PROJE SÜRECİ YÖNETİMİ (Project Cycle Management) 1. Proje fikrinin oluşumu 2. İnceleme 6.Değerlendirme 3. Planlama 5. Uygulama 4.Finansman temini

Önsöz Kalkınmada en önemli faktör eğitilmiş insan gücü yani, beşeri sermayedir. Beşeri sermaye bilgi duygu ve beceri geliştirmekle, yani eğitimle oluşur. Kalkınma projelerinde hedef kitlede kapasite oluşturmak ve sürdürülebilirlik en öncelikli ilkelerden olmalıdır. Kalkınma tarihi bu yargıyı doğrulayan ibret verici hikayelerle doludur.

Amaç Katılımcılarda Uluslararası standartlara uygun proje hazırlama uygulama ve değerlendirme bilgi ve becerisi geliştirmek ve böylece sürdürülebilir bir biçimde, Sorun çözmede sistemli bir düşünce tarzını benimsetmek Kapasite yaratacak kapasite oluşturmaktır.

I. BÖLÜM: TANIMLAR 1. Proje Belirli bir amacı gerçekleştirmek için gerekli hususların yani; ne, nerede, ne zaman, niçin, nasıl,(5N) kim için, kim tarafından ve kaç paraya (3K) yapılacaktır sorularının cevaplarının yer aldığı bir belgedir.

2. Proje Süreci Belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere; proje tasarlama, inceleme, planlama, finansman temini, uygulama ve değerlendirme aşamalarını kapsayan bir faaliyetler dizisidir.

3. Proje Süreci Yönetimi Mantıksal çerçeve yaklaşımı temeline dayanan, proje sürecinin tümünde etkinlik sağlamak amacına yönelik bir yöntem ve kurallar sistemidir.

4. Farkında olmak 5. Proje hazırlamak - bilgide son aşama -bilginin ilk basamağı - tek boyutlu - doğrusal - amatör bir olgudur. - bilgide son aşama - çok boyutlu - dairesel - profesyonel bir işlemdir.

II.BÖLÜM: PROJE SÜRECİ 1. Proje fikrinin oluşumu 2. İnceleme 6.Değerlendirme 3. Planlama 5. Uygulama 4.Finansman temini

1.Proje fikrinin oluşumu: Proje fikri bir ihtiyaçtan doğar, zihinsel değerlendirmelerle gelişir. Proje fikrinin oluşumunu tetikleyen birçok faktör olabilir. Bu faktörler, gözlemler, yönlendirmeler (teşvikler), talimatlar veya finansal desteğin varlığı gibi faktörlerdir.

2. İnceleme: Proje için gerekli olan verileri derleme, analiz etme ve değerlendirme işlemidir. Bu aşamada mevcut durum, paydaş, sorun, hedef ve strateji analizleri yapılır ve proje amaçları belirlenir.

3. Planlama: Mantıksal çerçeve temelinde, inceleme aşamasında belirlenen amaçların gerçekleştirilebilmesi için öngörülen 5N, 3K sorularının cevaplandırılması ve kaydedilmesi ile bir proje belgesinin oluşturulmasıdır.

Planlama aşamasında projenin; doğruluk, dürüstlük, sadelik, uygunluk, gerçekleştirilebilirlik, ekonomiklik, tutarlılık, duyarlılık, katılımcılık, sahiplenme ve sürdürülebilirlik gibi kalite kriterlerine uygun olmasına özen gösterilmelidir. Ülkemizde geçmişte yapılan bir çok projede bu kalite kriterlerine özen gösterilmediği için son otuz yılda yüz milyarlarca Dolarlık kayıplar meydana gelmiştir. Diğer taraftan yönetim hataları nedeniyle meydana gelen kayıplar bir trilyon Dolara yaklaşmıştır.

4. Finansman Temini Hazırlanan projeler için varlığı önceden bilinen kaynakların tahsis edilebilmesi için yapılan bir işlemdir. Kalite kriterlerine uygun olarak hazırlanmış projeler için finansman temini ihtimali çok yüksektir.

5. Uygulama: Tasarlanan 5N-3K öğelerinin hayata geçirilmesidir. Hedef kitlenin, yalnızca planlama aşamasında değil fakat aynı zamanda uygulama aşamasında da söz sahibi olması ve aktif rol alması gerekir.

6. Değerlendirme: - Ara değerlendirmeler ara amaçları, Her düzeyde amaçların ne ölçüde gerçekleştirildiğini anlamak, Projenin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek ve Gelecekteki çalışmalara ışık tutmak için amaçlarla sonuçların karşılaştırılması ile yapılan bir işlemdir. - Ara değerlendirmeler ara amaçları, son değerlendirme proje amaçlarını, etki değerlendirmesi genel amacı değerlendirir.

3. BÖLÜM: PROJE SÜRECİ YÖNETİMİ Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (Logical Framework Approach) Klasik yaklaşıma bir tepki

1.Klasik projelerde en çok görülen eksiklikler Mevcut durumun yetersiz analizi Projelerin hedef gruplarla ilgili olmaması Proje sahibi kuruluşun konuyla ilgisinin zayıflığı Stratejik çerçevenin belirsizliği Risklerin yeterince dikkate alınmaması Kısa vadeli bakış açısı Geçmiş deneyimlerin yeni projelerde dikkate alınmaması Faaliyet tabanlı uygulama ve planlama Doğrulanabilir olmayan proje çıktıları Yetersiz proje dökümanları

2. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı İşlevi Projenin en önemli yönleri, 16 kutulu bir matris içerisinde özetlenir : Projenin neden gerçekleştirildiği (Projenin amacı) Projenin neyi başarmasının beklendiği (Göstergeler) Projenin bunu nasıl başaracağı (Faaliyetler ve Araçlar) Projenin için önemli faktörler (Varsayımlar) Proje göstergelerinin kaynakları (Doğrulama Kaynakları) Projenin maliyetinin ne olacağı (Maliyetler) Projenin başlayabilmesi için gerekli koşullar (Ön koşullar)

3. Mantıksal Çerçeve Matrisi Müdahale Mantığı-Projenin Kapsamı Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Proje Genel Hedefi Projenin Amacı Sonuçlar Faaliyetler Araçlar Maliyet Ön-koşullar

