Leishmania Memeli ve sürüngenler (Makrofaj içinde amastigot) Amerika kıtasında Psychodidae-Lutzomyia Asya, Avrupa ve Afrika-Phlebotomus (promastigot) Amastigot formları (Leishman-Donovan cisimcikleri) Yuvarlak, oval yapıdadır. Omurgalı konak Promastigot İnce uzun mekik şeklindedir. Omurgasız konak ve besiyerleri

Amastigote form, Leishman-donovan cisimcikleri 2-5 mikron, Omurgalı konakta (Köpek, insan), Makrofaj hücrelerde

Leishmania formları Phlebotomus, vektör Köpek, insan

Leishmania, promastigote, 14-20x1.5-3.5 mikron

Konakta makrofaj içinde amastigot olarak çoğalır. Vektör sinek kan emerken kanda bulunan parazitleri alır. Vektörün sindirim sisteminde promastigot olarak çoğalır. Vektör kan emerken promastigotları verir.

leishmaniasis Leishmania türlerinin coğrafik, klinik, epidemiyolojik, biyokimyasal, antijenik vb. özellikleri ile tür ayrımı yapılır. Morfolojik olarak yapılamaz. Bu yüzden komplexler altında toplanır. 1-Leishmania donovani komplexi: Visceralleishmaniosis Leishmania donovani: Phlebotomus, Visceral leishmaniosis, post kala azar dermal leishmaniosis Leishmania infantum: Phlebotomus, Visceral leishmaniosis Leishmania chagasi: Lutzomyia, Visceral leishmaniosis, basit kutanöz leishmaniosis

Leishmania enfeksiyonları 2-Leishmania tropica komplexi: basit kutanöz leishmanios, vektör Phlebotomus Leishmania tropica: basit kutanöz leishmanios, kentsel alanda, köpek, kuru tip lezyonlar Leishmania major: basit kutanöz leishmanios, kırsal alanda, kemiriciler, nemli-sulu lezyonlar. Leishmania aethopica: basit kutanöz leishmaniosis

Leishmania enfeksiyonları 3-Leishmania braziliensis komplexi: basit kutanöz leishmanios, mukozal leishmaniosis; vektör Lutzomyia Leishmania braziliensis: basit kutanöz leishmanios, mukozal leishmaniosis (Espundia) Leishmania peruviana: basit kutanöz leishmanios, Leishmania guyanensis: basit kutanöz leishmanios, Leishmania panamensis: basit kutanöz leishmanios, mukozal leishmaniosis (nadiren) 4- Leishmania mexicana komplexi: basit kutanöz ve diffuz kutanöz leishmanios

İnsan, köpek ve kedilerde Leishmania Türleri ve Oluşturdukları Enfeksiyonlar CL: Kutanöz leishmaniosis, VL: Visceral leishmaniosis, MCL: Mucocutanöz leishmaniosis, DCL: Diffuz cutanöz leishmaniosis Etken İnsan Köpek Kedi Eski Dünya L. tropica CL, VL* CL, VL - L. donovani VL, CL L. infantum VL DCL Yeni Dünya L. braziliensis CL, MCL L. chagasi L. mexicana CL, DCL, MCL CL

İnsanlarda Leishmaniosis İnsanlarda deri, yaygın deri, hem mukoza hem deri, visceral olmak üzere 4 tip leishmaniasis de görülür. KUTANÖZ LEİSHMANİASİS (Deri L., Şark Çıbanı): Leishmania tropica ve L. major (Deri lezyonları, RES, monosit) Lenf yumrusu ve mukoz zarlarda da rastlanır. Şark çıbanından iyileşen kişilerde kalıcı bağışıklık şekillenir. L. tropica: Kuru şark çıbanı, yıl çıbanı, Şark çıbanı, Halep çıbanı (KENTSEL) Akdeniz havzası, Hindistan, Türkiye Vektör sinek kan emerken etkeni konağa verir. İnkübasyon süresi 1-2 aydır. Önce ısırık yerinde kabarcık-yara, ülser-kabuk- iyileşir ancak iz kalır. Hayvanlardan köpekler enfekte olur, kemiriciler rezervuardır. Phlebotomus papatasi, P. sergenti, P. longicuspis

İnsanlarda Leishmaniosis L. major : Sulu şark çıbanı Güney Rusya, Orta Asya ve Ortadoğu (KIRSAL) Lezyonlar sulu olup, mukozalara da yayılır. P. caucasicus, P. papatasi Ömür boyu bağışıklık şekillenir. Kuru tip deri leishmaniosis: birincil konak insan, ikincil köpek Islak tip deri leishmaniosis: birincil konak kemirici, ikincil insan ve köpek 2. DİFFUZ KUTANÖZ LEİSHMANİOSİS (YAYGIN DERİ L.) Leishmania mexicana kompleksi, Vektör Lutzomyia Birincil konak kemirici, insan rastlansal konak, Zoonoz, Orta ve Güney Amerika Hastalığın diffuz hal almasında genetik yatkınlık, hücresel bağışıklığının azalması, coğrafi bölge insanı olması Derin şişlikler oluşur, ısıya duyarlı etken vücudun perifer bölg. Gelişir. ‘Lepra yüz’

