YUMUŞAK DOKU TRAVMALARI

Akut yumuşak doku yaralanmaları Ezilme (Kontüzyon) Sıyrık (Abrazyon) Delinme Kesilme Burkulma (Sprain) Lif Kopması (Strain) Kıkırdak kopması Çıkık

Akut yumuşak doku yaralanmaları Ezilmeler (Kontüzyon) Direkt darbenin sonucu olarak doku ve kapiller hasarı vardır, kan ve sıvı doku dışına sızar. Şişme, ağrı ve renk değişikliği görülür. Cilt kontüzyonu basit bir yaralanma iken, kas ve kemik kontüzyonu o organda fonksiyon kaybına neden olur. Kalp, akciğer, beyin, böbrek ve diğer organ kontüzyonları ise hayatı tehdit eder.

Akut yumuşak doku yaralanmaları Sıyrıklar (Abrazyon) Dokuların sürtünme sonucu dış yüzeylerinin sıyrılmasıdır. Sıklıkla deride görülür. Kapiller damarlardan kan sızabilir, ağrılıdır. Toz yada diğer maddelerle gözün kornea ya da sklerası da sıyrılabilir.

Akut yumuşak doku yaralanmaları (Delinmeler) Delinmeler bir delici/kesici aletin deri yada iç organlara girmesidir. Yüzeysel cilt delinmeleri fazla kanamadığı için fark edilmeyebilir ve yara etrafında toplanan kan ve kirli materyel yarayı enfekte edebilir.

Akut yumuşak doku yaralanmaları Akciğerler ve diğer organlar cirit gibi sivri aletlerle delinebilir. Hayati tehdit söz konusudur. Derin delinmelerde dışarı kanama az olabilir ancak vücut boşluklarına ya da doku arasına kanama fazla olabilir, bazen hayatı tehdit edebilir.

Akut yumuşak doku yaralanmaları Kesiler Yumuşak dokular üç şekilde kesilir yada yarılabilir: Laserasyon, insizyon ve avulsiyon. Laserasyon: Künt bir nesneyle olan patlama tarzında kesilerdir. Boksta yumrukla yüz derisindeki kesiler ve kafa kafaya çarpışan sporcularda kafa bölgesindeki kesiler buna örnektir. Abrazyondan daha derindir ve kanaması bol olabilir.

Akut yumuşak doku yaralanmaları Kesiler İnsizyonlar: Keskin cam yada metal cisimlerle olur. Kesici cisim düzgün ya da parçalı bir yara oluşturabilir. Kesi bazen cilt altı dokusuna, kas, damar ve sinirlere kadar inebilir. Avulsiyon: Deri cilt altıyla birlikte alt dokudan ayrılmıştır. Deri kaybı görülebilir. Küpe ya da yüzük takan hastalarda bu takıların diğer kişi ya da nesnelere takılmaları sonucu bu tip yaralanmalar olabilir.

YARALANMALARDA İLK YARDIMIN ESASLARI Acil hareket planınızı başlatın Yaşam desteğinizi sürdürün Öncelikle yaranın ciddiyeti değerlendirin. Gerekiyorsa hastanın giysilerini keserek yarayı ortaya çıkarın. Aşırı kanamaları kontrol altına alın Sistemik doku hasarını en aza indirin

Acil hareket planı veYaşam Desteğinin Sürdürülmesi Hava yolunun, solunumun ve dolaşımın (CAB : Circulation – Airway – Breathing ) devamlılığının sağlanması ve yaşamı devam ettirici çalışmalarınıza başlayın. Acil Tıbbi Yardım ekibini çağırın Hastada başlangıçta hava yolu, solunum ve dolaşım normal olsa bile, bir süre sonra bozulabilme olasılığı nedeniyle yaşamsal fonksiyonları sürekli izleyin.

Kanamaların Kontrolü Yaşam desteğinin sürdürülmesi ve sonrasında aşırı kanama olup olmadığını tekrar araştırın. Yardım edebilecek bir kişi varsa yaşam desteğini sürdürürken o kişiye kanamayı nasıl durduracağını gösterin.

Açık Yaralara İlk Müdahale: Açık yaralanmalar varsa ilk yardımda 3 temel kural vardır. Kanamayı kontrol et ! Daha fazla kirlenmesini önle ! Yaralı kısmı immobilize et !

Kanamalar Üç çeşit dışa kanama vardır: Atar damar kanamaları Hızlı kanar ve açık kırmızı renklidir. genellikle fışkırır tarzda kanar. Çok derin kesilerde ve atar damarların kesi, kopma ve delinmelerinde görülür.

Kanamalar Toplar damar kanamaları: Hızlı kanar ve koyu kırmızı renklidir. Derin kesilerde, doku kayıplarında ve toplar damar kesi, kopma ve delinmelerinde görülür. Kapiller damar kanamaları: Yavaş ve sızıntı tarda kanar. Yüzeysel yırtılma ve sıyrıklarda görülür.

