TÜRK DİLİ-I Dil Nedir? Prof. Dr. Muhsin Macit Okt. Olcay Saltık.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
TÜRKÇENİN GÜCÜ.
Advertisements

YÖNLER.
DİL AİLELERİ PARLA ŞENGÖZ 1-B 1064.
ZiHiNSEL ÖZELLiKLER.
Dilin Tanımı ve Özellikleri
İsmail ÖZELBAŞ Vaiz FONETİK ve DİKSİYON.
BİÇİMBİLİM Bugün biçimbilim adı altında yapılan araştırmaların, sözcüklerin kökenlerinin saptanması,ek ve kök olarak belirlenmeleri, dilbilgisinin en.
TÜRK DİLİNİN KARŞI KARŞIYA BULUNDUĞU SORUNLAR
Y aratıcılık Neden Önemlidir? Bilgi çağında k avram, kuram, patent, lisans üretemeyenler üretenlere bağımlı hattâ tutsak duruma düşmektedirler.
TÜRK DİLİNİN GELİŞİMİ VE TARİHSEL DÖNEMLERİ
ALGILAMA YÖNETİMİ BÖLÜM 7.
Kültür.
TÜRK DİLİNİN DİĞER DİLLERLE ETKİLEŞİMİ
DİL Dil insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabi bir vasıta;
101-TÜRK DİLİ DERSİ GÜZ DÖNEMİ 1. HAFTA
CÜMLENİN ÖGELERİ.
SUNAN Songül KORKMAZ ÇIPLAK Nazmi Topçuoğlu İÖO İncirliova - AYDIN.
İLETİŞİM - DİL VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ
DEĞERLERİMİZ Ünite Ürün Dosyası Sunumu Ferhat YILDIRIM.
Hacivat: -Hayrola Karagöz’üm,ne işin var buralarda?
DİL VE KÜLTÜR.
DÜNYA DİLLERİ.
DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI Hazırlık Çalışmaları
Speaking about Country (Ülke), Nationality (Milliyet), Language (Dil)
ÜLKE,MİLLET,DİL,BAŞKENT
YAZI DEVRİMİ Hazırlayan: Hilal Gül.
Hacivat: _Hayrola Karagöz’üm,ne işin var buralarda?
Türkçe,Yabancı Dillerin Boyunduruğundan Kurtarılmalıdır.
Bu çalışma ilköğretimin
HİNTÇE ŞİRA ÇAVLUER 4-B.
TÜRK DİLİ I II. BÖLÜM YERYÜZÜNDEKİ DİLLER VE
7. SINIF 7. ÜNİTE ÜLKELERARASI KÖPRÜLER KAVRAMLARI ÖĞRENELİM.
YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ Yrd. Doç. Dr. MUSTAFA YENİASIR
Kültüre dair Örgüt kültürü, işletme kültürü, toplum kültürü ya da firma kültürü şeklinde adlandırılan değerler toplamı, çeşitli yönetim ve organizasyon.
6. BÖLÜM EĞİTİMİN TOPLUMSAL TEMELLERİ
Türkçe veya Türkiye Türkçesi, batıda Balkanlar’dan doğuda Hazar Denizi sahasına kadar konuşulan Altay dillerinden biridir. Yaşı, en eski hesaplara göre.
PSİKOLOJİDE EKOLLER.
Kurucu Salman Kahn Bangladeş MIT ve Harvard 2006 faaliyet başlangıcı ABD menşeli 2010 tam zamanlı.
DİL NEDİR? Dil veya lîsan, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı.
UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM
13 VE 14.YÜZYILDA ANADOLU’DA GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi DİL NEDİR?  Duygu, düşünce, istek ve hayallerimizi başkalarına aktarmaya yarayan bir işaretler sistemidir.
Tarih Sosyolojisi-4- Yöntem-1- Tarihsel Materyalizm.
KELİME OYUNU Hazırlayan Hakan ALTINAY Türkçe Öğretmeni.
KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ
TANIMLAR PSİKOLOJİ: İnsan ve hayvan
3. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ
ÇAĞDAŞ TÜRKİYE YOLUNDA ADIMLAR / Büyük Nutuk
Dil Nedir?   Bir sesli işaretler sistemi olan dil, aynı toplulukta yaşayan veya aynı milletten olan insanların anlaşabilmelerini sağlayan en gelişmiş iletişim.
Speaking about Country (Ülke), Nationality (Milliyet), Language (Dil)
Türkçenin Gelişim Aşamaları Dillerin Sınıflandırılması
Ses eğitimine ilişkin fonksiyonlar
UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
2. HAFTA TUR181 TÜRK DİLİ I.
Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü
YÖNLER.
UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM
Hukuk Çevreleri Ayrımı
SANAT FELSEFESİSANAT FELSEFESİ Sanatçı Sanat Eserinin Özellikleri Ve NitelikleriSanat Eserinin Özellikleri Ve Nitelikleri.
DİLİN TANIMI 1.
1739 Sayılı Temel Eğitim Kanunu Yaygın Eğitim
Yazı Sistemleri.
Kültür ve Özellikleri.
TÜRKÇENİN LEHÇELERİ VE YAYILDIĞI COĞRAFYA
ESKİ ALFABELER Emirhan çolak 8/A 105 Öğretmen:Sevinç Sarı.
I. Hafta Dil Nedir? Dilin Kökeni
I. Hafta Dil Akrabalıkları
TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YENİ YAKLAŞIMLAR
Sunum transkripti:

