YUMURTA TAVUKLARINDA SAĞLIK KONTROLÜ Prof. Dr. Mehmet Akan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Yem Ünitesi Çıkma Tavuk Kümesler Kuluçka Damızlık Kümesler

1- Hastalık etkenlerinin yayılmasını engellemek 2- Hastalıklara karşı direnci arttırmak 3- Hastalıkların etkili tedavisini gerçekleştirmek

Sağlıklı Yetiştiriciliğin Ölçütleri 1- Yaşam gücü 2- Verim özellikleri (performans)

Sağlıklı Yetiştiriciliğin Ölçütleri yaşam gücü yumurta verimi % Yaş/hafta

Sağlık Kontrol Programının Temel Bileşenleri Kanatlı sağlığı ile ilgili bakım-idare uygulamaları Kayıtlar ve izleme programları Biyogüvenlik uygulamaları Tedavi Aşı uygulamaları

Sağlıklı Sürüler İçin Biyogüvenlik İlk Kural Temizlik !

Ayakkabılarını değiştir ! İşletmeye Girmeden Önce; Aracını yıka Ayakkabılarını değiştir !

Biyogüvenlik uygulamaları Biyogüvenlik uygulamalarının etkinliğini etkileyen faktörler Yerleşim yeri Hepsi-içeri/hepsi-dışarı yetiştiricilik Altlığın ve ölülerin yol edilmesi Bölge güvenliği Rodent ve insekt mücadelesi Kümes hijyeni Yem hijyeni Su hijyeni Personel hijyeni

Yem Ünitesi Çıkma Tavuk Kümesler Kuluçka Damızlık Kümesler

Yem Ünitesi Hammaddelerin kontrolü Mikrobiyolojik analiz Toksin araştırılması Yemin kontrolü

Damızlık Kümesler Damızlık civcivler kümese geldiğinde Serolojik testler Bakteriyolojik yoklamalar Büyütme dönemi Serolojik izleme Üretim dönemi

Kuluçka Rutin bakteriyolojik ve mikolojik izleme Serolojik izleme Salmonella izleme Portör muayeneleri

Civcivler kümese geldiğinde Kümesler Civcivler kümese geldiğinde Serolojik testler Bakteriyolojik yoklamalar Büyütme dönemi Serolojik izleme Üretim dönemi

Tedavi Problemin doğru teşhisi Tedavi seçeneklerinin gözden geçirilmesi Tedaviye başlanması Uygulama sonrası değerlendirme

Aşı uygulamaları Aşı seçimi Aşılama programının oluşturulması Aşılama Aşılama sonrası yapılacak işlemler Programın değerlendirilmesi

ND ve IB aşılamaları Akan ve ark. (2002), broiler damızlıklarda NDV ve IBV aşılamaları sonrasında inceledikleri 407 kümese ait 7597 adet serumda, ND yönünden incelenen sürülerin %30.2’sinde, IB yönünden ise %64.8’inde antikor titrelerinin beklenenden daha düşük olduğunu belirlemişlerdir. Akan ve ark. (1998), farklı programlarla gerçekleştirdikleri NDV aşılamalarında oluşan antikorları HI ile belirlemişler ve aşılama metodlarını karşılaştırmalı olarak değerlenmişlerdir.

HI titrelerinin karşılaştırmalı sonuçları

Ülkemizde Görülen Önemli Kanatlı Hayvan Hastalıkları

Önemli Kanatlı Hayvan Hastalıkları Kanatlı sağlığını etkileyenler Gumboro, IB, APV Tavuk tifosu M.gallisepticum, Bakteriyel septisemiler, Clostridial infeksiyonlar, ORT, P.multocida, H.paragallinarum Kanatlı ve insan sağlığını etkileyenler AIV, NDV Salmonella spp., Campylobacter spp.

Solunum sistemi infeksiyonları?

