BÖLÜM 1

Yaşam Boyu Bakış Açısı A) Yaşam Boyu Bakış Açısı B) Gelişimin Doğası C) Gelişim Kuramları D) Yaşam-Boyu Gelişimde Araştırma

Ön Bilgi Bir bireyi yönlendiren nedir, gelecek vaat eden özellikleri olması, şiddet içerikli hareketlerde bulunması ya da yoksulluk veya travmayı zengin edebi bir ürüne dönüştürmesi mi? Eğer insanların niçin oldukları durumda bulunduklarını merak ettiyseniz bu kitapta keşfedeceğimiz asıl soruyu kendinize sormuş olmalısınız. Bu kitap insan gelişiminin, sizin kendinizin ve insan türünün herhangi bir üyesinin gelişiminin yolculuğuna açılan bir penceredir. Bu ilk bölümde gelişime yaşam boyu yaklaşımla bakmanın ne olduğunu keşfedeceğiz, gelişimin doğasını inceleyeceğiz ve gelişimi anlamada bilimin bize nasıl yardımcı olduğunu göreceğiz.

A) Yaşam Boyu Bakış Açısı Yaşam Boyu Gelişimi İncelemenin Önemi Yaşam Boyu Bakış Açısının Özellikleri Bazı Çağdaş Konular

Yaşam boyu gelişimi incelemek insanlara nasıl bir fayda sağlayabilir? a) Yaşam Boyu Gelişimi İncelemenin Önemi Yaşam boyu gelişimi incelemek insanlara nasıl bir fayda sağlayabilir? Bundan insanlar nasıl yararlanabilirler?

Gelişim: Döllenme ile başlayan ve yaşam boyu devam eden değişme örüntüsü. Çoğu gelişim büyümeyi, fakat aynı zamanda yaşlanma ve ölüm süreciyle birlikte ortaya çıkan gerilemeyi de içerir.

Yaşam Boyu Bakış Açısı: “Gelişim yaşam boyu, çok boyutlu, çok yönlü, esnek, çok disiplinli ve bağlamsaldır; büyüme, sürdürme ve düzenlemeyi içerir ve biyolojik, sosyokültürel ve bireysel faktörlerin birlikte işlev görmesiyle yapılanır” görüşünü savunan bakış açısı.

b) Yaşam Boyu Bakış Açısının Özellikleri Baltes’ın bakış açısına göre gelişimin birlikte çalışan (işleyen) biyolojik, sosyokültürel ve kişisel faktörler yoluyla oluştuğunu anlamak önemlidir. Şimdi teker teker bu özelliklere bakalım.

1) Gelişim Yaşam Boyudur: Yaşam-boyu bakış açısında ilk yetişkinlik, gelişimin son noktası değildir; dahası hiçbir yaş dönemi gelişim açısından baskın değildir. Araştırmacılar artan bir ilgiyle, yaşamın farklı noktalarında yetişkinlerin deneyimlerini ve psikolojik yönelimlerini incelemektedirler. Bu bölümde daha sonra gelişimin yaş dönemlerini ve özelliklerini tanımlayacağız.

2) Gelişim Çok Boyutludur: Yaşınız ne olursa olsun, bedeniniz, zihniniz, duygularınız ve ilişkileriniz değişmekte ve birbirini etkilemektedir. 3) Gelişim Çok Yönlüdür: Yaşam boyunca bazı boyutlar veya bir boyutun bileşenleri genişler ve diğerleri küçülür.

4) Gelişim Esnektir Gelişimciler, gelişimin farklınoktalarında insanların çeşitli açılardan ne kadar esnek olduklarını tartışmaktadır. Esneklik, değişme kapasitesi anlamına gelir.

5) Gelişim Bilimi Çok Disiplinlidir 6) Gelişim Bağlamsaldır 7) Gelişim Büyüme, Sürdürme ve Kaybın Düzenlenmesini İçerir

Normatif Yaşa Bağlı Etkiler: Belirli bir yaş grubundaki bireyler için benzer olan etkilerdir. Normatif Kuşağa Bağlı Etkiler: Belirli bir kuşaktaki insanlarda tarihsel koşullardan ötürü ortak olan etkilerdir. Normatif Olmayan Yaşam Olayları: Bireyin yaşamı üzerinde büyük etkisi olan olağandışı olaylardır.

8) Gelişim Biyoloji, Kültür ve Bireyin Ortak Ürünüdür: Gelişim, birlikte işleyen biyolojik, kültürel ve bireysel faktörlerin ortak yapımıdır.

Gelişimde yaşam boyu bakış açısını tanımlayan özellikler nelerdir?

c) Bazı Çağdaş Konular Sağlık ve iyilik, ebeveynlik, eğitim, sosyokültürel bağlamlar ve çeşitlilik ile sosyal politikalar, yaşam boyu gelişimle yakından bağlantılı çağdaş konulardır. Sosyokültürel bağlamın önemli boyutları kültür, etnik köken, sosyoekonomik düzey ve toplumsal cinsiyettir. Çocuklar ve yaşlılara ilişkin konularda sosyal politikalara olan ilgi artmaktadır.

Sosyoekonomik Düzey: Benzer mesleki, eğitimsel ve ekonomik özelliklere sahip insanlar grubuna işaret eder. Toplumsal Cinsiyet: İnsanların erkek ya da kadın olarak özellikleri. Sosyal Politika: Ulusal hükümetin vatandaşlarının refahını iyileştirmek için oluşturduğu eylem planıdır. Kültür: Davranış örüntüleri, inançlar ve bir grubun nesilden nesile geçen diğer bütün ürünleri.

Yoksul ve Orta Gelir Düzeyinden Çocuklar Arasında Altı Stres Faktörüne Maruz Kalma: Yakın zamanda yapılan bir çalışma orta gelir düzeyinden ve yoksul çocukların altı farklı stres faktörüne maruz kalmalarını inceledi (Evans & English, 2002). Yoksul çocuklar bu stresörlerin her birine daha fazla maruz kalmaktadır.