TÜRK DİLİ-I Dil Nedir? Prof. Dr. Muhsin Macit Okt. Olcay Saltık

Dil Nedir? Dil Nedir? Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bir vasıta, kendisine mahsus ka­nunları olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık, temeli bilin­meyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemi, seslerden örülmüş toplumsal bir müessesedir (M. Ergin). Dil, insanlar arasında karşılıklı haberleşme aracı olarak kullanılan; duygu, düşün­ce ve isteklerin ses, şekil ve anlam bakımından her toplumun kendi değer yargıları­na göre şekillenmiş ortak kurallarının yardımı ile başkalarına aktarılmasını sağla­yan, seslerden örülü çok yönlü ve gelişmiş bir sistemdir (Z. Korkmaz). Dil, düşünce, duygu ve isteklerin, bir toplumda ses ve anlam yönünden otlak olan öğeler ve kurallardan yararlanılarak başkalarına aktarılmasını sağlayan çok yönlü, çok gelişmiş bir sistemdir (D. Aksan). "Dil nedir?" sorusunun tek bir cevabı yoktur. İletilmek istenen duygu ve düşünce­ler, verilmek istenen iletiler (mesaj) konuşurun beyni tarafından yönetilen bir dizi zihinsel, anatomik, fizyolojik işlemlerle fiziksel niceliklere dönüştürülen ses dalga­larına aktarılır. Söz dizimsel boyutta ileti taşıyan ses dalgaları, dinleyenin kulağı ta­rafından algılanarak elektrokimyasal yollarla beyin kabuğunun (korteks) ilgili mer­kezine aktarılır ve bu merkezde çözümlenerek anlamlandırılır. Dili, bütün bu sü­reçlerin birleşimi olarak niteleyebiliriz.

DİLİN ÖZELLİKLERİ Dil bir sistemdir. Dil Nedir? DİLİN ÖZELLİKLERİ Dil bir sistemdir. Dilin temeli sestir, doğal olarak öncelikle sözlü anlatım aracıdır. Dilde nedensizlik ilkesi esastır. İlkel dil, gelişmiş dil ayrımı yoktur. Dilin üretim yetisi sınırsızdır. Her dil, ait olduğu toplumun gereksinimlerine cevap verebilecek yeter­liktedir. Dil, toplumsal katmanlara göre değişir. Dil, öğrenilen değil, edinilen ve kuşaktan kuşağa aktarılan bir sistem­dir. Dil, toplumsal ve ulusal bir kurumdur. Dil, insanı konu alan her bilim dalıyla yakından ilgili doğal bir iletişim aracıdır. Dil, hem araçtır hem malzemedir hem de bu aracı ve malzemeyi kulla­nan sistemdir. Diller arasında benzerlikler ve ortaklıklar olabilir.

DİL-DÜŞÜNCE VE DUYGU BAĞLANTISI Dil Nedir? DİL-DÜŞÜNCE VE DUYGU BAĞLANTISI Safir-Whorf Varsayımına Göre Dil-Düşünce ilişkisi Safir-Whorf Varsayımına göre, kişinin konuş­tuğu dil ile o kişinin dünyayı nasıl algıladığı ve nasıl davrandığı arasında sistemli bir ilişki vardır. İnsan bir bakıma, dünyayı ana dilinin belirlediği, izin verdiği biçim­de ve ölçüde algılar. Benmerkezcilik Felsefesine göre Dil-Düşünce İlişkisi Benmerkezcilik Felsefesine göre, farklı renkli gözlüklerle kara bakan ki­şilerin karın yeşil, mavi, sarı renklerde olduğunu ileri sürmeleri gibi, farklı ana dil­lerin konuşurları gerçeği nesnel biçimiyle değil dillerinin gösterdiği biçimde algı­lar. Eski Yunan döneminden bu yana süregelen dilin mi düşünceyi yönettiği yoksa dü­şüncenin mi dili yönettiği ikilemi üzerine çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. İleri sürülen görüşler, Safir-Whorf Varsayımı ve Bilinemezcilik Felsefesine göre iki görüşte toplanmıştır.

