BBY 302 Bilgi Teknolojisi ve Yönetimi Bilgi Teknolojileri Altyapısı

Bilgi Teknolojisi Altyapısı (Information Technology Infrastructure ) Bilgi teknolojisi altyapısı, firmalara özel bilgi sistemleri uygulamaları sağlayan ve paylaşılan her türlü teknoloji kaynağıdır. BT altyapısı donanım (hardware), yazılım (software) ve servisler (services) olmak üzere üç başlık altında düşünülebilir.

Bilgi Teknolojisi Altyapısı Firmalarda bilgi teknolojisi altyapısı ile iş stratejileri ayrı düşünülemez.

Bilgi Teknolojisi Altyapısının Bileşenleri Çalışanların, müşterilerin ve tedarikçilerin haberleşmelerini sağlayacak araçlar (serverlar, masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar, pda’lar v.b. ), Çalışan, müşteri ve tedarikçiler arasında veri, ses ve video iletişimini sağlayaca telekomünikasyon servisleri, Kurumsal verinin saklanması, yönetilmesi ve bu veri üzerinde analizler yapılabilmesi için veri yönetim servisleri, ERP, CRM, tedarik yönetimi, bilgi yönetimi gibi iş süreçlerini destekleyen yazılım servisleri, Fiziksel altyapının kurulumu ve bakımını gerçekleştirecek insan kaynakları, Hangi teknolojinin, ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiğini belirleyen standartlar, IT altyapısı ile ilgili olarak eğitim faaliyetleri, IT teknolojilerinin geliştirilmesini sağlayacak ar-ge faaliyetleri.

Bilgi Teknolojisi Altyapısının Seviyeleri BT altyapısı firma içerisinde farklı seviyelerde farklı amaçlar için kullanılır ya da her seviyedeki kullanıcıya farklı servisler sunulur.

Bilgi Teknolojisi Altyapısının Tarihçesi

Elektronik Hesaplama Makineleri Kartlar üzerine yazılan programlarla temel aritmetik işlemler yapılıyordu, Sonuç almak bazen haftalar alıyordu, Makineler oldukça büyüktü ve mekanik olarak çalışıyordu, Cihazlarda işletim sistemi yoktu tüm kontrol operatörler tarafından yapılıyordu,

Mainframe / Minicomputer Bilgisayar mekanik olmaktan çıkıp elektronik elemanlarla (transistor) tasarlandı, Bilgisayarlar üzerinde çok fonksiyonlu (time sharing, multitasking and virtual memory) işletim sistemleri yürütüldü, Mainframe bilgisayarlar aynı anda binlerce terminale hizmet verecek kapasite ve hıza ulaştı ancak bu sistemler oldukça pahalı, Terminaller sadece uzak sistemlere bağlanmayı sağlıyor kendi işlemcileri yok, İlk hava alanı rezervasyon sistemi 1959 yılında bu sistemler üzerinde çalıştırıldı, Daha sonra küçük hesaplama kapasitesi ve düşük maliyetli mini bilgisayarlar çıktı.

Personal Computer (PC) Bilgisayarlar gerek boyut gerekse fiyat olarak küçüldü ve evlerde kullanılabilir hale dönüştü, İlk PC 1970’lerde üretildi ancak yaygınlaşması 1981’de Intel tabanlı işlemciler üzerinden geliştirilen IBM PC ile oldu, Önceleri DOS adı verilen metin tabanlı bir işletim sistemi ile çalıştırıldı sonraki yıllarda DOS’un yerini grafik tabanlı Windows işletim sistemi aldı, Günümüzde kullanılan bilgisayarların %90’ı Wintel (Windows+Intel) tabanlı, PC’lerle birlikte kelime işlem, hesap tabloları, kişisel sunum ve veri yönetim araçları da yaygın olarak kullanılmaya başlandı.

İstemci – Sunucu (Client - Server) Sistemler PC’ler bir iletişim hattı (network) üzerinden çeşitli yazılım servisleri sunan sunucu bilgisayarlara bağlanarak bu servislerden yararlanırlar, Bu sistemlerde uygulama programları ve veriler sunucularda tutulurken istemciler ihtiyaç duyduklarında bu uygulama ve verilere erişim sağlarlar, Bu mimaride sunucular mainframe olabileceği gibi çoğunlukla kapasitesi yüksek PC’ler sunucu olarak kullanılmaktadır, En basit istemci-sunucu mimarisi 2 katmanlı olandır; bu mimaride bir sunucu ve istemciler vardır, 2 katmanlı mimaride tüm uygulama programları ve veriler tek sunucuda tutulur bu nedenle sunucuların baş etmesi gereken iş yükü oldukça fazladır.

İstemci – Sunucu (Client - Server) Sistemler Günümüzde karmaşık uygulamaların güvenli ve yüksek performansla hizmet verebilmelerini sağlamak amacıyla çok katmanlı (ya da N katmanlı) mimariler kullanılmaktadır, Çok katmanlı mimari istemci tarafında işlevsel olarak bir değişiklik yoktur ve iletişim ortamı olarak çoğunlukla Internet kullanılır, Sunucu tarafında ise uygulama programları ve veri tabanları farklı sunucular üzerinde yürütülür, Bu sayede hem sunucu üzerindeki yük farklı fiziksel makinelere dağıtılmış olur hem de güvenlik bir seviye artırılmış olur.

