HEMŞİRELİK SÜRECİ HEM. ARİFE ÖZEN EĞİTİM HEMŞİRESİ

Hemşireliğe meslek niteliğini kazandıran hemşirelik süreci kavramı ilk kez Lydia Hall tarafından ortaya atılmıştır. (1955)

Hemşirelik süreci nedir? Hemşirelik uygulamalarının temelini oluşturur.

DSÖ’ne göre hemşirelik süreci; Hemşirelik bakımında bilimsel problem çözümleme yönteminin sistemli bir biçimde kullanılmasıdır.

HEMŞİRELİK SÜRECİ; Sağlıklı/hasta bireyin sağlık bakım gereksinimlerinin tanımlanması, Bireye özgü bakım verilmesinde kullanılan sistematik bir yöntemdir. (Birol L,2004)

HEMŞİRELİK AÇISINDAN; Rastgele bakım verilmesi, Bakımın planlanmaması Ve yapılan uygulamanın mantığının bilinmemesi kabul edilemez. (Alexander M,1989)

Bakımın sistematik hale getirilmesi; bakım içeriğinin somutlaştırılmasını ve hemşirelik verilerinin adlandırılmasını kolaylaştırır.

Hemşirelik problem çözme ve kritik düşünmenin temel olduğu bir meslektir.

İnsanın bütününe odaklanmamız gerektiğine dikkat çekmektedir.

PROBLEM ÇÖZÜMLEME Problemi çözümlemek için elde mevcut verilere bakılır. Veriler incelenir ve problem saptanır. HEMŞİRELİK SÜRECİ Problem hakkında bir sonuca varmak için mevcut veriler değerlendirilir. Seçilen problem tanımlanır ve gruplandırılır.

Hemşirelik Süreci Planlama; problemin nasıl çözümleneceğine karar verilir. Uygulama; geliştirilen planın yerine getirilir. Değerlendirme; beklenen sonuçlara başarı ile ulaşıp ulaşılmadığına bakılır. Problem Çözümleme Problemin çözümü için kullanılacak yaklaşımın sonuçları belirlenir. Planlı yaklaşım kullanılır Problemin çözümlendiğine ya da ek çalışmaya gerek olup olmadığına karar verilir.

Bu bağlamda; eleştirel düşünme, problem çözme, otonomi ve profesyonellik kavramı hemşirelik süreci ile iç içedir. (Karagözoğlu Ş,2007)

Eleştirel düşünme; Etkili problem çözme ve karar vermenin temelini oluşturan ,bilimsel dayanağı olan düşünme süreci ve problem analizi yöntemidir. (Tel H ve Ark,2007)

Eleştirel düşünme, problem çözme düzeyi düşük ve bakımın temel yolu olan hemşirelik sürecini etkin olarak kullanmayan hemşirelerin mesleki bakımdan etkin tutum ve davranışlar sergileyemeyecekleri açıktır.

HEMŞİRELİK SÜRECİNİ NİÇİN KULLANMALIYIZ?

Bakımın niteliğini yükseltir Hemşirenin karar verme yeteneğini geliştirir Hemşirelik bakımında bağımsız işlevleri arttırır.

Mesleğe bilimsel nitelik kazandırır. Sağlıklı/hasta kişiye bireysel ve bütüncül yaklaşımı sağlar Hemşirenin bilgisini arttırır

Uygulamaları geliştirir Hemşireler ve diğer sağlık disiplinleri arasında iletişim ve işbirliği sağlama, Yasal ve etik dokümanları sağlama,

Bu alandaki masrafları, harcanan zaman ve işgücünü azaltma olanaklarını sağlar Sistematik yaklaşımı ve problemlerin atlanmamasını sağlar

Profesyonelliği sağlar Doyum alma artar Hasta memnuniyeti artar Hastanede kalış süresi azalır. (Saba V,2001)

YAPILAN ARAŞTIRMALARDA HEMŞİRELİK SÜRECİ İLE ÇALIŞMA ORANININ DÜŞÜK OLDUĞU TESPİT EDİLMİŞTİR. NEDEN?

