AİLE PLANLAMASI

AİLE NEDİR? Aile anne,baba ve onların çocuklarından oluşan en küçük toplumsal kurumdur. Aile toplumun çekirdeği ve en önemli birimidir.

ÜREME SAĞLIĞI Dünya Sağlık Örgütü ( DSÖ )’nün tanımına göre Üreme Sağlığı “Yalnızca üreme sistemi işlevleri ve süreci ile ilgili hastalık ve sakatlığın olmaması değil, üremenin, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde olmasıdır”.

2001 UNICEF verilerine göre Türkiye % 2 2001 UNICEF verilerine göre Türkiye % 2.4 toplam doğurganlık hızı ile hala doğurgan bir ülkedir. Gebelerin ancak % 68 i bakım almakta, % 36 sına tetanoz aşısı yapılmaktadır. Doğumların sadece % 81 i sağlık personeli yardımı ile olmaktadır.

Türkiye’de doğurganlığı etkileyen faktörler Ülke nüfusunun % 64.7 si kentsel alanda oturmaktadır. Kentlerde çekirdek aile yapısı yaygınlaşırken, kırsal alanda geleneksel geniş aile yapısı korunmaktadır.

Kırsal kesimde çocuğun aileye maliyeti yok denecek kadar az, işgücüne katkısı fazladır. Erkek çocuk tercih edilmektedir. Ortalama ideal çocuk sayısı halen evli kadınlar için 2.5, kocalar için ise 2.7 dir.

Yıllık gelirin % 70 ini nüfusun % 30 u, geriye kalan % 30 unu nüfusun % 70 i paylaşmaktadır. 1993 – 1998 de bebek ölüm hızı binde 42.7, beş yaş altı ölüm hızı ise binde 52.1 dir.

Gebelik oluşma zamanı önemi Gebelik oluşma zamanı çok önemlidir, çünkü 2 yıldan az aralıklarla yapılan doğumlar annenin vücut sağlığını önemli ölçüde bozmakta, gebelik sırasında riskleri artırmakta, hatta ara vermeden arka arkaya yapılan doğumlar anne ölümlerine neden olmaktadır. Ayrıca sık aralıklarla doğan çocukların anne karnında gelişmeleri tam olmamakta (düşük doğum ağırlıklı bebekler), sakatlık oranı yükselmekte, bakımları güçleşmekte ve bebek ölümleri artmaktadır.

ANNE ve ÇOCUK SAĞLIĞINI OLUMSUZ ETKİLEYEN RİSKLİ GEBELİK DURUMLARI • 18 yaşından önce, • 35 yaşından sonra, •2 yıldan kısa aralıklarla, •4 ve daha fazla sayıda olursa gebelik risklidir.

RİSKLİ GEBELİKLERDE BEBEKTE •Rahim içinde iyi beslenememe ve gelişememe, •Düşük doğum ağırlıklı zayıf ve cılız bebek, erken doğum, •Zor doğuma bağlı beyin ve organ zedelenmesi, sakatlıklar •Ölü doğum •Doğumdan sonra bebeğin ölmesi, ya da zeka ve beden gelişmesinin bozuk olması mümkündür.

ANNEDE : •Kansızlık •Gebelik zehirlenmesi •Doğumun zor olması •Bebeğin ters gelmesi •Doğumdan sonra uzayan kanamalar •Rahimde parça kalması •İltihaplanmalar •Rahim ağzında yırtıklar •Gebeliğin düşükle sonuçlanması görülebilir. •İleri yıllarda idrar tutma güçlüğü •Bütün bunların sonunda anne kaybedilebilir, •Sonuçta ailenin mutluluğu ve sağlığı tehlikeye düşebilir.

Türkiye’de Kadının Statüsü Türkiye’de kadınların % 17 sinin eğitimi yok, % 5 i ilkokulu bitirmemiş, % 48 i ilkokul mezunu, % 12 si ortaokulu bitirmemiş, % 18 i ortaokul mezunudur.

