim Eğimi (Cephalocaudal Growth Gradient): gelişim eğimi bebek ve çocukların baş ve beyinlerinin bacakları ve ayaklarından daha hızlı gelişmesini sağlayan insan gelişimindeki baştan ayağa ilerleyen eğilim. Merkezden Dışarıya Gelişim Eğimi (Proximodistal Growth Gradient): Bebek ve çocukların gövdeleri uzantılarından daha hızlı gelişebilmesini ve büyük hareketlerin el ve ayak parmaklarının incelikli hareketlerinden önce gelmesini sağlayan vücudun merkezinden dışarıya doğru ilerleyen insan gelişimi eğilimi.

Yenidoğanların Psikolojik Durumları Yenidoğanlar yaşamlarının ilk birkaç gününde sınırlı sayıda aktivite ile meşgul olurlar: dünyanın dönüşünü izler, ara sıra ağlar, ve büyük çoğunlukla uyurlar. Bu tip çeşitli deneyimler psikologların deyimi ile Tablo 5—1’de listelenen psikolojik durumlar içerisinde gruplanırlar.

Hızlı Göz Hareketli (REM) Uyku [Rapid Eye Movement (REM) Sleep: Yetişkinlerin çocuklardan daha çok vakit geçirdikleri beynin özellikle aktif olduğu önemli uyku aşaması. Bu aşama yenidoğanın sinir sistemi için gerekli olan antrenmanı sağlar. Tetikte (Atik) Ve Uyanık Durum: Yeni doğaların dikkatli oldukları ve içinde bulundukları dünyayı araştırıp, duyularını ve motor becerilerini denedikleri durumdur.

Refleksler (Reflexes): Emme, aranma, kavrama gibi bebeğin sinir sitemi içinde yerleşmiş olan istemsiz hareketler. Bunlar doğumda belirginken 6. ay civarında kaybolurlar. Yenidoğan çeşitli reflekslerle —bebeğin sinir sistemi içine yerleşik istemsiz hareketler meşguldür. Yaygın reflekslerin bir listesi, tanımları ve gelişim akışları ile birlikte Tablo—5.2’de verilmiştir. Ör. Bk. 95

Araştırma/Keşfetme ve Alışma Alışma (Habituation): Bebeklerin nesne ve olayları tanıdığı/alıştığı onlarla ilgilenmediği bir psikolojik süre. Psikiyatristler bebeklerin neyi bildiklerini ve neleri yapabildiklerini çalışmak için “alışma” dan faydalanmışlardır.

Özel Gereksimi Olan Yenidoğanlar Genetik Bozukluklar Çevresel Risk Faktörleri Kötü Sağlık Durumu ve Prematürelik

ÖZET Yenidoğanlar —doğumdan 3-4 haftalığa kadar olan bebekler— sıra dışı hatta şaşırtıcı bir dış görüntüye sahiptirler. Yüzleri bazen şişkin ve başlarının şekli doğum kanalındaki seyahatlerinden dolayı bozulmuş gibi görünebilir. Vücutlarının üst kısmı daha büyüktür, orantısız şekilde büyük bir başları vardır.

Yenidoğanlar zamanlarının büyük kısmını uyumayı, ağlamayı, tetikte ve uyanık durumlarda dünyayı incelemeyi, içeren psikolojik durumlar içerisinde geçirirler. Uyanık durumlarda, yerler, basit refleksleri uygularlar; nesneleri ve insanları incelerler. İnceledikleri şey onlara bilindik gelmeye başladığı zaman ilgilerini kaybederler.

Alışma (habituasyon) denilen bu fenomen sayesinde araştırmacılar bebeklerin neleri bildiklerini ve neleri yapabildiklerini çalışabilmektedirler.

Bazı yeni doğanların gelişimleri istenmeyen çeşitli durumlar yüzünden zayıf gerçekleşebilir. Gelişimsel bozuklukların genetik sebepleri vardır. Hamilelik döneminde alkol ve madde kullanımı gibi çevresel zararlı maddeler de bebeğin sağlıklı gelişimini etkiler. Bebeğin normal gelişimini etkileyen hastalık, anemi ve ani bebek ölümü sendromu gibi durumlar beyaz olmayan ve yoksulluk içinde yaşayan gruplarda daha yaygın olarak görülür.