YETİŞKİNLERİN PSİKOLOJİK DAVRANIŞ BİÇİMLERİ Dr.Mustafa ÇAM

T.D.K. Davranış tarifi davranış isim   1 .    Davranma işi veya biçimi, tutum, muamele, hareket.        2 .   felsefe  Dıştan gözlemlenebilecek tepkilerin toplamı.  3 .   psikoloji  Organizmanın uyaranlar karşısındaki tepkilerinin bütünü.

Atalar ne demiş??? İnsan yedisinde neyse yetmişinde de odur. Ağaç yaşken eğilir. Bugün geçmişin temelleri üzerine kurulur. Gerçekten de davranışlarımızın ortaya çıkmasında temel rolü olan kişiliğimiz çocukluk çağlarında yapılanır ve sonra üzerinde ufak değişimler yapılarak tüm bir yaşam değişmez.

Kişilik nedir? İnsanın iç dünyasında süre giden, ancak farkında olmadığı çatışmaların top yekün dış dünyaya yansımasıdır. Kişinin gördüğü eğitimin, kendi iç dünyasında değerlendirilmesi sonucu ortaya çıkan kısmıdır. Davranışlar, gözümüzün rengi gibi doğuştan gelen özellikler değildir! İçinde bulunduğumuz ortama ve karşımızdaki kişilerin tutumlarına göre davranışımızı seçme şansımız vardır.

Davranış ve Bilinç!!! Davranışlarımızın büyük kısmı bilinçsiz yaptığımız davranışlardır. Bunlar çoğu kez kaynağını bilinçaltı dediğimiz kişilik katmanından alır. Bilinçlilik durumu insan yaşamının çok az bölümüdür. Ancak bir dükkanın vitrini gibi kişiliğimizin dışa yansıması olduğu için önemlidir.

Kişilik Katmanları Üstben (Süperego) Ahlaki, Toplumsal ve Dinsel gibi değer yargılarının yer aldığı ve kişinin toplumsal , sosyal yaşama ayak uydurması için kontrolü sağlayan kişilik katmanıdır. Ben (Ego) Kişinin istek ve arzularının dış dünya ile uyumlu bir şekilde doyuma ulaşmasında rol oynar. Altben (İd) Temel dürtüleri kapsayan bölümdür. (Cinsel ve Saldırgan Dürtüler)

Üstben Ben Altben

Çocuk Altbenlikle Dünyaya geliyor ve ilk önceleri her şeyi haz prensibine göre doyuma ulaştırmaya çalışıyor 3-5 ay sonra, kendisinin evrende bağımsız ve tek başına bir varlık olduğu bilincine varıyor ve ilk kez çocukta “Ben” kavramı gelişiyor. 8-9 ay sonra da yavaş yavaş kendisine konan yasaklarla, ayıplamalarla, ve eklenen değer yargıları sistemleri ile “Üstben” kavramı yeşermeye başlıyor.

Kişilik Yelpazesi Kişilik oluşumlarını bir yelpazenin iki ucu gibi değerlendirilecek olursak, bu yelpazedeki değişimlerin Üstben ve altben arasındaki çatışmada ortaya çıkan oransal üstünlüklere göre sınıflandığını görürüz. Üstben’in aşırı gelişmiş olduğu kişiler daha ziyade “Obsessif” diye nitelendirebileceğimiz, düzen ve düzene uyma, düzeni koruma konusunda aşırı çaba gösteren yapıdadırlar ve yelpazenin bir ucunu temsil ederler. Yelpazenin diğer ucunda, üstben’in çok az geliştiği kişiler ise ”Antisosyal Kişilik” diyebileceğimiz, düzen karşıtı ve düzen tanımayan kişilerdir. Kişisel çıkar ve hazlarını toplum değerleri üzerinde tutarlar.

Davranışlar nasıl ortaya çıkar? Uyarana refleks bir yanıt olarak ve uyaranla orantılı veya abartılı bir şekilde. Abartılı yanıtlar bazen bir bozukluğun ön belirtisidir. Planlanmış bir tepki olarak, kortikal dediğimiz beyin katmanında bir süzgeçten geçirilerek bilinçli davranışlar.

Bilinçli Davranışın Biyolojisi Beyinde milyarlarla ifade edilebilecek kadar çok sayıda “nöron” olarak adlandırılan sinir hücreleri mevcuttur. Bu hücreler arasında da belki yine trilyonlarla ifade edilebilecek ve sürekli değişkenlik gösteren bağlantılar kurulur. Bir nöronun kendi hücreiçi iletisi milivolt düzeyindeki elektriksel bir iletidir. Ancak iki nöronun bağlantı yaptığı alanlarda (Sinaptik alan) ileti nöronal ileticiler dediğimiz bir takım kimyasal moleküller aracılığı ile yapılır. (devamı arkada)

Bu kimyasal moleküllerin uyaranlar karşısında takındıkları tutumlar ve gösterdikleri değişimler kişinin davranışlarının biyolojik temellerini oluşturur. Ruh ve beden ayırımı diye bir ayrım yapmak doğru değildir, çünkü ruh dediğimiz yapı da, nihayetinde diğer organlarımız gibi bir organımız olan beynimizin kimyasal ileticilerin yarattığı değişik kombinasyonlar sonucu ortaya çıkarttığı bir sentezdir. 2