ÖFKE VE SALDIRGANLIKLA BAŞAÇIKMA YÖNTEMLERİ

KIZGINLIK NEDİR? İşte, ilişkilerde ve yaşam kalitesinde sorunlara yol açar. Düşünmede çarpıklığa yol açar. EMOSYONEL BİR DURUM ŞİDDETİ DEĞİŞİR BAŞA ÇIKMA MEKANİZMASIDIR Vücudumuza, benlik saygısı ve değerlerimize tehdit algıladığımızda oluşur Korkuyla ilişkilidir. Anger is an emotional state that varies in intensity from mild irritation to intense fury and rage. (APA, 1999) Under a coping mechanism: Anger is a coping mechanism for dealing with some event that threatens our body, property, self esteem, values of what we hold near and dear of when we don’t get our way. (Lynn Namka, 1997) Your thoughts and beliefs can make you angry. Your negative self talk helps you hold onto your anger. Your positive self talk can talk your own anger down (Lynn Namka, 1997). But when anger gets out of control and turns destructive, it can lead to problems: problems at work, in your personal relationships and in the overall quality of life. Angry people tend to demand things: fairness, appreciation, agreement, willingness to do things their way. Anger is feeling mad in response to frustration or injury. You don’t like what has happened and usually you’d like to get revenge. Anger is an emotional-physiological-cognitive internal state (Mental Health Net). Anger is the result of distorted thinking. (Weisinger, 1995) Anger is related to fear.

ŞİMDİKİ GÖRÜŞ Kızgın insan hostildir. (Hostilite; kronik bir kızgınlık durumudur) Hostilite devamlı bir kişilik özelliğidir. Hostil kişi mutsuzdur. Kızgın kişi duygusal olarak güvensizdir. Kızgın insan düşük kendilik algısına sahiptir. Many angry people are hostile. Anger can be distinguished from hostility which is a chronic state of anger. Anger should be a temporary state which we can all have to a particular frustrating situation. Hostility is a permanent personality characteristic which certain people have. Hostile people are unhappy.

D iğer olumsuz duygulara oranla daha çok zarar verici bir duygudur. KIZGINLIĞIN ETKİLERİ KIZGINLIK---> ÖFKE ---> SALDIRGANLIK---> ŞİDDET D iğer olumsuz duygulara oranla daha çok zarar verici bir duygudur. Anger may do more harm than any other emotion. It upsets at least two people – the aggressor and the aggressed against. The overall effects of anger are enormous: anger is related to violence, crime, spouse and child abuse, divorce, stormy relationships, poor working conditions, poor physical health – headaches, hypertension, GI disturbances, heart attacks, emotional disorders and so on. The effects are devastation. Take for example, road rage…The U.S. Department of Transportation blames road rage for 8,000 deaths and more than 1 million injuries each year. During the 1990s, aggressive driving incidents in which one driver tried to kill or injure another increased to 51 percent. In almost half the incidents, attackers used a gun, knife, tire iron or club.

Kızgın insanların karakteristikleri Düşmancıldır-sessiz veya açıkça Evlilik sorunları Kişilerarası ilişkilerde daha büyük stres. Diğer insanları manüple etmek için kızgınlığı tehdit olarak kulllanırlar. İşe olumsuz bakış Daha az açık görüşlüdür. Hostil insan mutsuzdur. Daha az iş doyumu. As I indicated, hostility is a characteristic of angry people. Hostile people are unhappy. They usually have problems in their marriage relationships. In one study, it is reported that individuals with high levels of hostility report less marital satisfaction and more marital conflict. Hostile personalities also report more difficulties at work. Hostile individuals reported greater stress in interpersonal aspects of work, less job satisfaction, and a negative view of work relationships. In another study of middle-class working women in Lawrence, Kansas, women with high hostility levels reported more stressful job experiences and more daily stresses and tensions. They experienced more role conflict and felt that their skills were being underutilized. Hostile people are self-sabotaging and destroy their relationships with others. Hostile, aggressive young people tend to come from broken, angry, violent homes. Hostile persons are also more likely to be smokers, to drink more alcohol, and to consume more calories. They experience tiredness and anxiety. One study found that college students with high hostility scores had, 20 years later, become more overweight with higher cholesterol and hypertension, had drunk more coffee and alcohol, had smoked more cigarettes, and generally had poorer health (Friedman, 1991). Hostile persons are not mere passive vessels in their social environments. They often influence the people they encounter in ways that cause others to fulfill their cynical, pessimistic expectations. This makes the social environment of the hostile person more stressful.