ANALİZ (inceleme) aşaması 4. Mantıksal Çerçeve Aşamaları ANALİZ (inceleme) aşaması PLANLAMA aşaması Mevcut Durum Analizi- Proje ile ilgili genel durumun belirlenmesi ve incelenmesi Paydaş (Stakeholder) Analizi –proje taraflarının, hedef grubun, projeden yarar sağlayacakların ve potansiyel karşıtların belirlenmesi ve tanımlanması Sorun Analizi – Ana sorunların belirlenmesi , sorunlar hiyerarşisinin (sebep-sonuç ilişkilerinin), oluşturulması Hedef Analizi – Tanımlanan sorunlara paralel olarak amaçların belirlenmesi ve buna bağlı olarak amaçlar hiyerarşisinin (araç-amaç ilişkilerinin)oluşturulması Strateji Analizi – olanakların ve sınırlamaların belirlenmesi, bu çerçevede amaçları gerçekleştirebilecek en uygun stratejinin seçilmesi ve kesin proje amaçlarının belirlenmesi 6. Mantıksal Çerçeve – Proje yapısının iç mantıksal tutarlılığını oluşturmak üzere; amaçlara bağlı doğrulanabilir başarı göstergelerinin, gösterge kaynaklarının, varsayımların, araç ve maliyetlerin genel olarak tanımlanması 7. Faaliyet Çizelgesi – Faaliyetlerin yerinin, zamanının, sonucunun, metodolojisinin, hedef kitlesinin, sorumlularının ve maliyetinin belirlenmesi, Diğer bir deyişle ne, nerede ne zaman, niçin, nasıl, kim için, kimler tarafından ve kaç paraya (5N3K) sorularının cevaplandırılması 8. Bütçe –Faaliyet çizelgesinden hareketle girdilerin ve maliyetlerin belirlenmesi ve sistemli bir biçimde kaydedilmesi

4.1. Mevcut Durum Analizi Mevcut durum analizi, uygun bir proje tasarımı için proje alanı ve hedef kitle hakkında genel bir bakış sağlayacak bilgi derleme ve bu bilgileri sınıflandırıp analiz etme işlemidir. En iyi bilgi derleme ve değerlendirme, paydaşlarla birlikte yapılan çalışmalarla mümkün olur.

4.1.1. Mevcut Durum Analizi Konuları Konu ile ilgili literatür taraması ve özetlenmesi Proje alanının coğrafi yapısı ve iklim özellikleri Toprak kullanım özellikleri Temel altyapıya ilişkin bilgiler Hükümet politikaları ve programlar Alanın sosyal göstergeleri Alanın ekonomik göstergeleri Alanın kültürel göstergeleri Çevresel sorunlar ve riskler Beşeri ve sosyal sermaye durumu Alana ait diğer istatistikler

4.1.2. Sorunlar Listesi Güllühisar Mahallesi Örneği İşsizlik, Altyapı yetersiz, belediyenin öncelikleri farklı, Eğitim düzeyi düşük, Kanalizasyon şehrin içinden açıkta akıyor ve içme suyu kaynaklarına karışıyor, Lastik Fabrikasının arıtma tesisi yok ve atıklar içme suyuna karışıyor, Hijyenik içme suyu yok, Salgın hastalık var, Gelir düzeyi düşük, Annelerin çocukları besleme konusundaki bilgisizliği (anneler bilinçsiz), Çocuklarda beslenme yetersizliği, Sağlık ocağı ve klinikler yetersiz, Sağlık hizmetlerine sınırlı erişim, Çocuklara gerekli ve yeterli aşılar yapılamıyor, Kayıtlara göre 0-5 yaş grubundaki bebek ve çocuk ölümleri son bir yıl içinde %10 oranında artmış, Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranları yüksek,

4.1.3. Mevcut Durum Analizi Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak 1 saat içinde yukarıdaki sorunları da olan proje alanı ile ilgili mevcut durum analizini gerçekleştirelim.

4.2. Paydaşlar Analizi Paydaşlar, proje sürecinden ve sonuçlarından doğrudan veya dolaylı olarak olumlu veya olumsuz bir biçimde etkilenecek olanlardır. Diğer bir deyişle; Paydaşlar, belirli bir proje ile ilgili olarak yararı, zararı ve/veya rolü olan kişiler, gruplar işletmeler veya kurumlardır. Örneğin: Toplumun üyeleri Sivil toplum grupları İşletmeler, şirketler Devlet kurumları

4.2.1. Neden paydaşlar analizi? Bir sorunun çözülmesi veya bir mal ya da hizmetin üretilmesi genelde tek taraflı olarak gerçekleştirilemez. Proje konusuyla ilgili tüm tarafların bir “fikri” vardır ve çözüm tüm bu “fikirlerin” katkısı ile anlam kazanır. Paydaşlar analizi, tüm tarafların fikirlerini öğrenmek ve sonuçta bir “bileşke fikri” ortaya çıkarmak için yapılır. Duvardaki her bir taş, katılımcılığı, taşlar arasındaki harç iletişimi, duvarın tamamı ise işbirliğini ifade eder. işbirliği

4.2.2. Birincil Paydaşlar I Birincil Paydaşlar Projeden doğrudan olumlu ya da olumsuz etkilenecek olanlardır. Projenin temel yararlanıcıları (pastadan pay alanlar); hedef gruplar, nihai yararlanıcılar ve potansiyel karşıtlar bu grupta yer alır.

4.2.2. Birincil Paydaşlar II Projenin doğrudan ve olumlu bir biçimde etkilediği grup ya da varlıklardır Hedef grup(lar) Nihai yararlanıcılar Proje hedefine ulaşılması ile gerçekleştirilen etkiden uzun dönemde yararlananlar Proje uygulamalarından zararı olacağını düşünenler Potansiyel karşıtlar

4.2.3. İkincil Paydaşlar Birincil paydaşlara hizmet sağlamada rolü olanlar; Bunlar, uygulayan, destekleyen ve fon sağlayan kişi, kurum ve kuruluşlardır.

4.2.4. Paydaş Analizi Aşamaları-I 1. Aşama: İlgili tüm paydaşların belirlenmesi Mevcut sorundan etkilenebilecek olan veya projeyi etkileyebilecek olan paydaşların tümünün belirlenmesi: hedef gruplar, yararlanıcılar, potansiyel karşıtlar, hizmet sağlayanlar

4.2.4. Paydaş Analizi Aşamaları-II 2. Aşama: Paydaşların sınıflandırılması Paydaşlar projenin kapsamına bağlı olarak yukarıda belirtilen ilkeler ve tanımlar doğrultusunda ve paydaş ağacı oluşturacak biçimde sınıflandırılır. Bu sınıflandırma aşağıdaki hususları da içerir. Genel (birincil, ikincil) Yararlanıcılar (Doğrudan, Dolaylı) Etkilenen (Olumlu, Olumsuz)

4.2.4. Paydaş Analizi Aşamaları-III 3. Aşama: Seçilen paydaşların ayrıntılı analizi: Seçilen paydaşların daha ayrıntılı bir analizi için, çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bunlardan birisi: Paydaş analiz tablosu: Paydaşları analiz etmenin bir yolu, onların bireysel özelliklerini ve bunların projeye etkilerini (direniş veya destek gibi) belirlemektir.

4.2.4. Paydaş Analizi Aşamaları-IV 4. Aşama: Önceliklerin belirlenmesi: Proje için hangi hedeflerin benimseneceği (yani, kimlerin çıkarlarına ve görüşlerine öncelik verileceği) hakkında bir karar alınması, Farklı paydaşlar arasında bir uzlaşma sağlanması Fakat bazen “hiç kimsenin kendini gerçekten adamadığı” bir uzlaşma yerine, kilit paydaşlara ağırlık vermek gerekebilir.

