Harita Okuma ve Yorumlama Yrd. Doç. Dr. Müge Kirmikil

Harita: Tanım HARİTA: Yer yüzeyinin tümünün ya da bir kısmının, doğal ve yapay özelliklerini bir projeksiyon sistemine göre ve belirli bir ölçekte küçültülerek, özel işaretler ve tamamlayıcı bilgilerle donatılmış benzeridir.

Haritaya çizilecek bilgiler genellikle yer yüzeyinin şekilleridir Harita: Tanım Haritaya çizilecek bilgiler genellikle yer yüzeyinin şekilleridir Doğal şekiller: Deniz, Göl, Akarsu, Dağ, Tepe, Ova, Orman Yapay şekiller: Yol, Baraj, Kanal, Köprü, Bina, Duvar, Hendek

Harita: Özellikler DOĞRULUK: Haritanın oluşturulması sırasında yapılan iş ve işlemlerdeki doğruluk anlaşılır. TAMAMLIK: Bir harita revize edilsin yada edilmesin yapılış amacının gerektirdiği ayrıntı bilgilerin en son durumunu göstermesi halidir AMACA UYGUNLUK: Bir harita hangi amaç için yapılmışsa o amacın gerektirdiği tüm bilgi ve ayrıntıları taşımalıdır.

Harita: Özellikler AÇIKLIK VE KOLAY OKUNABİLİRLİK: Kullanılan işaretler norm ve boyutuna uygun bir biçimde çizilir, yazılar okunaklı olarak yazılırsa bu şekilde oluşturulan bir harita üzerinde her türlü bilgi açıkça görülür ve harita kolayca okunabilir ve anlaşılabilir. ESTETİKLİK: Bir haritadaki çizgilerin kalınlıklarına göre düzgün bir biçimde çizilmesi, yazıların ve işaretlerin norm, biçim ve boyutuna uygun olarak yazılması, yapılması ve harita üzerine yerleştirilmesi o haritanın okunaklığını artırdığı gibi estetikliğini artırır.

Harita: Kullanım Amaçlarına göre Siyasi Haritalar Fiziki Haritalar Özel Haritalar Beşeri ve Ekonomik Haritalar

Siyasi Haritalar Dünya üzerindeki ülkelerin sınırlarını, komşularını, ülkeler içindeki idari bölünüşlerini gösteren haritalardır. İdari Harita da denilmektedir.

Fiziki Haritalar Yeryüzünün fiziki görünüşünü gösteren haritalardır.

Özel Haritalar Özel Haritalar: Özel bir kullanma amacıyla oluşturulan haritalardır. a. Kadastro Haritaları b. Şehir Haritaları c. Deniz Ulaşım Haritaları d. Hava Ulaşım Haritaları e. Yol Haritaları f. Türlü Bilim Haritaları g. Turistik Haritalar h. Diğer Tematik Haritalar (Belirli bir konu, örneğin iklim, şehir planlaması gibi amaçlar için hazırlanan haritalar)

Beşeri ve Ekonomik Haritalar Nüfus, göç, yerleşme, dil, din, ırk, tarım, hayvancılık, sanayi, turizm, ulaşım ve madenler gibi unsurları gösteren haritalardır

Harita: Ölçeklerine göre 1. Büyük Ölçekli Harita ve Planlar: 1:250 ile 1:2500 ölçekleri arasında hazırlanan harita ve planlardır. 2. Büyük-Orta Ölçekli Haritalar: 1:5000 ile 1:25000 ölçekleri arasında hazırlanan harita ve planlardır. 3. Orta Ölçekli Haritalar: 1:50000 ile 1:100000 ölçekleri arasında düzenlenen haritalardır. 4. Küçük Ölçekli Haritalar: 1:200000 ile 1:500000 ölçekleri arasında yer alan haritalardır. 5. Çok Küçük Ölçekli Haritalar: 1:1000000 ve daha küçük ölçekli haritalardır.

Harita: Kullanım Yeri Kadastro çalışmaları Şehir planı hazırlama ve uygulama çalışmaları Arazi toplulaştırma etüt, proje ve uygulama çalışmaları Sulama ve baraj etüt, proje ve uygulama çalışmaları Kara ve demiryolu etüt, proje ve uygulama çalışmaları Orman sınırlandırma, kadastro ve amenajman çalışmaları Maden alanları ve maden işletme çalışmaları Kamulaştırma çalışmaları Arazi sınıflandırma, taşınmaz değerlendirme ve vergilendirme çalışmaları Meteoroloji ve istatistik çalışmaları Kent bilgi sistemleri en genel anlamda coğrafi bilgi sistemine altlık çalışmaları

Topoğrafik Harita

Harita Okuma ve Yorumlama HARİTA YORUMLAMA: Haritaya baktığımızda bölgeyi üçboyutlu olarak zihnimizde oluşturabilmemiz en önemli noktadır. Bunu haritadaki yükselti çizgileri sayesinde yapabiliriz.

