ÇOCUKLUK ÇAĞI AŞILARI VE BAĞIŞIKLIK Dr. Nilgün Çöl Araz Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Sosyal Pediatri BD.

Sunum Planı Aşılamanın amacı Aşılama uygulamaları hakkında genel bilgiler Aşı sonrası istenmeyen etkiler Aşı kontrendikasyonları ve yanlış kontrendikasyonlar Aşı uygulamasında dikkat edilecek noktalar Ulusal aşı programı Aşılar hakkında genel bilgiler Öncelikle Aşılamanın amacı ve aşı uygulamaları hakkında genel bilgilerimize göz atmak, daha sonra ulusal aşı programı ve tek tek aşılardan bahsetmek istiyorum.

Bağışıklama Kişileri enfeksiyon hastalığının görülme riskinin en yüksek olduğu yaş döneminden önce aşılayarak hastalığa karşı yüksek koruma sağlayan Maliyet-yararlılık oranı en düşük olan Koruyucu sağlık hizmeti

Çocuklarda aşılamanın amacı Yakalanıldığında yan etki, sakatlık ve ölüm olasılığı yüksek olan enfeksiyon hastalığına karşı korumak Sağlanan yüksek aşılama hızları ile aşılanmamış kişilerde o hastalığa karşı bağışıklık sağlamak Patojen ajanın geçişini azaltarak toplumda hastalığın azalmasını veya kaybolmasını sağlamak (herd immunite) Salgınları önlemek Hastalığın yeryüzünde ortadan kalkmasını sağlamak Türkiyede aşılanma oranları %90 ların üzerinde.

Aşıların önerildiği yaşlar Yaşa özgü hastalık riski Yaşa özgü yan etki riski O yaşın aşıya yanıt verebilme özellikleri Anneden geçen pasif antikorların aşının etkinliğini değiştirme olasılığı Kısaca aşılar; Hastalık riskinin var olduğu, Aşıya ait etkinlik ve güvenilirliğin kanıtlandığı Antikor cevabı oluşturabilecek en genç yaş gruplarına uygulanır

Aşılara verilen immun yanıtın şiddeti Antijenin işlenmesi kimyasal ve fiziksel durumu veriliş şekli ve yolu yıkım hızı Alıcının genetik özellikleri kendine has özellikleri beslenme durumu cinsiyet daha önceden antikor varlığı

Aşı Bileşenleri Koruyucular, stabilize ediciler, antibiyotikler: İstenmeyen olası kontaminasyonları önlemek ve ajanı stabilize etmek için kullanılır Tiomersol gibi civalı bileşikler, fenol, albumin, glisin, neomisin Bu maddelere karşı allerjik reaksiyon meydana gelebililir Adjuvan: Aşının immunojenik etkinliğini arttırmak Oluşan bağışık yanıtı kuvvetlendirmek amacıyla kullanılır MF-59 ve alüminyum tuzları Süspansiyon sıvısı: Steril su veya ajanın üretildiği biyolojik sisteme ait çok daha komplex sıvılar olabilir Yumurta antijenleri, hücre kültürü içerikleri, serum proteinleri gibi

Aşı sonrası sistemik reaksiyonlar-1 Ateş: En sık Aşırı duyarlılık reaksiyonları: Proteinler: Yumurta: Grip, sarı humma, kızamık, kabakulak Jelatin: Kızamık, kızamıkçık, Kabakulak, suçiçeği Human albumin: Kuduz Antibiyotikler: Neomisin, streptomisin, polimiksin B Civa bileşikleri: Tiomersal Deri reaksiyonları: Ürtiker Makülopapüler döküntü Eklem reaksiyonları: (Kızamıkçık)

Aşı sonrası sistemik reaksiyonlar-2 Nörolojik komplikasyonlar: Konvulziyon (Boğmaca) Ensefalopati (Boğmaca) Paralitik poliomyelit (OPV) Gullian Barre poliradikulonevrit’i (tetanoz, polimyelit, kızamıkçık) Trombositopeni ve purpura (Kızamık, kızamıkçık) Huzursuzluk, ağlama, iştahsızlık İshal, kusma Aşının koruduğu hastalık ile ilgili bulgular Canlı virus aşılarında hastalığın kuluçka zamanına bağlı olarak 1-2 hafta sonra ateş ve döküntü

Aşı sonrası lokal reaksiyonlar Hassasiyet, kızarıklık, şişlik: Olası nedenler: Aşı içeriğine hassasiyet Kanda koruyucu antikor düzeyinin yüksek olması Kas içi aşıların yeterince derine yapılmaması Donmuş çözülmüş aşı kullanılması Steril olmayan enjeksiyon tekniği Kullanılmadan önce yeterince karıştırılmaması Yanlış sulandırıcı kullanılması Aşı yada sulandırıcının yerine başka madde (ilaç) kullanılması

