UYUŞTURUCU VE UYARICILAR İÇİN SPOT TESTLER

HAZIRLAYANLAR: 090050207 Seçil KIRLANGIÇ 090050216 İrem YAR 090050229 Aslı ÖZEN

UYUŞTURUCU MADDE NEDİR? Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde ve kanunlarımızda uyuşturucu madde; Merkezi sinir sistemini etkileyerek ve ruhsal bağımlılık hallerine yol açan tek taraflı (kullanmanın devam etmesi üzerine dozajı artırma ihtiyacının duyulması), bazı durumlarda ise çift taraflı (aynı kişinin değişik uyuşturucuları kullanması) tutku yaratan doğal ve yapay maddelerdir.

Adli Bilimler açısından (uluslararası ve ulusal düzeydeki yasalara göre); Uyuşturucu madde = Kontrollü maddeler

KİMYA İHTİSAS DAİRESİ

Adli Tıp Kurumu Narkotik Şubesi

Adli Tıp Kurumu, Narkotik Şubesinde Analizi Yapılan Uyuşturucu-Uyarıcı Maddeler; CANNABİNOİDLER OPİATLAR Afyon, Morfin, Kenevir Bitkisi Eroin, Kodein, Esrar Haşhaş Kapsülü Rohypnol Akineton Captagon Rivotril Laroxil Ecstasy Diazem Nembutal KOKAİN ÇEŞİTLİ TABLETLER İLAÇLAR

Uyuşturucu Maddelerin Adli Tıp Açısından Analizleri

Düşük maliyet Yavaş Kantitatif Yüksek hassasiyet Yüksek seçicilik Numune miktarı çok Maliyet yüksek Hızlı Yarı-kantitatif Yüksek hassasiyet Düşük seçicilik Numune miktarı az

SPOT TESTLER "Spot testler“, "damla deneyi" veya "renk deneyi" olarak da isimlendirilir. Bu testlerin küçük bir tüp, saat camı veya tüpfil içinde yapılır. Analizde inorganik ve organik kimyasal maddelerin çözeltileri kullanıldığı için analitik kimyanın klasik(yaş) analizi sınıfına girer.

Uygulamada, analizi yapılacak çok az miktarda numune üstüne renk reaktifi damlatılır ve karıştırılır. Karakteristik rengin oluşması belirli gruba giren maddelerin varlığını gösterir. Ancak hiçbir "spot test" tek bir madde için spesifik değildir. Renk oluşmaması ise o maddenin yokluğunu gösteren iyi bir indikatördür.

EN ÇOK KULLANILAN RENK REAKTİFLERİ

Froehde Reaktifi 50 mg molibdik asit veya sodyum molibdat (Na2MoO4) 10 ml sıcak, konsantre sülfirik asit içinde çözülür (çözelti renksiz olmalıdır). Uygulamada bir damla reaktif, çok küçük miktardaki numune üzerine damlatılır.

Mandelin Reaktifi 1 g amonyum vanadat 100 ml konsantre sülfirik asit içinde çözülür. Uygulamada bir damla reaktif, çok küçük miktardaki numune üzerine damlatılır.

Marquis Reaktifi 10 ml konsantre sülfirik asit içine %40 lık formaldehitten 10 damla damlatılır. Uygulamada bir damla reaktif, çok az miktardaki numune üzerine damlatılır.

Mecke Reaktifi 0,125 g selenöz asit 25 ml konsantre sülfirik asit içinde çözülür. Uygulamada bir damla reaktif çok az miktardaki numune üzerine damlatılır.

Vitali Deneyi 1 damla dumanlı nitrik asit, çok az miktardaki numune üzerine damlatılır. Oluşan renk gözlenir. Çözelti kaynar su banyosu üzerinde kuruluğa kadar bekletilir, varsa renk değişimi not edilir. Kalıntı yeni hazırlanmış etanollü potasyum hidroksit çözeltisi ile nemlendirilir ve oluşan renk gözlenir.

Liebermann Reaktifi 1 g potasyum nitrit 10 ml konsantre sülfirik asit içinde çözülür. Beyaz bir porselen tüpfilde çok az miktardaki numuneye bir damla reaktif ilave edilir. (Kokain için kullanılır.)