İş yükünün fazla olması Hemşire sayısının yetersizliği Onsekiz Mart Üniversitesinde yapılan çalışmada bunların nedenlerini şöyle sıralanmıştır; Hasta sayısının fazla olması İş yükünün fazla olması Hemşire sayısının yetersizliği

Hemşireler arasındaki eğitim düzeyinin farklı olması nedeniyle farkındalık oranının değişme göstermesi Yönetimin destek olmaması Nasıl yapılacağını bilmeme ve mesleğin bir parçası olarak görmeme

Sürecin aşamaları; Veri toplama Tanı koyma Planlama Uygulama Değerlendirme

Veri toplama Hemşirelik sürecinin ilk aşamasıdır Bireyin/ailenin bakım gereksinimlerinin saptanması için yapılan ön değerlendirmedir. (Birol L,2004)

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ GÖRÜŞME DİNLEME GÖZLEM HEMŞİRELİK ÖYKÜSÜ FİZİKSEL DEĞERLENDİRME VERİLERİN DOĞRULUĞUNUN SAPTANMASI VERİLERİN GRUPLANDIRILMASI

İşte bu noktada taksonomi dediğimiz sınıflandırma sistemi ön plana çıktı

Veri çok bilgi yok

SINIFLAMA; Varlıkların benzerliklerine ve farklılıklarına göre gruplara ve sınıflara ayrılmasıdır

Hemşirelikte sınıflandırma ise; Hemşirelik fenomeninin (bakım olgusu) sınıflandırılması; verilerin elde edilmesini ve yönetilmesini kolaylaştırır ve disiplin içinde iletişim için ortak bir dil sağlar.

Hemşirelik süreci de bu noktada bakım içeriğinin adlandırılmasını ve sınıflandırılmasını kolaylaştırır diyebiliriz. Çünkü hemşirelik bakımı; görünür, ölçülebilir, değerlendirilebilir, denetlenebilir, karşılaştırılabilir, geliştirilebilir olmalıdır.

Standart bir dil kullanmanın önemi

Hemşire olarak ne yapıyoruz, nasıl yapıyoruz, sonucundan neler elde ediyoruz., tam olarak tanımlayabilmeli, ifade edebilmeliyiz. Bağımsız bir meslek isek bunu yapmalıyız. Bunun için bir terminolojiye, ortak bir dile ihtiyacımız vardır.

Standart bir dil kullanmanın; Bir dil olmadan hemşirelik, sağlık hizmetleri sistemleri içinde görünmezdir. Bu durumda hemşirelerin değeri ve önemi fark edilmeyecek ve ödüllendirilmeyecektir (ICN, ICNP).

Bu ICN tarafından; "Eğer adlandıramazsak, kontrol edemeyiz, finanse edemeyiz, öğretemeyiz veya toplum politikası olarak koyamayız" şeklinde belirtilmiştir (ICN, ICNP).

"Eğer bizler hemşirelerin ne yaptıklarını; yöneticilere, politikacılara, kanun yapıcılara tutarlı bir şekilde tanımlayamazsak, nasıl iletişim kurabiliriz?

Kanıta dayalı hemşirelik uygulanabilir. Hemşirelikte kalite güvencesi ve kalite geliştirme için ortak dil gereklidir.

Bilgi sistemlerinde açık, az ve öz terimler gerekir Bilgi sistemlerinde açık, az ve öz terimler gerekir. Böylece elektronik hasta kayıtlarının gelişimi için tanıların, girişimlerin ve sonuçların standart listesine ihtiyaç vardır.

Standart bir dil, araştırmaların birikimini kolaylaştıracaktır Hemşirelik tanıları, girişimleri ve sonuçları, hemşirelik minimum veri tabanının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu tipteki veri tabanı belirli tanıların kullanım sıklığı hakkında bilgi sağlayacaktır

Aspirasyon potansiyeli”, “Sıvı volümünde fazlalık”, “Sosyal etkileşimde bozulma”, “Ebeveyn rolünde değişme”, “Başkalarına yönelik saldırganlık potansiyeli”

yanıt sayısının yok denecek kadar az olduğu “Etkisiz bireysel başetme”, “Sıvı volümünde yetersizlik”, “Sağlığı sürdürmede bozulma” Hemşirelik tanılarına doğru yanıt sayısının yok denecek kadar az olduğu

“Uyku Alışkanlığında Bozulma”, “Sosyal İzolasyon ve Enfeksiyon Potansiyeli ‘ Hemşirelik tanılarında ise doğru tanılamanın en yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır(2000)

Hemşireler, düşüncelerini, konuşmalarını ve yazılarını:hastalıklar, fizyopatoloji veya psikopatoloji etrafında organize etmişlerdir.

