ÜNİTE 2 : KLASİK MANTIK KONU: BEŞ TÜMEL VE KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİLER

BEŞ TÜMEL 1). CİNS: Gerçeklikleri çeşitli olan bir çok şeye Bunlar Nedir? sorusu sorulduğunda alınan cevaptır. Türlerin altında sıralandığı kavramdır. İki genel kavramdan kaplamı daha fazla olan kavram cinsi verir. Cevher Cismi Olan Canlı Duygulu Uzak Cins Cins yakın cins ve uzak cins olarak ikiye ayrılır. Bir türün doğrudan bağlı olduğu hemen üstündeki cinse YAKIN CİNS daha üstte kalanlara UZAK CİNS denir.. Yakın Cins Canlı

2). TÜR Ortak özelliği olan iki terimden içlemi daha fazla olan kavramdır. Cinsin altında sıralanan kavramlardır. TÜR : Göreli Tür ve Özel Tür olmak üzere ikiye ayrılır. Hem Tür hem Cins olabilen kavram ya da varlıklara GÖRELİ TÜR denir. Cins olamayan ve başka türlere bölünemeyen kavram ya da varlıklara ise ÖZEL TÜR denir. Örnek: Canlı—Hayvan—Kedi—Van Kedisi dediğimizde Van Kedisi Özel Tür olur çünkü başka türlere bölünme şansı yoktur. Hayvan ise Canlıya göre Tür Kediye göre Cins olduğu için Göreli Tür olur.

BEŞ TÜMEL 3). AYRIM Cinleri ve türleri birbirinden ayıran temel özelliklerdir. Her türü cinsten ayıran yönleri vardır buna ayrım denir. ARILARIN BAL YAPABİLMESİ İNSANIN DÜŞÜNEBİLMESİ

CEVHER Cansız Canlı Duygulu Ayrım eğer bir türü yakın cinsindeki ortaklarından ayırıyorsa YAKIN AYRIM eğer uzak cinsindeki ortaklarından ayırıyorsa UZAK AYRIM olur. ÖRNEĞİN: İnsanın düşünebilmesi yakın ayrımı, hareket edebilmesi İse uzak ayrımıdır. CEVHER Cansız Canlı Duygulu Duygusuz

BEŞ TÜMEL 4. ÖZGÜLÜK (HASSA) Örneğin Konuşmak Kültürleşmek Bir türe özgü sadece o türe ait özelliklere Özgülük ya da Hassa denir. Örneğin Konuşmak Kültürleşmek Sosyalleşmek insan türüne özgü özelliklerdir. Arının bal yapması da arı türüne özgü özelliklerdir.

BEŞ TÜMEL 5) İLİNTİ Çeşitli türlere ait ortak özelliklere İLİNTİ denir. Bir den fazla türün ortak nitelikleri o türlerin ilintileridir. Yemek yemek, hareket etmek, uyumak bir çok canlı türünün ortak özelliği olduğu için canlıların ilintisidir.

KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİLER

EŞİTLİK İki kavramdan her biri diğerinin bütün elemanlarını karşılıyorsa (içine alıyorsa) bu iki kavram arasında EŞİTLİK ilişkisi vardır. DÜŞÜNEN İNSAN Düşen ve insan kavramları arasında Eşitlik ilişkisi vardır. Birbirlerin tüm elemanlarını içine alırlar. Bütün düşünenler insandır. Bütün insanlar düşünendir.

AYRIKLIK İki kavram arasında hiçbir ilişki yoksa, iki kavram grubu birbirlerinin hiçbir üyesini karşılamıyorsa bu iki kavram arasında AYRIKLIK ilişkisi vardır. PAPAĞAN BALIK Hiçbir papağan balık değildir. Hiçbir balık papağan değildir.

TAM GİRİŞİMLİLİK İki kavramdan sadece biri diğerinin tüm elemanlarını karşılıyorsa (içine alıyorsa) bu iki kavram arasında Tam Girişimlilik ilişkisi vardır. Bütün insanlar canlıdır. Bazı canlılar insandır. CANLI İNSAN

EKSİK GİRİŞİMLİLİK İki kavramdan her biri diğerinin bazı kavramlarını karşılıyorsa içine alıyorsa bu iki kavram arasında Eksik Girişimlilik ilişkisi vardır.