4.2.5. Paydaşlar Analizi Kontrol Listesi 1. Birincil ve ikincil paydaşların hepsi listede yer aldı mı? 2. Projenin potansiyel destekçileri ve karşıtları belirlendi mi? 3. Birincil paydaşlar gruplara (meslek, gelir vb. gruplar) ayrıldı mı? 4. Birincil paydaşların çıkarları ve beklentileri belirlendi mi ?

4.2.6. Paydaşlar Ağacı Paydaşlar İkincil Paydaşlar Birincil Paydaşlar Uygulayan Olumlu Olumsuz Destekleyen Hedef Grup Karşıtlar Yararlanıcılar Fon Sağlayan Yararı olanlar Zararı olanlar Rolü olanlar

4.2.7. Paydaş Analizi Tablosu-I Paydaşlar Özellikler Çıkarlar hedefler Zayıf ve güçlü yön Paydaş önerileri Birincil Paydaşlar (Doğrudan olumlu ve olumsuz etkilenenler) a.Hedef Grup b.Yarar- lanıcılar c. Karşıtlar

4.2.7. Paydaş Analizi Tablosu-II İkincil paydaşlar (Uygulayan, destekleyen, fon vb. hizmetler sağlayanlar) a.Uygulayan b.Destekleyen c.Fon Sağlayan d.Diğer

4.2.8. Paydaşlar Analizi Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak 1 saat içinde paydaşlar analizini gerçekleştirelim.

4.3. Sorun Analizi (Mantıksal çerçeve yaklaşımının belki de en önemli aşaması) Niçin Yapılır? Proje alanındaki sorunların ve bu sorunların sonuçlarının belirlenmesi amacıyla yapılır Nasıl Yapılır? Katılımcıların bakış açılarından sorunlar ifade edilir, Konuyla ilgili tüm sorunların ortaya çıkıp çıkmadığı incelenir, Ortaya çıkanların önemli sorunlar olduğu konusunda görüş birliği oluşturulur, Bir başlangıç sorunu seçilerek, sorunlar sebep-sonuç ilişkisine göre hazırlanan sorun ağacıyla gösterilir.

4.3.1. Sorun Ağacı SONUÇ SEBEP Sorunlar arasında sebep-sonuç ilişkilerinin kurulması SONUÇ SEBEP

4.3.2. Sorun Ağacı Oluşturma Sorun ağacı belirlenen sorunlar arasında bir sebep-sonuç ilişkisi ve hiyerarşisi belirlenerek oluşturulur. Bunun için şu işlemler yapılır: Mevcut durumdaki ana sorunlar tanımlanır (beyin fırtınası) Neden-sonuç ilişkilerini kurmak için bir başlangıç sorunu seçilir Başlangıç sorununa neden olan sorunlar onun altına yerleştirilir; Başlangıç sorununun sonucu olan sorunlar onun üstüne yerleştirilir; Arasında neden veya sonuç ilişkisi olmayan sorunlar aynı seviyeye yerleştirilir

4.3.3. Sorunlar Listesi Güllühisar Mahallesi Örneği Eğitim düzeyi düşük, İşsizlik, Altyapı yetersiz, belediyenin öncelikleri farklı, Kanalizasyon şehrin içinden açıkta akıyor ve içme suyu kaynaklarına karışıyor, Lastik Fabrikasının arıtma tesisi yok ve atıklar içme suyuna karışıyor, Hijyenik içme suyu yok, Salgın hastalık var, Gelir düzeyi düşük, Annelerin çocukları besleme konusundaki bilgisizliği (anneler bilinçsiz), Çocuklarda beslenme yetersizliği, Sağlık ocağı ve klinikler yetersiz, Sağlık hizmetlerine sınırlı erişim, Çocuklara gerekli ve yeterli aşılar yapılamıyor, Kayıtlara göre 0-5 yaş grubundaki bebek ve çocuk ölümleri son bir yıl içinde %10 oranında artmış, Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranları yüksek,

4.3.4. Sorun Ağacı - Van Örneği Su Tarıma ve Balığın Üremesine Yetmiyor Aşırı Avcılık Var BALIKÇILIK KÖTÜLEŞİYOR SU YANLIŞ KULLANILIYOR Balık yanlış ağlarla avlanıyor Balık üreme zamanında Balıkçılar aşırı avcılığın sonuçlarından habersiz Denetimler Yetersiz Mevzuat SONUÇLAR SEBEPLER Balığın üreme döneminde derelere su bırakılmıyor Çiftçi doğru sulama tekniklerini bilmiyor Su debileri her yıl düşüyor Sulama kanalları çok eski

4.3.5. Sorun Analizi Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak 1 saat içinde yukarıdaki örnek doğrultusunda fakat Güllühisar Mahallesi için sorun analizini gerçekleştirelim.

4.3.6. Sorun Ağacı-Güllühisar Örneği Yüksek Oranlı Bebek ve Çocuk Ölümleri Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranları yüksek Bebeklerin ve Çocukların yetersiz beslenmesi Çocuklara gerekli ve yeterli aşılar yapılamıyor Salgın Hastalıklar Hijyenik içme suyu yok Annelerin Beslenme Konusundaki Bilgisizliği Belediyenin öncelikleri farklı Altyapı yetersiz Sağlık ocağı ve klinikler yetersiz Sağlık Hizmetlerine Sınırlı Erişim Lastik Fabrikasının arıtma tesisi yok ve atıklar içme suyuna karışıyor Kanalizasyon şehrin içinden açıkta akıyor ve içme suyu kaynaklarına karışıyor Gelir düzeyi düşük İşsizlik Eğitim düzeyi düşük SONUÇ SEBEP

4.4. Hedef Analizi Gelecekte olması istenen durumun gerçekleştirilmesi için potansiyel çözümlerin analiz edilmesidir. Nasıl Yapılır ? Sorun ağacındaki sorunlar pozitif olarak yeniden ifade edilir Sorun ağacıyla karşılaştırılır ve yapılması gerekenler veya başarılması gerekenler yeniden ifade edilir Gerçekçi bir şekilde revize edilmesi gereken ve/veya ekleme/çıkarma yapılması gereken hususlar tamamlanır Bağlantıların tutarlı olmasına dikkat edilerek Hedef Ağacı oluşturulur

4.4.1. Hedef Ağacı Olumsuz durumların gelecekte olması arzu edilen ancak, gerçekçi olan durumlara çevrilmesi AMAÇ ARAÇ

4.5. Strateji Analizi Nasıl Yapılır? Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefler elenir Bir proje oluşturacak olası alternatif stratejiler ortaya konur Bir veya birden fazla strateji seçilir Belirlenen kriterlere (maliyet, aciliyet, politik durum vb.) göre optimum stratejinin hangisi olduğu konusunda değerlendirme yapılır Projeyi oluşturacak stratejiye karar verilir Proje Genel Amacı ve Proje Özel Amaçları net olarak ifade edilerek, projenin kapsamı belirlenir

