ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ Prof.Dr.Ayşe AVCI Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları ABD

ÇOCUK İSTİSMARI ve bir kaza sonucu ortaya çıkmayan , Çocukla bakıcısı arasında, çocuğun fiziksel ve/veya gelişimsel durumuna yansıyan ve bir kaza sonucu ortaya çıkmayan , her türlü etkileşim ya da etkileşim eksikliğidir.

ÇOCUK İHMALİ Ana baba ya da bakım veren kişinin çocuğa bakma ve koruma yükümlülüklerini gereğince yerine getirmemeleridir.

İstismar fiziksel, duygusal ve cinsel olabilir İhmal de fiziksel ve duygusal olabilir.

ÇOCUK İHMALİ BELİRTİLERİ “Uygun ve yeterince iyi bakımın ne olduğuna karar vermek güçtür. Bu nedenle fiziksel ihmal belirtileri şöyle sıralana bilinir. Bebeklerde pişikler Kirli ve uygunsuz giysiler Solgun ve iyi beslenmemiş görünüm Saçlı deride bakımsızlık ve parazitler

ÇOCUK İHMALİ NEDENLERİ Anne mental yönden donuk ya da ruhsal sorunları olabilir Baba işsiz ve eve gelmeyen bir baba olabilir Ev düzensiz, kirli bakımsız olabilir İşsizlik, borç, kalabalık aile, anne ya da babanın aşırı alkol kullanımı Ana-babanın sosyal çevre kısıtlılığı Ana-babanın eğitimsizliği Ana-babanın diğer iş ve uğraşlarla aşırı ilgileri

DUYGUSAL İSTİSMAR İtme- Kabul etmeme Bebeklik döneminde anababa bebeğin bağlılık göstermesini kabul etmez Okul öncesinde anne baba çocuğu ailedeki etkinliklerden uzak tutar. Okul çocuğu:Çocuğun özüne olumsuz iletiler gönderir. Ergenlik: Çocuktan beklenilen sosyal rollerin ayırdında olmayı kabul etmez.

Önem Vermemek Bebek: Anne-baba bebeğin spontan davranışlarını yanıtlamaz. Okul öncesi: Çocuğu sosyal etkinliklerden kısıtlar ya da duyguca pekiştirmez. Okul çocuğu: Çocuğu korumaz ya da yardım gereksinimini karşılamaz. Ergen: Anne-baba rolünü üstlenmez ve çocukla ilgilenmez.

Bozmak-ayartmak Bebek: Uygun olmayan davranışın öğrenilmesini destekler bağımlılık yaratır. Okul öncesi: Saldırgan ve cinsel içerikli davranışı destekler. Okul çocuğu: Saldırgan, cinsel içerikli suça yönelik davranışı ve bağımlılık yapıcı madde kullanımını destekler. Ergen: Bu tür davranışlar için teşvik ve yardım eder.

İzole etme Bebek: Çocuğu ailedeki diğer bireylerden ya da bakıcıdan uzak tutar. Okul öncesi: Kendinden başka kimseyle ilişkisi olmaması gerektiğini öğretir. Okul çocuğu: Arkadaş ilişkilerinde cesaretini kırar/engeller. Ergen: Ev dışındaki etkinlikleri ve sosyalleşmeyi önler.

Terörize etme Bebek: Ana-baba kasıtlı olarak çocuğun çevresindeki olumsuz uyaranları arttırır. Okul öncesi: Çocuğu cezalandırmak ya da eğitmek amacıyla abartılı davranır. Okul çocuğu: Çocuğa ikili iletiler verir. Ergen: Çocuğu tehdit eder gururunu kırar.

FİZİKSEL İSTİSMARIN DOLAYSIZ BELİRTİLERİ Anne-baba belirtilerin kendiliğinden ortadan kalkmasını bekler sonra sağaltım arar. Yaralanmaya getirilen açıklama yetersiz ve belirsizdir. Başka incelemeler sırasında rastlantısal olarak da ortaya çıkabilir. Yaraların dağılımı çocuğun gelişim düzeyi ile birlikte değerlendirilmelidir.