Kobalt Tiyosiyanat 6.8 g kobalt klorür ve 4.3 g amonyum tiyosiyanat 100 ml suda çözülür. Kokain için kullanılan bir renk reaksiyonunun uygulanmasında, toz halindeki numunenin çok az miktar üzerine 0,5 ml reaktiften ilave edilir. Mavi tabaka şeklindeki çökelek kokain olma olasılığını gösterir. Baz kokain ile negatif sonuç alınır. Bu nedenle numunenin önce hidroklorik asitle asitlendirilmesi gerekir.

Scott (Ruybal) Testi Kokain için kobalt tiyosiyanata göre daha spesifik bir testdir. Reaktif, 6.8 g kobalt klorür ve 4.3 g amonyum tiyosiyanat birkaç damla gliserin içeren 50 ml suda çözülerek hazırlanır.

Duquenois-Levine Reaktifi (D-L) Esrarın tanınmasında kullanılır. Reaktif, 10 damla asetaldehit ve 1 g vanilinin 50 ml %95 etanol içinde çözülmesi ile hazırlanır. Ağzı kapaklı cam şişede saklanır. Renk, sararırsa kullanılmaz.

D-L Uygulamada, 30-100 mg numunenin petrol eteri ile çalkalanmasından elde edilen ekstrakt veya doğrudan kuru bitki maddesi kullanılır. Tüp içindeki numuneye 2 ml D-L reaktifi ve arkadan çalkalayarak 1 ml konsantre hidroklorik asit ilave edilir. Mor renk oluşması esrar olasılığını gösterir. 2 ml kloroform ilave edilir ve çalkalanır.

D-L Bu test, esrar için spesifik değildir. Bazı bitkisel ekstraktlar , yağlar ve bazı kahve ekstraktlarının yanlış pozitif sonuç verdiği gösterilmiştir. Bu nedenle esrarın tarama analizi mikroskop test ve İTK ile desteklenmelidir.

Beam Testi Esrar için kullanılır. Bir spatül ucu ile alınan numune 0.5 ml petrol eteri ile çalkalanır. Petrol eteri süzülerek bir kapsüle alınır, su banyosunda uçurulur. Alkolde hazırlanmış KOH çözeltisinden 2-3 damla ilave edilir. Esrar ya da reçinesi varsa mor kırmızı renk oluşur.

Zwikker Reaksiyonu Barbitüratlar için kullanılan en eski testtir. Numune üzerine 0,5 ml %0,5 lik bakır sülfat çözeltisi ve 0,5 ml kloroform içinde hazırlanmış %5’ lik pridin çözeltisi ilave edilir. Çalkalandıktan sonra fazların ayrılması için beklenir. Kloroform fazında mor renk oluşması barbitürat (asit veya tızu) olduğunu gösterir. Parlak yeşil renk oluşması ise tiyobarbitüratla ilgilidir. Buzlu asetik asit ilavesi ile mor rengin açık maviye, yeşil rengin ise açık sarı yeşile dönüşmesine neden olur.

Dillie-Koppany Testi Barbitüratlar için kullanılan Zwikker reaksiyonunun modifikasyonudur. 0.1 g kobalt asetat 100 ml suda çözülür ve 0.2 g buzlu asetik asit ilave edilir. Uygulamada, alınan az miktardaki toz numune üzerine 1 damla kobalt asetat çözeltisi damlatılır ve çalkalanır. Üzerine 1 damla %5’lik izopropil amin (metanolde hazırlanmış) ilave edilir. Kırmızımsı mor renk barbitürat olduğunu gösterir.

RENK REAKTİFLERİ İLE MADDELERİN ARANMASI

KOKAİN Erythroxylon coca olarak adlandırılan bitkinin yapraklarından elde edilir.

KOKAİN - Kobalt tiyosiyanat ile : mavi çökelek - Scott (Ruybal) deneyi : kloroform fazında maviden turkuaz rengine kadar değişim

- Liebermann reaktifi ile : sarı renk oluşumu gözlenir.

‘‘Kobalt tiyosiyanat reaktifi’’ ‘‘kobalt tiyosiyanat reaktifi’’ kokain varlığında turkuaz renkli çökelti oluşturur.

MORFİN Haşhaş bitkisinden çıkan afyon somunundan elde edilir Morfin afyonun içinde doğal olarak bulunan bir alkoloiddir. Afyonun üretildiği bölgeye, özelliklerine ve niteliklerine bağlı olarak içinde %8-20 arasında morfin bulunabilir

Morfinin Kimyasal Yapısı

MORFİN Marquis reaktifi ile : mor Fruehde reaktifi ile : mor gri mor mor Nitrik asit ile : turuncu- mor- kırmızı sarı

Demir-3- klorürle (%10’luk) : mavi-yeşil yeşil Liebermann reaktifi ile : siyah Mandelin reaktifi ile : mavi-gri Vitali reaktifi ile : sarı-turuncu

Morfin; ‘‘Nitrik asitle’’ önce turuncu, sonra mor-kırmızı-sarı renk meydana getirir. ‘‘%10’luk Demir(III) reaktifi’’ ile morfin mavi, renk oluşturur. Bu reaktif-renk morfin için karakteristik olup, eroinden kolayca ayrılmasını sağlar.