4.5.1. Strateji Analizi Kriterleri Strateji Seçiminde Dikkate Alınacak Kriterler Farklı Paydaşların Bakış Açıları Maliyetler Mevcut Kaynaklar Mevcut Potansiyel ve Kapasiteler Verimlilik ve Etkinlik Sosyal Kabul Edilebilirlik Eşitsizliklerin (Kadın-Erkek) Giderilmesine Katkısı Diğer Projeleri Tamamlayıcılık Aciliyet Politik Yapılabilirlik

4.5.2. Hedef Ağacı – Van Gölü Örneği Su Tarıma ve Balığın Üremesine Yetiyor Sürdürülebilir Balıkçılık Yapılıyor BALIKÇILIK İYİLEŞİYOR SU DOĞRU KULLANILIYOR Balık doğru ağlarla avlanıyor Üreme döneminde avcılık önlendi Balıkçılar aşırı avcılık konusunda bilinçlendi Denetimler arttırıldı Mevzuat bilimsel verilere uyduruldu Balığın üreme derelerde yeterli su var Çiftçi doğru sulama teknikleri eğitildi Gölet ve barajlar yapılarak su debisi düzenlendi Sulama kanalları rehabilite edildi

4.5.3. Strateji Analizi- Van Gölü örneği Su Tarıma ve Balığın Üremesine Yetiyor Sürdürülebilir Balıkçılık Yapılıyor BALIKÇILIK İYİLEŞİYOR SU DOĞRU KULLANILIYOR Balık doğru ağlarla avlanıyor Üreme döneminde avcılık önlendi Balıkçılar aşırı avcılık konusunda bilinçlendi Denetimler arttırıldı Mevzuat bilimsel verilere uyduruldu Balığın üreme derelerde yeterli su var Çiftçi doğru sulama teknikleri eğitildi Gölet ve barajlar yapılarak su debisi düzenlendi Sulama kanalları rehabilite edildi Kapsama Alanı

4.5.4. Hedef ve Strateji Analizi Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak yukarıdaki örnek doğrultusunda 1 saat içinde Güllühisar için hedef ve strateji analizini gerçekleştirelim.

4.5.5. Hedef Ağacı-Güllühisar Örneği Bebek ve Çocuk Ölüm Oranlarının Azaltılması Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranlarının azaltılması Bebeklerin ve Çocukların Beslenme Durumunun İyileştirilmesi Aşılanmış Bebek ve Çocuk Sayısı Arttırılması Salgın Hastalıkların Azaltılması Hijyenik İçme Suyu Sağlanması Anneler Beslenme Konusunda Bilgilendirilmesi Sağlık Ocağı İyileştirilmesi Sağlık Hizmetlerine Erişim Arttırılması Lastik Fabrikasının Arıtma Tesisi Devreye Girmesi Kanalizasyon Sisteminin Çalışır Hale Gelmesi Ailelerin Gelir Düzeyi Arttırılması ARAÇ AMAÇ Sorun Hedef Yüksek Oranlı Bebek ve Çocuk Ölümleri Bebek ve Çocuklarda Görülen Yüksek Enfeksiyon Oranı Görülen Enfeksiyon Oranının Azaltılması Bebek ve Çocuk Ölüm Oranlarının Azaltılması

4.5.6. Strateji Analizi - Güllühisar Örneği Bebek ve Çocuk Ölüm Oranlarının Azaltılması SEÇİLEN STRATEJİ ENFEKSİYON STRATEJİSİ Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranlarının azaltılması Bebeklerin ve Çocukların Beslenme Durumu İyileştirildi Aşılanmış Bebek ve Çocuk Sayısı Arttırıldı Anneler Beslenme Konusunda Bilgilendirilmesi Sağlık Ocağı İyileştirilmesi SALGIN HASTALIK Salgın Hastalıkların Azaltılması Hijyenik İçme Suyu Sağlandı Sağlık Hizmetlerine Erişim Arttırıldı Lastik Fabrikasının Arıtma Tesisi Devreye Girmesi Kanalizasyon Sisteminin Çalışır Hale Gelmesinin Sağlanması Ailelerin Gelir Düzeyi Artırılması

4.6. Mantıksal Çerçeve Matrisi Müdahale Mantığı-Projenin Kapsamı- Amaçlar Müdahale Mantığı-Projenin Kapsamı Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Genel Hedef Proje Amacı Sonuçlar Faaliyetler Araçlar Maliyet Ön-koşullar

4.6.1. Mantıksal Çerçeve Matrisi Oluşturma Sırası 3 2 1 12 13 10 11 8 9 5 6 7 Maliyetler 1. Proje Tanımı amaçlar 2. Doğrulanabilir göstergeler 4. Varsayımlar Genel hedef Proje Amacı Sonuçlar Faaliyetler 3.Doğrulama kaynakları Ön koşullar Araçlar Not: Matrisin her bir kısmı yukarıdaki numara sıralaması çerçevesinde oluşturulurken, gerektiği takdirde diğer kısımlar kontrol edilmeli ve gözden geçirilip yeniden düzenlenmelidir.

4.6.2. Mantıksal Çerçevede Amaçlar Projenin katkıda bulunacağı üst düzeydeki hedef Hedef gruplar için sürdürülebilir yarar sağlama açısından projenin özel amacı Gerçekleştirilecek faaliyetlerin ürünleri Projenin sonuçlarını üretmek için yapılacak uygulamalar GENEL HEDEF İdeal durum. Proje katkısı uzun dönemde gerçekleşir. Proje süresi sonucunda ulaşılır. Özgün, ölçülebilir ve ulaşılabilir olmalı; nicelik,nitelik, zaman ve mekan bakımından tanımlanmalıdır. PROJE AMACI Proje amacına ulaşılabilmesi için gerçekleştirilmesi gereken alt hedeflerdir. Faaliyetlerin sonucu olarak tanımlanmalıdır. SONUÇLAR Belirli bir zamana, mekana ve bütçeye bağlı olarak uygulamaların yapılması ve proje amacına ulaşmayı sağlayacak sonuçların üretilmesi. FAALİYETLER

4.6.2.1. Projenin Genel Hedefi Genel hedef ağacının en üst seviyesinde yer alan ve projenin katkıda bulunacağı hedef Genel Hedef, aynı zamanda ideal durumu tanımlar. Ulaşılması uzun dönemlidir. Her bir projenin amacına ulaşması, genel hedeflere bir adım daha yaklaşmayı mümkün kılacaktır. GENEL HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER

4.6.2.2. Proje Amacı Projenin gerçekleşmesi ile ulaşılacak olan ve projeye özel ve projenin kendisinden daha uzun ömürlü (sürdürülebilir) olması beklenen amaç. GENEL HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER

