SICAĞA VE SOĞUĞA MARUZ KALMA

NORMAL VÜCUT ISISI 36 – 37 °C DİR.  BU ISI, KARMAŞIK MEKANİZMALARLA SABİT TUTULMAYA ÇALIŞILIR.  NORMALDE, VÜCUDUN ISI DÜZENLEYİCİ MEKANİZMALARI İYİ ÇALIŞIR VE ORGANİZMA (VÜCUT) BELİRLİ ISI DEĞİŞİKLİKLERİNİ OLDUKÇA İYİ TOLERE EDEBİLİR. ANCAK, ORGANİZMA BAŞA ÇIKABİLECEĞİNDEN FAZLA SICAĞA MARUZ KALIRSA HASTALIKLAR OLUŞABİLİR. (SICAK KRAMPLARI, SICAK BİTKİNLİĞİ VE SICAK ÇARPMASI GİBİ) YA DA TAM TERSİ, BAŞA ÇIKABİLECEĞİNDEN DÜŞÜK ISIYA MARUZ KALIRSA YİNE SORUNLAR ORTAYA ÇIKACAKTIR. (KISMİ VEYA TAM DONMA GİBİ.)

SICAK KRAMPLARI AŞIRI EGZERSİZDEN SONRA, GENELLİKLE, BACAK KASLARINDA GÖRÜLEN AĞRILI KAS SPAZMLARIDIR.   İLKYARDIM KİŞİ GÖLGELİK VEYA SERİN BİR YERE ALINIR, HASTA YATIRILARAK (OTURTULABİLİR DE) KRAMP GEÇENE KADAR KASLARI DİNLENDİRİLİR. ÖZELLİKLE SPORCULARIN TEKRAR ANTRENMANA   BAŞLAYABİLMELERİ İÇİN EN AZ 12 SAAT DİNLENMELERİ GEREKİR. SU (DENGELİ ELEKTROLİT SOLÜSYONU; LİMONATA, AYRAN VB) İÇİRİLEBİLİR. SICAK KRAMPINDA VÜCUTTA YETERLİ ELEKTROLİT VARDIR, ANCAK KRAMP NEDENİYLE DENGELİ DAĞILIMI ENGELLENMİŞTİR  O NEDENLE BOL SIVI İÇMENİN YANI SIRA DİNLENME ÇOK ÖNEMLİDİR. TEDAVİ EDİLMEZSE SICAK BİTKİNLİĞİNE DÖNÜŞEBİLİR.

SICAK BİTKİNLİĞİ (YORGUNLUĞU, BAYGINLIĞI) EN SIK GÖRÜLEN SICAK ACİLLERİNDENDİR. AŞIRI TERLEME NEDENİYLE, ÇOK FAZLA SIVI-ELEKTROLİT (SU - TUZ) KAYBI ORTAYA ÇIKAR. BUNUN SONUCUNDA;   — AŞIRI TERLEME SONUCU CİLT SOĞUK VE NEMLİDİR, — BAŞ DÖNMESİ,  BAYILMA  HİSSİ OLABİLİR, — NABIZ HIZLI VE ZAYIFTIR, — VÜCUT ISISI ARTMIŞTIR, ANCAK 39°C ÜSTÜNE ÇIKMAZ.

SICAK BİTKİNLİĞİ DURUMLARINDA İLKYARDIM KİŞİ SERİN VEYA GÖLGELİK BİR YERE ALINIR, FAZLA  GİYSİLERİ ÇIKARTILIR BİLİNCİ YERİNDEYSE (KENDİ İÇEBİLECEK DURUMDAYSA); SU, AYRAN GİBİ İÇECEKLER İÇİRİLİR (1 LİTRE KADAR). KESİNLİKLE ALKOLLÜ İÇECEKLER VERİLMEMELİDİR. DURUMU DÜZELMİYORSA VEYA DAHA KÖTÜLEŞİYORSA HEMEN HASTANEYE GÖTÜRÜLÜR. TEDAVİ EDİLMEZSE SICAK ÇARPMASI GELİŞİR.