Yaklaşım İzlem önemli Aşıya bağlı reaksiyon aşıdan 24 saat sonra gerilemeye başlar Enfeksiyon sonucu gelişenlerde tablo giderek ağırlaşır Aşı yapılırken cilt %70’lik isopropyl alkol ile silinmeli Aşı uygulama öncesi topikal %5’lik lidokain-prilokain sıvısı Yüzeyel anestezi yaparak ağrıyı azaltabilir 12 ayın altında kullanılmaz (Methemoglobinemi riski )

Aşı kontrendikasyonları-1 Aşı ve aşı komponentlerine karşı ciddi allerjik reaksiyon(anafilaksi) Önceki aşılamada anafilaksi gelişimi Ensefalopati (DTaP sonrasında 7 gün içinde gelişen, başka bir neden bulunamayan) İlerleyici nörolojik bozukluklar (infantil spazm,kontrol edilemeyen epilepsi, ilerleyici ensefalopati) nörolojik tablo belirginleşinceye kadar DTaP yi ertele

Aşı kontrendikasyonları-2 İmmun yetmezliği olan çocuklarda canlı aşılar Immun supresyon, konjenital immun yetmezlik, HIV enfeksiyonu, malign hastalık, organ veya kemik iliği transplantasyonu, kemoterapi, radyoterapi veya yüksek doz steroid tedavisi gibi durumlara bağlı olarak da gelişebilir. 2 mg/kg/gün veya 20 mg/gün dozunda steroid kullananlarda canlı aşılar Süre 14 günden az ise; tedavi biter bitmez Süre 14 günden fazla ise: aşılar tedavi bitiminden 1 ay sonra İmmun yetmezliği olan çocukla teması olanlarda oral polio Hamilelerde canlı aşılar

Dikkat edilmesi gereken durumlar-1 Ateşin eşlik ettiği veya etmediği orta-ağır hastalık tablosu Tetanoz toksoidi bulunduran bir aşıyı takiben 6 hafta içerisinde Guillain-Barre sendromu görülmesi DTaP aşısı için: Bir önceki aşıdan sonraki 48 saat içerisinde 40.5°C ve üzerinde ateş Aşılamayı takiben 48 saat içerisinde şok benzeri tablo oluşması Aşılamayı takiben 3 gün içinde nöbet görülmesi Aşılama sonrasındaki 48 saat içerisinde 3 saat ve üzerinde süren durdurulamayan ağlama krizleri

Dikkat edilmesi gereken durumlar-2 MMR aşısı için: Geçen 11 aylık dönem içinde antikor bulunduran kan ürünü almış olmak (zaman aralığı kullanılan ürünün cinsine göre değişir) Trombositopeni veya trombositopenik purpura hikayesinin bulunması Kızamık aşısı geçici bir süre için (4-6 hafta) tüberkülin yanıtını baskılayabilir. PPD testinden sonra MMR yapılabilir, ancak MMR’den sonra PPD 4 hafta sonra yapılmalı

Yanlış kontrendikasyonlar-1 Nonspesifik allerji öyküsü Aşı bileşenlerinden birine allerji dışında Sağlıklı bir çocukta 38.5°C’nin altında seyreden solunum yolu enfeksiyonu veya ishal gibi hafif hastalıklar Devam eden antibiyotik tedavisi Ailenin bir ferdinde aşıyı takiben yan etki görülme öyküsü Ailede konvülziyon, felç veya epilepsi bulunma öyküsü Kronik kalp, akciğer, böbrek veya karaciğer hastalıkları Lokal reaksiyonlar Çocukların aşılaması bazen yanlış kontrendikasyonlar nedeniyle uygulanmamakta ve aşılama fırsatları kaçırılmaktadır.

Yanlış kontrendikasyonlar-2 Serebral felç, Down sendromu gibi kalıcı nörolojik bozukluklar Ameliyat öncesi ve sonrası Malnütrisyon Yenidoğan sarılığı öyküsü Topikal, aerosol şeklinde veya lokalize steroid kullanımı Fizyolojik dozlarda steroid kullanımı Anne sütü ile beslenme Prematürelik Penisilin alllerjisi

Özel durumlarda aşılama-1 İmmünsupresif tedavi alan hastalar tedavi bitiminden en erken üç ay sonra aşılanabilir Kan ürünleri ve IG alanlarda aşılama: IG yapılması ile aşılama arasında geçen süre en az 3 ay olmalıdır Son zamanlarda yapılan çalışmalar bu sürenin aşı ve antikorlar arasındaki interferansı önlemede yeterince uzun olmadığını göstermekte IG dozuna göre 3-11 ay olarak bildirilmekte Aşıdan sonraki iki hafta içinde IG yapılmışsa o aşı yapılmamış kabul edilir