EROİN

EROİN Morfinin susuz asetik asit ile karıştırılması sonucunda elde edilen beyaz kristallerden oluşan toz halindeki maddedir. Eroinin üzerine birkaç damla nitrik asit eklenip ısıtıldığında yeşil renk oluşumu gözlenir.

EROİN Marquis reaktifi ile : mor Froehde reaktifi ile : mor yeşil Nitrik Asit ile : sarı yeşil Mandelin reaktifi ile : açık mavi- gri Vitali reaktifi ile : açık sarı- turuncu

Fensiklidin Yapısı

Fensiklidin (l-fenilsiklohekzil piperidin veya PCP) Fensiklidin genellikle PCP olarak bilinir; ayrıca melek tozu, kristal, barış hapı, supergrass (esrarlı sigaranın üzerine serpildiğinde), hap, roket yakıtı, at sakinleştirici olarak da bilinir. Marquis reaktifi ile : açık pembe Mandelin reaktifi ile : turuncu ( kaybolur.)

AMFETAMİN VE TÜREVLERİ SENTETİK TABLETLER

Amfetamin Yapısı( fenil izopropil amin)

Marquis Reaktifi ile : turuncu- kırmızı kahverengi Mandelin reaktifi ile : yeşil – koyu yeşil ; ısıtılırsa kırmızı renk oluşumu gözlenir.

Barbitüratlar Merkezi sinir sistemini etkileyen, analjezik olarak kullanılan organik madde olmakla beraber bağımlılığa sebep olmaktadır.

Barbitüratlar Dillie- Koppany reaktifi ile : kırmızı- viyole Zwikker reaktifi ile : mor, asetik asit ilavesi ile açık mavi Zwikker reaktifi ile : yeşil, asetik asit ilavesi ile açık yeşil (tiyobarbitüratlar)

LSD( LYSERGİC ASİD DİETHYLAMİD )PULLARI

LSD PULLARI Çavdar mahmuzu (claviceps purpurea) genel olarak arpa, buğday, çavdar ve mısır gibi tahıl ürünleri üzerinde asalak olarak yaşayan zehirli bir mantardır. Bu mantarın dışı koyu mor, içi açık mor ya da pembe renktedir. Toprakta yetişen beyaz ya da krem renginde olan türleri de vardır.

LSD (d-lizerjik asit dietilamid) Erhlich reaktif ile : mor Marquis reaktifi ile : turuncu kahverengi-mor Froehde reaktifi ile : zeytin yeşili - mavi ve yeşil Mandelin reaktifi ile : turuncu - yeşil - gri Mecke reaktifi ile : zeytin yeşili mavi-siyah Vitali reaktifi ile : kahverengi-kahverengimsi mor Vanurk reaktifi ile : mavi- mor

ESRAR Hint keneviri bitkisi kurutulduktan sonra elenmesi ile elde edilen toz maddeye denir.

Kenevir bitkisi yapısında reçine vardır Kenevir bitkisi yapısında reçine vardır. Bu reçine ısı yardımıyla iki tuğla arasında veya ütü ile levha ya da çubuk haline getirilir. Buna ‘‘plaka esrar’’ denir.

ESRAR YAPISI

Marihuana (Esrar) Duquenois-Levine : kloroform fazında mor Beam testi : mor-kırmızı

ESRAR İÇİN UYGULANAN ÖRNEK LABORATUVAR ARAŞTIRMALARI

TIRNAKTA ESRAR Esrar kullandığından şüphe edilen bir şahısta tırnak analizi: Esrarlı sigara kullanan şahısta; Esrar, sigara sarımı sırasında tırnakların diplerine girer. Analizinde; Tırnaklar dipten kesilir. Kesilen tırnaklar alkolle yıkanır Yıkama suyunun bir kısmı lam üzerine alınarak mikroskop altında incelenir. Kalan diğer kısım uçurulur. Üzerine ‘‘Duquenois ayıracı’’ ilave edilir. Mor-mavi renk oluşumu gözlenir.

