CANER ÇİMEN ÇANAKKALE LİSESİ COĞRAFYA ÖĞRETMENİ SU KAYNAKLARI

Dünyadaki su kaynaklarını okyanuslar, denizler, göller, barajlar ve yer altı suları oluşturur. Yeryüzündeki sular sürekli bir döngü içerisindedir. Tüm su kaynaklarından sıcaklığın etkisiyle buharlaşan sular tekrar yağış olarak yeryüzüne düşer. Irmakları, denizleri, gölleri ve yer altı sularını besler.

Su Döngüsü Suyun yeryüzündeki karalar ve sular arasında belli bir sistem içinde dolaşmasına “Su Döngüsü” veya “Hidrojen Döngü” denir.

Aşağıdaki verilen şekilden yararlanarak soruları cevaplayınız. Su kaynaklan arasında nasıl bir ilişki vardır? 01.Dünyamız da bulunan sular sürekli bir döngü halindedir.Dünyamızı ısıtan Güneş kara ve deniz yüzeylerinden buharlamaya neden olur buharlaşan bu sular Atmosfer içinde yükselerek bulutları meydana getirir.Bulutlar gittikleri bölgelerde soğumaya uğrarlarsa tekrar yağış halinde yeryüzüne düşerler.Yağış halinde yeryüzüne düşen bu suların bazıları deniz ve göllere karışır bazıları akarsulara bazıları kar ve buzula dönüşür bazıları da topraktan süzülerek yer altı sularına karışır.Güneşin ısıtmasına bağlı olarak tekrar buharlaşarak bu atmosfer ve kara arasındaki su dolaşımı böylece devam eder gider

Yeryüzündeki sular hangi hâllerde bulunmaktadır? 02. Yeryüzündeki sular 3 halde bulunur. a-Katı ------Kar ve buzul b- Sıvı-------Su c-Gaz--------Buharlaşarak bulutlar

Su döngüsü şemasından yararlanarak yer altı ve yer üstü su kaynaklarına ait kavram haritası oluşturunuz.

1.Yeryüzündeki su kaynakları dengeli bir dağılış gösteriyor mu? ---Yeryüzündeki su kaynakları dengeli bir dağılışı göstermemektedir.Dünyamızın bazı bölgelerinde kişi başına düşen tatlı su kaynaklarının oranı yüksekken bazı bölgelerinde azdır.

02. Yeryüzünde en fazla suya sahip kaynak hangisidir? ---Yeryüzünde en fazla suya sahip kaynak Okyanuslardır.Dünya üzerinde bulunan suların %97 si ne sahiptirler.

03. Yeryüzünde tatlı su kaynaklarının en çok ve en az olduğu alanlar hangileridir? ---Yeryüzünde tatlı su kaynaklarının en çok olduğu yerler Kanada,G.Amerika Kıtası,İskandinavya ve K Asya, G.D.Asya ile Avusturalya Kıtası Afrika Kıtasının Güney doğusu dur ---Yeryüzünde tatlı su kaynaklarının az olduğu yerler ise K Afrika,Ortadoğu ve GAfrika dır.

Yer Üstü Suları Okyanuslar ve Denizler Deniz ve okyanus sulan, tuzlu olduğundan içme ve sulama suyu olarak kullanıma uygun değildir. Bu sular, enlemin etkisine bağlı olarak farklı kimyasal ve fiziksel özelliklere sahiptir. Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe deniz suyu sıcaklığı azalır, buna bağlı olarak tuzluluk oranında azalma görülür.

Deniz ve okyanus suları, tuzlu olmasına rağmen milyonlarca farklı hayvan ve bitki türü için doğal yaşam alanıdır. Bunun dışında, okyanuslardaki su buharının önemli bir kısmını oluşturarak yağışlara neden olmaktadır. Yağış oluşumuna etkileri bakımından okyanus suları, karada yaşayan canlılar için de önemli bir yaşam kaynağı durumundadır.

Aşağıdaki harita ve grafiklerden yaralanarak sorutan cevaplandırınız. Dünya'daki su ve karaların kapladığı alanların birbirlerine olan oranlarını belirtiniz. Okyanusları büyüklüklerine göre sıralayınız. Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu'nu harita üzerine yerleştiriniz. Okyanusların hangi kıtalar arasında bulunduğunu belirtiniz. Okyanusların hangi yarım kürede daha çok yer aldığını belirtiniz.

Dünya'daki su ve karaların kapladığı alanların birbirlerine olan oranlarını belirtiniz. ----Denizler %70

Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu'nu harita üzerine yerleştiriniz.