Birinci Aşama-Korunma Ailenin şiddetten arındırılması Toplumun şiddetten arındırılması Şiddet içeren görüntü ve oyunlardan arındırma

Birinci Aşama-Korunma Risklere karşı korumadır. Uygunsuz anne-baba disiplini Düşük zeka veya ders başarısızlığı Anne-baba çatışması Düşük sosyoekonomik düzeyi Suçlu arkadaş çevresi Dezorganize çevre

İkinci Aşama-Korunma E mpati, kızgınlığı yönetme ve sosyal problem çözme becerileri eğitimleri ile çocuğun sosyal kompetansını artırma ve agresif davranışları azaltma amaçlanır.

Terapi Yaklaşımları -Bilişsel terapi Binişik Bozuklukların Tanınması ve Tedavisi Bireysel terapi -Bilişsel terapi -Sosyal Beceri Eğitimi -Kızgınlık Yönetimi (anger management) -Gevşeme ve Sakinleşme Teknikleri -Davranışsal Yöntemler (Mola Yöntemi) -Oyun Terapisi Psikofarmakoloji Aile, Okul Yaklaşımları, Grup Terapisi

KIZGINLIKLA BAŞETME NASIL ÖĞRETİLİR?

Bilişsel Hazırlık Aşaması Farkındalık Düzeyini Artırma Aşaması ÖFKE KONTROL PROGRAMI Bilişsel Hazırlık Aşaması Farkındalık Düzeyini Artırma Aşaması Beceri kazandırma Gerçek yaşama transfer (aktarma)

Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık ve öfke dahil genel duyguların tanıtılması ……………………………………………………………………………………………

Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık dahil genel duyguların tanıtılması Kızgınlık ve öfke duygusunun tanıtılması Öfkenin şeklini (resmini) çizmek Öfkenin rengini belirleme (öfke rengi; kırmızı, siyah…). Öfkeli insan nasıl yürür? Öfkeli insan nasıl konuşur? göster.... Öfkeli insan nasıl nefes alır? göster.... Öfkeli insan nasıl görünür? göster.... Bir insanın öfkeli olduğunu nasıl anlarız? Rol Oynama

Bilişsel Hazırlık ve Farkındalığın Artırılması Aşaması Kızgınlık dahil genel duyguların tanıtılması Kızgınlık ve öfke duygusunun tanıtılması Çocuğun kendisindeki kızgınlık ve öfke duygusunun farkına varması Ben öfkeliyken nasıl yürürüm?.. Ben öfkeliyken nasıl konuşurum?... Ben öfkeliyken nasıl nefes alıp veriyorum?... Ben öfkeliyken nasıl görünüyorum?...

Beceri Kazandırılması Çocuklar için 3D kuralı DUR DÜŞÜN DAVRAN

Beceri Kazandırılması Öfkesini duygu ve davranışla değil, “ben” dilini kullanarak sözel ifade etme (verbalize) öğretilmelidir. Konuşma Dili Beden Dili

Beceri Kazandırılması Öfke Amaç Karşıdaki birey DOĞRU DAVRANIŞ YANLIŞ DAVRANIŞ Karşıdaki kişiye amaç iletilirken; ben dilini kullanarak ifade önemlidir (davranışının sizi etkileyen yönü, sizi kızdıran durumu ifade etme).

Beceri Kazandırılması Grupta iletişim ve geri iletimin verilmesi Alternatif düşünce ve davranış geliştirmeyi öğretme Kontrol kimde alıştırmaları.. (kontrol bende alıştırması) Solunumu düzenleme alıştırmaları Relaks olmayla ilgili öyküler üretme ve anlatma Gevşeme egzersizleri İmajinasyon çalışmaları Öykülerdeki kahramanları kullanarak öfke kontrol öyküleri anlatma Okuma alıştırmaları ile konuşmanın renginin değiştirilmesinin öğretilmesi

Çocuk Agresyonunda Farmakolojik Tedavi Yaklaşımları Bozukluk Daha Yüksek Düzeyde Kanıt (1 Kontrollü Çalışma) Daha-Düşük Düzeyde Kanıt (Açık Çalışma) Davranım Bozukluğu Risperidon Haloperidol Lityum Valproik asit Metilfenidat Karbamazepin Klonidin Trazodon DEHB Bupropion Tiyoridazin Klorpromazin Dekstroamfetamin Guanfesin Fluoksetin Sertralin Bipolar Bozukluk Valproat

Çocuk Agresyonunda Farmakolojik Tedavi Yaklaşımları Depresyon Fluoksetin Sertralin Trazodon Anksiyete Buspiron Travmatik Beyin Zedelenmesi Propanolol Otizm Haloperidol Risperidon Klomipramin Trifluperazin Flufenazin Molindon Klonidin Nadolol PTSB Mental retardasyon Klorpromazin Tiyoridazin Metilfenidat Lityum Karbamazepin

Davranışlarımızı nasıl kontrol ederiz?

