Hadis Usûlü 3. Ders (3. hafta) HADİS USULÜNÜN TANIMI ve KAYNAKLARI Yrd. Doç. Dr. Ali KUZUDİŞLİ

I. Hadis Usulünün Tanımı Hadis Usulü: Rivayetin hakikati, çeşitleri, hükümleri, ravilerin halleri, şartları ve rivayetin sınıflarını bildiren ilimdir. Hadis Usulü, ilk dönemlerden itibaren “Ulûmü’l- hadîs” (علوم الحديث) adıyla bilinmiştir. Hadis usulü yerine kullanılan diğer isimler: “Dirâyetü’l-hadîs” (دراية الحديث). “Mustalahu’l-hadîs” (مصطلح الحديث) “İlmü’r-rivâye (علم الرواية) veya “Usûlü’r-rivâye (أصول الرواية).

II. Hadis Usulünün Kaynakları A. Üçüncü Asır: Ali b. el-Medînî (ö. 234/848): Ulûmü’l-hadîs (-) ve İlelü’l-hadîs (+). Muhammed b. Abdillah b. Abdilhakem (ö. 268/882) : Ma’rifetü ulûmi’l-hadîs (-) İmam Şafiî: er-Risâle (+) Buhârî: Sahih’in bazı bölümleri ve el-İlel (-) Müslim: Mukaddime (Sahîh’in başında) Ebû Davud: er-Risâle (Mekkelilere gönderdiği mektup) (+) Tirmizî: el-İlel (Sünen’in sonunda) ve el-İlelü’l- kebîr (+) (+) : Günümüze ulaşmış. (-) : Günümüze ulaşmamış.

II. Hadis Usulünün Kaynakları A. Üçüncü Asır -devam İbn Ebî Hatim: el-Cerh ve’t-Ta’dîl. (Birinci cildin mukaddime kısmı ve ikinci cildin baş tarafı) ve İlelü’l-hadîs (+). Yahya b. Maîn: et-Tarîh ve’l-İlel (+) Ahmed b. Hanbel: Kitâbü’l-İlel ve ma’rifetü’r- ricâl (+) Hadislerin arasını bulmak için ve garip kelimelerini açıklamak amacıyla bu asırda çeşitli eserler yazılmıştır. En meşhuru İbn Kuteybe’nin “İlmu muhtelifi’l-hadîs”idir. (Türkçe’ye “Hadis müdafaası” adıyla çevrilmiştir.)

II. Hadis Usulünün Kaynakları B. Dördüncü Asır ve Sonrası Mütekaddimûn Dönemi Eserleri Râmehürmüzî (360/971): el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-Râvî ve’l-vâî Hâkim en-Nîsâbûrî (405/1014): Ma’rifetü Ulûmi’l-hadîs Hatîb el-Bağdâdî (463/1071): el-Kifâye fi ilmi’r- rivâye İbn Abdilberr (463/1071): Camiu beyâni’l-ilm

II. Hadis Usulünün Kaynakları B. Dördüncü Asır ve Sonrası Müteahhirûn Dönemi Eserleri Kadı Iyaz (ö. 544/1149): el-İlmâ’ ilâ marifeti usûli’r-rivâyeti ve takyîdi’s-simâ’ İbnu’s-Salâh (ö. 643/1245): Ulûmu’l-hadîs İbn Dakîk el-Îyd (ö. 702/1302): el-İktirâh fî beyâni’l-ıstılâh

II. Hadis Usulünün Kaynakları B. Dördüncü Asır ve Sonrası Cumhuriyet Dönemi Eserleri Bâbanzâde Ahmed Naim (ö. 1934): Mukaddime (Tecrîd-i Sarîh’in başında) İzmirli İsmail Hakkı (ö. 1946): Tarîh-i Hadîs Yakın Döneme Ait Eserler Tayyib Okiç: Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler (1959) Talat Koçyiğit: Hadis Usulü (1967) Ali Yardım: Hadis I-II (1992)

II. Hadis Usulünün Kaynakları B. Dördüncü Asır ve Sonrası Oryantalistlerin Çalışmaları Ignaz Goldziher: Muhammadanische Studien (2. cilt) Joseph Schacht: Origins of Muhammadan Jurispuridence G.H.A. Juynboll: Muslim Tradition (Hadis Tarihinin Yeniden İnşası)

II. Hadis Usulünün Kaynakları B. Dördüncü Asır ve Sonrası Yeni Usul Denemeleri Seyyid Ahmed Han: Râh-ı Sünnet ve’l-bid’at (1850) Musa Carullah: Kitabü’s-sünne Fazlur Rahman: Islamic Methodology in history

3. Hafta dersinin sonu Diyanet İslam Ansiklopedisinden (DİA) İmam Şafiî’nin hadisçiliğini özetleyiniz. Râmehürmüzî’nin el-Muhaddisü’l-fâsıl isimli eserini inceleyerek ana başlıklarını tanıtınız. Aşağıdaki hadisi ezberleyiniz ve “Concordance”tan kaynağını bulunuz. «عَن أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: (مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلاَ يُؤْذِ جَارَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ»

Bu hadisin senedinde kaç ravi bulunmaktadır? 3. Hafta dersinin sonu Bu hadisin senedinde kaç ravi bulunmaktadır? Senedin başındaki ravinin ismi nedir? Senedin sonundaki ravinin ismi nedir? Bu hadisin senedi için hangi hadis terimlerini kullanabiliriz?