METEOROLOJİ DERSİ HAVA KÜTLELERİ CEPHE SİSTEMLERİ Prof.Dr. Ahmet ÖZTÜRK

Her yeri aynı sıcaklıkta Hava Kütlesinin Tanımı Hava kütlesi, özellikle sıcaklık ve nem bakımından aynı özelliğe sahip yatay ve düşey yönde geniş alanları içine alan atmosfer parçalarıdır. 3-10 gün sonra Her yeri aynı sıcaklıkta ısınır

Her yeri aynı sıcaklıkta 10-15 gün sonra Her yeri aynı sıcaklıkta soğur Soğuma daha geç olur. Çünkü ısınan hava hızla yükselir. Soğuyan hava daha yavaş çökelir.

Hava kütlesinin oluşabilmesi için şunlar gereklidir; 1.Homojen yapıda yeryüzü (geniş kara veya okyanus yüzeyi) 2.Yüzeyin fiziksel özelliğini alabilmesi için yeterli süre Hava kütlesi oluşumu en çok kutup ve ekvator bölgelerinde görülür. Çünkü orta enlemlerde, ısı, nem değişimi çok çabuk olur. Tanzanya’da yıl boyu sıcaklık 20-350C arasındadır. Bu yüzden hava kütlesi oluşumu kolaylaşır. Hava kütleleri gittikleri yerlere kaynak bölgesinden aldıkları özellikleri götürürler. Ancak hava kütlesinin alt kısmı geçilen yerin özelliklerini de alır. Örneğin okyanustan geçerken nem kazanmak gibi.

(T) (E) (P) HAVA KÜTLELERİNİN SINIFLANDIRILMASI Hava kütleleri ortak özellikleri olan sıcaklık, nem, kararlı olup olmama durumlarına göre, 3 fiziksel özelliğe göre sınıflandırılırlar. Bu özelliklerini de kaynak bölgelerinden almaktadırlar. Hava kütleleri belirli özelliklerine karşılık gelen bir harfle ifade edilirler. Arktik Hava Kütlesi (A) 1. Kaynak bölgelerine göre sınıflandırma Tropikal Hava Kütlesi (T) Ekvatoral Hava Kütlesi (E) Polar Hava Kütlesi (P)

2.Nemliliğe göre sınıflandırma Eğer H.K. denizde oluşmuşsa fazlaca nem içerir ve denizsel bir hava kütlesidir. (Maritime) (m) adını alır. Karalar üzerinde oluşmuşsa kontinental c adını alır. Buna göre hava kütleleri mA, mP, mT, mE ve cA, cP, cT, cE isimlerini alırlar. 3.Sıcaklığa göre sınıflandırma Sıcak kaynaklı ve sıcak özellik gösteren hava kütleleri Warm (w) adını, soğuk hava kütleleri de (kalt) (k) adını alırlar. mPk=Denizsel kutupsal soğuk hava kütlesi gibi. cEw=karasal ekvatoral sıcak H.K.

CEPHE SİSTEMLERİ Farklı özelliklerdeki (sıcaklık, nem, yoğunluk) hava kütlelerini birbirinden ayıran geçiş bölgelerine cephe veya cephesel yüzey denir. Hava haritalarında soğuk cepheler mavi, sıcak cepheler kırmızı, oklüzyon (karışım) cepheler de pembe renkli çizgilerle gösterilir. Cephelerin genişliği 10 ile 100 km arasında değişir ve 3 boyutludurlar. Atmosferde meydana gelen sıcaklık, nem ve yoğunluklarda oluşan farklılıklara göre yeni bir cephenin oluşmasına Frontojenez, cephelerin özelliklerini kaybederek ortadan kalkmalarına ise Frontoliz denir.

Cephelerin oluşumu atmosferdeki hava hareket tiplerine bağlıdır. a) Geçiş b) Siklonik dönüş c) Antisiklonik dönüş d) Konverjan e) Diverjans f) Deformasyon alanı: Şekildeki gibi hava kütlelerinin bir hat boyunca yaklaştığı 2 yüksek 2 alçak basınç arasında kalan alana deformasyon alanı denir. Buralar cephe oluşumu için çok uygundur.