Parkinson Hastalığı’ nda DiffeoMap Yazılımı Kullanılarak Lobus Frontaliste Bulunan Yapıların Hacim Hesaplanması Özgür PALANCI1 Hakan OCAK2 Ali Faruk ÖZYAŞAR2 Ahmet KALAYCIOĞLU2 Niyazi ACER3 1.Bayburt Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Anatomi, Bayburt 2.Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, Trabzon 3. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, Kayseri opalancı@bayburt.edu.tr BULGULAR GİRİŞ Bu çalışmada PH ve kontrol grubu arasında lobus frontaliste bulunan yapıların hacimleri karşılaştırılmıştır. İstatistiksel analizler SPSS version 15.0 programında yapıldı. Lobus frontaliste bulunan yapıların hacimsel değerlendirmeleri sonucunda kontrol ve hasta gruplarının sağ gyrus fronto orbitalis medius (MFOG-R) değerleri sırasıyla 3.59 ± 0.24 mm3, 2.16± 0.36 mm3 olarak hesaplandı ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edildi (p<0.05, Tablo 1). Diğer lobus frontalisde bulunan yapıların karşılaştırılmasında ise PH grubu değerleri kontrol grubu değerlerine göre düşük bulunmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edilmedi. Parkinson hastalığı (PH), bazal ganglionlardan, başta substansia nigra olmak üzere, diğer beyin sapı pigmentli nöronlarını da etkileyen kronik nörodejeneratif bir sinir sistemi hastalığıdır. PH, motor ve motor olmayan (kognitif bozukluklar, uyumsuz davranışlar vb.) semptomlarla karakterize bir hastalıktır. Literatürde manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile PH olanlarda basal ganglionlarda atrofi sıklıkla bildirilmiştir. Bu hastalıkta primer bozukluk substantia nigra’da dopaminerjik nöronların kaybı olsa da frontal lobun da dahil olduğu diğer bazı beyin bölgelerinde de dejenerasyonlar olduğu bildirilmiştir. Yapılan bazı çalışmalarda PH’larda frontal lob gri cevher hacminde azalmalar olduğu ifade edilmiştir (1). Yine literatürde hacim hesaplamalarında otomatik, yarı-otomatik ve manuel olmak üzere farklı teknikler ve yazılımlar kullanılmıştır. Bu çalışmada, Diffeomap yazılımı kullanarak beyin parselasyon haritaları oluşturuldu ve lobus frontaliste bulunan yapıların hacimleri hesaplandı Tablo 1. PH ile kontrol grubu değerleri ve istatistiksel analizi (mm3). Kontrol PH p Aritmetik ortalama Standart sapma GFS_S 51.82 5.88 42.06 20.05 0.175 GFM_S 38.72 6.38 30.75 11.50 GFI_S 20.96 2.28 19.11 7.80 0.347 GFOL_S 5.40 1.56 4.97 2.43 0.917 GFOM_S 4.06 0.87 2.86 1.16 0.116 GFS_D 52.74 5.10 45.88 19.41 0.602 GFM_D 36.10 2.95 30.38 11.54 0.251 GFI_D 19.15 3.67 15.04 7.43 0.117 GFOL_D 5.26 1.08 3.87 GFOM_D 3.58 0.53 2.16 0.79 0.028 MATERYAL ve METOT Bu çalışmada görüntüler 3D T1 ağırlıklı 1,5 Tesla MR cihazından alındı. Bu çalışmaya 10 (4 kadın, 6 erkek) birey katılmıştır. Çalışmaya 5 parkinson hastası (yaş ortalaması 68,2) ve herhangi bir nörolojik, psikiyatrik ve kognitif rahatsızlığı olmayan 5 kontrol grubu (yaş ortalaması 59,2) dahil edilmiştir. Çalışmada kullanılmış olan MR protokolü: yüksek çözünürlüklü T1 ağırlıklı MPRAGE sekansı: sagittial, Repetition time (TR)=1900ms, Echo Time (TE)=2.67ms, FOV=250 mm, Matrix:256x256, kesit kalınlığı=1mm. Tüm katılımcılardan elde edilen MRG üzerinde DiffeoMap yazılımı ile beyin parselasyon haritaları oluşturuldu (2). Bu yazılım kullanılarak öncelikle Johns Hopkins Üniversitesi tarafından geliştirilen “JHU-DTI-MNI” isimli “template” görüntüleri ile bireylerden alınan “subject” görüntüleri arasında normalizasyon yapıldı ve sonra non-linear transformasyon aşamaları gerçekleştirildi. Sonuçta bölgelere ayrılmış beyin görüntüleri elde edildi ve lobus frontaliste bulunan yapıların hacmi hesaplandı (2)(Şekil 1). Değerler ortalama ± standart sapma olarak ifade edildi. Hasta ve kontrol grubu arasında karşılaştırmada nonparametrik testlerden Mann-Whitney U testi kullanıldı ve 0.05 altı anlamlı olarak kabul edildi. GFS_S (Gyrus frontalis superior_sol), GFS_D (Gyrus frontalis süperior_sağ) GFM_S (Gyrus frontalis medius_sol), GFM_D (Gyrus frontalis medius_sağ) GFI_S (Gyrus frontalis inferior_sol), GFI_D (Gyrus frontalis inferior_sağ), GFOL_S (Gyrus frontoorbitalis laterals_sol), GFOL_D (Gyrus frontoorbitalis lateralis_sağ), GFOM_S (Gyrus frontoorbitalis medius_sol), GFOM_D (Gyrus frontoorbitalis medius_sağ a SONUÇ Yapılan çalışmada MRG diffeomap yazılımı kullanılarak lobus frontalisde bulunan yapıların hacimsel değerleri incelendiğinde MFOG-R bölgesinde gruplar arası anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Lobus frontaliste bulunan diğer yapılarda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamasına rağmen, bu yapılarda kontrol ve hasta grupları arasında belirgin hacimsel azalma olduğu gözlenmiştir. Katılımcı sayısının az olması istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunamamasının sebeplerinden biri olabilir. Daha net sonuçlara ulaşmak için büyük boyutlarda datalara sahip çalışmalar gerekebilir a b KAYNAKLAR Şekil 1: Diffeomap ile beyin parselasyon haritasının oluşturulması . a)axial kesit. b)sagittal kesit 1) Roberta Biundo, Patrizia Formento-Dojot, Silvia Facchini, Annamaria Vallelunga, Luca Ghezzo, Luciano Foscolo, Francesca Meneghello, Angelo Antonini. Brain volume changes in Parkinson's disease and their relationship with cognitive and behavioural abnormalities. Journal of the Neurological Sciences 310 (2011) 64–69. 2) Yoshida S, Faria AV, Oishi K, Kanda T, Yamori Y, Yoshida N et al. Anatomical characterization of athetotic and spastic cerebral palsy using an atlas-based analysis. J Magn Reson Imaging. 2013; 38(2):spco