DİNLEME ÖĞRENME ALANI Yrd. Doç. Dr. Ş. Dilek BELET

Dinleme nedir? Dinleme, iletileri anlayabilme uyarana tepkide bulunabilme etkinliğidir. Diğer bir deyişle dinleme konuşma ya da okuma yoluyla gönderilen bir iletinin kavranmasıdır. Dinleme, aynı zamanda öğrenme yollarından biridir ve belli bir amaç için yapılır.

Dinleme neden önemli? Dinleme ve duyma arasındaki fark nedir?

Dinleme neden önemli Yapılan incelemeler, insanların pek çoğunun daha az konuşma, daha çok dinleme durumunda bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. İnsanlar dil becerilerinden en çok % 50 oranıyla dinlemeyi kullanmaktadır.

Dinlemenin önemi eğitim ve öğretim sürecinin amacına uygun gerçekleşmesi etkin dinleme ile mümkündür. Sözel iletinin göndericiden alıcıya ulaşmasında ve bu iletinin anlama dönüşmesinde dinleme önemlidir.

Dinlemeyi doğru gerçekleştirebilmek için ne yapmamız gerekiyor?

Dinleme ilkeleri 1-Amaçlı olmalı 2-İstekli olmalı 3-Eleştirel dinlemeli 4-Tahmin ederek dinlemeli 5-Not alarak dinlemeli

DİNLEME TÜRLERİ

Dinleme türleri Saplantılı Dinleme Görünüşte Dinleme Savunucu Dinleme Seçici Dinleme Tuzak Kurucu Dinleme Yüzeysel Dinleme ETKİLİ DİNLEME

Edilgin Dinleme Anne : Yarın matematik sınavın var. Koray : Evet, biliyorum. Anne : Biliyorsun; ama hâlâ çalışmaya oturmadın. Koray : Çalışmaya niyetim yok. Anne : Ne demek niyetim yok. Kabul etmiyorum bu söylediğini. Derhal buraya gelip çalışmaya başlamalısın. Koray : Matematik dersini sevmiyorum. Çalışmak da istemiyorum. Anne : Bu söylediklerini duymamış olayım. Son kez söylüyorum, buraya gel ve çalışmaya başla (tehdit). Bu gidişle senden adam olmayacak (aşağılama). Koray : Ben adam olmak istemiyorum. Umurumda bile değil! (çatışma).

Etkili Dinleme Anne : Yarın matematik sınavın var. Koray : Evet, biliyorum. Anne : Çalışacaksın umarım. Koray : Çalışmayı düşünmüyorum. Anne : Çalışmayı düşünmüyorsun öyle mi? Niçin çalışmayacağını söyler misin? Koray : Çünkü bu dersi sevmiyorum. Anne : Bu dersi sevmediğini söylüyorsun. Niçin sevmediğini hiç düşündün mü? Koray : Düşünmedim; ama bu ders bana çekici gelmiyor. Anne : Bu dersin sana çekici gelmemesi normal; çünkü matematik senin ilgi alanına girmiyor sanırım. Koray : Evet anne, matematik benim ilgi alanıma girmiyor ve bu yüzden sevmiyorum.

Anne. :. Seni anlıyorum oğlum Anne : Seni anlıyorum oğlum. Ancak bilmeni isterim ki matematiği sevmesen de bu dersten başarılı olman gerekiyor. Zira ileride gireceğin üniversite sınavı için matematik önemli bir ders. Koray : Evet anne, haklısın galiba. Yarınki sınava çalışmam gerekiyor.