Dil Nedir? DİLLERİN DOĞUŞU Ding-dong kuramı; Dil ilkel insanın nesneleri sesle anlatmaya çalışmasından doğduğunu ileri süren kuramdır. Yansı­ma kuramı; İnsan dillerinin hayvan seslerinin taklidi esasına dayandığını ileri süren kuramdır. Ün­lem kuramı; Dilin doğuşunu insanın duygularını ifade etmesiyle ilişkilendiren kuramdır. Etkileşim kuramı; dilin kökenini insanların çalışırken yaptıkları iş birliği aracılığıyla açık­layan kuramdır. Güneş dil kuramı ;dilin doğuşunu insanın güneş karşısındaki duygularını di­le getirdiği a/ağ seslerine bağlayan kuramdır. Dillerin doğuşu ile ilgili ku­ramları, yeryüzündeki bütün dillerin tek ana dilden geliştiğini ileri süren Tekköken kuramı ve bunun tam tersine, dillerin farklı diller­den ya da kaynaklardan geliştiğini ileri süren Çokköken kuramı ol­mak üzere iki grupta toplayabiliriz. Dille ilgili yapılan araştırmalar dillerin doğuşunu değişik kuramlarla açıklamaktadır.

Dil Nedir? Dil Türleri Ana dili insanların doğuştan itibaren yakın çevresinden öğrendiği ve geliştirdiği dildir. Diyalekt (lehçe) Bir dilin tarihî, siyasi, sosyal ve kültürel neden­lerle değişik bölgelerde ses yapısı, şekil yapısı ve kelime hazinesi bakımından önemli farklarla birbirinden ayrılan kollarından her biridir. Ölçünlü dil Yazı dili, ede­bî dil vb. şekilde adlandırılan aynı zamanda bölgelerüstü özelliği olan dile verilen addır. Yazı dili Bölgesel ve sözlü dilin bir tür karşıtı olan yazı dili, genellikle aynı zamanda ölçünlü dil olarak ifade edilebilir.

Dil Nedir? Dil Türleri Argo belirli meslek gruplarına ya da toplumsal gruplara özgü, bu grupların mensupları dışında kolayca anlaşılamayacak söz varlığına dayalı özel dil olarak tanımlanır. Jargon Aynı meslek veya toplumsal gruptaki insanların, temel kavramları itibarıyla ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığıdır. İzole dil Bir dil ailesi içinde yer alan; ancak coğrafi bakımdan ailenin diğer üyelerine komşu ya da yakın olmayan; eldeki dil bilimsel verilere göre herhangi bir dil ailesi içinde yer almayan veya aynı dil ailesi içinde yakın akrabası bulun­mayan dildir. Kutsal diller Dil bilimsel bakımdan dillere kutsallık atfedilmez; ancak kimi dinlerin öğretilerinin ortaya konulduğu diller o dinlerin inanırları tarafından kutsal olarak kabul edilir.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Afroasya (Hami-Sami) dilleri Sami dilleri Çad dilleri Berber dilleri Kuşi dilleri Omo dilleri Kuzey Afrika'da ve Güneybatı Asya'nın birçok bölgesinde en baskın dil ailesidir. Afroasya dilleri; Sami dilleri, Çad dilleri, Berber dilleri, Kuşi dilleri, Omo dilleri ai­lelerinden oluşur.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Altay dilleri Türk dilleri Moğol dilleri Mançu-Tun- guz dilleri Korece Japonca Adını Altay dağlarından alan Altay dilleri; aralarındaki genetik akrabalık kesin olarak ortaya konulamayan Türk dilleri, Moğol dilleri ve Mançu-Tun- guz dillerinden oluşur. Altay dilleri yapı bakımından yüksek düzeyde sondan eklemelilik özelliği gös­terir. Cümleler Ö-N-Y (Özne-Nesne-Yüklem) dizilişindedir. Adların cinsiyet sınıf­landırmasında örneğin Almanca, Ukraince üç (eril, dişil, nötr), İngilizce iki cinsiyet (eril, dişil) işaretlerken Altay dillerinde Ural dillerinde olduğu gibi adlarda bir cin­siyet ayrımı yoktur. Ünlü uyumları ve son çekim edatları Altay dillerinin diğer or­tak özelliklerindendir.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Avustronezya (Malay-Polinezya) dilleri Malayca Endonezce Bu dil ailesinin konuşulduğu coğrafya Pasifik Okyanusu boyunca Malezya ve Endonezya'dan Yeni Gine, Yeni Zelanda ve Filipinler'e, batıda ise Madagaskar'a değin uzanır. Malayca, Malez­ya'nın; Endonezce, Endonezya'nın resmî dilleridir.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Çin-Tibet dilleri Çince Tibet-Burma Dilleri Tibetçe Burmaca Çin-Tibet dilleri ailesi, Çin dilleri ve Tibet-Bur- ma dallarından Tibet-Burma dalı da Tibetçe ve Burmacadan oluşmaktadır. Ayrıca pek çok küçük dil Çin, Burma, Hindistan, Nepal ve diğer ülkelerde konuşulmakta­dır.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Hint- Avrupa Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Hint- Avrupa Dilleri A. Avrupa Dilleri B. Hint- İran Dilleri Germen dilleri Kelt dilleri Latin dilleri Baltık dilleri Slav dilleri Bağımsız diller Hint Dilleri İran Dilleri Hint-Avrupa dilleri ailesi dünyanın coğrafi bakımdan en yaygın, konuşur sayısı bakımından en kalabalık dillerinden biridir. Bu ailenin doğal sınırları doğu-batı ekseninde Doğu Türkistan yani Çin'in batı bölgesinden Avrupa'nın en doğusuna; kuzey-güney ekseninde ise İskandinavya ve Kuzey Buz Denizi'Hint Avrupa Dilleriden Güney Afrika'ya, Güney Asya'ya değin uzanır.