4.6.2.3. Sonuçlar Proje amacına ulaşılmasını sağlayan ara hedeflerdir. Faaliyetler sonucunda üretilen mal, hizmet ve davranış değişiklikleridir. GENEL HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER

4.6.2.4. Proje Faaliyetleri GENEL HEDEF Faaliyetler; sonuçları elde etmek için yapılması gereken uygulamalardır. Hedef Ağacından Çıkarılır Özel Teknik İncelemelerle Ortaya Çıkar PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER

4.6.3. Strateji Analizinden Mantıksal Çerçeve Matrisine Geçiş – I Hedeflerin nasıl yazılması gerektiğine karar verin Stratejinizi seçin Seçtiğiniz stratejinin ağacını tamamlayın Hedeflerin nasıl ifade edileceğine karar verin (Yazım dili tercihi kullanılabilir) Hedefleri gözden geçirin (araç-amaç ilişkisi) Hedefleri mantıksal çerçeveye aktarın (genel hedef, proje amacı, sonuçlar, faaliyetler)

4.6.3. Strateji Analizinden Mantıksal Çerçeve Matrisine Geçiş – II Projenin Kapsamı Seçilen Strateji Bebek ve Çocuk Ölüm Oranlarının Azaltılması Bebek ve çocuklarda görülen enfeksiyon oranlarının azaltılması Bebeklerin ve Çocukların Beslenme Durumuİyileştirildi Aşılanmış Bebek ve Çocuk Sayısı Arttırıldı Anneler Beslenme Konusunda Bilgilendirilmesi Sağlık Ocağı İyileştirilmesi GENEL HEDEF PROJE AMACI SONUÇLAR FAALİYETLER Bebek ve Çocuk Ölüm Oranlarının Azaltılması 1.Bebeklerin ve Çocukların Beslenme Durumu İyileştirilmesi 2.Aşılanmış Bebek ve Çocuk Sayısı Arttırıldı 1.1.Annelerin Beslenme Konusunda Bilgilendirilmesi 2.1.Sağlık Ocağının İyileştirilmesi

4.6.4.Varsayımlar Varsayımlar nedir? Niçin gereklidir? Projenin başarısını etkileyen veya belirleyen dışsal faktörlerin olumlu olarak ifade edilmesidir Niçin gereklidir? Projeler gerçek durumu kapsayamazlar. Dışsal faktörler ve projenin başarısı üzerinde önemli etkilere sahip riskler tanımlanarak dikkate alınmalı ve izlenmelidir. Önkoşullar nelerdir? Faaliyetler başlamadan önce aşılması gereken durumlardır.

4.6.4.1. Varsayımların Oluşturulması Proje faaliyetlerine başlanabilmesi için gerekli önkoşulların belirlenmesi, Hedef seviyelerine uygun olarak her aşama için risklerin belirlenmesi Bu risklerin olumlu ifadelere çevrilmesi (varsayıma dönüştürülmesi) Bu varsayımların projenin başarısı açısından öneminin ve gerçekleşme ihtimalinin gözden geçirilmesi (varsayım algoritması) ve gerekirse bunlarla ilgili önlemler alınması Gerekli varsayımların hedef seviyelerine uygun olarak mantıksal çerçeve matrisine yerleştirilmesi

4.6.4.2. Varsayımları Değerlendirme Algoritması Olabilme ihtimali nedir? Kesine Yakın Orta düzeyde İhtimal Dışı Mantıksal çerçeveye dahil etme Varsayım olarak ekle Dışsal faktörü etkileyecek şekilde proje yeniden dizayn edilebilir mi? Evet Hayır Dışsal faktör önemli mi? Faaliyetler ve sonuçlar ekleyerek projeyi yeniden dizayn et; eğer gerekiyor ise proje amacını yeniden formüle et Proje yapılabilir değil Evet

4.6.4.3. Varsayımların Mantıksal Çerçeve Matrisine Yerleştirilmesi Faaliyetler seviyesine yerleştirilir Sonuçlar seviyesine yerleştirilir Proje amacı seviyesine yerleştirilir Sonuçları elde etmek için gerekli olan varsayımlar Proje amacına ulaşmak için gerekli olan varsayımlar Genel hedefe ulaşmak için gerekli olan varsayımlar

4.6.4.4. Mantıksal Çerçevede Varsayımlar ve Amaçlar Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler Müdahale Mantığı-Projenin Kapsamı Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Genel Hedef Proje Amacı Sonuçlar Faaliyetler Araçlar Maliyet Ön-koşullar ‘... 1.EĞER önkoşullar sağlanır ve fiziksel/fiziksel olmayan girdiler harekete geçirilirse faaliyetler gerçekleşecek… 2.Faaliyetler gerçekleşir ve varsayımlar tutarsa sonuçlara ulaşılacak…... 3……..

4.6.5. Göstergeler Nedir? Ne İşe Yararlar? Proje amaçlarını her seviyede operasyonel olarak ölçebilen, performans ölçüm olanağı sağlayan ve projenin her aşamada izlenmesine olanak sağlayan araçlardır. Her bir gösterge kısaca müdahaleye ilişkin Nicelik, Nitelik, Zaman ve Mekan konusunda bilgi içermelidir. Ne İşe Yararlar? Genel Hedef, Proje Amacı ve Sonuçların karakteristiklerini açıklığa kavuştururlar Projeyi daha objektif bir şekilde yönetmeyi sağlarlar Performans ölçümü, izleme ve değerlendirme için bir baz oluştururlar Not: Sıklıkla, bir amaç için birden fazla gösterge kullanmak gerekebilir. Böylece, amacın başarılıp başarılmadığı konusunda daha güvenilir bilgi elde edilebilir.

4.6.5.1. Gösterge Kriterleri-I Göstergeler aşağıdaki sorulara cevap vermelidir: Ne kadar? Nicelik Nasıl bir değişim? Nitelik Ne zaman ? Zaman Nerede? Mekan

4.6.5.2. Gösterge Kriterleri-II Göstergeler “SMART”olmalıdır; SPECIFIC (Spesifik), MEASURABLE (Ölçülebilir) Available (Elde edilebilir) RELAVANT (Amaçla ilişkili) TIME BOUND & COST EFFECTIVE (Belirli bir süreye bağlı ve maliyet etkin)

4.6.5.3. Göstergeleri Belirleme Adımları Hedef : İlköğretim öğretmenlerinin teknolojiye uyumunun sağlanması Gösterge: Öğretmenlerin eğitimde bilgisayar kullanımı İlk Adım : Nicelik 100 İlköğretim öğretmeninin eğitimde bilgisayar kullanımının sağlanması İkinci Adım: Nitelik 100 İlköğretim öğretmeninin “eğitim planlaması” konusunda bilgisayar kullanımının sağlanması Üçüncü Adım : Zaman ve Mekan 100 İlköğretim öğretmeninin Eylül 2007’ye kadar X okullarında eğitim planlaması konusunda bilgisayar kullanımının sağlanması

4.6.6. Doğrulama Kaynakları Doğrulama Kaynakları, göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dökümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Göstergelerin belirlenmesiyle eş zamanlı olarak doğrulama kaynakları da belirtilmelidir. Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir: Bilginin sağlanacağı format (örn: İlerleme raporları, proje hesapları, proje kayıtları, resmi istatistikler vs.), Bilgiyi kimin sağlayacağı, Bilginin hangi sıklıkta sağlanacağı (örn: Aylık, üç aylık, yıllık vs.)