Harita Okuma ve Yorumlama HARİTA YORUMLAMA: Haritaya bakıldığında bölgenin üç boyutlu olarak canlandırılması gereklidir. Bu haritadaki yükselti eğrileri yardımıyla yapılabilir.

Eş Yükselti Eğrili Harita Nerelerde Kullanılır? (1) Yeryüzü şekillerinin özellikleri belirlenmesinde (düz, ondüleli vs) (2) Arazi tesviyesi çalışmalarında (3) Rezervuar, kanal, drenaj kanalı, yol, demiryolu seçiminde (4) Toplam drenaj alanı ve rezervuarların kapasitelerinin belirlenmesinde (5) Kazı-dolgu hesaplarında (6) Toprak koruma çalışmalarında (teraslama, vs) (7) Bitkiye en uygun sulama yönteminin seçiminde (8) Kesit çıkarılmasında (9) Belli eğimde bir güzergahın çıkarılmasında

Harita Okuma ve Yorumlama

Harita Okuma ve Yorumlama

Harita Okuma ve Yorumlama Eş yükselti eğrisi aralığı ~ Birbirini izleyen iki eş yükselti eğrisi arasındaki yükseklik farkıdır. Ara eş yükselti eğrisi ~ bir topografik haritada kahverengi ile gösterilen ve eşit yükseklikteki noktaları birleştiren eğrilerdir. İndeks eş yükselti eğrisi ~ daha koyu/geniş çizilmiş eş yükselti eğrisidir, yükseklikteki değişimi gösterir, haritaya göre her 50 m de ya da her 100 m de bir çizilir, genellikle her 5 çizgide bir gösterilir. A=700 m B=740 m C=770 m D=820 m Eş yükselti eğrisi aralığı = 20 m

Harita Okuma ve Yorumlama Yükselti çizgilerinin şekli dağın şeklini verirken, yoğunlukları eğimi verir. Böylece haritaya baktığımızda arazinin resmini kafamızda oluşturabiliriz. Hafif Eğim

Harita Okuma ve Yorumlama Dik Eğim

Harita Okuma ve Yorumlama Hafif eğim Değişken eğim Dik eğim

Harita Okuma ve Yorumlama

Harita Okuma ve Yorumlama

Harita Okuma ve Yorumlama Konik eğim ve Yayla (Plato)

Harita Okuma ve Yorumlama Uçurum

Harita Okuma ve Yorumlama UÇURUM Read the following (IN BLUE) to the students Cliff. A vertical, or near vertical, slope. When a slope is so steep that it cannot be shown at the contour interval, it is shown by a ticked line carrying contours. The ticks always point toward lower ground.

Harita Okuma ve Yorumlama Uçurum

Harita Okuma ve Yorumlama Uçurum ve Şelale

Harita Okuma ve Yorumlama İç Bükey (Çukur, vadi, çöküntü) Tesviye eğrileri yukarıda sık aşağı doğru seyreliyor.

Harita Okuma ve Yorumlama Dış Bükey (sırt, tepe) Tesviye eğrileri yukarıda seyrek aşağı doğru sıklaşıyor.

Harita Okuma ve Yorumlama İç Bükey (Konkav) ve Dış Bükey (Konveks) Eğim

Harita Okuma ve Yorumlama Boyun: Birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine boyun denir. Buralara bel ya da geçit de denir.

Harita Okuma ve Yorumlama Boyun: Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüktür

Harita Okuma ve Yorumlama BOYUN Read the following (IN BLUE) to the students Saddle. A dip or low point along the crest of a ridge. A saddle is not necessarily the lower ground between two hilltops; it may simply be a dip or break along an otherwise level ridge rest.  

Harita Okuma ve Yorumlama Tepe: Bir doruk noktası ve onu çevreleyen yamaçlardan oluşmaktadır.

Harita Okuma ve Yorumlama Tepe

Harita Okuma ve Yorumlama Tepe: Bir doruk noktası ve onu çevreleyen yamaçlardan oluşmaktadır

Harita Okuma ve Yorumlama Doruk Çizgisi (Havza sınırı) = (Su ayrım çizgisi)

Harita Okuma ve Yorumlama Doruk Çizgisi (Havza sınırı) = (Su ayrım çizgisi)

Harita Okuma ve Yorumlama Sırt: İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şeklidir. Sırtların üzeri düz olabileceği gibi keskin de olabilir

Harita Okuma ve Yorumlama Sırt

Harita Okuma ve Yorumlama Sırt Read the following (IN BLUE) to the students Ridge. A line of high ground, with normally minor variations along its crest. The ridge is not simply a line of hills; all points of the ridge crest are higher than the ground on both sides of the ridge.