SICAK ÇARPMASININ SEBEPLERİ VÜCUT BAŞA ÇIKABİLECEĞİNDEN ÇOK FAZLA ISIYA MARUZ KALMIŞSA, VÜCUT ISISI, HIZLA, DOKU HASARINA YOL AÇAN DÜZEYE YÜKSELİR VE ÖLÜMLE SONUÇLANABİLİR. SICAK ÇARPMASININ SEBEPLERİ KAPALI, KÖTÜ HAVALANAN VE NEMLİ ORTAMLARDA AŞIRI FİZİKSEL AKTİVİTE YAPMAK, SICAK HAVA DALGALARI ESNASINDA HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ BULUNMAYAN VEYA HAVALANDIRILMAYAN BİNALARDA YAŞAMAK (ÖZELLİKLE YAŞLILAR, BEBEKLER, KALP VEYA KRONİK HASTALIĞI OLAN KİŞİLER RİSK ALTINDADIR), SICAK YAZ GÜNÜNDE ÇOCUKLARI KİLİTLİ ARABADA BIRAKMAK, AŞIRI SICAK VE NEM ORTAMI YÜKSELMİŞ HAVALARDA DIŞARIDA SPOR VEYA AĞIR İŞ YAPMAK.

HAVADAKİ NEM ORANI  % 70 İN ÜZERİNE ÇIKTIĞINDA,  ORTAM NEME DOYDUĞUNDAN VE TERLEME OLMAYACAĞINDAN, VÜCUTTAN ISI KAYBI GERÇEKLEŞEMEZ DOLAYISIYLA VÜCUT ISISI ARTAR, CİLT  ISIYI ATAMADIĞI İÇİN SICAK, KURU VE KIZARIKTIR.      BELİRTİLERİ — VÜCUT ISISI HIZLA YÜKSELİR, 39° C  ÜZERİNDEDİR, — CİLT KURU, SICAK VE KIZARIKTIR, — KİŞİNİN ÇEVREYE OLAN İLGİSİ HIZLA AZALIR, BİLİNÇ KAYBI GELİŞİR, — NABIZ YAVAŞ VE ZAYIFTIR, KAN BASINCI DÜŞER.

İLKYARDIM   VÜCUT 39°C’ YE KADAR HIZLA SOĞUTULUR, 39°C’ DEN SONRA YAVAŞ SOĞUTULUR. HIZLI SOĞUTMADA İKİ SOĞUTMA YÖNTEMİ BİR ARADA KULLANILIR. BUNLAR;  1- VÜCUT ISLAK ÇARŞAFLA SARILIR VEYA NORMAL MUSLUK SUYU İLE ISLATILIR,  2- VARSA VANTİLATÖR AÇILIR YA DA KAPI PENCERE AÇILARAK CEREYAN SAĞLANIR. YAVAŞ SOĞUTMADA BU İKİ UYGULAMADAN SADECE BİRİ KULLANILIR. BİLİNCİ YERİNDEYSE, İÇECEK BİR ŞEYLER VERİLİR ( KESİNLİKLE ALKOLSÜZ  İÇECEK OLMALIDIR) . KİŞİ  HEMEN SOĞUTMA İŞLEMİNE BAŞLANARAK HASTANEYE GÖTÜRÜLMELİDİR,  AKSİ HALDE ÖLÜMLE SONUÇLANABİLİR.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER; VÜCUT ISISINI DÜŞÜRMEK ÜZERE VÜCUDA DOĞRUDAN  BUZ UYGULANMAZ. MUSLUK SUYUYLA DUŞ ALDIRILIR, YA DA VÜCUT MUSLUK SUYU İLE SİLİNİR. YARI YARIYA SULANDIRILMIŞ SİRKELİ SU İLE VÜCUDUN SİLİNMESİ, ÖZELLİKLE ÇOCUKLARDA VE YETİŞKİNLERDEKİ ATEŞ YÜKSELMELERİNDE RAHATLIKLA KULLANILABİLECEK SOĞUTMA YÖNTEMİDİR.