Türkiye’de temel özelliklere göre doğurganlık

Aile planlaması; İstedikleri zaman istedikleri sayıda çocuk sahibi olmaları için ailelere verilen hizmetlerin tamamıdır. Aile planlaması ailelerdeki çocuk sayısını sınırlandırma anlamına gelmez. Aile planlamasının amacı; anne ve doğacak çocukların sağlıklı olması ve gebeliğin, çocuk sahibi olmak istendiği zaman oluşmasıdır.

AİLE PLANLAMASININ TEMEL AMAÇLARI Toplumu Aile Planlaması Hakkında Bilgilendirmek İstenmeyen Gebelikleri Önlemek Aşırı Doğurganlığı Önlemek Gebelik Aralığını Ayarlamak Doğum Yaşını Ayarlamak Sağlıklı Çocuklardan Oluşan Sağlıklı Bir Toplum Meydana Getirmek Çocuk Sahibi Olmayan Ailelere Yardımcı Olmak

Toplumu Aile Planlaması Hakkında Bilgilendirmek Temel sağlık hizmetlerinden birisi olan aile planlaması hizmetleri, ailelerin kendi koşulları ve tercihleri için en uygun aile planlaması yöntemini seçebilmelerini sağlayacak bilgiye sahip olmalarını sağlamayı amaçlar.

İstenmeyen Gebelikleri Önlemek İstenmeyen gebelikler çoğu kez, isteyerek yapılan düşükle sonlanarak kadın sağlığını olumsuz yönde etkileyen sonuçlara yol açabilir. Çok sayıda doğum yapmak anne sağlığını bozar. Üçüncü doğumdan sonra gebelik ve doğumla ilgili tehlikeler artmaktadır. Özellikle beşinci doğumdan sonra anne ve bebeğin ölüm riski belirgin olarak artar.

Gebelik Aralığını Ayarlamak Sık doğum yapmak annenin sağlığını bozar. sağlıklı anne için iki doğum arasında en az 2-3 yıllık bir süre olmalıdır. Bu süre annenin geçirdiği gebeliğin sağlığını olumsuz olarak etkileyen etkilerinden kurtulması için gereken süredir.

Doğum Yaşını Ayarlamak 20 yaşından önce ve 35 yaşından sonra yapılan doğumlar, anne ve çocuk ölümlerini önemli ölçüde artırmaktadır.

Sağlıklı Çocuklardan Oluşan Sağlıklı Bir Toplum Meydana Getirmek Ailedeki çocuk sayısı çok fazla olmaz ise aile bu çocuklara yeterince zaman ayırıp maddi manevi gereksinimlerini daha iyi bir biçimde karşılayabilir. Böylece daha sağlıklı çocuklardan oluşan bir toplum meydana gelir.

Çocuk Sahibi Olmayan Ailelere Yardımcı Olmak Aile Planlamasının diğer bir amacı da çocuk sahibi olamayan ailelere yardım etmek, yol göstermektir.

Aile Planlaması Hizmetleri Nerelerde Sunulmaktadır? Aile Sağlığı Merkezlerinde ve Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri de bu hizmetlerin halka ulaştırılmasında kilit rol oynamaktadır. Eczaneler de bazı gebeliği önleyici yöntemlerin (kondom, KOK, spermisit) halka ulaştırılmasında rol alır. Kliniğe dayalı hizmetlerin yanı sıra topluma dayalı hizmetlerden birisi olan ev ziyaretlerinde ebe ve hemşireler aile planlaması hizmetlerinin sunumunda danışman, eğitici, uygulayıcı ve araştırıcı rollerde görev alır. Devlet hastanelerinin, doğumevlerinin aile planlaması kliniklerinde de yaygın olarak hizmet sunulmaktadır.

Türkiye’de aile planlaması hizmetlerine olan talep

AİLE PLANLAMASININ YARARLARI

Anne Sağlığına Yararları     ü     Sık aralıklarla çok sayıda gebelik oluşmasını önler.     ü    Sık doğuma bağlı ortaya çıkan kadın hastalıklarını önler.       ü Zor doğuma bağlı tehlikeleri önler.     ü    Erken veya geç yaştaki doğumları önler.       ü İstenmeyen gebelikleri ve düşükleri önler.      ü Annenin ruh sağlığını korur.       ü  Sonuçta anne ölümlerini azaltır, toplumda sağlıklı anne sayısı artar.

