Dersler 1.Hafta 17.09.2013: Tanışma, Turunçgil Meyvelerinin Üretimi, İhracatı, İthalatı 2.Hafta 24.09.2013: Turunçgillerin Tarihçesi, Dağılımı, Kullanımı, Sınıflandırma, Çeşitler ve Islah 3.Hafta 01.10.2013: Turunçgillerin Büyüme, Gelişme ve Fizyolojisi Üzerindeki Çevresel Sınırlamalar 4.Hafta 08.10.2013: Turunçgillerde Anaçlar , Turunçgillerde Bitki Yetiştiriciliği 5.Hafta 15.10.2013: Kurban Bayramı 6.Hafta 22.10.2013: II. European Chestnut Congress, Debrecen, Macaristan 7.Hafta 29.10.2013: Cumhuriyet Bayramı 8.Hafta 05.11.2013: Turunçgillerde Yabancı Otlar, Zararlılar, Hastalıklar, Turunçgil Meyve Kalitesi, Derim ve Sonrası Teknolojisi 9.Hafta 12.11.2013: International Plant Breeding Congress, Antalya 10.Hafta 19.11.2013: Arasınav 11.Hafta 26.11.2013: İncir 12.Hafta 03.12.2013: Zeytin 13.Hafta 10.12.2013: Trabzon hurması / Yenidünya 14.Hafta 17.12.2013: Kivi / Nar 15.Hafta 24.12.2013: Uygulama sınavı 09.04.2017 BB301 Zeynel DALKILIÇ

BB408 SUBTROPİK İKLİM MEYVE TÜRLERİ Zeynel DALKILIÇ 09.04.2017 BB408 SUBTROPİK İKLİM MEYVE TÜRLERİ 2 teorik + 2 uygulama Çarşamba 13:15-16:45 Yrd. Doç. Dr. Zeynel DALKILIÇ 0-533-5158159, zdalkilic@adu.edu.tr http://web.adu.edu.tr/akademik/zdalkilic 09.04.2017 BB408 Zeynel DALKILIÇ BB408

4. ANAÇLAR Davies,F.S. ve L.G.Albrigo. 2005. Turunçgiller. (Çev.: Z.Dalkılıç), Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları No:22, Aydın, 272 s. 09.04.2017

4. ANAÇLAR Çöğür anaçlar uzun gençlik kısırlığı dönemine sahiptir. Ağaçlar dikenli ve dik büyüme eğilimindedir. Anaçlar fitoftora, turunçgil ve gal nematoduna hassastır. Nusellar embriyoni bazen düşük orandadır. Anaç + kalem >20 bahçecilik özelliği anaç tarafından etkilenir. 09.04.2017

Bahçecilik Özellikleri Ağaç kuvveti Turunçgil yanıklığı Ağaç büyüklüğü Nematoda dayanıklılık Köklenme derinliği Meyve verimi Dona dayanım Meyve büyüklüğü Yüksek pH Meyve yapısı Tuzluluk Meyve içsel kalitesi Aşırı su birikmesi Meyve olgunlaşma tarihi Fitoftora toleransı 09.04.2017

Yöresel iklim ve toprak şartları Çeşidin kullanım amacı Turunç  CTV ↓ Kaba limon, Filistin tatlı laymı  don ↓ Kaba limon  yanıklık (‘blight’) ↓ Üç yapraklı port., sitranj,sitrumeloyüksek pH ↓ 09.04.2017

İklim ve Toprak Şartları Turunç  bazik, tuzlu toprak ☺ Kaba limon  kuraklığa dayanım ☺ Üç yapraklı portakal  asitli toprak,serin iklim☺ Carrizo sitranjı  gal nematoduna dayanım ☺ 09.04.2017

Çeşidin Kullanım Amacı Cleopatra mandarinimandarin ve melezleri ☺ Kaba limon, Volkamer limonu, Filistin tatlı laymı, Rangpur laymı  yüksek verimlilik ☺ Turunç, Troyer ve Carrizo sitranjları, Swingle sitrumelo  hem taze, hem de işlemeye ☺ 09.04.2017

09.04.2017

Anaçlar Phytophthora tol. Su baskını tol. Kuraklık tol. Don tol. Yanıklık tol. Tristeza tol. Exocortis tol. Xyloporosis tol. Gal nematodu tol. Turunçgil nem. tol. Verim/ağaç Briks Meyve büyüklüğü Ağaç kuvveti Yüksek kalsiyum tol. Tuz tol. Kaba limon H İ Z T Y D G O Milam limonu DA ? Volkamar limonu Citrus macrophylla Rangpur laymı Filistin tatlı Laymı Turunç Smooth Flat Seville Cleopatra mandarin DO K Portakal Ridge pineapple Üç yapraklı portakal Carrizo sitranjı Troyer sitranjı O? Swingle sitrumelo Altıntop 09.04.2017 Simgelere anahtar:İ=iyi; Y=yüksek; O=orta; D=düşük; G=geniş; Z=zayıf; DA=dayanıklı; H=hassas; K=küçük; T=toleranslı; ?=yetersiz bilgi veya derecelendirmesi bilinmiyor.