Kurumsal Internet Sistemleri Kendi içerisinde karmaşık istemci-sunucu sistemlerine sahip olan firmalar fiziksel olarak farklı konumlarda bulunan ofisleri ile uygulama ve verilerini paylaşmak istiyor, Bu kapsamda karmaşık uygulama sistemlerinin entegrasyonunu sağlayacak sistemlerin geliştirilmesine ihtiyaç duyuluyor, Geliştirilen sistemler firmalara özel çözümler sunuyor ve farklı konumlardaki farklı bilgi sistemlerinin bir arada çalışabilmesine olanak sağlıyor (ERP gibi).

Moore Yasası Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler genellikle bilgisayarlar sistemlerinin işlemci güçleri, hafızaları ve saklama kapasiteleri ile iletişim ortamının hızı gibi parametrelerle ifade edilir, Gordon Moore tarafından 1965 yılında dillendirilen ve günümüzde de hala geçerliliğini koruyan yasanın ilk hali “işlemcilerde kullanılan transistör sayısı her yıl ikiye katlanır” şeklindedir. Bu yasa (Moore yasası); işlemcilerin işleme kapasiteleri her yıl 2 katına çıkar, şeklinde de yorumlanabilir. Zaman içerisinde Moore yasasında bazı düzeltmeler yapılmıştır. Mikroişlemcilerin gücü her 18 ayda 2’ye katlanmaktadır Bilgisayarların hesaplama gücü her 18 ayda 2’ye katlanmaktadır Fiyatlar her 18 ayda yarıya düşmektedir

Moore Yasası

Dijital Saklama Kapasitesi Yasası Dünyada her yıl 5 Exabyte boyutunda yeni veri üretiliyor (1 Exabyte = 106 Gigabyte), Dünya üzerinde dijital formattaki verinin miktarı her yıl 2’ye katlanıyor, Bunlara karşılık basılı ortamdaki büyüme sadece %0,003, Dijital verideki bu hızlı artış doğal olarak büyük miktarda saklama kapasitesine ihtiyaç duyulmasına yol açıyor,

Dijital Saklama Kapasitesi Yasası Disk kapasitelerindeki artış 1990’lara kadar yıllık %25, 1990’lardan sonra ise yıllık %65’lik bir büyüme gösteriyor. 1$ ile saklanabilecek verinin kapasitesi her 15 ayda 2’ye katlanmaktadır.

METCALFE Yasası ve Ağ Ekonomisi Bilgisayar ağlarını kullanan kullanıcı sayısı doğrusal (linear) olarak artarken buna karşılık iletişim maliyeti üssel olarak azalmaktadır.

Bilgi Teknolojileri Altyapısının Bileşenleri Bilgisayar donanımı, İşletim sistemleri, Kurumsal uygulama yazılımları, Ağ ve iletişim araçları, Danışmanlık ve sistem entegrasyonu servisleri, Veri saklama ve yönetimi bileşenleri , Internet platformu.

Bilgi Teknolojileri Altyapısına Yapılan Yatırım Estimated Size of U.S. Infrastructure Marketplace Components

Donanım Trendleri Hesaplama kapasitesi artarken donanım fiyatları düşmektedir. Buna rağmen firmalar tarafından yapılan altyapı yatırımları hala büyük miktarlarda. Neden? Uygulama servislerinin önemli miktarda hesaplama gücüne ihtiyaç duyması, Kullanılan veri miktarının artması ile bant genişliği ihtiyacının da artması, Sürekli yeni yetenekler sunan cihazların geliştirilmesi, Firma büyüdükçe entegrasyon problemleri ve maliyetlerinin artması,

Donanım Trendleri Firmaları yeni yatırımlar yapmak zorunda bırakan teknolojik gelişmeler Bilgisayar ve iletişim yeteneklerinin aynı cihazlarda birleştirilmesi: mobil telefonlar, PDA, i-phone v.b. Ağ tabanlı hesaplama sistemleri (Grid Computing): Büyük miktarda hesaplama gücü gerektiren işlerde ağ üzerinde dağıtık olarak bulunan bilgisayarlara işin paylaştırılması. Talep üzerine hesaplama (On-demand Computing): Donanımı satın almak yerine ihtiyaç duyulan servis kiralanır ya da uzak sistem üzerine yerleştirilir ve ihtiyaç duyulunca kullanılır. Otonom (özerk) hesaplama (Autonomic Computing): Kurulan donanımlar üzerinde kurulum, sürdürme, hata düzeltme işlemleri için ciddi miktarda insan gücüne ihtiyaç duyulur. Bunun yerine kendini konfigüre eden, onaran, optimize eden ve koruyan sistemler kullanılır. Katmanlı hesaplama (Edge Computing): Maliyeti yüksek tek bir sunucuya yatırım yapmak yerine her bir servis bir katmanda (bağımsız bilgisayarda) sunulur.

Edge Computing Platformu

Yazılım Trendleri Açık kaynak kodlu yazılımlar ve Linux Java platformu ve taşınabilirlik Web servisleri ve servis odaklı yaklaşım Yazılımda dış kaynak kullanımı (outsourcing)