Çocuk Sağlığına Yararları   ü  Erken doğmuş çocuk sayısı azalır. ü  Sağlıklı doğan bebek sayısı artar. ü  Bebekler çok kısa aralıklarla doğmayacağı için daha az hastalanır daha sağlıklı olurlar. Bunun sonucu bebek ölümleri azalır. ü Aile yeterince ilgi gösterebileceği için çocuklar ruhsal yönden daha sağlıklı gelişirler. Ü Çocukların ekonomik ihtiyaçları daha iyi karşılanır, eğitim imkanlarından daha çok yararlanırlar.

Topluma Yararları ü       Toplumun oran olarak önemli bir bölümünü kadınlar ve çocuklar oluşturmaktadır. Aile planlaması ile kadınların ve çocukların sağlıklı olması sonucu sağlıklı bir toplum oluşur. ü       Etkili olarak aile planlaması uygulayan toplumlarda nüfus dengeli ve planlı bir şekilde artar; böyle ülkeler Dünya ülkeleri arasında gelişmişlik açısından daha üst sıralarda yer alırlar.

AİLE PLANLAMASI YÖNTEMLERİ

Etkili(Modern)Yöntemler Gebeliği Önleyici Haplar Kondom(Kılıf, Prezervatif) RİA(Rahim İçi Araç) Enjeksiyonlar(İğne) Norplant Cerrahi Yöntemler -Kadında Tüplerin Bağlanması -Erkekte Kanalların Bağlanması

Etkisi Sınırlı (Geleneksel)Yöntemler Takvim Yöntemi Geri Çekme Vaginal Yıkama Anne Sütüyle Korunma

Aile planlaması hizmetleri yaygınlaşmakta Ülkemizde aile planlaması hizmetleri gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Ancak buna rağmen pek çok kişi gerek bilgisizlikten gerekse ihmalkarlıktan aile planlaması yöntemlerini yeterince kullanmamaktadır. Kendi ve toplum sağlığımız için aile planlaması hizmetini öğrenmeli ve uygulamalıyız. Bu konuda eczacınıza ve/veya aile planlaması hizmeti veren kuruluşlara danışmaya çekinmeyiniz. Sağlıklı bir toplum sağlıklı bireylerden oluşur. Sağlık profesyonelleriniz sağlık hizmetleri konusunda sizlere destek olmaya her zaman hazırdır.

Türkiye’de Aile Planlaması ile ilgili Yasalar Türkiye’de 1965 öncesi pronatalist nüfus politikaları yürütülmekte iken, 1965 sonrasında antinatalist politika uygulanmaya başlanmıştır. Antinatalist politikalarla getirilen değişiklikler 557 sayılı yasa ve 2827 sayılı yasadır.

557 Sayılı Yasa ( 1965 ) Doğum kontrol yöntemlerinin tanıtımının yapılması, Halkın doğum kontrol yöntemleri hakkında eğitilmesi, Halka bu konuda hizmet verilmesi, Tıbbi endikasyon ile cerrahi sterilizasyon ve gebelik sonlandırılması serbest bırakıldı

2827 Sayılı Yasa ( 1983 ) Aile planlaması uygulamalarında ebe-hemşireye yetki tanındı. Kadın ve erkekte cerrahi sterilizasyonun istek üzerine yapılabilmesi kabul edildi. İstenmeyen gebeliklerin 10 haftaya kadar sonlandırılmasına izin verildi.

Eğitilmiş pratisyen hekimlere uzman denetiminde menstrüel regülasyon yöntemi ile gebeliği sonlandırma yetkisi tanındı. Aile planlaması eğitim ve uygulamalarında sektörler arası işbirliği vurgulandı.

TEŞEKKÜRLER