ÜROLOJİK MUAYENE Doç. Dr. Barış ALTAY

Genel Hedef Ürogenital sisteme ait organları değerlendirmek için gerekli bilgilendirme sunulacaktır.

Yüksek teknolojiye bağlı tanıya yönelik testler ve görüntüleme teknikleri oldukça gelişmiş olmakla beraber hastanın öyküsü ve fizik bakı hala hastanın durumunu değerlendirmede hekime en değerli bulguları verir.

Hematüri Eritrositüri>3 hpF (Her büyük büyütmede) Mik. veya mak. Hematüri İnisiyal:Üretra Total: Mesane, böbrek, üreter Terminal: Mesane boynu, prostat kökenli patolojiler ön plandadır

Hematospermi Ejakülatta kan varlığı Etyolojide prostat ve üretraya ait enfeksiyon ile enflamasyon rol oynar. İleri yaşlarda prostat kanseri açısından değerlidir

Genito-üriner ağrı Renal pelvis veya üreterin akut distansiyonu kolik şeklinde ağrı ile karşımıza çıkar İdrar yapamamaya bağlı akut mesane distansiyonu (glob vezikal) suprapubik ve alt-abdomen ağrısı şeklindedir.

Genito-üriner ağrı İskemiye bağlı ağrı (böbrekte veye testiküler torsiyon sonrası) çok şiddetli ve süreklidir. Tümörler ise genellikle ileri evre dışında ağrısızdır.

Alt Üriner Sistem Semptomları Pollaküri: Sık idrara çıkma (NK 4-6/gün) Dizüri: İdrar yaparken yanma Noktüri: Geceleri idrara kalkma Urge: Acil işeme ihtiyacı İnkontinans: İdrar kaçırma Stres inkontinans: Ikınma, öksürme, gülme ile idrar kaçırma

Üretral Akıntı Sarı-yeşil koyu renk:Gonore Berrak, beyaz daha az yoğun: Prostat enf.

Fizik Bakı Geçirilmiş cerrahi op. bağlı skarlar Büyük abdominal kitleler Herniler (umblikal, inguinal) Kostovertebral açı hassasiyeti Böbreklerin palpasyonu (Zayıf kişilerde veya ileri derecede büyümüş bb palpe edilir)

Böbreklerin Palpasyonu Guyon yöntemi: Hasta sırtüstü yatarken, doktor hastanın sağ kostovertebral açısına sol elini getirir ve diğer el ile arada palpe eder İsrael yöntemi:Guyondan farklı olarak muayene olacak taraf yukarıya gelecek şekilde yan yatarak ayaklar karına çekilir. Glenard:Küçük çocuklarda Ayakta palpasyon: Ptotik böbrekte

Fizik Bakı-2 Mesane erişkinde pelvik organdır ancak dolu halde iken suprapubik olarak palpe edilir. En az 150 ml. İdrar yetişkinde perküsyon bulgusu verebilir.Ekstrofi vezika tanımlanabilir. İnguinal bölgenin LAP açısından palpasyonu önemlidir.

Fizik Bakı-3 Penisin bakısı: Boyut, ext. meanın değerlendirilmesi, eğrilik Skrotum: Testislerin varlığı, boyutu, kıvamı, epididim varlığı, ing.herni, hidrosel, testis tm. palpasyonu Spermatik kordon: Vaz deferenslerin varlığı, varikosel bakısı

Fizik Bakı-4 Parmakla rektal muayene: Prostat bakısında kesinlikle uygulanmalıdır. Prostatın boyutu, kıvamı değerlendirilir. Diz-dirsek pozisyonunda hasta bakısı yapılır. İşaret parmağı ile de tuşe atılır. Simms (yan) pozisyonu ayakta muayene olamayanlarda uygulanır.

NELATON KATETERLERİ

NELATON KATETERLERİ FR BOYUT (mm) RENK 6 2 AÇIK YEŞİL 8 2,7 LACİVERT 10 3,3 SİYAH 12 4 BEYAZ 14 4,7 YEŞİL 16 5,3 TURUNCU 18 KIRMIZI 20 6,7 SARI 22 7,3 MOR 24 MAVİ

FOLEY KATETERLERİ İKİ YOLLU SİLİKON LATEKS ÜÇ YOLLU

ÜROLOJİDE KULLANILAN DİĞER KATETERLER TİEMANN PEZZER (MUSHROOM) İDRAR TORBASI

KATETERİZASYONUN AMACI Alt üriner yollarının obstrüksiyonunun giderilmesi >> örn. BPH Cerrahi müdahale sonrası sıvı balansının kontrolü Tetkikler >> ürodinami incelemeleri ve rezidü idrar tayini

KATETERİZASYONUN AMACI-2 Spinal lezyon ve/veya periferal nöropati tanısı alan hastalarda TAK (temiz aralıklı kateterizasyon) İlaçların intravezikal uygulanması >> örn. Yüzeyel mesane tümörlerinin BCG ile tedavisi TUR (trans-ürethral rezeksiyon) sonrası irrigasyon (yıkama) amacıyla.

KATETERİZASYONA BAĞLI SORUNLAR Üretrada yerleşen balonun şişirilmesi sonucunda ÜRETRAL TRAVMA Üretral veya prostat travması sonucunda HEMATÜRİ ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONU MESANE TENEZMİ (İdrar yapma hissi) Sünnetsizlerde PARAFİMOZİS

SONDA UYGULAMASI ERKEKLERDE Hasta sırtüstü yatar durumda Dış genital organlar dezenfekte edilir Steril eldivenle penis tutulur, ön deri geri çekilerek mea açılır. Glans penis ve meatus uretra üç defa steril ga ile dezenfekte edilir. Lidokain-gel enjekte edilir Sondanın ucuna steril kayganlaştırıcı madde sürülür

SONDA UYGULAMASI ERKEKLERDE-2 Sondanın son ucu sağ elin küçük ve yüzük parmakları arasına sıkıştırılır Penis sol el ile yukarı çekilir ve sonda 15 cm kadar üretraya itilir. Eğer direnç varsa penis gerilerek aşağı doğru indirilir ve sonda tekrar idrar gelene kadar itilir. Gerekirse ince sonda kullanılır İdrar akıyorsa sonda tekrar itilir, balon 10-15 ml ile bloke edilir. Dikkatlice esnek bir direnç hissedene kadar çekilir.

SONDA UYGULAMASI KADINLARDA Sırtüstü yatar durumda topuklar birleştirilip dizler birbirinden uzaklaştırılır Önce vulva ventralden dorsale dezenfekte edilir. Sonda sol el ile (steril eldiven) labia major açılır ve labia minor’lar üç defa dezenfekte edilir. Son olarak mea eksterna dezenfekte edilir.

SONDA UYGULAMASI KADINLARDA-2 Sonda üretraya itilir ve balon 5-10 ml distile su ile doldurulur Dikkatlice esnek bir direnç hissedilene kadar geri çekilir Vajina girişinden gazlar alınır

KATETERİZASYONA KARŞI KONTRENDİKASYONLAR Üretrit, epididimit, üretra yırtığı. Göreceli kontrendikasyonu: Üretra darlıkları

BAKIM Sonda değiştirme en az 2-3 haftada bir olarak yapılmalıdır Silikon sonda her üç ayda bir değiştirilebilir.