Dinleme eğitimi ile öğrencilerde geliştirilecek beceriler Konuşulanı, okumanı, söyleneni tam olarak anlama Konuşulanı görgü kurallarına uygun dinleme Dinlerken önyargılardan uzak tarafsız dineme Dinlediğinin eksik, yanlış, abartılı yönlerini seçme Dinlerken soru sorma, açıklama yapma Dinlediklerine ilişkin tahmin yapma İlgi ve gereksinmelerini dikkate alarak dinleme Eğlenmek amacıyla dinleme

Dinleme eğitimi ile öğrencilerde geliştirilecek beceriler Bilgi edinmek amacıyla dinleme Dinlediklerinde sebep sonuç ilişkileri kurma Çıkarsamalar, karşılaştırmalar yapma Dinlediklerini özetleme Dinlediklerini başkalarına anlatma Dinlediklerine günlük yaşantısından örnekler verme

Dinleme eğitimi DİNLEME EĞİTİMİ SÜRECİ

Dinleme eğitiminde dikkat edilecek durumlar 1) Öğretmenin konuşurken yönü öğrencilere dönük olmalıdır. 2) Öğrencilerle mutlaka göz iletişimi kurulmalıdır. 3) Öğrencinin konuşması sabırla ve ilgiyle dinlenmelidir. 4) Öğrencinin konuşması kesilmemelidir; eksiğin tamamlanması ya da yanlışın düzeltilmesi konuşmanın sonuna bırakılmalıdır. 5) Bu noktada öğrencilere, konuşan bir kişinin sözünün kesilmemesi gerektiği düşüncesi ve davranışı mutlaka kazandırılmalıdır.

Dinleme eğitimi süreci Hazırlık etkinlikleri Dinleme etkinlikleri Dinleme sonrası etkinlikler

Hazırlık Etkili dinleme sürecinin ilk adımı dinlemeye hazırlıktır. Öğretmen ders öncesi öğrencilerinin kendisini dinlemesi için mutlaka hazırlık çalışması yapmalıdır. Hazırlık süreci şu aşamalardan oluşur: 1) Sezdirme (öğrenciler dinlemeye zihinsel ve fiziksel olarak hazırlık yapar) 2) Görsel-İşitsel Araç ve Gereçlerin Kullanılması 3) Öğrencilerin Anlatım Dilini ve Sözvarlığını Geliştirme

Dinleme Sürecine Geçiş 1) Okuma (en az iki kez) 2) Dikkat Bu aşamada öğrenciler dinleme amacını belirler. metinde geçen bilmediği sözcükleri tahmin eder

1) Metin çalışması Dinleme Sonrası Yapılacak Etkinlikler 2) Tamamlama çalışması 3) Başlık buldurma 4) Anaduyguyu ve anadüşünceyi buldurma 5) Farklı görüşleri belirleme (Bu aşamada metinle ilgili sorular sorulur)

Dinlemeyi Olumsuz Etkileyen Tutum ve Davranışlar Durumlar Öneriler Önyargılı dinleme Duygusal dinleme Dinleme alışkanlığı İşitme gücü Göz iletişimi Yüzdeki ifade Oturma şekli

Konuşmacıyla dinleyici arasındaki uzaklık Aşırı hareketlilik Ortama yabancı olmak Gürültü, ısı, ışık Ortamın düzeni

Konuşan Kişiden Kaynaklanan Dinleme Sorunları 1-Konuşmacının çok yavaş ya da çok hızlı konuşması 2-Ayrıntıya çok girilmesi, çok örnek verilmesi 3-Anlatım bozukluğu yapılması 4-Konuşma sırasında devamlı öksürmek, boğazı temizlemek

Etkili dinlemede dikkat edilmesi gereken noktalar 1-Konuşmacının sözü kesilmemeli, konuşmanın bitmesi beklenmelidir. 2-Dinlerken sözel olmayan iletişimsel işaretler kullanılmalı; yerine göre baş sallanmalı, gözler konuşanı takip etmelidir. 3-Dinlerken not alınmalıdır.

Etkili dinlemede dikkat edilmesi gereken noktalar 4-Dinleyici rahat olduğunu konuşmacıya hissettirilmelidir. Dinleyicinin rahatlığı konuşmacıyı da rahatlatacaktır. 5-Anlaşılmayan yerler, konuşmanın sonunda sorulmalı, konunun açılımı sağlanmalıdır. 6-Öğrencileri dinlerken çok sabırlı olmak gerekir. Unutmamak gerekir ki, dinlenen öğrenci kendisine değer verildiğini düşünecek, hem de dinlemeyi öğrenmiş olacaktır.