Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Kadın ve Sigara Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu

İÇERİK Dünyada ve ülkemizde sigara içim oranı Sigara içiminin kadın sağlığına etkisi Pasif içiciliğin ve çevresel sigara dumanının kadın sağlığına etkisi

Dünyada 1.150.000.000 milyon sigara içicisi olduğu tahmin edilmektedir Bu kişilerin %82 si düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır

Gelişmekte olan ülkelerde tüketim neden artıyor ? 1) Nüfus artışı 2) Gelir artışı 3) Kadınların sosyal tabularının kalkması 4) Sağlık etkileri konusunda bilgisizlik 5) Kontrol önlemlerinin yetersizliği 6) Sigara firmalarının saldırgan pazarlama taktikleri

Sigara içimi uzun yıllar erkek davranışı olarak algılanmıştır. Bu nedenle bütün toplumlarda sigara içme sıklığı erkeklerde kadınlardan daha fazladır. Dünya genelinde sigara içenlerin %80’i erkeklerdir Sigara içimi bakımından erkek-kadın farklılığı bütün yaş gruplarında vardır

Sosyoekonomik Farklılıklar Erkeklerde düşük ve orta gelirli ülkelerde sigara içim oranı artmakta iken yüksek gelirli ülkelerde düşmektedir Ancak kadınlarda ve genç kızlarda hem yüksek hem de orta ve düşük gelirli ülkelerde sigara içim oranı yükselmeye devam etmektedir

Sigara İçenlerin yüzdesi Dünyada Erkek ve Kadınlarda Gelir Düzeyine Göre Sigara İçenler (%), 1995   Gelir Düzeyi Erkek Kadın Sigara İçenlerin yüzdesi Düşük/Orta Gelir 49 10 82 Yüksek Gelir 39 22 18 Toplam 47 12 100

Dünya Genelinde Sigara İçiminin Yaş ve Cinsiyet Dağılımı, 1995 Yaş grupları Erkek (%) Kadın (%) 15-19 33 5 20-29 42 12 30-39 57 15 40-49 58 50-59 51 60+ 40 11 Bütün yaşlar Sayı (milyon) 47 921 (%80) 236 (%20)

Gelişmekte olan ülkelerde erkeklerde sigara içme sıklığı yüksek değerlerdedir, kadınlarda ise seyrektir Bunun sonucu olarak, erkek-kadın farkı gelişmekte olan ülkelerde daha belirgindir

Gelişmiş ülkelerde erkeklerde sigara içme sıklığı azalmış, kadınlarda ise artmış, böylelikle erkek-kadın farklılığı azalmıştır

Global olarak kadınların sigara içim oranı %12 yaklaşık, 236 milyon kadın olarak tahmin edilmektedir Ancak sigara epidemisi kadınlarda özellikle genç kadınlarda hızla artmaktadır

Gelişmekte olan ülkelerde sigara içen kadınların mortalitesi içmeyenlere göre %80-90 oranında artmıştır Gajalakshmi CK, Tobacco control policies in developing countries. New York, NY: Oxford University Press Bu risk sigara içme süresi ve miktarı arttıkça artmaktadır Milyonlarca kadın vaktinden önce ölmektedir

Kadınların daha fazla eğitim olanağına ve ekonomik güce kavuşması ile sigaraya ulaşma olanakları artmıştır Bu durum kadınlar arasında sigara alışkanlığının yaygınlaşmasında rol oynamaktadır

Sigara firmalarının özellikle kadınlara yönelik üretim ve pazarlama yaklaşımları da kadınlar arasında sigara kullanımının artışında önemli rol oynamıştır Kadınlar açısından sigara içmenin, kendini ve ekonomik gücünü kanıtlama, bağımsızlık, kendine güvenin göstergesi olarak algılanması amaçlanmıştır

TÜRKİYE

Türkiye’de kadınlar arasında sigara alışkanlığı erkeklere göre biraz daha düşük Kırsal alandaki kadınlar arasında sigara içimi çok azdır ancak kentlerde kadınların sigara içim oranı yüksektir Ülkemizde kadınlar arasında sigara alışkanlığı eğitim düzeyi ile doğru ilişkilidir Eğitim düzeyi arttıkça sigara alışkanlığı da artmaktadır

Ülkemizde kadınların %24’ü sigara içmektedir Bu oran kadın doktorlar arasında %34, kadın öğretmenler arasında %50, hemşire ve ebeler arasında %50

Türkiye’de Kadınlar Arasında Sigara İçme Alışkanlığı (1996) Meslek Sigara içen (%) Doktor 33,9 Öğretmen 53,8 Anne (ev kadını) 30,2 Hemşire-ebe 50.2 Sporcu 27,9 Sanatçı 40,0 Türkiye geneli 24,2

Sigara İçiminin Kadın Sağlığına Etkileri Fertilite ve gebelik Kardiovasküler Solunum Kanser Diğer

Fertilite üzerine etkileri Menstrüel siklus düzensizlikleri Kadın infertiltilitesi Erkek infertilitesi Ektobik gebelik