Mycoplasma gallisepticum ve M. synoviae Akan ve ark. (2006), broiler damızlık ve broiler kümeslerden sağlanan kan serumlarında (1320 kümesten 23768 adet) MG pozitifliğini %25.5; MS pozitifliğini ise %42.1 olarak saptamışlardır.

ORT Broiler sürülerden %11.46 izolasyon (Serotip A dominant), ELISA ile %64.4 seropozitiflik saptanmıştır (Turan ve Ak; 2002) Solunum problemi olan 40 adet broiler, 25 adet yumurtacı ve 8 adet broiler damızlık olmak üzere 73 sürünün 4’ünde (%5.5) ELISA ile seropozitiflik belirlenmiştir (Akan ve ark., 2005)

İnfeksiyöz bronşitis Akan ve ark (2002), broiler kümeslerde RT-PCR ile %16.7, broiler damızlıklarda %22.2 ve yumurtacı kümeslerde %27.3 toplamda ise %19.7 düzeyinde IBV varlığını saptamışlardır.

APV infeksiyonları SHS ilk tanısı broiler damızlıklarda Aydın ve ark. (1993) yılında ortaya konmuştur. Akan ve ark. (2005), inceledikleri solunum sistemi problemi olan yumurtacı ve broiler sürülerde %63.3 düzeyinde pozitiflik saptamışlardır. Aydın, N., Akan, M., Erdeğer, J.(1993); Etlik Mikrobiyol. Derg., 61:113-5

Aspergillozis Akan ve ark (1997), bıldırcınlarda damızlıklarda ve ticari kümeslerde yüksek ölümle seyreden A.fumigatus infeksiyonunu bildirmişlerdir. Akan ve ark (2002), broiler damızlıklarda A.fumigatus ve A.niger infeksiyonunu tanımlamışlardır.

Sindirim sistemi infeksiyonları?

Diğer önemli hastalıklar Gumboro (IBD) Marek Hastalığı Lökoz Çiçek Epidemik tremor (AE) İnfeksiyöz anemi

Diğer önemli hastalıklar-2 Bacak problemleri Genetik, besleme, bakım-idare, kuluçka, bakteriyel, viral nedenler Omfalitis Sarı kesesi infeksiyonları Septisemiler

İmmunsupresyon Nedenleri İnfeksiyöz olanlar IBD, Marek hastalığı, Reovirus, CAV, ALV Mikotoksinler Stres ve kötü idare Beslenme bozukluğu Sonuçları Aşılamalar sonrasında yetersiz bağışıklık Solunum sistemi infeksiyonlarında artış Sekonder hastalıkları artan duyarlılık Ölüm oranında relatif artış

Kanatlı ve İnsan Sağlığını Etkileyen Hastalıklar

İnsan sağlığını etkileyen viral etkenler Avian Influenza virusu H5N1, H1, H2, H3, H7 Newcastle Hastalığı virusu

İnsan sağlığını etkileyen bakteriyel etkenler Campylobacter infeksiyonları Campylobacter jejuni ve C.coli Salmonella infeksiyonları Salmonella Enteritidis, Salmonella Typhimurium

Kanatlı Sağlığının Önemi Verim kayıpları İnsan sağlığı üzerine olumsuz etkileri (direkt ve indirekt) Tüketime etkileri Çevre üzerine olumsuz etkileri

Yumurta tavuklarında kayıp analizi (yaşam gücü ve performans; %1)

Sonuç olarak; Kanatlı sürülerde iyi organize edilmiş sağlık kontrol programlarının yürütülmesi, sağlıklı bir yetiştiriciliği sağlamanın en temel bileşenidir Kanatlı sağlığının korunması, insan sağlığını direkt ve indirekt olarak etkilemektedir Hastalıkların performans üzerine olumsuz etkileri, her zaman koruyucu programların yürütülmesinden daha pahalıdır Hastalıkların epidemiyolojisinin belirlenmesi ve toplumun bilinçlendirilmesi için yoğun çaba sarf edilmelidir.