Kaba Limon Citrus jambhiri Lush. Poliembriyonik, kuvvetli Derin, besin maddesince zayıf, kumlu toprakta Kuraklığa dayanım Tuzluluğa orta derecede dayanıklı, geniş pH CTV, CEV, xyloporosis dayanıklı Hassasiyet: Fitoftora, turunçgil ve gal nematodu, yanıklık, don, düşük SÇKM ve TA 09.04.2017

Volkamer Limonu Citrus volkameriana Ten. and Pasq. Kuvvetli ~Dona dayanıklı CTV, CEV, xyloporosis, mal secco, fitoftora tolerant Hassasiyet: Yanıklık, turunçgil ve gal nematodu 09.04.2017

Alemov Citrus macrophylla Wester Melez C.celebica x C.grandis Limon ve layma benzer. Büyük, kuvvetli, yüksek ağaç oluşturur. ‘Eureka’ limonu, Swingle sitrumelo ve Volkamer limonu üzerindekinden daha küçüktür. ‘Fairchild’ mandarini, Carrizo sitranjı ve Volkamer limonu üzerindekinden erkencidir. 09.04.2017

Alemovdevam ‘Valencia’ portakalı, diğer limonların üzerindekinden daha verimlidir. Kumlu, yüksek pH’lı kalkerli toprakta iyidir. Kurağa toleranslıdır. Yoğun kök sistemine sahiptir. Dona hassastır. 09.04.2017

Rangpur Citrus reticulata –melezidir. Brezilya’da kullanılır CTV, kuraklığa dayanıklıdır. Orta derecede kuvvetlidir. Çok tuzlu, kalkerli toprağa toleranslıdır. CEV, yanıklığa (‘blight’), turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede hassastır. 09.04.2017

Filistin Tatlı Laymı Citrus limettoides Tan. – melezdir. Dona, diğer limon tiplerinden kısmen daha dayanıklıdır. CTV, fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede hassastır. Yanıklığa (‘blight’) hassastır. CEV, xyloporosis tarafından bodurlaştırılır. 09.04.2017

Turunç Citrus aurantium L. Dünyada en çok kullanılan anaçtır. CTV’ye hassastır. Orta büyüklükte ağaç oluşturur. Derin, orta derecede dallanan kök sistemi vardır Dona, kuraklığa, fitoftora kök çürüklüğüne orta derecede toleranslıdır Yüksek pH’lı, tuzlu toprağa iyi uyum sağlar. 09.04.2017

Turunçdevam CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Yanıklığa (‘blight’) toleranttır. Meyve suyunun SÇKM (%0.5-1.5) ve TA’i yüksektir. 09.04.2017

Avustralya Turuncu Smooth Flat Seville – pummelo x portakal x turunç melezidir. Anavatanı Avustralya’dır. Meyve kalitesi, limon tiplerinden daha üstündür. CTV, fitoftoraya orta derecede hassastır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır. 09.04.2017

Cleopatra Citrus reticulata Blanco Ağaçları orta-büyük hacimli, 10-15 yıl verimlidir. Dona, kurağa orta derecede toleranttır. Erkenci değildir. CTV, CEV, xylopororsis’e toleranttır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. Fitoftora gövde çürüklüğüne orta derecede toleranttır. 09.04.2017

Cleopatradevam Yüksek tuzluluğa dayanıklıdır. Yüksek pH’lı kalkerli toprağa toleranttır. Üzerindeki çeşidin meyvesi küçük olur. Meyve suyu orta derecede kalitelidir. ‘Temple’ için çok iyidir. Yanıklığa (‘blight’) orta derecede toleranttır. 09.04.2017

Portakal Citrus sinensis [L.] Osb. CTV’ye, yanıklığa (‘blight’), kuraklığa orta derecede toleranttır. Erkenci değildir. Meyve kalitesi orta derecededir. Fitoftora gövde çürüklüğüne hassastır. CEV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil ve gal nematodlarına hassastır. 09.04.2017

Üç Yapraklı Portakal Poncirus trifoliata [L.] Raf. Satsuma mandarini, portakal için kullanılır. CEV tarafından bodurlaştırılır. Japonya, Çin, Arjantin, Avustralya gibi serin subtropikte Kışın yaprak döker. Dinlenmesi uzundur. Dona dayanıklıdır. Ancak sonbaharda dinlenmeye geç girer. 09.04.2017

Üç Yapraklı Portakaldevam CTV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil nematoduna, fitoftora gövde çürüklüğüne dayanıklıdır. Gal nematoduna, yanıklığa, kuraklığa hassastır. Kumlu toprakta zayıf büyür. Ağır bünyeli, zayıf drenajlı toprağa uyum sağlar. Yüksek tuzluluk, yüksek pH’lı kalkerli toprakta iyi değildir. Aşılı çeşitte meyve suyu kalitesi çok iyi olur. 09.04.2017

