T.C ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ZİYA EREN EĞİTİM FAKÜLTESİ Hilal YAŞAR 1090310415 Türkçe Öğretmenliği / 2 Konu:Cümlede Anlam

CÜMLEDE ANLAM 2-Anlatıma Dayalı Cümleler 1-Anlama Dayalı Cümleler

Anlama Dayalı Cümleler

Aşamalı Durum Bildiren Cümleler Bir olayın, durumun olumlu ya da olumsuz yönlerinin giderek değiştiğini gösterir. Yıldan yıla kötüleşiyor işler. Kadın giderek fenalaşıyor. Havalar gittikçe soğuyor.

Neden-Sonuç Cümlesi Bir eylemin hangi gerekçeyle ya da neden dolayı yapıldığını bildirir. Sınavda zorlandığı için soruları yapamamış. Bakımsızlıktan ev harabeye dönmüş. Hediye almadım diye bana darılmış.

Amaç-Sonuç Cümlesi Öznenin işi, hareketi gerçekleştirme amacının ve sonucunun cümle içinde verilmesidir. Borçlarından kurtulmak için evini satmış. Ailesini göremeyince Almanya’ ya gitmiş. Başbakan ticari anlaşmalar yapmak için yurtdışına çıktı.

Emir (Buyruk) Cümlesi Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipinin emir anlamıyla kullanıldığı cümlelerdir. Sandalyeyi çek, sessizce otur. Şuraya da bir halı ser, ortalığı topla. Gürültü etmeden ders çalışın.

Karşılaştırma Cümlesi İki kavram arasında farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koyar. Sinema da tiyatro gibi görsel bir sanattır. Bu yılki ürün geçen yıla nazaran daha bereketliydi. Ressam bu yapıtında diğerlerine göre daha canlı renkler tercih etmiş.

Tanım Cümlesi Herhangi bir şeyin ne olduğunu anlatan, “Bu nedir?” sorusuna cevap verebilen cümlelerdir. Sözcük, cümlenin anlamlı en küçük parçasıdır. Sıfat, isimden önce gelerek onu niteler ya da belirtir. Zamir, ismin yerini tutan ya da ismin yerine kullanılan sözcük.

Ön Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi Bir olay ya da kişiyle ilgili, değişik sebeplerden dolayı önceden edindiğimiz yargılar. Bu takım bu sene kesin şampiyon olur. O roman Peyami Safa’ nınsa kesin güzeldir. Piyasada yeni bir gazetenin okuyucu bulacağını sanmıyorum.

Varsayım Cümlesi Bir durumun sonucu bilinmeden kişiden kişiye göre değişen bir sonuca bağlayan cümlelerdir. Diyelim ki günlerden Cumartesi. Tutalım ki iki elim kanda imiş hani kerem? Böyle olduğunu kabul edelim, peki sonra?

Olasılık Cümlesi Belki, e-bilmek, zannederim, sanıyorum gibi kelimelerle kurulur.Bu cümlelerde kesinlik yoktur. Akşama size gelebilirim. Sanıyorum o kitap Necip Fazıl’ ındı. Belki yarın, belki yarından da yakın.

Öneri Cümlesi Bir konudaki eksikliğin giderilmesi için yapılan teklife öneri denir. Yazarın dili daha sade olabilirdi. Hikaye tahlilinde yer ve zaman iyi tahlil edilmeli. Çocuk gelişiminde oyuna ayrı bir önem verilmeli.

Yorum Cümlesi Özneldir.Olay veya durumu bir görüşe göre değerlendirir. Doğu Anadolu’ nun en güzel şehri Erzurum’ dur. İlkbaharın tadı bir başkadır. İnsana en itici gelen renk kırmızıdır.

Değerlendirme Cümlesi Nesnel bir yargı söz konusudur.Herhangi bir durumun iyi ya da kötü yönlerini ortaya koyar. Sanatçı kitapta yabancı kelimelere bolca yer vermiştir. Yazar, eserinde Üsküdar’ ı anlatır. Mesnevi’ nin dili Farsça’ dır.

Soru Cümlesi Gerçek Soru Cümlesi Sözde Soru Cümlesi Sizi neden mi aradım? Bu kitabı beğendiniz mi? Akşam bize gelir misiniz? Sözde Soru Cümlesi Rahat yaşamayı kim istemez? Sen çağırırsında ben gelmez miyim? Sen hiç kabalık eder misin?

Olumlu Cümle Biçimce Olumlu Anlamca Olumlu Sizi bekliyorduk. Akşama bizde geliriz. Biçimce Olumsuz Anlamca Olumlu Nasıl bilmezsin? Buna kim inanmaz?

Olumsuz Cümle Biçimce Olumsuz Anlamca Olumsuz Başarı zannedildiği gibi kolay değildir. Mutluluğunu herkesle paylaşamazsın. Biçimce Olumlu Anlamca Olumsuz Kim demiş onu sevdiğimi? Parayı ona söyle söyleyebilirsen.

Koşul Cümlesi Eylemin ya da hareketin gerçekleşmesi bir koşula bağlı olan cümlelerdir. Her güneş doğduğunda beni hatırla. Baban gelirse, alışverişe gideriz. Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açma.

Anlatıma Dayalı Cümleler

Öznel Anlatımlı Cümleler Söyleyenin kendi duygu ve düşüncelerini içeren cümlelerdir. İnsanı ürküten bir havası vardı. Steinbeck eşsiz hikayeler yazmıştır. En güzel hikayeler bu yıllarda yazılmıştır.

Nesnel Anlatımlı Cümleler Evrensel bir nitelik taşır “Bence, bana göre “ düşüncesi yoktur. Tören saat dokuzda başladı. Ankara Türkiye’ nin başkentidir. Geç fark ettim taşın sert olduğunu.

Doğrudan Anlatımlı Cümle Herhangi bir konuda bir kişinin görüşünün değiştir ilmeden, aynen aktarılmasıdır. Çiçero’ nun “Bir yerde yaşam varsa orada umut da vardır “ sözü çok hoşuma gider. Bu konuda atalarımız “Cesurun bakışı, korkağın kılıcından daha keskindir.” der.

Dolaylı Anlatımlı Cümle Bir kişinin söylediği sözün değişikliğe uğratılarak verilmesidir. Doktor babama ilaçlarını mutlaka içmesi gerektiğini söyledi. Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.

Kinayeli Anlatım Bir gerçeği ortaya çıkarmak adına sözün tam karşıtını söyleme. Okulunu ne kadar çok sevdiğin yirmi gün devamsızlık yapmandan anlaşılıyor. Eşini çok seviyorsun galiba, gözünden morluklar hiç eksik olmuyor.

Kaynakça www.turkceciler.com www.bilgicik.com www.tarlafaresi.com www.leventyagmuroglu.com