Kanamalarda İlk Yardım Kontrol altına alınamayan toplar damar ve atar damar kanamalarının hayati tehlikesi vardır. Eğer hastanızda böyle bir kanama varsa: Tıbbi Acil Yardım ekibini çağır. Yarayı steril gazlı bezle kapat

Kanamaların Kontrolü Tıbbi ilk yardım ekibini çağırırken kanama nedeni (kesi, delinme, doku kaybı, ezilme yada sıyrılma) hakkında bilgi ver. Açık yaralarda ilk yardım uygulayacak kişi olarak kanla bulaşan hastalıklardan korunmak için ellerine cerrahi eldiven yada plastik torba geçir.

Kanamalarda İlk Yardım Yaranın üzerine ellerinle basınç uygula. Bu basıncın şiddeti yaralıyı rahatsız edecek derecede kuvvetli olmalıdır. Yaralı kısmı yukarıya kaldır. ABC yi kontrol et, gerekirse solunum yardımı yada CPR uygula Şok hali varsa şokta ilk yardım önlemlerini uygula

Yaralanmalarda İlk Yardımın Esasları Yavaş ve devamlı olan kanamaları da kontrol altına al. Oynak yaralanmaları sabitle (atelle). Lokal doku hasarını en aza indirecek şekilde hareket et.

Bası ile kanama kontrolu

Kanamalarda yapılmaması gerekenler Dokuya saplanmış herhangi bir cismi çıkarmaya çalışma Yaranın üzerindeki kanlanmış sargı bezlerini çıkartmaya değiştirmeye çalışma. Kanamanın tekrar başlamasına neden olabilirsin yerinde bırak. Hastaya aspirin verme. Aspirinin kanamayı artırıcı etkisi vardır.

Sistemik Doku Hasarını Azaltmak Organizmada yaygın doku hasarına en sık yol açan durumlar kalp ve solunum durmasıdır. Aşırı kanamalar, şok ve sıcak çarpması da yaygın doku hasarına yol açabilen diğer durumlardandır.

Sistemik Doku Hasarını Azaltmak Yaralanmalarda, hastalık hallerinde ve aşırı su kaybı durumlarında vücut; kalp, beyin, akciğerler ve diğer yaşamsal organlara yeterli miktarda kan, su ve oksijen temin edebilmek için bazı çabalar gösterir, önlemler alır. Bu çabalar sonucunda diğer dokular bu yaşamsal maddelerden yoksun kalırlar. Bu da yaygın doku hasarıyla sonuçlanır.

Şok Yaralanmalarda ve hastalık durumlarında vücut ekstremitelere ve bazı vücut bölümlerine olan kan akımını azaltarak yaşamsal organları korumaya çalışır. Dokular uzun sür kan ve oksijenden yoksun kalırsa doku hasarı oluşabilir. Buna şok denir. Tedavi edilmediğinde şok geri dönülmez doku hasarlarına ve ölüme yol açabilir.

Yaralıda şok riskini arttırabilen faktörler Ağrı eşiği düşük olması Aşırı duygusallık ve heyecan Yorgunluk Aşırı su kaybı Aşırı sıcak veya soğuğa maruz kalma

Şoka gidiş: ilk yakınmalar Baş dönmesi ve/veya bulantı Yorgunluk ve güçsüzlük Susuzluk hissi

Bulgular Görünümde korku ve panik hali Zayıf ve hızlı Nabız Soluk renkli, soğuk ve nemli cilt Terleme Genişlemiş pupiller Yüzeysel ve sık nefes alma Titreme veya ürperme Tırnak yataklarında ve dudaklarda siyanotik (koyu mavi) görünüm

Şokta ilk yardım Acil Tıbbi Yardım ekibini çağır Bilinci yerinde, nabız ve solunumu normal olan, ve herhangi bir kafa ve boyun travması yoksa hastayı sırt üstü yatır ve ayaklarının altına yükseklik koy

Şokta ilk yardım Bilinci yerinde olmayan, ancak nabız ve solunumu normal olan ve herhangi bir kafa ve boyun travması olmayan hastayı yan yatır (recovery pozisyonu ver).

Şokta ilk yardım Kafa ve boyun travması geçirmiş hastayı yere düz bir şekilde sırtüstü yatır. Vücut ısısının normal olarak devam etmesini sağla. Sıcak olan hastanın üzerini örtme, soğuğa maruz kalacaksa üzerini ört.

Şokta ilk yardım Tıbbi ilkyardım ekibi gelinceye kadar Hava yolu, solunum ve dolaşımı (CAB) izlemeyi sürdür, gerektiğinde solunum desteği yada CPR uygula.

Yavaş ve Sızıntı şeklindeki Kanamalar Sıklıkla yüzde, başta, kollarda ve ayaklardaki yüzeyel cild sıyrıkları ve kesilerinde bu tür kanamalara rastlanır. Aşırı kanamaları durdurmak için kullanılan teknikler burada da uygulanabilir. Yüzeyel bir cild kesisinde kanama durmuş fakat yara açıksa kesiyi kelebek flasterle, yoksa yara üzerine steril gazlı bez koyarak ve yarayı sargı bezi yada elastik sargı ile kapatabilirsiniz.