Köken Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Köken Bakımından Dünya Dilleri Kafkas Dilleri Kartvel (Güney Kafkasya dilleri) Kuzeybatı Kaf­kas dilleri Kuzeydoğu Kafkas dilleri Kafkas dilleri üç aileden oluşur. Kartvel (Güney Kafkasya dilleri) ailesinin en önemli üyesi Gürcistan'ın resmî dili olan Gürcücedir. İkinci aile Kuzeybatı Kaf­kas dilleri (Batı Kafkas, Abhaz-Adıge dilleri), üçüncü aile ise Kuzeydoğu Kafkas dilleridir

Yapı Bakımından Dünya Dilleri Dil Nedir? Yapı Bakımından Dünya Dilleri Bitişken (eklemeli) diller Bükünlü (çekimli) diller Yalınlayan diller Dillerin sınıflandırılmasında kullanılan bir diğer önemli yöntem, yapı bakımından sınıflandırmadır. Dünya dilleri yapı bakımından başlıca; bitişken (eklemeli) diller, bükünlü (çekimli) diller ve yalı nlayan diller olmak üzere üçe ayrılır.

Söz Dizimi Bakımından Diller Dil Nedir? Söz Dizimi Bakımından Diller Söz sırası Sıklık Örnek diller ÖNY (özne-nesne- yüklem) 180 dil (% 44,78) Bengalce, Farsça, Hintçe, Japonca, Latince, Türkçe ÖYN (özne-yüklem-nesne) 168 (% 41,79) Arapça (konuşma dili), Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Malayca, Mandarin, Portekizce, Rusça YÖN (yüklem- özne-nesne) 37 (% 9,20) Arami, Arapça (edebî dil), İbranice, İrlanda dili YNÖ (yüklem-nesne-özne) 12 (% 2,99) Aneityan, Baure NYÖ (nesne-yüklem-özne) 5 (% 1,24) Apalai, Arecua, Hixkaryana NÖY (nesne-özne-yüklem)   Toplam 402 Dünya dilleri, cümle içinde yer alan temel ögelerin, yani özne (Ö), nesne (N) ve yüklemin (Y) dizilişine göre altı gruba ayrılır. Dünya dillerinin % 86,57'si Özne-Nesne-Yüklem ve Özne-Yüklem-Nesne dizilişine göre konuşmaktadır.

Türk Yazı Dillerinin ve Lehçelerinin Sınıflandırılması Dil Nedir? Türk Yazı Dillerinin ve Lehçelerinin Sınıflandırılması Güneybatı (GB), Oğuz Türkçesi Kuzeybatı (KB), Kıpçak Türkçesi Güneydoğu (GD), Uygur Türkçesi Kuzeydoğu (KD), Sibirya Türkçesi Çuvaşça, Ogur/Bulgar grubu Halaçça, Argu Türkçesi Avrasya coğrafyasına yayılan Türk dillerinin sınıflandırılması ile ilgili genetik, coğ­rafi, etnik, tipolojik birçok ölçüt ve sınıflandırma girişimi vardır. Yapılan sınıflandırma­da Türk dilleri altı gruba ayırır. Bunlar şunlardır: Güneybatı (GB), Oğuz Türkçesi, Kuzeybatı (KB), Kıpçak Türkçesi, Güneydoğu (GD), Uygur Türkçesi, Kuzeydoğu (KD), Sibirya Türkçesi,, Çuvaşça, Ogur/Bulgar grubu Halaçça, Argu Türkçesi.

Dil Nedir? Türkiye Türkçesi Türk yazı dilleri ailesinin konuşur sayısı bakımından en büyük dilidir. Türkiye'nin yanı sıra, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin de resmî dilidir. Cumhuriyetin ilanından sonraki dönem­de sadeleşme çalışmaları sonucu oluşan yeni yazı dilinin adıdır.