DOLAYLI BELİRTİLER Organik nedeni olmayan büyüme yetersizliği Zihinsel ve sözel gelişim yetersizliği Davranış bozuklukları; ‘donuk, kollayıcı, gözleyici’ tutum, otistik özellikler, otostimulasyon, uyku bozuklukları Düşük özsaygı-Benlik kavramında zayıflık Psikosomatik belirtiler Yetişkinlerle ilişki kurmakta zorluk ve korku Aşırı saldırgan ya da içe dönük tutum

CİNSEL İSTİSMAR Çocukla yetişkin arasındaki her tür cinsel etkileşimdir. Ne şekilde olursa olsun bir yetişkin bir çocuğa cinsel amaçla yaklaşmışsa burada bir istismar vardır denilebilir. Ancak durum çocuğa verdiği zarara göre değerlendirilmelidir. Yetişkinler için önemli görülmeyen bazı durumlar çocukta korku, kirlenmişlik ve suçluluk gibi duygular yaratabilir.

Cinsel istismar çeşitleri Sözel istismar Telefon konuşmaları Teşhircilik- Gösterimcilik Röntgencilik Cinsel ilişkiye tanık olma Çocuğun bedenine cinsel amaçla dokunma Müstehcen yayınlara konu etme Fuhuşa itme Irza geçme Ensest- Yasak sevi

Cinsel istismara yönelenler Saldırganların yaş ortalaması 25-30 yıldır Saldırganların çok azının daha önceden cinayetten, cinsel suçlardan mahkumiyeti vardır. Saldırganların çoğu daha önceden çocuk tarafından bilinmektedir Saldırgan toplumun yerleşik inanışına karşın yaşlı bir sapıktan daha çok, aileden ya da aileye yakın biridir

Parker and Parker 1984 Eğer bir baba kendi bebeğinin bakımı ile 3 yaşına değin ilgilenmişse babanın bir cinsel istismarcı olma ihtimali, kendi çocukların olduğu kadar başkalarının çocuklarına da istatistiksel olarak düşmektedir.

Finkelhor’a göre Çocuğu anneden uzak yaşadığı bir dönemin olması Çocuğun duygusal olarak anneye uzak olması Annenin eğitimli olmaması Anne çocuğa cinsel eğitim vermede yetersiz olması Çocuğun babadan doğal bir sevgi ve sevecenlik görmemesi Ekonomik sorunlar Çocuk istismarını arttırır

İSTİSMARIN DEĞERLENDİRİLMESİ İstismarcının kişilik özellikleri Diğer aile üyelerinin özellikleri İstismara uğrayan çocuğun özellikleri Sosyal etkenler Durumsal etkenler

ÇOCUĞUN ÖZELLİKLERİ Edilgen olma Özgüven eksikliği Bakıma gereksinimi olma Anne ile yetersiz iletişim Yeterli sayıda arkadaşı olmaması Özellikle zeka geriliği

Durumsal Özellikler Çocuk üzerinde yetersiz gözetim ve denetim olması İstismarcının çocuk üzerinde daha fazla sorumluluk alması Aynı odada hatta aynı yatakta yatma Evin düzensiz, kirli, bakımsız ya da obsesif bir biçimde temiz olması

CİNSEL İSTİSMAR ÖNCESİ Motivasyon İç engelleri aşmak Dış engelleri aşmak Çocuğun direncini aşmak

SONRASI GİZLİLİK: Amacı aile sisteminin / failin korunmasıdır. Failin cinsel eylemi tekrarlayabilmesine olanak tanır ÖRTBAS ETME: Namus kavramı, olaydan toplumun haberdar olmasını ve tedavi girişimini engelleme, sistemi koruma, çocuğun suçlanmasını doğurur. ORTAYA ÇIKMA: Tesadüfen: Ruhsal belirtilerle, cinsel oyunlar nedeniyle, görülme, gebelik, cinsel hastalıklar, fiziksel yaralanma Planlanarak: Çocuğun bilerek ya da diğer olası kurbanı koruyarak istismarcıyı suçlaması

CİNSEL İSTİSMARA UĞRAMIŞ ÇOCUKLARDA ZEDELENMENİN DİNAMİKLERİ Zedelenmiş cinsellik İhanet duygusu Acizlik Damgalanmak

ÖNLEME Yüksek risk gruplarının belirlenmesi Bu kişilerin mevcut sistemleri kullanmasını sağlama Uygun ek hizmetler sağlama Herkesin sağlıklı olmasını sağlama Sosyal reform Eğitim