Okyanusları büyüklüklerine göre sıralayınız. ----Büyük Okyanus % 50 ----Atlas Okyanusu % 29 ----Hint Okyanusu % 21 Atlas Okyanusu Büyük Okyanus Hint Okyanusu

Okyanusların hangi kıtalar arasında bulunduğunu belirtiniz. Amerika Asya ve Avusturalya Kıtaları arasında Amerika Afrika ve Avrupa Kıtaları arasında Afrika Asya ve Avusturalya Kıtaları arasında ----Büyük Okyanus ----Atlas Okyanusu ----Hint Okyanusu Atlas Okyanusu Büyük Okyanus Hint Okyanusu

Karalar:%39, Denizler:%61 Karalar:%19, Denizler:%81 Kuzey Yarım Küre Okyanusların hangi yarım kürede daha çok yer aldığını belirtiniz. Kuzey Yarım Küre Karalar:%39, Denizler:%61 Atlas Okyanusu Büyük Okyanus Hint Okyanusu Ekvator Karalar:%19, Denizler:%81 Güney Yarım Küre

GÖLLER Göller, karalar üzerinde çeşitli nedenlerle çanaklaşmış alanlarda biriken su kütleleridir. Göllerin genellikle deniz ve okyanuslarla bağlantısı yok tur. Göller yeryüzündeki tatlı suların % 87'sini oluştururken göllerin karalar üzerinde kapladığı alan % 2'dir. Göller, yer altı ve yer üstü sularıyla beslenmektedir. Göllerin suları acı, tatlı, sodalı ve tuzlu olabilmektedir. Bu farklılığın nedenleri; iklim koşullan, beslenme kaynakları, gölün bulunduğu arazinin yapısı, gölün büyüklüğü, derinliği ve gideğeninin olup olmamasıdır. Beslenme kaynağı güçlü olan göller, fazla sularını bir gideğen (göl ayağı) yardımıyla denizlere boşaltır. Sularını dışarıya bir gideğen yardımıyla boşaltan göllerin suyu tatlı, sularını dışarıya boşaltamayan göllerin suyu ise acı veya tuzludur.

Oluşumlarına Göre Göl Çeşitleri A. Doğal Göller Yeryüzünde iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen çukurluklarda biriken su kütlelerine doğal göller denir. Doğal göller oluşumlarına göre çeşitli gruplara ayrılır:

1.Tektonik Göller: Yer kabuğu hareketleri sonucunda çöken alanlarda oluşan çukurluklarda biriken su kütlelerinin oluşturduğu göllerdir Dünya'da başlıca tektonik göller; Aral, Hazar, Baykal, Issık, Lut ve Afrika kıtasının doğusundaki bazı göllerdir.

2.Karstik Göller: Kolay eriyebilen (kireç taşı, alçı taşı ve kaya tuzu gibi) karstik arazilerde suların polye ve obruk gibi erime çukurları içinde birikmesiyle meydana gelen göllerdir.

3.Buzul Gölleri: Buzul aşındırması sonucu oluşan çukurluklarda biriken suların meydana getirdiği göllerdir. Bu göllere sirk gölü adı da verilir. Kanada, Finlandiya, Norveç ve Danimarka gibi ülkelerde çok sayıda buzul aşındırması sonucu oluşmuş göl bulunmaktadır.

4. Volkanik Göller: Volkanik faaliyetlerle oluşmuş çanaklarda suların birikmesi ile oluşmuş göllerdir. Göl, yanardağın zirvesindeki baca ağzında oluşmuşsa krater, yanardağ konisinin patlaması sonucu oluşan geniş çukurlarda ise kaldera, volkanik patlama çanaklarında oluşmuş ise maar gölü ismini alır. Dünya'da Endonezya, İtalya, Japonya ve Türkiye gibi volkanizmanın yaşandığı ülkelerde bu tür göller bulunmaktadır.

5. Set Gölleri: Vadi, tektonik çukurluk veya koy gibi yer sekilerinin önünün herhangi bir malzemeyle kapanması sonucu meydana gelen göllerdir. Oluşumlarına göre dörde ayrılır:

a. Volkanik Set Gölleri: Volkanik faaliyet sırasında çıkan lavların bir çukurluğun önünü kapatması sonucu meydana gelen göllerdir.

b. Heyelan Set Gölleri: Heyelan sırasında sürüklenen malzemenin bir çukurluğun veya akarsuyun önünü kapatması sonucu meydana gelen göllerdir.

c. Alüvyal Set Gölleri: Akarsu vadilerinin alüvyal malzemeyle kapatılması sonucunda meydana gelen göllerdir. Genellikle küçük ve sığ göllerdir.