4.6.6.1. Doğrulama Kaynakları ve Bazı Özellikleri Özel Anketler Projeden Yararlananlarla Röportajlar Maliyet Uyarlanmış Rutin İstatistikler Rutin İstatistikler Yönetim Raporları İdari Kayıtlar Karmaşıklılık

4.6.7.Mantıksal Çerçeve - Son Kontrol Göstergeler ve doğrulama kaynakları erişilebilir ve güvenilirdir, Ön koşullar gerçekçidir, Varsayımlar gerçekçi ve tamdır, Riskler kabul edilebilir seviyededir, Başarı olasılığı yeterince kuvvetlidir, Nitelik hususları dikkate alınmıştır ve uygun olan yerlerde faaliyetler, sonuçlar ve varsayımlar olarak ifade edilmiştir, Elde edilen faydalar, maliyete uygundur, İlave araştırmalara ihtiyaç var mıdır?

4.6.8. Mantıksal Çerçeve Matrisi 3 2 1 12 13 10 11 8 9 5 6 7 Maliyetler 1. Proje Tanımı 2. Doğrulanabilir göstergeler 4. Varsayımlar Genel hedef Proje Amacı Sonuçlar Faaliyetler 3.Doğrulama kaynakları Ön koşullar Araçlar Not: Matrisin her bir kısmı yukarıdaki numara sıralaması çerçevesinde oluşturulurken, gerektiği takdirde diğer kısımlar kontrol edilmeli ve gözden geçirilip yeniden düzenlenmelidir.

Tarafsız Doğrulanabilir Gösterge & Doğrulama Kaynağı -Örnek Hanelerin ve fabrikaların doğrudan kirli su atıkların azaltıldı Nehir suyu kalitesi arttı Yerel halkın yaşam koşulları iyileşti Proje Tanımı Tarafsız Doğrulanabilir Gösterge Doğrulama Kaynakları Genel Hedef Proje amacı Sonuç 2008’e kadar fabrika atıksularının % 70’i ve evsel atıksuların %80’i arıtılır. Balık tüketimine bağlı hastalıklar 2006 yılına kadar % 80 oranında azalır. Balık yakalama 2006 yılına kadar % 80 oranında artar. (sabit stokla) Balıkçılıktan elde edilen gelir 2006 yılına kadar % 30 artar Turizm geliri 2006 yılına kadar % 30 artar. Belediyelerin anket raporu Bölgesel hastane ve tıbbi istatistikler Nehir Otoritesi ve Kooperatiflerin Raporları DİE’nin sosyo ekonomik anket

4.6.9. Mantıksal Çerçeve Matrisi, Varsayımlar, Göstergeler, Doğrulama Kaynakları - Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak 1 saat içinde mantıksal çerçeve matrisi, varsayımlar, göstergeler ve doğrulama kaynakları’nı oluşturalım.

4.7. Faaliyet Planı Bir Faaliyet Planı: Hedefe yönelik mantıksal çerçeve yaklaşımını sürdürür Faaliyetleri operasyonel detaylara ayırır Faaliyetlerin sırasını, süresini ve önceliğini netleştirir Kilometre taşlarını belirler Yönetim ve uygulama sorumlulukları ile yönetim görevlerini dağıtır

4.7.1. Faaliyetlerin Sıralanması ARA HEDEF SONUÇ Faaliyet 1.1.............. Faaliyet 1.9.............. Faaliyet 1.2.............. Faaliyet 1.3.............. Faaliyet 1.4.............. Faaliyet 1.5.............. Faaliyet 1.6.............. Faaliyet 1.7.............. Faaliyet 1.8.............. k

4.7.2. Faaliyet Planı Hazırlama Aşamaları   Ana faaliyetlerin listelenmesi; MÇ’deki faaliyetler operasyonel detayda faaliyet planının hazırlanması için bir baz olarak kullanılabilir. Faaliyetleri detaylandırmak; faaliyetleri detaylandırmanın amacı onları organize etme ve yönetme işlerini kolaylaştırmaktır. Bunun kritik noktası detaylandırmayı doğru yapmaktır. En yaygın hata fazla detaylandırmaktır. Planlamacı gerekli zaman ve kaynakları öngörür ve sorumlulukların dağıtılması için yeterli ayrıntıya sahip olur olmaz detaylandırmayı durdurmalıdır.   Sıralama ve bağımlılıkların belirlenmesi; faaliyetler yeterince detaylandırıldıktan sonra birbirleriyle ilişkilerine karar verilmelidir. Sıralama bir faaliyetin hangi faaliyeti izleyeceğini, bağımlılık ise birisi bitmeden başlayamayacak veya tamamlanamayacak faaliyetler dizinini gösterir. Bağımlılıklar aynı kişi tarafından yapılacak faaliyetler arasında da olabilir.

4.7.3. Faaliyet Planı

4.8. Kaynak Planlaması ve Bütçe Bir kaynak planı: Mantıksal çerçevenin amaç odaklı olmasını sağlar, Sonuca dayalı bütçelemeyi ve maliyet etkinliğinin izlenmesini kolaylaştırır, Kaynakların planlı olarak harekete geçirilmesi için temel teşkil eder, Salaries Allowances Vehicle Op. Office Tel/Fax Seeds Fertiliser 5000 5500 1250 1750 3750 4250 750 750 400 400 850 1100 2300 3100 Büyçe Bütçe Maaşlar Harcırahlar Araç Ofis Tel/Faks Tohum

MALİYETLER Proje Ara Hedef ve Faaliyetleri: Maliyetler Dışsal koşullar Alternatif geçim kaynaklarının yerel halkın sosyo-kültürel ve geleneksel yapısıyla uyumunun kontrol edilmesi   Faaliyet 1.1. Köy ziyaretleri ile, alternatif geçim kaynaklarının sosyo-kültürel tercihlerle uyumunu test etmek Doğrudan görüşmeler ve bilişsel haritalama yöntemi ile alternatif geçim kaynaklarının yerel halk tarafından nasıl algılandığını belirlenecek. 1125 (SGP-3) 800 (SGP-4) 500 (SGP-4) Uçakla seyahat (uzman, 1 kişi 1 kez)-300 USD SGP Konaklama+iaşe 200 USD (SGP-5) Uçakla seyahat (sosyolog ve halk bilimci, 2 kişi 2 kez)-300 x 2 x 2=1200 USD Konaklama+iaşe 2 x 200 x 2 =800 USD (SGP-5)  Saha çalışması (SGP-3): Tüm balıkçı köylerinin ziyareti (1 kez) 15 köy x 75 USD= 1125 USD Balıkçı köyleri ile olumlu ilişkilerin sürmesi Faaliyet 1.2. Seçilen köylerde yerel halkla derinlenmesine görüşmeler yapmak 900 USD (SGP-3) Derinlemesine görüşme yapılacaklar köylerin ziyareti ve görüşmeler (6 köy) 6 x 75 x 2=900 USD Sosyo-kültürel ve geleneksel yapının elverişli olması Faaliyet 1.3. Seçilen köylerde, balıkçılığın içinde kadının geleneksel rolünü belirlemek için kadınlarla derinlemesine görüşmeler yapmak. 450 USD (SGP-3) Seçilen köylerde kadınlarla derinlemesine görüşme yapmak üzere köylerin ziyareti (6 köy) 6 x 75=450 USD MALİYETLER

