Türkiye Ovalarının Genel Özellikleri TÜRKİYE’NİN OVALARI Ova: Akarsuların yüzeyden aktığı , genellikle üzerinde tarım yapılan geniş düzlüklerdir. Türkiye Ovalarının Genel Özellikleri a) Ovalarımızın yükseltileri batıdan doğuya doğru artar.(Konya ovası 800-1000m Muş Ovası 1200m gibi.) b) Ovalar da dağlar ve platolar gibi fiziki haritalarda yükselti basamaklarına göre değişik renklerde gösterilir.( 0-200m koyu yeşil , 200-500m açık yeşil, 500m-1000m sarı gibi…) c) Ovalar alçakta olmaları ve verimli olmaları nedeniyle başlıca tarım alanlarıdır. d) Artan nüfus ve gelişen endüstri yüzünden ovaların doğal dokusu bozulmaktadır. e) Su boşaltım yolları kapalı olan ovalar yağışlı dönemlerde bataklık olmaktadır.

Dağ eteği ovaları Ovalarımız oluşumlarına göre 6 grupta incelenir. Tektonik ovalar Delta ( kıyı) ovaları Karstik (Gölova) ovalar Lav Örtüsü ovaları Eski göl yeri ovaları Dağ eteği ovaları

Tektonik Ovalar: Delta ( kıyı ) Ovaları: Birçoğu fay hatlarında oluşmuş çöküntü ovalarıdır. Akarsuların getirdiği alüvyonların dolması ile oluşmuştur. (Muş, Malatya, Konya …) Akarsuların taşıdığı alüvyonları deniz kıyısına biriktirmeleri ile oluşur. (Çukurova ,Bafra , Çarşamba …) Delta Ovası oluşması için: Gel-git olmaması gerekir. Deniz kıyısının derinliğinin fazla olmaması gerekir. Akarsuyun bol alüvyon taşıması gerekir. Kıyıda güçlü akıntı olamaması gerekir. Akarsu havzasındaki arazinin jeolojik yapısı(yumuşak olmalı).

Karstik (Gölova) Ovaları: Lav Örtüsü Ovaları: Bu ovalara Polye adı da verilir. Özellikle kalkerli arazilerde çözülmeye bağlı olarak oluşan ovalardır.Akdeniz Bölgesi’nin Antalya Bölümü’nde karstik ovalar yaygındır, genellikle verimsizdirler. Ülkemizdeki karstik ovalar; Tefenni Acıpayam Korkuteli Kestel Elmalı Muğla TAKKEM En yaygın Doğu Anadolu Bölgesi’ndedir. Volkanizma sonucu meydana gelmiştir. Muradiye, Malazgirt, Çaldıran ovaları örnektir.

Eski Göl Yeri Ovaları: Dağ Eteği Ovası: Eski göl tabanlarında oluşmuştur. İç Anadolu ‘da yaygındır. Dağlık alanlarda taşınan malzemelerin eğimin azaldığı dağ eteklerine birikmesi ile oluşan ovalardır. Bursa, İnegöl, Akşehir ovaları örnektir.

ÜLKEMİZDEKİ DELTA OVALARI Ova Akarsu Ova Akarsu Çukurova – Seyhan, Ceyhan Balat - Büyük Menderes Silifke - Göksu Selçuk - Küçük Menderes Bafra - Kızılırmak Menemen - Gediz Çarşamba - Yeşilırmak Dikili -Bakırçay

KAYDET!!! Not: Türkiye’de oluşum yönüyle en yaygın ovalar tektonik ovalardır. Not: Ülkemiz kıyılarında delta ovalarının varlığı gel-git olayının görülmediğinin kanıtıdır. Not: Çukurova ülkemizin en geniş delta ovasıdır. Not: Ülkemizde karstik ovaların en yaygın olduğu bölge Akdeniz Bölgesi’dir

TÜRKİYEDEKİ TEKTONİK OVALAR

TÜRKİYEDEKİ TEKTONİK OVALAR

TÜRKİYE’NİN PLATOLARI Plato: Akarsular tarafından derin vadilerle yarılmış geniş düzlüklere plato denir. ÜLKEMİZ PLATOLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ 1.Ülkemiz dağlık, engebeli bir ülke olmasına rağmen platolar geniş yer kaplar. Bu da III. Zamanın sonu IV. Zamanın başında toptan yükselmesinin sonucudur. 2.Yüksek platolarda (Erzurum-Kars)genellikle büyükbaş hayvancılık, alçak platolarda ise (Gaziantep, Şanlıurfa) tarım ve küçükbaş hayvancılık yapılır. 3.Platoları derin vadilerle yaran akarsulardan sulama amaçlı yararlanmak zordur.