Davranış kontrolü aşamaları: Kendi kendine konuşma Geçmişi dikkate alma Geleceği öngörebilme ve planlayabilme Gerçekle hissedileni birbirinden ayırt edebilmek

İç Konuşma Birisi bizden bir şey yapmamızı istediğinde önce bunu kendimize sorar, sonra yaparız. DEHB olan çocuklar bir şey yapmadan önce duramadıkları için bu becerileri yeterince gelişmez ya da yaşıtlarından daha geç gelişir.

Geçmişi dikkate alma Bir davranışın uygun olup olmadığına karar verirken gerekli basamaklardan birisi de geçmişi hatırlama, göz önünde bulundurma becerisidir.

Geleceği öngörebilme ve planlayabilme DEHB olan bireylerin akıllarına bir şey yapmak geldiğinde geleceği öngörecek zamanları olmadığından, yapacağı şeyin sonucu olumsuz bile olsa duramazlar.

Gerçekle hissedileni birbirinden ayırabilmek DEHB olan bireyler kaç yaşında olurlarsa olsunlar olaylar karşısında hemen ilk duygusal tepkilerini gösterirler. Bu nedenle çok duygusal ve yaşıtlarına göre olgunlaşmamış bireyler olarak tanımlanırlar.

Temel Çocuk Yetiştirme İlkeleri Empati Etkili iletişim Sevgi göstermek Çocuğu tanımak ve kabul etmek İşe yaramayan yaklaşımları değiştirebilmek Başarı duygusunu yaşamasına yardım etmek Hataları öğrenme fırsatı olarak görebilmesine yardım etmek Sorumluluk ve yardımseverliğin gelişimini sağlamak Problem çözme ve karar verebilme becerilerini geliştirmek Disiplin

Empati Anababanın çocuğun gözüyle dünyaya bakabilmesidir. Çocuğa anababasının onu duyduğunu ve anladığını gösterir. İlişkiyi sağlamlaştırır. Çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar. Empatik olmak çocukla her konuda aynı düşüncede olmak ve her zaman onu mutlu edecek şekilde davranmak değildir.

Uygun iletişim davranış kontrolünün en önemli basamağıdır. **** Mesajı uygun biçimde vermeli ve ne kadarının alındığını kontrol etmelisiniz.

İletişimin Temel Basamakları Göz teması kurun, çocuğunuzun yüzüne bakarak ve onunda sizin gözlerinize bakmasını sağlayarak konuşun. Normal ses tonu ile konuşun, anlaşılır ve ciddi bir ifade kullanın (kızmak, yalvarmak yok!) Basit cümlelerle ne yapmasını istediğinizi belirtin. Gerekirse söylediğinizi tekrarlatarak doğru anlaşıldığınızdan emin olun.

ETKİN DİNLEME Suçlamadan, kızmadan, “ben söylemiştim...” le başlayan cümleler kurmadan, hemen bir çözüm önermeden, sadece durumu empatik olarak anlamak ve kendi sözlerinizle geri iletmek. Çocuk: “Ödevimi yazdığım kağıdı bulamıyorum” Anne: “Ödevinin ne olduğunu bilemeyeceksin”

“Ben” dilini kullanmak Uygun olmayan davranış karşısında ne hissettiğini ifade etmektir. “Yaramazsın”, “Dikkatsizsin”, “Beni yoruyorsun”, “Beni çok üzüyorsun” “Gürültü yaptığın zaman rahatsız oluyorum”

Sorumluluk Anababa sorumluluk alma konusunda çocuğa örnek olmalıdır. Mümkün olan en erken yaşta çocuğun yapısı ve becerilerine uygun işler vermeye başlamak. Başlangıçta daha fazla zaman ve sabır gerektirir. Sorumluluk çanta taşımaya benzetilirse...

Disiplin Disiplin acil durumlarda baş vurulması gereken bir yaklaşım olmamalıdır. “Söz dinlemediği zaman ne yapalım” “Bana vurduğunda ben de ona vurmalı mıyım ?” “Hiç bir ceza ve ödül işe yaramıyor, ne yapacağımızı şaşırdık” “Sorunları önceden önlememiz için ne yapmamız gerekiyor ?” Disiplin yaşamın bir parçası olmalıdır.

Dur Çatışma anında konuşmaya, söylenmeye, bağırmaya başlamadan önce 5-10 dk durun. Kendinize ve çocuğunuza sakinleşmek için zaman tanıyın. “MOLA istiyorum” ,”Önce sakinleşelim, sonra konuşalım”

Mola Yöntemi Mola zamanı çocuğun olumsuz, istenmeyen bir davranışının hemen ardından belirli bir süre kendi başına sessiz bir ortamda tutulmasıdır.

Simgesel Ödül Yöntemi (Token Economy) Çocukla birlikte somut ödüllendirmenin söz konusu olduğu 4-8 yaş arasındaki çocukların olumlu davranışlar geliştirmesine yardımcı olacak bir sistemdir.

Sabrınız için teşekkürler…