Florance Nightingale hemşirelikle ilgili problemleri tanımlamayı bir miras ve vasiyet olarak bırakmıştır. Kırım Savaşı'nda hastanelerde hemşirelerin karşılaştığı beslenme eksikliklerine, enfeksiyon riskine ve iyileşmede gecikmeye dikkat çekmiş ve bunları tanılamıştır.

Nightingale' den sonraki yıllarda ise hastalıklar üzerine odaklanan konuşmalar ve yazılarda, hemşirelikle ilgili problemleri tanımlarken standardize edilmiş bir dilin eksikliği ortaya çıkmıştır. 1960’lı yıllarda elektronik kayıtların önemi vurgulanmıştır.

Eğer veriler elektronik kayıtlarda olursa;

Zamandan tasarruf sağlar İş gücü azalır Zamandan tasarruf sağlar Veriler depolanabilir Okunabilir

Herkes tarafından aynı anlaşılır Hızlı erişilir Transfer edilebilir Verimlilik ve etkinlik artar Standarttır ve karşılaştırılabilir.

Günümüzde Hemşirelik Sınıflaması Günümüzde hemen hemen her ülke hemşirelik tanıları, girişimleri ve sonuçları kavramları; ortak dilin geliştirilmesi ve uygulanması üzerine çalışmaktadır.

Avrupa'da tanıların, girişimlerin ve sonuçların geliştirilmesi için bir kuruluş olan ACENDIO vardır. Fransa'da AFEDI İspanyolca konuşan ülkelerde AENTDE Japonya'da Japon Hemşirelik Tanıları Birliği adında ulusal bir örgüt bulunmaktadır.

ABD'de 3 sınıflama geliştirilmiştir: NANDA, Saba'nın evde bakım hemşireliği sınıflaması (HHCC) ve Martin'in toplum hemşireliği sınıflaması.

Ayrıca, Uluslararası Hemşireler Birliği (ICN) Hemşirelik Uygulamalarının Uluslararası Sınıflaması / ICNP projesini desteklemektedir.

ICNP GELİŞİM SÜRECİ; ICN 1989 yılında hemşirelik problemleri ve tanıları, müdahaleleri ve sonuçlarının sınıflandırılması amacıyla Güney Kore’nin Seul kentinde bir kongre düzenlemiştir.

Ülkemizde durum nedir? Bakım çoğu kurumda hasta/birey merkezli değil iş merkezlidir Bakım sistematik sunulmamaktadır. Bakım kavramı ve içeriği konusunda ortak bir terminoloji yok denilebilir. Veriler çoğu sağlık kuruluşlarında halen geleneksel yöntemlerle sunulmaktadır

Veri kayıtları çoğunlukla eksik, hatalı ya da okunaksızdır Veriler adlandırılmamış ve sınıflandırılmamıştır Hemşirelik bakımı ölçülebilir, karşılaştırılabilir değildir. Bu nedenle kaliteli bakım sunulsa da görünür değildir.

ICNP ÖĞELERİ HEMŞİRELİK TANILARI HEMŞİRELİK EYLEMLERİ HEMŞİRELİK SONUÇLARI

Hemşirelik Tanısı NANDA‘(1982) nın tanımına göre hemşirelik tanısı, mevcut ya da potansiyel sağlık problemlerine / yaşam olaylarına karşı bir birey, bir aile ya da bir toplumun tepkileri hakkında klinik bir karardır.

Bir hemşirelik tanısı hemşirenin müdahale etmeye yetki ve yeterliliği olan bir durum /durumlar hakkında klinik bir karardır.

