GÜBRE ÜRETİMİ

Gübre Üretimi Ülkemizde ilk defa 1939 yılında başlayan gübre üretimi özellikle 1970’lerden sonra yatırımların artmasıyla gelişmiş daha sonra yeni yatırımlar yerine modernizasyon çalışmalarıyla Türkiye gübre sanayi üretim kapasitesi açısından ülke ihtiyacını karşılar duruma gelmiştir. Buna karşılık son yıllarda hammaddenin dışarıdan karşılanması, döviz fiyatlarının artışı gibi bazı sebeplerle fabrikalar üretimlerini azaltıp ana ve ara maddelerle birlikte özellikle gübre ithal etmeye başlamışlardır.

Gübre ve Gübreleme Gübre: İçerisinde bir veya birkaç bitki besin maddesini bir arada bulunduran bileşiklere denir. Gübreleme:Bitkiler için gerekli olan besin maddelerin toprağa verilmesine denir.

Gübre çeşitleri 1- Organik gübreler: Organik gübreler içerisinde; başta ahır gübresi olmak üzere,yeşil gübreler,kanatlı hayvan gübresi,yarasa gübresi,kan,deri,boynuz ve tırnak tozları gibi gübrelerdir.

Organik Gübreler Ahır Gübresi: Ahır hayvanlarının katı dışkıları ve yataklıklarını artıklarından oluşan karışıma ahır gübresi denir. Ahır gübreleri bitkilerin gelişimi için gerekli besin maddelerini sağlar. Aynı zamanda toprağın yapısını tarıma uygun hale getirir. Toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini düzenler.

Ahır Gübresi Ahır gübresinin toprağa verilmesi sonucu toprağın su tutma kapasitesi artar, geçirgenliği olumlu yönde etkilenir. Böylece ahır gübresi, suyun toprak yüzeyinden bağımsızca akmasına, buharlaşmasına ve tarıma elverişli torakları taşıyıp götürmesine engel olur. Gübreleme ile toprağın tarlada tutulması erozyon tehlikesine karşı tedbir olarak düşünülmelidir.

Ahır Gübresi Ahır gübrelerinin önemli özelliklerinden biri de zengin mikro-organizma kaynağı olmasıdır. Toprakla karıştırılan ahır gübresi, topraktaki mikro-organizma sayısını ve etkinliğini artırır, biyolojik değişimlerin hızlandırılmasını sağlar. Ahır gübrelerinin uygulandığı topraklar daha kolay tava gelir ve işlenmesi kolaylaşır. İnce yapılı kumlu toprakların parça bağlılığını gevşetir, hava boşluklarını artırır ve toprağa bitki gelişimi için uygun bir yapı kazandırır.

Yeşil Gübre İşletme gübrelerinden biride yeşil gübredir. Yeşil gübre baklagil cinsi bitkilerinden seçilir. Baklagiller havanın azotundan yararlanarak, köklerinde azot depolayan ve toprağın azotun zenginleşmesini sağlayan bitkilerdir.

Baklagiller ve yonca türleri toprağı azot yönünden zenginleştirirler Yeşil Gübre Baklagiller ve yonca türleri toprağı azot yönünden zenginleştirirler

Yeşil Gübre Yeşil gübreleme ile genellikle toprağın organik kapsamının artmasına yardımcı olunur. Yeşil gübre bitkileri, ayrışmalarının sonunda topraktan kaldırdıkları bitki besin maddelerini tekrar toprağa geri verdikleri gibi, bu bitkiler çoğunlukla atmosfer azotundan doğrudan doğruya faydalandıkları için toprakları azot bakımından zenginleştirirler. Yeşil gübre ile toprakta sağlanacak kuru madde ve azot miktarı; toprağın çeşidine, toprağın gömüldüğü zamanki gelişme devresine, toprağın yapısına ve yağış miktarına bağlı olarak değişir.

Gübre çeşitleri 2-Ticari gübreler:Gübreler içerisinde en sıklıkla kullanılan tür, ticaret gübreleridir. Gübre bayilerinde satılan ticaret gübreleri birleşimlerinde bir veya birden fazla bitki besin maddesine bir arada bulundurur. İşletme gübrelerinden farklı olarak yüksek miktarda bitki besin maddesi içerir ve suda kolayca çözünürler. Bunlar; Azotlu Fosforlu Potasyumlu Kompoze gübreler olarak 4 ana gruba ayrılırlar.

Ticari Gübrelerin Hammaddeleri Türkiye’de gübre hammaddeleri ve gübre üretiminde kullanılan ara maddelerin büyük bir kısmı ithalat yoluyla karşılanmakta, çok az bir kısmı yerli üretimden temin edilmektedir. Bu hammaddeler şunlardır: Fosfat (PO43-):Tüm fosforlu gübrelerin ana maddesi ham fosfattır. Üstün nitelikte olan ham fosfatlar doğrudan fosforlu gübre üretiminde kullanılabilirler.

Ticari Gübrelerin Hammaddeleri Potas (K2O):Kompoze gübre üretimi için gereklidir. Pirit (FeS2):Azotlu ve fosforlu gübrelerin üretilmesinde kullanılan sülfürik asidin hammaddesidir. Amonyak (NH3):Amonyak gazı tüm azotlu gübrelerin temelini teşkil eder. Amonyak gazı sıkıştırma ve soğutma sonucu sıvı hale getirilir. Ülkemizde amonyak üretimi tüketimi karşılamamakta bu yüzden ithalat yoluyla giderilmektedir.