Maliyet listesi hazırlanmasında kullanılabilecek kontrol listesi FAALİYETLER / GİRDİLER Birim Her Dönem için Miktar Dn1 Maliyet Finans Kaynağı Maliyet Kod AB Ül.Hük. Dn2 Dn3 Dn4 Proje Toplamı 1. Faaliyetleri, Faaliyet Listesinden naklet FAALİYETLER 1.1 Planlama Birimi kurulması EKİPMAN Bilgisayar Faks- Modem Büro Mobilyasıı MAAŞLAR / ÖDEMELER (YEREL) Dışarıdan Sağlanan Personel Ofis Personeli VS. 2. Girdileri belirt 3. Girdileri Maliyet kategorilerinde topla Adet Takım Kişi 2 1 4 3 1,000 500 3,000 200 100 3.4 5.2 A/1.3 B/2.1 2,000 800 - 300 4,000 3,200 1,100 10. Toplam Maliyetleri Hesapla 9. Maliyet Dağılımı 8. Maliyet Kodlarını ver 7. Fon Kaynaklarını belirt 6. Birim Maliyetleri belirt 5. Miktarları belirt 4. Birimleri belirt Proje: Valilikte Ar-Ge Birimi Kurulması Projesi

4.8.1. Proje Bütçesi

4.8.2. Faaliyetler, Maliyet Ekleme Ve Bütçe Oluşturma Grup Çalışması Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturarak 1 saat içinde faaliyetleri tanımlayarak, maliyetleri oluşturalım ve tahmini bütçeyi hazırlayalım.

IV. BÖLÜM: İZLEME VE DEĞERLENDİRME İzleme ve değerlendirme proje sürecinin tüm aşamalarında yapılması gereken bir işlemdir. Burada söz konusu olan değerlendirme proje belgesi ile ilgili bir ara değerlendirmedir. Amaç, proje belgesinin kalite kriterlerine uygunluğunu belirlemektir. Ara değerlendirmeler planlanan faaliyetlerin yeniden yönlendirilmesine veya düzenlenmesine imkan verir.

1. Mantıksal Çerçeve Kontrol Listesi-I Genel Hedef Açısından Kontrol: Genel hedef açıkça belirtilmiştir. Amaç ve genel hedef ilişkisi uygun. Projenin Amacı Açışından Kontrol: Projenin bir amacı var. Projenin amacı sonuçların yeniden formülasyonu değil. Amaç net olarak ifade edilmiş.

1. Mantıksal Çerçeve Kontrol Listesi-II Projenin çıktıları açısından kontrol: Bütün çıktılar amacın yerine getirilmesi için gerekli. Çıktılar netlikle ifade edilmiş. Çıktılar ile amaç arasındaki ilişki gerçekçi. Projenin faaliyetleri açısından kontrol: Faaliyetler her bir çıktının üretilmesi için gerekli ve yeterli. Girdiler/kaynaklar ve faaliyetler arasındaki ilişki gerçekçi. Birinci sütuna ilişkin genel kontrol: Faaliyetler,çıktılar,amaç ve genel hedef arasındaki dikey mantık gerçekçi ve bütüncül.

1. Mantıksal Çerçeve Kontrol Listesi-III Varsayımlar Açısından Kontrol Faaliyetler düzeyindeki varsayımlar herhangi bir ön koşul varlığını gerektirmiyor. Çıktılar ve varsayımlar amacın gerçekleşmesi için gerekli ve yeterli koşulları oluşturuyor. Amaç ve varsayımlar birlikte genel hedefe erişimin koşullarını tanımlıyor.

1. Mantıksal Çerçeve Kontrol Listesi-IV Göstergeler Açısından Kontrol: Amaç göstergeleri nitelik, nicelik, zaman ve mekan açısından tanımlanmış. Göstergeler amacın ölçülmesi için tasarlanmış Göstergeler doğrulanabilir. Doğrulama Kaynakları Açısından Kontrol: Her bir göstergenin doğrulama kaynağının yeri tanımlanıyor.

2. Proje Belgesi Değerlendirme Tablosu-I Bölüm Azami puan Başvuru Formu 1-Finansal ve operasyonel kapasite 20 1.1 Başvuru sahibi ve ortakları yeterli proje yönetimi deneyimine sahipler mi? 5 II.4.1ve III.1 1.2 Başvuru sahibi ve ortakları yeterli teknik uzmanlığa sahip mi? II.4.1 ve III.1 1.3 Başvuru sahibi ve ortakları yeterli yönetim kapasitesine sahipler mi (Personel, ekipman ve proje bütçesini idare etme de dahil) ? II.4.2 ve III.1 1.4 Başvuru sahibi sabit ve yeterli finansman kaynaklarına sahip mi? II.4.2

2. Proje Belgesi Değerlendirme Tablosu-II 2. Konuyla olan ilgi 25 2.1 Teklif çağrısının amaçlarıyla ve öncelikleriyle nedenli ilgili? 5 I.1.6(a)(b) 2.2 Teklif hedef bölgenin özel ihtiyaçlarıyla ve kısıtlamalarıyla ne kadar ilgili? I.1.6(c) 2.3 İlgili olanlar (nihai yararlanıcılar ve hedef gruplar) ne denli açıkça tanımlanmış ve stratejik olarak seçilmişlerdir? I.1.6(e) 2.4 Teklif edilen hedef grupların ve nihai yararlanıcıların ihtiyaçları açıkça belirlenmiş mi? I.1.6 (cHf) 2.5 Teklifte yenilikçi yaklaşımlar, iyi uygulama modelleri, cinsiyet ve fırsat eşitliğinin teşvik edilmesi, çevrenin korunması gibi spesifik katma değer unsurları bulunuyor mu?