4.Ülkemiz platoları oluşumlarına göre şu şekilde sınıflandırılabilir; 1.Volkanik (lav) Platoları 2.Karstik Platolar Erzurum-Kars Platosu Ardahan Platosu Teke , Taşeli platoları 3.Aşınım Platoları 4.Tabaka Düzlüğü (Yatay Duruşlu) Platolar Çatalca – Kocaeli platosu Perşembe platosu Haymana , Cihanbeyli, Obruk Bozok, Uzunyayla, Gaziantep, Şanlıurfa, Yazılıkaya.

TÜRKİYE’NİN PLATOLARI

KAYDET!!! Not: Volkanik platolar ülkemizin en yüksek platolarıdır. Yaz yağışları görülür ve buna bağlı olarak büyük baş hayvancılık yapılır. Toprakları verimli olmasına karşılık yükselti ve iklim koşullarının olumsuz olması sebebiyle tarım faaliyetleri sınırlıdır. Not: Tabaka düzlüğü platolarında küçük baş hayvancılık ve tahıl tarım yapılır.(iç Anadolu, Güneydoğu ) Not: Karstik platolarda arazi geçirimlidir, toprak verimsizdir ve taban suyu seviyesi çok düşüktür. Bu yüzden buralarda nüfus azdır.

KAYDET!!! Not: Aşınarak düzleşen yerlerin yükselmeye maruz kalıp, akarsular tarafından yarılması sonucu oluşan platolardır. Çatalca ülkemizde yükseltisi en az olan platodur. Not: Çatalca – Kocaeli Platosu ; Üzerinde nüfuslanmanın Sanayi ve ticari faaliyetlerin Doğal yapısındaki bozulmuşluğun en fazla olduğu platodur. Not: Platolar III. zamanın sonu IV. zamanın başında toptan yükselmenin kanıtıdır.

SORU- Aşağıdaki ovalarımızdan hangisi oluşum bakımından delta ovası özelliği taşımamaktadır? A) Amik ovası B) Bafra ovası C) Çukurova D) Silifke ovası E) Menemen

SORU- Yükseltinin fazla olduğu ovalarda tarım ürünlerinin çeşitliği azdır. Aşağıda verilen ovaların yükseltileri dikkate alınırsa hangisinde tarım ürünü çeşitliliğinin daha az olduğu söylenebilir? A) Menemen B) Çukurova C) Silifke D) Başkale E) Altınbaşak

SORU- Türkiye okyanuslara kıyısı olmadığı için kıyılarında gel -git genliği azdır. Türkiye kıyılarında gel - git olayı daha etkili olsaydı aşağıdaki ovalardan hangisinin oluşması beklenemezdi? A) Antalya Ovası B) Altınbaşak C) Adapazarı Ovası D) Çukurova E) Amik Ovası

SORU- Çukurova ve Çarşamba delta ovaları, Konya ve Malatya ovalarından daha verimlidir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenleri arasında gösterilemez? A) Çukurova ve Çarşamba ovalarının oluşumunda taşınmış toprakların (alüvyon) fazla olması B) Ovalardaki sulama koşullarının farklı olması C) Yılık sıcaklık ortalamalarının farklı olması D) Yıllık yağış miktarlarının farklı olması E) Konya ve Malatya ovalarında bitki örtüsünün daha cılız olması

SORU- Akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış düz veya hafif engebeli yüksek düzlüklere plato denir. Aşağıdakilerden hangisi ülkemiz platolarının ortak özelliklerinden biri değildir? A) Ortalama yükseltileri fazladır. B) Ovalardan sonra yoğun yerleşme alanlarıdır. C) Tahıl tarımı için uygun alanlarıdır. D) Kırık hatları üzerinde yer alırlar. E) Hayvancılık ve yaylacılık faaliyetleri yaygındır.

SORU- Erzurum-Kars platosu verimli lav topraklarıyla örtülüdür. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, Erzurum-Kars platosunda tarım yerine hayvancılık faaliyetlerinin yapılmasının temel nedenidir? A) Yüksek olması nedeniyle ikliminin tarıma elverişsiz olması B) Toprakların parçalı olması C) Hayvancılığın ekonomik gelirinin fazla olması D) Tarım ürünleri çeşidinin az olması E) Hayvancılığın devlet tarafından desteklenmesi

MUZAFFER ADEM COĞRAFYA ÖĞRETMENİ