Bilişşsel Hedeflerin Ölçülmesi Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Eğitimde hedefler öğretimi yönlendirmesi ve kılavuzluk etmesi açısından gerekli görülmektedir.

Hedeflerin aşamalı olarak sınıflandırılması üç alanda yapılır: Bilişsel Duyuşsal Devinişsel (psikomotor)

Bilişsel Alan Zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu alandır Bilişsel Alan Zihinsel öğrenmelerin çoğunlukta olduğu alandır. Bilgi, kavram, ilke ve bilişsel becerilerle ilgili hedefleri kapsar.

Duyuşsal Alan Hissettiklerimizin yoğunlukta olduğu alandır Duyuşsal Alan Hissettiklerimizin yoğunlukta olduğu alandır. Duygu, değer, tutum, ilgi gibi hedefleri kapsar.

Devinişsel (psikomotor) Alan Zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren becerilerin çoğunlukta olduğu alandır. Hareket etme ve koordinasyonla ilgili hedefleri kapsar.

Yaygın kabule göre bilişsel alan hedefleri Bloom taksonomisine göre sınıflandırılır.

Bloom taksonomisi 1956 yılında Benjamin Bloom tarafından geliştirilmiştir. 6 basamağı vardır. Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Değerlendirme

Bilgi basamağı bilginin tanınması ve hatırlanması ile ilgilidir Bilgi basamağı bilginin tanınması ve hatırlanması ile ilgilidir. Öğrenci kendisine sunulan bilgiyi aynen hatırlar.

Kavrama basamağı kazanılan bilginin özümsenmesi ve organize edilmesiyle ilgilidir. Öğrenci sunulan bilgiyi kendi cümleleriyle ifade eder, örnek verir, açıklar.

Uygulama basamağında öğrenilenlerin uygulamaya aktarılması söz konusudur.

Analiz basamağında öğrenci edindiği bilgiyi parçalara böler, parçalar arasındaki ilişkileri inceler.

Sentez basamağı sunulan bilgi parçalarının birleştirilip bir bütün haline getirilmesiyle ilgilidir.

Değerlendirme basamağı bilginin bir ölçüte göre yargılanmasıyla ilgilidir

Hatırlama, tanımlama, tanıma, isimlendirme, listeleme Kavrama Basamak Göstergeler Bilgi Hatırlama, tanımlama, tanıma, isimlendirme, listeleme Kavrama Çevirme, yorumlama, örnek verme, şemayla gösterme, tablolaştırma, değiştirerek yazma, sonucu kestirme, yeniden düzenleme, başka sözcüklerle ifade etme Uygulama Yapma, çalıştırma, kurma, hesaplama, ilkeyi uygulama, problem çözme, oluşturma Analiz Karşılaştırma, parçalara ayırma, bölümleme Sentez Birleştirme, tasarlama, üretme, yeniden düzenleme, karar verme, yapılandırma Değerlendirme Yargılama, değer biçme, irdeleme, ispat etme, karar verme, kanıt gösterme

Doksanlı yıllarda Bloom Taksonomisi revize edilerek üzerinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu yapılan değişiklikler sonrasında orijinal taksonomi iki boyutlu hale getirilmiştir. Bunlar bilgi boyutu ve bilişsel süreç boyutlarıdır.

Olgular bilgisi Kavram bilgisi İşlem bilgisi Biliş üstü bilgi Hatırlama Anlama Uygulama Analiz Değerlendirme Sentez Olgular bilgisi Kavram bilgisi İşlem bilgisi Biliş üstü bilgi

Uygulama 1 Aşağıdaki bilişsel hedefleri (kazanım) Bloom taksonomisine göre sınıflandırınız: Elementlerin mol kütleleri ve tek tek atomların kütleleri üzerinden Avogadro sayısını hesaplar. Mol kavramı ile Avogadro sayısı arasında ilişki kurar. İzotop kavramını kullanarak bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışını açıklar. Saf maddelerden ve derişimi belli çözeltilerden çıkarak bilinen derişim ve hacimde çözelti hazırlar. Türkçedeki seslerin özelliklerini açıklar. İfadenin gerektirdiği biçimde tonlama yapar. Kelimelerin anlam oluşturmada birbirleriyle ilişkilerini belirler Dilek istek cümlelerini kullanarak metin yazar Sunum yapar Makalenin toplum hayatındaki rolünü sorgular

Bilişsel alan hedefleri çeşitli araçlar kullanılarak ölçülebilmektedir: Yazılı sınavlar Sözlü sınavlar Kısa yanıtlı sınavlar Çoktan seçmeli sınavlar Doğru yanlış sınavları Eşleştirmeli madde sınavları

Yazılı Sınavlar Yazılı sınavlarda yanıtlayıcının açık uçlu soruları yanıtlaması ya da açık uçlu maddelere tepkide bulunması beklenmektedir. Yazılı sınavlarda kesin tek bir doğru yanıt olmayabilir. Verilen yanıtın doğruluğuna puanlayıcı tarafından öznel biçimde karar verilir.

Sözlü Sınavlar Sözlü sınavlarda yanıtlayıcının tepkileri sözlü olarak alınır. Sözlü sınavlar genellikle bireysel olarak yapılır. Sözlü sınavlarda puanlama yanıtlayıcının konuşma becerisi, ikna gücü gibi değişkenlerden etkilenebilir.

Kısa Yanıtlı Sınavlar Kısa yanıtlı sınavlarda yanıtlayıcılardan sınav maddelerine en fazla bir cümle ile tepkide bulunması beklenir. Kısa yanıtlı sınavlardaki maddelerin kökleri eksik madde (boşluk doldurma) ya da soru biçiminde olabilir.

Çoktan Seçmeli Sınavlar Yanıtlayıcıların bir dizi seçenek arasından seçip işaretleyerek tepkide bulundukları sınavlardır. Çoktan seçmeli sınav maddelerinin genellikle tek bir doğru yanıtı vardır. Ancak bazı durumlarda birden fazla doğru yanıtı olan maddeler de bu sınavlarda kullanılabilir.

Doğru Yanlış Sınavları Bu tür sınavlarda yanıtlayıcının bir kısmı doğru, bir kısmı yanlış olarak verilmiş önermeleri sınıflandırması istenmektedir. Sınıflandırma işi genellikle doğru / yanlış biçiminde yapılır. Ancak bazı durumlarda farklı sınıflandırmaların da yapılması istenebilir.

Eşleştirmeli Madde Sınavları Bu tür sınavlarda yanıtlayıcıdan bir dizi öncül ile bir dizi yanıtı eşleştirmeleri beklenmektedir.

Uygulama 2 Bloom taksonomisinin basamaklarının her birine uygun birer adet açık uçlu ve birer adet çoktan seçmeli test sorusu oluşturunuz.