2. Proje Belgesi Değerlendirme Tablosu-III 3. Metodoloji 30 3.1 Teklif edilen faaliyetler uygulanabilir, hedeflere ve beklenen sonuçlara uygun ve bunlarla tutarlı mi? 5 I.1.7 3.2 Projenin genel tasarımı ne kadar tutarlı? (özellikle, söz konusu sorunların analizini yansıtıyor mu, bir değerlendirme bileşeni içeriyor mu?) I.1.8 3.3 Ortakların ve/veya yardımcı kuruluşların projeye dahil olma ve katılım düzeyi tatmin edici mi?) I.1.8(e) 3.4 Hedef grupların ve nihai yararlanıcıların projeye dahil olma ve katılım düzeyi tatmin edici mi? 3.5 Eylem planı açık ve uygulanabilir mi? I.1.9 3.6 Başarı göstergeleri nesnel olarak doğrulanabilir mi ve proje ile ilgili mi? I.2.5

2. Proje Belgesi Değerlendirme Tablosu-IV 4. Sürdürülebilirlik 15 4.1 Proje hedef grupları üzerinde somut bir etkiye sahip olacak mi? 5 I.2.1 4.2 Teklifin çoğaltıcı etkileri oluşturma olasılığı nedir ? Sonuçların tekrarı ve yayımı imkanı nedir? I.2.2&I.2.3 4.3 Teklif edilen faaliyetlerin beklenen sonuçları; a. Mali açıdan sürdürülebilir mi? (AB finansmanı sona erdikten sonra faaliyetler nasıl finanse edilecektir?) b. İdari açıdan sürdürülebilir mi? (yerel sahiplenme olacak mı?) I.2.4

2. Proje Belgesi Değerlendirme Tablosu-V 5. Bütçe ve maliyet etkinliği 10 5.1 Tahmini giderlerle beklenen sonuçlar arasındaki oran tatmin edici midir? 5 I.3 5.2 Teklif edilen harcama faaliyetlerin uygulanması için gerekli midir? Azami Toplam Puan 100

3.Sürdürülebilirlik Politika desteği Uygun teknoloji Çevre koruması projenin gerçekleştirilmesi için sağlanan dış yardım bittikten sonra da, projenin yarar üretmeye devam etmesi demektir. Ekonomik ve mali rasyonellik Sosyo-kültürel konular Toplumsal cinsiyet Benimseme, içselleştirme Kurumsal ve yönetsel kapasite

Sürdürülebilirlik I Uygun teknoloji Politika desteği Proje alanına ilişkin hükümetin Bir politikası var mı? Proje sonuçlarına hükümetin yeterli desteği vereceğine dair kanıtlar var mı? Seçilen teknolojinin karşılanabilir bir maliyetle kullanılacağına ve yerel koşullara uygunluğuna ilişkin yeterli kanıtlar var mı?

Sürdürülebilirlik II Çevre koruması Sosyo-kültürel konular Projenin sonuçlarının çevre üzerinde zararlı sonuçları var mı? Olası bir zarara karşı yeterli tedbir alındı mı? Proje sosyo-kültürel normları dikkate alıyor mu? Projede eşit erişim ve eşit yararlanma ilkeleri dikkate alındı mı?

Sürdürülebilirlik III Toplumsal cinsiyet Kurumsal ve yönetsel kapasite Projede kadın ve erkeklerin ihtiyaçlarının eşit bir şekilde karşılanmasına yönelik olarak gerekli tedbirler alındı mı? Proje sahibi kuruluş yeterli kapasite ve kaynağa sahip mi?

Sürdürülebilirlik IV Benimseme, içselleştirme Ekonomik ve mali rasyonellik Tüm cinsiyet gruplarının projeyi desteklediğine ilişkin ne tür kanıtlar var? Hedef gruplar proje içinde aktif rol alıyorlar mı? Projenin sağlayacağı yararların, böylesi bir maliyeti haklı çıkaracak kadar önemli olduğuna ilişkin yeterli kanıt var mı?

V. BÖLÜM PROJE FORMATLARI

1. AB Proje Formatları AB proje formatları projenin mahiyetine ve fonun niteliğine göre değişmekle birlikte genellikle aynıdır. Tüm projelerde projenin Mantıksal Çerçeve Analizi mantığı ile hazırlanması istenmekte, projenin niteliğine göre farklı ekler talep edilmektedir.

1.1.Standart Proje Formatı (AB)

VI. BÖLÜM: PROJE BAŞVURUSU Proje hazırlandıktan sonra proje başvurusu için yürütülmesi gereken çalışmalar şunlardır: Projeyle başvurulacak kurum, fon ve kriterler hakkında ayrıntılı bilgi edinilir. Başvuru prosedürü öğrenilir (son başvuru tarihi, proje başvuru formatı, gönderilecek adres-kişi, gönderme şekli, vb) Başvurudan sonra, proje teklifinin ulaşıp ulaşmadığı takip edilir ve seçim kriterleri ile seçim takvimi öğrenilir. Başvuruya verilen cevap olumlu ise bir sonraki aşamanın prosedürü öğrenilir, eğer ret mektubunda yazılmadıysa reddedilme sebebinin ayrıntılı olarak gönderilmesi nazikçe talep edilir.

Bazı WEB Sayfaları Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği www.deltur.cec.eu.int PCM Handbook and Manual http://europe.eu.int/comm/europeaid/evaluation/methods/index.htm Örnek TACIS Projeleri http://www.esteri.it/eng/foreignpol/ue/ue.htm UNDP-GEF/SGP www.gefsgp.net STGP www.stgp.org Avrupa Birliği Genel Sekreterliği www.abgs.gov.tr

ToR (Terms of References) Hazırlığı ToR nedir? Yapılacak işin kural ve koşullarını tanımlayan asıl dokümandır. Tarafların sorumlulukları, çalışma şekilleri, beklenen çıktıları belirtir.

ToR’un Hedefleri Yapılacak işin ToR da belirtildiği şekilde yürütülmesini, Görevi yürütecek danışmanların temel konulara odaklanmasını İşin kendisine ayrılan bütçe ile, zamanlandığı şekilde tamamlanmasını Gecikmeler, ekstra işler yada ekstra maliyetler çıkması riskini azalmasını sağlar.

ToR un İçeriği ToR hazırlığı için genel geçer bir kural yoktur, ancak her ToR hazırlığında dikkat edilmesi gereken noktalar vardır; ToR; program yada proje, yapılacak işin kapsam ve hedefini anlatan kısa bir açıklamayla başlamalıdır. Arka plan kısmı önerilen işe ilişkin temel verileri içermelidir. Projeye dahil olacak kurumların kısa tanımı ve projeyi yürütmesi beklenen takımın yapısına ilişkin açıklamalar yer almalıdır.

ToR un İçeriği İşin zaman planı ve muhtemel tamamlanma tarihi belirtilmelidir. Bütçe planı; finansman kaynakları, adam/ay varsayımları, Raporlama gereklilikleri, raporların zamanlaması ve projeyle elde edilmesi beklenen çıktılara yer verilir.

ToR Şekilleri Danışmanlık Hizmetleri Araştırmalar Misyonlar Teknik Asistanlık Firmalar