Menstrüel siklus Sigara içimi kadınların menstrual fonksiyonlarınıda etkilemekte ve menstrüel düzensizliklere neden olmaktadır Sigara içen kadınlarda dismenore yakınması artmaktadır Sigara içen kadınların, içmeyenlere göre 1-2 yıl daha erken menapoza girdikleri saptanmıştır

Menstrüel siklus düzensizlikleri Sigara hipotalamo hipofiz hormon sistemini baskılar LH pikini engeller Prolaktin ve tiroksin salgılamını baskılar 16-18 yaş grubundaki genç kızlardan düzenli sigara içenlerde içmeyenlere göre dismenore, huzursuzluk, depresyon başağrısı ve kramp sıklığı artmış bulunmuştur

Menstrüel siklus düzensizlikleri 18-23 yaş grubundaki 14779 kadında halen düzenli sigara içen ve bırakmışlarda içmeyenlere göre dismenore riski 1.5, premenstrüel gerilim riski 1.5 irregüler period riski 1.5 kez artmış olarak bulunmuştur

GEBELİK Gebelik süresince sigara içim sıklığı yaklaşık % 20-30 olarak tahmin edilmektedir Düşük doğum ağırlıklı Düşük gestasyon süresinde Ölü doğmuş Perinatal mortalitesi artmış Gebelik sigara bırakma motivasyonunun yüksek olduğu dönemlerden biridir

GEBELİK Gebelik öncesi sigara içenlerin çoğu gebeliğin 4. haftasına kadar gebeliğin farkına varamadıklarından sigara içmeye devam etmektedir

Gebelik Üzerine Etkileri Abortus Erken doğum tehdidi Düşük doğum ağırlığı Plesanta dekolmanı Preeklampsi Karbonhidrat intoleransı Fetal hipoksi İntrauterin ölüm Konjenital anomali Laktasyon

Yenidoğan Sağlığına Etkileri Hamilelik süresince sigara içmiş annelerin çocukları içmemiş annelerin çocuklarından 200-250 gr daha düşük ağırlıkla doğmaktadır

Ölü doğum Neonatal dönemde ölüm Ani ölüm sendromu oranı Sigara içen kadınların çocuklarında daha yüksektir.

Anne sütü Anne sütü ile beslenme sıklığı ve süresi de sigara içen kadınlarda içmeyenlere göre düşük bulunmuştur Sigara içen annelerin süt miktarı da içmeyenlere göre daha düşüktür

Kardiovasküler Sisteme Etkileri Kardiovasküler hastalıklar erkeklerde olduğu kadar kadınlarda da başta gelen ölüm nedenlerindendir Sigara içen kadınlarda Koroner arter hastalığı İskemik felç Subarahnoid kanama riskleri artmıştır

Koroner arter hastalığı Koroner arter hastalığı riski genç kadınlarda yaşlılara göre relatif olarak artmış bulunmuştur Bu relatif risk : 35-64 yaş grubu olgularda 3 kat artmışken, 65 yaş üstü olgularda 1.6 kat artmış bulunmuştur

Koroner arter hastalığı Koroner arter hastalığı riski Sigara miktarı Sigara içim süresi ile artmaktadır Onbeş yaş öncesi sigara içmeye başlayanların sigara içmeyenlere göre koroner arter hastalığı relatif riski 9.3 kat artmıştır

Koroner arter hastalığı Özellikle oral kontraseptif kullanan kadınlarda, sigara içim ile birlikte koroner kalp hastalığı riski artmaktadır Rosenberg L. Myocardial infarction and cigarette smoking in women younger than 50 years of age. JAMA. 1985 Owen-Smith V. Effects of changes in smoking status on risk estimates for myocardial infarction among women recruited for the Royal College of General Practitioners' Oral Contraception Study in the UK. J Epidemiol Community Health. 1998

Koroner arter hastalığı İlk çalışmalarda oral kontraseptiflerin sigara içen kadınlarda koroner hastalık riskini 20-40 kat arttırdığını bildirilmektedir Shapiro S, Slone D, Miettinen OS. Risk of myocardial infarction in oral-contraceptive users. Lancet. 1979 Son yıllarda yapılan çalışmalarda ise OKS formulasyonlarındaki değişiklikler ve daha düşük dozlu formüllerin kullanımı ile bu riskin azaldığını fakat hala özellikle yoğun sigara içicilerde bu riskin yüksek olduğunu bildirmektedir Lewis MA, Spitzer WO, Heinemann LA, MacRae KD, Bruppacher R, Thorogood M. Third generation oral contraceptives and risk of myocardial infarction: an international case-control study. Transnational Research Group on Oral Contraceptives and the Health of Young Women. BMJ. 1996

Oral kontraseptif kullanmak isteyen her kadın sigara içimi ile birlikte artacak olan koroner kalp hastalıkları riski açısından uyarılmalıdır

Sigara içen kadınlarda subaraknoid kanama ve iskemik felç riskide artmıştır Sigara içen kadınların hiç sigara içmeyenlere göre felç geçirme riski 1.72 kat artmıştır Altmışbeş yaşından önce serebrovasküler hastalık nedeni ile ölen kadınların % 55’inde hastalık sigara ile ilişkili bulunmuştur

Sigara içen kadınlarda Karotis arterinde atheroskeleroz Periferal vasküler ateroskleroz Abdominal aort anevrizması rüptürü oranı artmıştır

AKCİĞERLER

Sigara içen kadınlarda KOAH Sigara içen kadınların hiç içmeyenlere göre KOAH olma relatif riski 12.8 kat artmış olarak saptanmıştır Bu risk günlük içilen sigara miktarı ve süresi ile de artmaktadır Sigara içen kadınlarda FEV1 düşüşü içmeyenlere göre daha erken başlamaktadır Xu X et al. Effects of cigarette smoking on rate of loss of pulmonary function in adults: a longitudinal assessment. Am Rev Respir Dis. 1992 ;146:1345-8.