Sitranj Citrus sinensis x Poncirus trifoliata – 1897 Carrizo gal nematoduna toleranttır. Florida’da Troyer Kaliforniya, İspanya’da Portakal, altıntop için kullanılır. Çekirdekli, nusellar embriyolu Aşı noktasında şişkinlik oluşur(anaç çok gelişir). Carrizo’nun, dona dayanımı azdır. Dinlenmeye sonbaharda geç girer,ilkbaharda erken uyanır 09.04.2017

Nusellar embriyolar (%) Sitranjlar Tablo 4.2. 10 sitranj anacı için nusellar embriyoların meyve başına ve yüzde olarak tohum sayısı. Çeşit Bilimsel ismi Tohum/ meyve Nusellar embriyolar (%) Sitranjlar C.sinensis [L.] Osb. x P.trifoliata [L.] Raf. Carrizo 23 100 Cunningham 4 94 Morton1 1 Rusk 5 96 Savage1 14 Troyer 20 98 Uvalde 9 Willits 3 90 L-44-4 2 L-44-7 Kaynak: Hutchison (1977). 1 Gerçek yüzde belirtilenin çift yönlü melezidir (reciprocal). 09.04.2017

Sitranj devam CEV tarafından bodurlaştırılır. CTV, xyloporosis’e dayanıklıdır. Turunçgil nematoduna hassastır. Gal nematoduna Carrizo tolerant,Troyer hassas Fitoftora gövde çürüklüğüne, yanıklığa orta derecede hassastır. 09.04.2017

Sitrumelo Portakal, altıntop için kullanılır. Citrus paradisi x Poncirus trifoliata – 1907’de Swingle Portakal, altıntop için kullanılır. CTV, CEV, xyloporosis’e toleranttır. Kumlu-tınlı toprakta iyi büyür. Killi, yüksek pH’lı, fakir drenajlı toprakta zayıftır. Tuzluluğa orta derecede toleranttır. Sık dikime uygundur. Dona kısmen dayanıklıdır. 09.04.2017

Sitrumelo devam Turunçgil nematoduna dayanıklıdır. Gal nematoduna hassastır. Fitoftora’ya, yanıklığa toleranttır. Turunçgil bakteriyel leke hastalığına hassastır. Yüksek oranda nusellar embriyo oluşturur. 09.04.2017

Bodurlaştırıcı Anaçlar Rangpur x Troyer Rubidoux Procimequat Flying Dragon Üç yapraklı portakal > Troyer,Carrizo >Rangpur Bodurluk CEV ve diğer viroidler tarafındandır. 09.04.2017

Turunçgil Anaçlarının Morfolojisi ve Anatomisi Kazık kök  yan kökler  besleyici kökler Kumlu-tınlı 0.5-1.3 g/dm3 Kumlu 1.9 g/dm3 Zayıf drenaj 9.3 g/dm3 C.volkameriana, C.macrophylla, Filistin tatlı laymı – kuvvetli kazık kök Kaba limon, turunç Cleopatra – orta derecede P.trifoliata, Carrizo – zayıf kazık kök 09.04.2017

Kaba limon, Filistin tatlı laymı 76 cm’den derin Derin köklü anaçlar, yüzlek köklü anaçlara göre kuraklığa daha çok dayanıklıdır. Neden? Kaba limon, Filistin tatlı laymı 76 cm’den derin Rusk sitranjı, üç yapraklı portakal 76 cm’den yukarıda Yüksek kil, su geçirmez toprakta 15-45 cm 09.04.2017

Turunçgil Anaçlarının Fizyolojisi Yaprak su potansiyeli (ψ) Kök hidrolik iletkenliği Kaba limon, Filistin tatlı laymı büyümeyi ↑ Üç yapraklı portakal büyümeyi ↓ Na+, Cl- kabul etmeyici (dışlayıcı): turunç, Cleopatra, Rangpur, Severinia buxifolia Cl- biriktirici: üç yapraklı portakal 09.04.2017

Şekil 4.1. Kendi kökleri üzerinde yetiştirilen 12 aylık çöğürlerin kök sistemlerinin hidrolik iletkenliği üzerine sıcaklığın etkisi. Her bir nokta, her bir anacın dört tekerrürün ortalamasıdır. Doğrusal regresyon çizgileri her bir anaçtan verilere uyarlanmıştır (R=0.42 ila 0.83). Simgeler: , kaba limon; , turunç; , Carrizo; , Cleopatra. Kaynak: Syvertsen (1981). 09.04.2017

Mikoriza (Mycorrhiza) Fungus + kök Ortam sterilizasyonundan sonra yavaş büyüyen çöğürler dikkati çekmiştir. Zararlı mikroorganizmalar ile birlikte yararlı mikorizaların da etkisiz hale geldiği belirlenmiştir. Mikoriza ile kök simbiyotik yaşar. Turunç, Cleopatra – mikorizaya çok bağımlı Portakal, kaba limon, Rangpur – orta derecede bağımlı Carrizo – mikorizaya en az bağımlı Mikoriza topraktaki özellikle P’un bitki köklerine daha kolay iletilmesini, kökler de mikorizaya (CHO)n sağlar. 09.04.2017

09.04.2017

09.04.2017