BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİ

BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİ Hastalıklarda beslenmeye dair bileşenlerin araştırılması A Vitamini ve Akciğer Kanseri Diyetteki Yağ ve Meme Kanseri Diyet ve Koroner Hastalıklar Folik Asit ve Nöral Tüp Defektleri

EPİDEMİYOLOJİ-GIDA? Ne zamandan beri ? Alışkanlıklarındaki değişiklikler? Ne miktarda yediği? Başka gıdaları azaltmış mı? Hazırlanışı Yeme alışkanlıkları ile ilişkili Etnik köken Sosyoekonomik durum Sigara içme

BESLENME EPİDEMİYOLOJİSİNE GENEL BAKIŞ 200 yıldır epidemiyolojik yöntemlerle çeşitli esansiyel besinlerin tanımlanması Lind-1753- ilk kontrollü klinik deneyler denebilir Limon ve diğer narenciyeler- skorbütte “en hızlı ve en iyi etki” C vitamini Takaki- 1800 lerin sonu-Beri beri- denizcilerde görülmesi- diyetlerinde bir maddenin eksikliği Takaki’den 1961de Williams’a : Sadece pirinçle beslenmeleri giderilip sebze ve süt eklenmesi ile düzelmelerin olması Tiamin eksikliği….1973, Davidson Orta Çin Bölgesinde, Keshan Hastalığı: selenyum eksikliği, Guangi-Qi, 1987

Beslenme- hastalık epidemiyolojisi Son 40 yılda temel alan: kronik hastalıklar Kalp hastalıkları Kanserler Osteoporoz Felç Diabet Çoklu nedensellik (Sadece diyet değil) Genetik Mesleki Psikososyal Enfeksiyöz Fiziksel aktivite Davranışsal Latent dönemleri çok uzun

Yeme alışkanlığı yıllar içinde gelişen bir durumdur. Bireyler beslenme alışkanlıkları ile ilgili yaptıkları değişiklikleri genellikle zaman içinde tam olarak tanımlayabilecekleri noktaya oturtamazlar. Yeme alışkanlığı yıllar içinde gelişen bir durumdur. Genellikle yediğimiz gıdanın içeriğinin çok da farkında değiliz. Bireylerin bildirimi Kanda yapılan biyokimyasal ölçümlerle Diyetin ölçülmesi için geliştirilmiş pratik bir yöntemin olamayışı beslenme epidemiyolojisinin en önemli kısıtlılıklarından Doğru ölçmek Ucuz olmalı

Kanser çalışmaları ile ilgi yeniden artıyor Diyetin değerlendirilmesine dair teknik geliştirme çalışmaları hız kazanıyor. Gıda alımı Antropometrik ölçümler Biyokimyasal analizler

DİYET VE HASTALIK İLİŞKİSİNE EPİDEMİYOLOJİK YAKLAŞIM Olgu kontrol ve Kohort Kontrollü deneyler Korelasyon çalışmaları Özel maruziyet grupları Göç çalışmaları

OLGU ÖRNEKLERİ A vitamini ve Akciğer kanseri Diyetteki yağ ve Meme Kanseri Diyet ve koroner hastalıklar Folik asit ve nöral tüp defektleri

Kohort Hirayama-1979 10 yıllık izlem 265 118 kişiden 807 sinde AC Ca Yeşil ve sarı yapraklı sebzeyi hergün tüketmenin sigara içen ve içmeyenlerde riski azalttığı American Cancer Society 1 milyon erkek ve kadın 2952 ölüm –AC Ca Haftada 5-7 kez yeşil salata , meyve ve meyve suyu tüketiminin haftada 3 ten az tüketenlere kıyasla güçlü bir koruyucu etkisi olduğu Sorumlu C vitamini?

Olgu kontrol örnekleri Vitamin A aktivitesi ölçülerek indirekt olarak karoten/karotenoid alımı tahmin edilmiş. Öncül vitamin A etkisiz Karotenoidler koruyucu A vitamini kan düzeyleri- Ac Ca riski arasında ilişki? Olgularda Vitamin A düzeyleri %25 daha düşük bulunmuş, ama karotenoidlerin düzeyi farksız çıkmış. Tümör vitamin A yı kullanıyor olabilir mi?

Diyetle alimin AC Ca insidansina etkisi????? Kanda farklı karotenoidlerin ayırdedilmesi 1980lerin sonlarında. ß karotenler öne çıkıyor Sigara içimine bağlı bir metabolik etki ß karoten düzeyini azaltıyor olabilir mi?? Sigara içenlerle içmeyenler arasında ß karoten düzeyi farklı bulunmuş. Sigara içenlerin meyve sebze az yediklerinden olabilir mi?

Folik asit-nöral tüp defektleri 28. günde emb. tübün kapanmaması Klinik gözlem Temel beslenme biyokimyası Randomize çalışmalar Moleküler genetik Beslenme yetersizliği?

Folik asit-nöral tüp defektleri

Beslenme-kanser Meyve ve sebze tüketimi ve kanserin önlenmesi Yeşil renkli sebzeler ve havuç tüketimiyle meme kanseri arasındaki negatif ilişki en tutarlı ilişki gibi görünmektedir (Greenwald et al., 2001). Turpgiller ve sarı renkli sebzeler ile domates tüketiminin prostat kanseri üzerine olumlu etkileri olduğu bulunmuştur ( Greenwald et al., 2001). Özellikle Turpgiller (Brassica) ve domates tüketiminin akciğer kanseri üzerine güçlü etkisi olduğu gösterilmiştir (Brennan et al., 2000; Voorrips et al., 2000).

DİYET LİFİ 25 yıl boyunca takip edilen yedi ülke çalışmasına göre erkeklerde diyet lifi tüketimi 10 g/gün artırıldığında kolerektal kansere bağlı ölüm riskinde %33 azalma saptanmıştır (Jansen et al., 1999). Oysa 16 yıl takip edilen bir diğer çalışmada ( Nurses Health Study) kadınlarda diyet lifi tüketimiyle kolerektal kanser riski arasında bir ilişki saptanmamıştır (Greenwald et al., 1999).

10 vaka kontrol çalışmasının 9 tanesinde tahıl tüketimi veya diyet lifi tüketimiyle meme kanseri arasında negatif bir ilişki saptanmış, oysa 4 prospektif cohort çalışmada diyet lifi tüketimiyle meme kanseri arasında herhangi bir ilişki saptanmamıştır (Gerber, 1998).

E vitamini Sigara içen kişilerde E vitamini desteği kullanma ile metastatik veya fatal prostat kanser riski arasında negatif ilişki ( Chan et al., 1999) Geniş kapsamlı klinik müdahale çalışmasında, günlük E vitamini desteği alan ve sigara içen erkeklerde % 34 düzeyinde daha az prostat ve % 16 düzeyinde daha az kolerektal kanser vakası (Heinonen et al., 1994) saptanmıştır.

C vitamini Epidemiyolojik çalışmalar C vitamini içeren meyve ve sebzelerin mide, ağız, farinks, özafagus, akciğer ve pankreas kanser risklerini azalttığını göstermiştir (WCRF, 1997). Vaka kontrol çalışmalarında ise gastrik kanser için % 40- 60 ve ağız/farinks kanseri için %66 risk azalması saptanmıştır (Ekstrom et al., 2000; Negri et al., 2000).