Nefesle Çekilmiş Olan Esrarda Duqenois Ayracı ile Spot Test Ağız ve burunda inceleme yapılır; Ağız ve burun alkolle çalkalanılır. Çalkalama suları, ayrı ayrı porselen kapsüllere konulur. Su banyosu üzerinde uçucular uzaklaştırılır.

Kalan kalıntı üzerine birkaç ml petrol eteri ilave edilir, kendi kendine uçması beklenir Kapsül içine ‘‘duqenois ayıracı’’ ilave edilir. rengin mavi-mor oluşumu gözlenir.

Mikroskopta inceleme Bu deneyler ya bitkisel orijinli numunenin mikroskop altında bitki dokusunun ya doğrudan veya uygun bir reaktif ilavesinden sonra incelenmesine dayanır (Esrar örnek verilebilir). Diğer bir teknik de, numunenin kimyasal yapısı ile ilgili mikrokristalizasyon tekniğidir. Mikrokimyasal bir yöntemdir. Çok az miktardaki bir maddenin, uygun bir reaktifle verdiği kristal şeklinin mikroskopla incelenmesine dayanır.

Mikroskopla İnceleme Normal mikroskop dışında polarizasyon mikroskopu da kullanarak çeşitli kristallerin birbirinden ayrılması mümkün olmaktadır. Geçmişte en çok alkaloidlerin ayrılması için kullanılıyordu. Zamanımızda ise antihistaminikler, sentetik narkotikler ve benzer bileşik ve ilaçlar içinde kullanılmaktadır.

Esrarın Mikroskopla İncelenmesi Esrar olduğu kuşkusu olan bitki numunesinden bir spatül ucu ile lam üzerine konur. Üstüne bir damla %1 Fast Blue reaktifi (%1 kloralhidrat içinde hazırlanmış) damlatılıp lamelle kapatılır. Numune esrar ise mikroskopla incelendiğinde salgı tüylerinin kırmızı mor renk aldığı görülür.

Kodein ve Morfinin Mikrokristalizasyon Tekniği ile Ayrılması Reaktif: Önce 10 g iyot, 35 g potasyum iyodürle birlikte 100 ml suda çözülür. Bu şekilde hazırlanan potasyum iyodür-iyot (KI.l2) reaktifi buz dolabında saklanır. Hazırlanan bu reaktifden 0,4 ml alınır üzerine 20 ml buzlu asetik asit ve 2.0 ml fosforik asit (H3PO4) ilave edilir. Teknik : Çok iyi temizlenmiş küçük bir porselen kapsül içine bir damla reaktif ve bir damla test çözeltisi ilave edilir. Bir bagetle iyice karıştırılır. 5-10 dakika bekletilir.

Karışımdan bagetle bir damla alınarak lamele konur Karışımdan bagetle bir damla alınarak lamele konur. Lamel ters çevrilerek çukur lam üzerine kapatılır, mikroskopla incelenir. * Kodein: üçgen şeklinde dikroik (çeşitli renkler gösteren) kristaller verir. * Morfin: siyah iğneler halinde kümelenir veya kahverengi kırmızı levha veya koyu kırmızı şekilde kristallenir (Duyarlık 10 mg civarındadır.)

Kokain Reaktif: 2 g KMn04, 5 damla fosforik asit su ile 100 ml ye tamamlanır. Kokain hafif asitli ortamda KMnO4 ile çok karakteristik olan bir kenarı kırık dikdörtgen şeklinde kristaller verir.

REFERANSLAR Vural, N.,2000 Toksikoloji Laboratuar Kitabı, Ankara Uyuşturucu Madde Nedir? Uyuşturucuya Hayır!( http://www.xsir.net ) Günay, E Teorik ve Pratik Adli Muayene ve Otopsi Kitabı, Ankara,2008 http://www.adlitipankara.gov.tr/kimya_ihtisas_toksikoloji.hp Color Test Reagents/Kits for Preliminary Identification of Drugs of Abuse NIJ Standard–0604.01 Examination of Drugs of Abuse, Color Test Reagents/Kits for Preliminary Identification of Drugs of Abuse; U.S. Department of Justice Office of Justice Programs National Institute JusticeNational Institute of Justice, Küme T, Klinik Laboratuvarlarda Adli Örnek İşlemleri ,Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir,Biyokimya Anabilim Dalı http://www.bilim.gen.tr/public/page.aspx?id=114 http://www.egebagimlilik.org/Default.asp?L=TR&mid=196