İnsanlarda Leishmaniosis 3. MUKOKUTANÖZ LEİSHMANİOSİS Leishmania brasiliensis kompleksi, Vektör Lutzomyia Güney Amerika, İnsan ve köpeklerde Burun dudak gibi mukozalarda yayılır. 4. VİSCERAL LEİSHMANİASİS (İç Organ L.) L. donovani kompleksi (L. donovani, L. infantum ve L. chagasi) Deride kara lekeler oluştuğu için KALA AZAR (kara humma, dumdum humması) L. donovani (Hindistan, Afrika, Çin) Tilkiler nadiren köpek rezervuar, Phlebotomus vektör L. infantum (Orta Asya, balkanlar, Akdeniz havzası, Afrika, Türkiye-Akdeniz Kala Azar etkeni) Phlebotomus vektör, köpekler rezervuar L. chagasi (Güney Amerika)-Lutzomyia vektör, köpekler rezervuar

İnsanlarda Leishmaniosis 4. VİSCERAL LEİSHMANİASİS (İç Organ L.) Hastalık %90 5 yaş altı çocuk, yetişkinlerde immunsupresif durumlarda gözlenir Patogenez ve klinik: Vektör sineğin soktuğu yerde önce papül, sonra aylarca süren düzensiz ateş, dalak, karaciğer, lenf y., kemik iliği, böbrek, kan ve lenf damarlarını istila eder. Anemi- hepatosplenomegali, ağız, burun vb. organlardan kan gelir, ölüm-tedavi (%90-95 olumlu)

İNSAN LEİSHMANİOSİSİNDE EPİDEMİYOLOJİ Vektör ve rezarvuar konaklardır. Vektörlerin gelişmesine uygun iklim (Psycodidae-yağışlardan sonra artarlar) Rezervuar konakları türlere göre değişir. L. peruviana ve L. chagasi dışında ormanlık alanlardaki kemirgenlerdir. Ormanlık bölgelerde görülür. L. infantum, L. chagasi, L. peruviana-köpek ve carnivor L. donovani, L. tropica-insandan insana bulaşır. Kentsel bölgelerde görülür. L. major- kemirici-kırsal alanlarda görülür.

Leishmaniosis, epidemiyoloji

KÖPEKLERDE LEİSHMANİOSİS Leishmania infantum Leishmania chagasi Leishmania tropica Leishmania peruviana Leishmania infantum-visceral leishmaniosis, önce konağa girdiği yerde deride makrofajlarda çoğalır. Sonra iç organlara yayılır. Başlangıçta göz etrafı kıllar dökülür. Sonra genel kıl dökülmesi, ekzema. Deride ülserler. Enfekte deride bol miktarda bulunur. İntermittent ateş, kaşeksi, lenf yumrusunda büyüme, ölüm nadirdir. Leishmania tropica-kutanöz formda lezyon parazitin girdiği yerle sınırlı kalır. Genellikle dudak ve göz kapaklarında derin olmayan deri ülserleri şekillenir. Bunlar kendiliğinden iyileşir. Tanı; Deri kazıntısından froti, iç organlardan biyopsi, amastigot Besiyerleri NNN, promastigot Glucantim (antimon bileşikleri, meglumine antimonate)-köpek Kontrol rezervuar ve vektör Kedilerde; L. donovani chagasi ve L. tropica

Leishmaniosisin rezervuarlarından olan rodent kemirici Ülkemiz dahil akdeniz bölgesinde köpekler insanlardaki L. infantum’un (VL, Kala Azar) en önemli rezervuar konağıdır.

Leishmania vektörü, Phlebotomus, kumsineği

Köpek leishmaniosis Klinik belirtiler

Köpek visceral leishmaniosis Aşırı derecede zayıflama, Keratitis, Derinin pullanması, seborrhea (sebore) (yağ bezlerinin bozulması), Onicogripfosis (onychogryphosis) (Pençe ve tırnakların aşırı büyümesi) ulceration (ülserleşme) alopecia (kıl dökülmesi) Lezyonlar genellikle vücutda simetrik olarak gelişir.

Köpek leismaniosis klinik bulgu İntermittent ateş Diarrhea (ishal) Epistaksis (burun kanaması), Topallık, anemia, Böbrek yetmezliği, Ayaklarda ödem, Deride ülserleşme, gözde inflamasyon, Körlüğe neden olma,, lymphadenopathy , Hepatosplenomegaly, Nekropsi bulguları: Karaciğer, dalak, lenf yumruları büyümüştür. Kemik iliği hiperplastiktir. Böbrek cortexi solgundur.

Köpek Leishmaniosis

Leishmania infantum ile enfekte köpekte göz çevresinde alopecia

Leishmania infantum ile enfekte köpekte folliculitis

Köpek leishmaniosis

Canine cutanöz leishmaniosis

Leishmaniosis, deride ülser

Allopurinol (Zyloprim®)

Visceral leishmaniosis, köpek Deri lezyonları ile başlar, tüm sistemlere yayılır. En fazla dalak karaciğer ve kemik iliği etkilenir.

Kedi leishmaniosis Burun ve kulakta nodüler ülser ve eritem. pustuller

Köpek leishmaniosis –korunma-kontrol Endemik bölgelerde köpeklerde profilaksi; Köpeklerde vektörlere karşı korunma; Deltamethrin köpek tasmaları-(6 ay koruyucu-phlebotomus karşı), Permethrin+imidakloprid spot on uyg. 3 hafta koruyucu, Mekanik önlem-köpek barınak 1 mm den küçük gözenekli tel ile kapatma, Güneş çıktıktan sonraki 1 saat ve güneş batımından önceki 1 saat köpekler dışarda bulundurulmamalı, Aşı (Leishmune) kullanılmaktadır (Brezilya), endemik bölgelerde köpeklere ötenazi hakkı verilmiştir???