FEV1 kaybı Sigarayı bırakmış olanlarda 29.6 ml/yıl Hiç içmemiş olanlarda 29.0 ml/yıl Sigara içmeye devam edenlerde 38.0 ml/yıl olarak bulunmuştur Sigara içenlerde FEV1 düşüş hızı günlük içilen sigara miktarı ile doğru orantılıdır

FİZİKSEL GÖRÜNÜM VE SİGARA Ciltte kırışıklıklar Dişlerde sararma ve kötü koku

Diğer Osteoporoz artış

Gelişmekte olan ülkelerde kanser ölümlerinin 1/3’ü sigara ile ilişkili kanserlerden olmaktadır. Erkeklerde bu oran %47 Kadınlarda bu oran 1990’lı yıllarda %10 iken 1995 de %12 ye çıkmıştır.

Kadınlarda sigara içimi ile artan kanserler Akciğer Ağız Farenks Özefagus Larenks Mesane Pankreas Böbrek Serviks Akut miyeloid lösemi

AKCİĞER KANSERİ Kadınlardaki kanser ölümlerinin %10’nun nedeni akciğer kanseridir Kadınlar sigaranın içindeki karsinojenlere erkeklerden daha duyarlıdırlar Aynı sayıda sigara içseler bile kadınların erkeklere göre akciğer kanserine yakalanma riski daha yüksektir

Akciğer kanseri Amerika’da 1950 de kadınlarda kanserlerin %3’ ünün ölüm nedeni iken, 2000’li yıllarda kadınlarda kanser ölümlerinin %25’ inin nedeni haline gelmiştir. Avrupa birliğindeki 15 ülke değerlendirildiğinde; 1955-1959 yılları arasında kadınlarda 35-64 yaş grubunda kanserden ölüm oranı 7.7/ 100.000 iken, 1990-1994 arasında bu oran 14.3/100 000’ e yükseldi.

ABD’de yaşa uyarlanmış kanser mortalitesi değerlendirildiğinde 1950 den 1987’ ye kadınlarda akciğer kanserinin mortalitesinde yüzde 600’lük bir artış olduğu, akciğer kanserinin meme kanserinin önüne geçtiği görülmektedir Kadınlarda sigara içiminin erken başladığı ülkelerde akciğer kanseri ölümleri bugün ilk sırada gelmektedir

Akciğer Kanseri Kadınlarda akciğer kanseri gelişme riskinin sigara içim süre ve miktarı ile arttığı, sigaranın bırakılması ile azaldığı gösterilmiştir

Otuz yaş ve üzerinde 676.000 kadının 1982-1988 yılları arasında izlendiği bir araştırmada çalışmanın başlangıcında sigara içmekte olan kadınlarda içmeyenlere göre akciğer kanseri mortalitesinin 12 kat arttığı gösterilmiştir. Günde 1-9 sigara içen kadınlarda bu risk 3.9 kat artmışken, günde 40 sigara içen kadında bu risk 19.3 kat artmıştır.

Kadınlarda pasif sigara içiciliği Sigara dumanı tütünün, kağıdın ve katkı maddelerinin yüksek ısıda yanması sonucu ortaya çıkan partikül ve gazları içermektedir Sigara içmeyenler tarafından iç veya dış ortamlarda nefes yolu ile akciğere alınan sigara dumanına çevresel sigara dumanı (ÇSD) denmektedir

ÇSD sigaranın yan ve ana duman içeriklerinden oluşmaktadır, nikotin ve karsinojenleri yüksek konsantrasyonda içermektedir ÇSD’de irritanlar, sistemik zehirleyiciler, mutajenler, karsinojenler, üremeye ve gelişmeye etki eden zehirler gibi kimyasallar bulunur

İç ortamlar özellikle evler sigaranın yoğun olarak içildiği mekanlar olup, çocuklar ve kadınlar bu ortamlarda ÇSD yoğun olarak maruz kalmaktadırlar Ülkemizde erkeklerin %60 sigara içtiği düşünüldüğünde bu ailelerde kadınlar ve çocuklar yoğun olarak ÇSD maruz kalmaktadır

Pasif içiciliğin kadınlarda akciğer kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir Pasif içicilik koroner kalp hastalıkları ve diğer kardiovasküler hastalıkların riskini arttırmaktadır Solunum sistemi semptomlarında artışa, Solunum fonksiyonlarında kötüleşmeye sebep olur.