Yavaş ve Sızıntı şeklindeki Kanamalar Kanama durmaz yada hızlanırsa Acil Tıbbi Yardım ekibini çağır. Yara üzerine baskı ve elevasyona devam et. Hastayı gözlem altında tut yaralı bölgeyi hareket ettirme.

Alınması gereken diğer önlemler Yaralanma bölgesinde kanama ve şişliği önlemek için yaralanmadan sonra 15-20 dakika yaralanma bölgesine buz uygulanabilir.

Alınması gereken diğer önlemler Vücudun bir bölgesinde yaralanma olduğunda komşu alanlarda vücut reaksiyonu sonucu doku hasarı oluşmaktadır. Örneğin ayak bileği burkulmalarında kanama ve şişme sadece yaralanan ligamentte değil çevre dokuda da olmaktadır.

Alınması gereken diğer önlemler Yaralanma bölgesine kanama ve şişmeyi önlemek için baskı uygulanabilir. Bunun için elastik bandaj kullanılabilir. Elastik bandaj yapılırken:Yaralanma bölgesinin uzağından, mümkünse 5-10 cm aşağıdan başlamaya dikkat edilmelidir. Elastik bandaj birbiri üzerine binen spiral şekilde düz ve oldukça gergin olarak yukarıya doğru sarılır.

Alınması gereken diğer önlemler Elastik bandaj yapıldıysa; Arter ve sinir baskısını önlemek için sık sık deri rengi, ısısı ve duyu kontrolü yapılır. Buz ve elastik bandajla baskıya ilaveten yaralanan bölge yukarıda tutulur. Yaralanan bölge yaralanmadan sonra en az 24-72 saat kalp seviyesinden yukarda tutulmalıdır.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) Kemik kırıkları, eklem çıkıkları ve yarı çıkıkları, Grade II ve III tipi ligament burkulmaları daha sonra oluşabilecek doku hasarından korunmak için atelle tespit edilmelidir. ATEL UYGULAMALARINDA 7 ÖNEMLİ KURAL VARDIR.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) Stabil olmayan yaralar atelleninceye kadar hastayı hareket ettirtme. İstisnalar : Olay yeri açısından hasta tehlikedeyse, Solunum desteği yada CPR gerekiyorsa Aşırı kanamayı durdurmak için pozisyon vermek gerekiryorsa, hasta hareket ettirilebilir.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) 2. Yaralanan bölgeyi bulduğun pozisyonda atelle. Kırık ve çıkık kemikleri yerine redükte etmeye çalışma. Bunu yaparsan kemikte, ligamenrtlerde, kaslarda ve tendonlarda ilave yaralanmalar olabileceği gibi ciddi sinir ve arter yaralanmalarına da neden olabilir.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) 3. Dışa çıkan kemik uçlarını steril gazlı bezle kapat. Dışa çıkan kemikleri cildin altına sokmaya çalışma. 4.Atel için sadece sert yada daha iyi destek sağlayan şişirme materyalleri kullan. Dil basacağı (abeslang), tahta, mukavva, sopa, battaniye yada yastık kullanılabilir.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) 5. Atel yaralı bölgenin üstündeki ve altındaki eklemi içine almalıdır. Örneğin femur fraktürü şüphesi buluna ekstremitede atel kalça ve diz eklemini içine almalıdır. 6. Atelin bağlanması. Atel bağlamaları yaranın üstünde ve altında olmalıdır. Yaranın üzerine bağlama yapılmamalıdır.

Yaralanma bölgesinin hareketini kısıtlama (atelleme) 7. Atellenmiş ekstremitenin cild rengini, ısısını ve duyu kontrlünü periodik olarak yap. Yanlış uygulanmış yada sıkı yapılmış ateller sinir ve damarlara bası yapabilir. Hasta parmaklarında uyuşukluktan yakınır yada cild mavi-gri renk alır ve dokunmakla soğukluk hissedilirse bu atelin çok sıkı yapıldığını gösterir.

Atel, kolboyun askısı,vücuda sarma

Dirsek ateli

Ön kol ateli

Parmak ateli

Bacak ateli

Yüz Bölgesi Ve Boyun Yaralanmaları Alındaki ve saçlı derideki yaralara, alttaki dokuların yaralanması da eşlik edebilir.Yüze gelen direkt darbeler sonucu kafatası kemikleri içerisindeki boşlukların (Sinüslerin) duvar kırıkları oluşabilir. Frontal sinüs, paranazal sinüs kırıkları veya kemik yapılarda yaralanmalardan şüpheleniyorsa ve/veya çok miktarda kanama varsa yaralı hastanın, vakit geçirilmeden bir ilk yardım merkezine ulaştırılarak tedavisinin sağlanması gereklidir.

TEŞEKKÜRLER..