Örneğin bir "pnömoni", bir "hipertansiyon" tanısına hemşirenin müdahale etme yetkisi var mıdır?

Pnömoni durumunun gerek tanılanması gerekse tedavisinden hemşirelik yetkili sorumlu değildir. Ancak, hemşireler bireyin pnömoni durumuna verdiği fizyolojik, sosyal, psikolojik, spiritüel tepkilerini, durumdan nasıl etkilendiğini tanımlamaktan; bireyin duruma uyumunu kolaylaştırmaktan sorumludur.

"Hemşirelik tanısı, hemşirenin yetki ve yeterliliğinde olan sonuçlara ulaşmak için gerekli hemşirelik girişimlerinin seçimine bir temel oluşturur."

Neler Bir Hemşirelik Tanısı Değildir! Hemşirelik sağlık problemlerine tepkileri tanılar. Hekimlik, travma ya da hastalığı tanılar Örn: Oksijen sağlama ve harcamasındaki dengesizliğe bağlı Aktivite intoleransı örn: Kronik Obstruktif Akciğer Hastalığı (KOAH)

Tıbbi bir patoloji (örn. hipertansiyon) -Tanısal çalışmalar (örn. bronkoskopi) - Araç-gereçler (örn. NG tüp, idrar kateteri) - Belirti ve bulgular (örn. huzursuzluk, öksürük, yorgun hissetme)

-Tedaviler (örn.kortizon tedavisi, dekübitüs bakımı) -Cerrahi işlemler (örn.Trakeostomi) - Terapötik gereksinimler

Hemşirelik tanısı "nazogastrik tüp takılması" değil, "Nazogastrik tüp takılmasına ikincil olarak doku irritasyonuna bağlı ‘Doku Bütünlüğünde Bozulma Riski’ ya da ‘Rahatta Değişime’ dir.

Hemşirelik ya da çalışma saati, personel azlığı, yetersizliği gibi personel problemleri (örn. Hemşire yetersizliğine, aspiratörün olmamasına bağlı uygun sıklıkta aspirasyonun yapılmaması) hemşirelik tanısı değildir.

Tanısal adlandırmada PES /EPS formatı Problem (Problem): Hemşirelik tanısının adı/ etiket Etiological factors (Etiyolojik Faktör): İlişkili faktör Sign and symptoms (Belirti ve bulgular):Tanımlayıcı özellikler

Anemiye sekonder oksijenizasyonda azalmaya bağlı Aktivite İntoleransı: Halsizlik, efor sonrası istirahat nabzına dönüşte gecikme, takipne“ Burada P: Aktivite İntoleransı, E: Anemiye sekonder oksijenizasyonda azalma, ve S: Belirti ve bulgular: Halsizlik, efor sonrası istirahat nabzına dönüşte gecikme, takipne"

Hemşirelik Tanısı Tipleri 1. Mevcut /gerçek tanılar 2. Potansiyel problem 3. Sendrom tanıları 4. Olası problem

Varolan(gerçek) tanılar, Klinik olarak tanımlayıcı özellikleri ile doğrulanmış tanılardır. Örn;oksijen yetersizliği ile ilgili aktivite intoleransı Tanımlayıcı belirtiler;yorulduğunda dispne vb

Potansiyel problem; Belirli hemşirelik girişimleri planlanmadan ve uygulanmadan, değişebilecek durumları tanımlayan hemşirelik tanılarıdır. Örn; anestezi ve ameliyat sonrası immobiliteye bağlı olarak solunum fonksiyonlarında değişme potansiyeli

Olası problem; Bu problem belki var ama doğrulamak ya da dışlamak için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.Ek bilgiler toplandıktan sonra ; Ya potansiyel risk faktörlerini doğrular Ya mevcut semptomları doğrular, problemi tanılar. Ya da tanının mevcudiyetini reddeder.

SENDROM HEMŞİRELİK TANILARI Tecavüz Travması Sendromu Çevreyi Yorumlamada bozukluk sendromu Çevre değiştirme stresi sendromu Kullanamama sendromu

TEŞEKKÜRLER