SOĞUĞA MARUZ KALMA   VÜCUDUN BİR KISMI VEYA TÜMÜ SOĞUĞA MARUZ KALABİLİR. 0°C VEYA ALTINDAKİ SOĞUK, NEM VE RÜZGÂRDAN VÜCUT ETKİLENİR. BİRKAÇ SAAT İÇİNDE SOĞUK YARASI DENİLEN YARALAR OLUŞABİLİR. SOĞUĞUN DERECESİ VE MARUZ KALINAN SÜRE YARANIN ŞİDDETİNİ BELİRLER. BELİRTİLER: — ORGANDA HAREKET AZALMASI, UYUŞUKLUK, — ŞİŞME, MORARMA, AĞRI, — BÜLLER (YANIKLARDA GÖRÜLEN SU TOPLANMASI) VE YARALAR.

İLKYARDIM: ILIK UYGULAMA YAPILIR, ORGAN ILIK -SOĞUK ARASI SU OLAN KABA DALDIRILIR VE ALIŞTIKÇA BİRAZ DAHA SICAK SU İLAVE EDİLEREK YAVAŞ YAVAŞ ISITILIR. YA DA GİYSİLERLE ÖRTÜLERLE SARILARAK ISINMASI SAĞLANIR. ORGAN DOĞRUDAN SICAĞA TUTULMAZ, ATEŞE YAKLAŞTIRILMAZ. (SICAK SOBAYA TUTMAK GİBİ) BÜLLER PATLATILMAZ, YARALAR STERİL KURU PANSUMANLA KAPATILIR.

DONMA VE DONMALARDA İLKYARDIM GENEL OLARAK VÜCUDUN TÜMÜYLE SOĞUĞA MARUZ KALMASI SONUCU OLUŞUR. DOKULAR, SOĞUĞUN ETKİSİYLE YETERİNCE KANLANAMADIĞI, DOLAYISIYLA DA BESLENEMEDİĞİ İÇİN SORUNLAR ORTAYA ÇIKAR. SOĞUĞUN ŞİDDETİ, MARUZ KALINAN SÜRE, GİYSİ VE BEDEN DİRENCİNE BAĞLI OLARAK DEĞİŞİK BELİRTİLER GÖRÜLEBİLİR.

GENEL BELİRTİLER — BAŞLANGIÇTA DERİDE PÜRÜZLENME, KILLARIN DİKLEŞMESİ, KARINCALANMA VE SIZLAMALAR, — DERİDE SOLUKLUK VE SOĞUKLUK, — HİS KAYBI, — AŞIRI BİTKİNLİK, UYUŞUKLUK, UYKU HALİ SÖZ KONUSUDUR. (UYKUNUN DERİNLEŞMESİ VE KATILAŞMA OLABİLİR)

DONMALAR

YANIKLARADA OLDUĞU GİBİ DONMALARDA DA BÜLLER OLUŞUR

DONMALARDA İLKYARDIM DONMAYI ÖNLEMEK ÜZERE ŞEKER İÇERİĞİ FAZLA, SICAK ŞEYLER YEDİRİLİR VEYA İÇİRİLİR (ÇİKOLATA, PEKMEZ, ÇAY, ÇORBA VS GİYSİLER GİYDİRİLİR VEYA ÜSTÜ KALIN ÖRTÜLERLE ÖRTÜLÜR; ISLAK GİYSİLERİ KURU GİYSİLERLE DEĞİŞTİRİLİR. KİŞİ UYUTULMAZ, MÜMKÜN OLDUĞUNCA AKTİF YA DA PASİF HAREKET YAPTIRILIR. KİŞİ ILIK BİR ORTAMA ALINARAK, ORTAM ISISI YAVAŞ YAVAŞ YÜKSELTİLİR.

YAPILMAMASI GEREKENLER   DONMUŞ KİŞİ DOĞRUDAN SICAK ORTAMA, SOBA YANINA ALINMAZ. KARLA OVULMAZ, İSTENİRSE HAFİF YÜZEYSEL, DAİRESEL  MASAJ YAPILABİLİRSE DE ÖNERİLMEZ. UYUTULMAZ. ALKOLLÜ İÇECEK VERİLMEZ.