Ticari Gübrelerin Hammaddeleri Sülfürik Asit (H2SO4): Azotlu gübrenin olduğu gibi fosforlu gübrenin de hammaddesidir. Fosforik Asit (H3PO4): Fosforlu gübrelerin üretiminde kullanılan bir başka önemli hammaddedir.

Azotlu Gübreler Amonyum sülfat:Amonyum sülfat, beyaz renklidir. Ve toz şekere benzediği için halk arasında şeker gübresi olarak da bilinir. Kimi zaman açık yeşil, mavi veya grimsi yeşil renkli de olabilir. %21 azot bulunan amonyum sülfat, asit reaksiyonlu topraklarda uzun süre kullanılırsa asitlenme yapabilir.

Azotlu Gübreler Amonyum nitrat :Amonyum nitrat; Kireç ihtiva eder ve 100 kilosunda 20 kg ile 26 kg arasında saf azot vardır.

Azotlu Gübreler Üre: İçerisinde en fazla azot bulunduran gübredir. 100 kilogramda 45-46 kilo saf azot bulundurur suda tamamen erir, beyaz renkli ve yuvarlak tanelidir. Üre bütün bitkilere rahatlıkla uygulanır. Sonbahar ve İlkbahar gübrelemelerinde, bitkinin gelişme dönemlerinde de kullanılabilir  

Fosforlu Gübreler Süperfosfat ve Triplesüperfosfat olmak üzere ikiye ayrılır. Süperfosfat: Süperfosfat tanecikler halinde yani granül görünümündedir. Açık gri veya boz renkli olan süperfosfat içerisinde %16-18 oranında suda eriyebilen fosfor asidi vardır.

Fosforlu Gübreler Triplesüperfosfat:. 100 kilogramında 36-46 kilo arasında fosfor asidi vardır. Kirli beyaz veya gri tanecikler halindedir. Uzun süre rütubetli yerlerde saklandığında su çekerek topaklaşır.

Potasyumlu Gübreler Ticaret Gübrelerinin potasyum içerenleri de iki tanedir. Bunlar; Potasyum sülfat ve Potasyum nitrattır. Yurdumuz toprakları genelde potasyum bakımından yeterli durumda olduğundan, potaslı gübre tüketimi de sınırlıdır. Potasyum sülfat %48-52 oranında potasyum bitki besin maddesi içerir. Potasyum nitrat ise %46 oranında potasyum bitki besin maddesi içermektedir.  

Potasyumlu Gübreler Potasyum Nitrat Potasyum Sülfat

Kompoze Gübreler Kopmoze gübreler birden fazla bitki besin maddesini bir arada bulundururlar. Kompoze gübrenin içerisindeki bitki besin maddeleri azot, fosfor ve potasyumu bir arada bulundururlar. Bunlar sırasına göre % olarak ifade edilir. Örneğin 15-15-15 kompoze gübrenin 100 kilogramında 15 kilo saf azot, 15 kilo fosfor, 15 kilo da potasyum oksit var demektir.

Kompoze Gübreler

Kompoze Gübreler Diamonyum Fosfat: Diamonyum fosfat 20-20-0, 26-13-0 ve 15-15-15 terkibindedir. Diamonyum fosfat fosfor ve azot gibi iki önemli bitki besin maddesini içerir. Koyu gri veya kirli beyaz renkli danecikler halindedir. İçerisinde her bir kilo azota karşılık, yaklaşık 3 kg fosfor bulunur. Bütün bitkilerde kullanılabilir. Diamonyum fosfatın 100 kilosunda yaklaşık olarak 65-70 kg saf bitki besin maddesi vardır

Solucan Gübresi ''Kırmızı Kaliforniya'' adıyla bilinen solucanları organik atıklarla besleyerek elde edilen gübredir. Bu gübre görünüş olarak siyah toprağa benzer ve itici bir kokusu yoktur. İçeriğinde bitkinin gelişimi için gereken bütün enzimler, toprak antibiyotikleri, vitaminler, büyüme hormonları bulunmaktadır. Hastalık yapıcı maddeler, parazit yumurtaları, ot tohumları ve ağır metaller içermezler.

Solucan Gübresi

Solucan Gübresi Solucan gübresinin, içerisinde hiçbir kimyasal madde bulunmamaktadır. Gübrenin kullanıldığı tarımsal alanlarda yüzde 30-40 oranında ürün artışı sağladığı belirtilmektedir. Su tutma etkisi olduğu için yaklaşık yüzde 30 tasarruf sağlıyor.

Solucan Gübresi Avrupa ve Amerika’da bazı alanlarda solucan gübresi sıkça kullanılmaktadır. İsrail'deki tarımsal alanların yüzde 72'sinde bu gübreden faydalanılmaktadır.  

Gübrenin Zararları Gereğinden fazla ve uzun süreli gübre kullanıldığında; Topraklarda tuzlanma, Ağır metal birikimi, Besin maddesi dengesizliği, Mikroorganizma etkinliğinin bozulması, Sularda ötrofikasyon ve nitrat birikimi,

Gübrenin Zararları Havaya azot ve kükürt içeren gazların verilmesi, Ozon tabakasının incelmesi, Sera etkisi gibi çevresel problemler oluşmaya başlamaktadır.