Harita Okuma ve Yorumlama Sırt

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi: Akarsuyun açtığı, sürekli inişi bulunan, uzun, doğal oluktur Eğrinin "V" şeklini aldığı yerlerde yükselti "V" nin açık ucuna doğru artıyorsa sırt, sivri ucuna doğru artıyorsa vadi vardır.

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi ve Sırt: Eğrinin "V" şeklini aldığı yerlerde yükselti "V" nin açık ucuna doğru artıyorsa sırt, sivri ucuna doğru artıyorsa vadi vardır (a) Eş yükseklik eğrileri sırt ve vadilerde v harfine benzer şekiller oluştururlar. Vadilerde, eş yükseklik eğrilerinin değeri içeri doğru azalır. (a) Sırtlarda, eş yükseklik eğrilerinin değeri içeri doğru artar. (b) (b)

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi

Harita Okuma ve Yorumlama VADİ Read the following (IN BLUE) to the students VALLEY. A valley is a course of a stream that has at least a limited extent of reasonably level ground bordered on the sides by higher ground. The valley generally has maneuvering room within its confines. Contours indicating a valley are U-shaped and tend to parallel a major stream before crossing it. The more gradual the fall of a stream, the farther each contour parallels it. The curve of the contour crossing always points upstream.

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi

Harita Okuma ve Yorumlama Vadi ve Sırt Sırt ile vadi daima birbirlerini takip ederler Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise sırt, yüksekliğin azaldığı yöne doğru "U " harfi oluşmuşsa vadi var demektir

Harita Okuma ve Yorumlama Çöküntü

Harita Okuma ve Yorumlama Çöküntü

Harita Okuma ve Yorumlama Ok işareti ile gösterilen yer kapalı çukur (çanak)dur. Ok işaretinden sonra yükselti azalır

Harita Okuma ve Yorumlama Çöküntü

Harita Okuma ve Yorumlama ÇÖKÜNTÜ Read the following (IN BLUE) to the students Depression. A low point or sinkhole, surrounded on all sides by higher ground.

Harita Okuma ve Yorumlama OVAYA BAĞLANAN BURUN Read the following (IN BLUE) to the students Spur. A usually short, continuously sloping line of higher ground normally jutting out of a ridge. SPURS are also called FINGERS.

Harita Okuma ve Yorumlama KURU DERE Read the following (IN BLUE) to the students Draw. A less developed stream course in which there is essentially no level ground and therefore, has little or no maneuver room within its confines. The ground slopes upward on each side and towards the head of the draw, contours indicating a draw are 'V" shaped, with the point of the "\/" toward the head of the draw.

Harita Okuma ve Yorumlama Kuru Dere

Harita Okuma ve Yorumlama Eş yükseklik eğrileri üzerinden geçen kesik çizgiler mevsimlik akarsuları, düz çizgiler ise devamlı akarsuları gösterir (a). Akarsuların her iki yanındaki eş yükseklik eğrilerinin yükseklik değeri aynıdır (b). (a) (b)

Harita Okuma ve Yorumlama Tüm yüzey şekilleri 1.Tepe (Hill) 2.Vadi (Valley) 3.Sırt (Ridge) 4.Boyun (Saddle) 5.Çöküntü (Depression) 6.Derin Vadi (Draw)7.Ovaya Bağlanan Burun (Spur) 8.Uçurum (Cliff) 9.Geçit (Cut) 10.Dolgu (Fill)

Harita Okuma ve Yorumlama Demiryolu

Hangi Eğri, Hangi Yüzey Şekline Ait? B : 1 C : 4 D : 3 E : 2 F : 5

Topoğrafik Haritada Renkler Mavi çizgi/kesikli çizgi – su kaynakları, akarsu, dere ve göller Kahverengi – Eş yükselti eğrileri Siyah – Yollar, binalar, demiryolu, insan yapımı objeler Yeşil – Ormanlık, ağaçlık alanlar Kırmızı - Otoyollar

Topoğrafik Harita: Nasıl Okurum? Eş yükselti eğrisi aralıklarını belirle (her bir eş yükselti eğrisi arasındaki mesafe) Harita ölçeğini belirle (haritanın sağ altında) Tepe veya çukur bölgeleri belirle İnsan yapımı objeleri belirlemek için harita lejantını kullan Eğrilerin birbirine yaklaştığı alanlara bak – dik eğimi ifade eder Eğrilerin birbirinden uzaklaştığı alanlara bak – hafif eğimi ifade eder