Özel durumlarda aşılama-2 Organ nakli: Nakil sonrası en erken 6 ay sonra aşı uygulanabilir Tüm inaktive aşılar uygulanabilir Canlı virus aşıları nakilden en az 1 ay önce yapılmalı ve immun supresif tedavi alanlara yapılmamalı

Aşı dozları arasında bırakılması gereken minimum süre: 2 inaktive aşı: Aynı anda veya istenen aralıkla İnaktive ve canlı aşı: 2 canlı aşı: Aynı yoldan uygulanacak iki canlı virus aşısı aynı gün yapılamamışsa etkileşimi önlemek için aralarında en az 4 hafta bırakılmalı 4 hafta geçmeden 2. aşı uygulanmışsa interferans nedeniyle 2. aşıya karşı immun yanıt yetersiz olabilir, 2. aşı en az 4 hafta sonra tekrarlanmalı Farklı yoldan uygulanacak aşılar için bu kural geçerli değil

Aşı sonrası anafilaksi Bulgular Yüzde kızarma Yüzde ödem Ürtiker Kaşıntı Dilde şişme Hışıltı Sulunum zorluğu Anafilaksinin diğer belirtileri Tedavi: Hastanın ayakları yukarı gelecek şekilde pozisyon verilmeli IM veya SC adrenalin (1:1000, 0.01 ml/kg, SC., 10-20 dakikada bir tekrarlanabilir) Difenhidramin hidroklorid (1-2 mg/kg/doz) Steroid Havayolu açıklığı ve oksijen verilmesi Hastanın acil servise sevki Hasta en az 12 saat gözlenmeli

2011 yılı ulusal aşı programı Doğum 1. ay 2. ay 4. ay 6. ay 12. ay 18-24 ay İÖ 1. sınıf İÖ 8. sınıf Hepatit B I II III BCG DaBT-IPV-Hib IV (R) OPV II (R) KPA-7 KKK DaBT-IPV dT

BCG (Bacille Calmette-Guerin) Aşısı Canlı attenüe aşı Ülkemizde 2. ayda tek doz olarak uygulanır Yenidoğan döneminde uygulandığında lokal ülserasyon ve bölgesel lenfadenit riski daha yüksek Aşı sol kol deltoid bölgeye intradermal olarak yapılır Yapılırken 6-10 mm.lik bir papül oluşur Aşıdan 3-6 hafta sonra aşı yerinde küçük bir papül belirir Papül büyüyerek vezikül şeklini alır. Aşı yerinden pürülan bir materyal boşalarak yerinde yüzeyel bir ülserasyon bırakır. Lezyon 2 ay içinde iyileşerek skar bırakır.

Yan etkiler Bölgesel yan etkiler: Lokal ülserasyon :Uygulama hatası, aşırı doz verilmesi, sekonder enfeksiyon Bölgesel lenfadenit : Aşıdan 2-3 ay sonra, sıklıkla tek taraflı, daha çok aşı yapılan tarafta gözlenir, kendiliğinden düzelir, 2.5 cm.’in üzerinde veya birden fazla bölgede görüldüğünde olgu incelenmeli Koch fenomeni (Erken aşı reaksiyonu): Aşı yerinde daha önce tbc basili ile karşılaşmış kişilerde aşıdan 1-2 hafta sonra şişlik ve akıntı oluşur Bunu önlemek için 3 ayın üstündeki çocuklarda PPD kontrolü ile aşı yapılmalı Sistemik yan etkiler: Ateş İrritabilite Osteomiyelit Generalize BCG enfeksiyonu 24

Hepatit B Aşısı Rekombinant DNA aşısı Aşı deltoid kasa veya uyluk anterolateraline IM olarak uygulanır. Aşılanan bireylerin %5-10’unda koruyucu yanıt gelişmiyor 3 doz aşıdan sonra anti HBs düzeyi ≤10 mIU/ml olanlara 1 ay ara ile 2 doz aşı yapılabilir İkinci bir 3 dozluk aşı şeması uygulanabilir Yanıtsızlıkta; Genetik direnç; Antikor oluşumu HLA Class II molekülleri tarafından kontrol edilir. Aşılama immunolojik hafıza sağlarken, antikor düzeyi düşük bile olsa HBV ile karşılaşma sonucunda anamnestik anti-HBs cevabı oluşur. Rekombinanat DNA aşısı olan hepatit b aşısı 0,1,6 aylarda deltoid kas…… uygulanmaktadır.tekrar antikor bakmaya gerek yok. Düzey düşse bile immun bellek devam ederek kişiy korur.

Temas sonrası HBV enfeksiyonunda immünoprofilaksi Karşılaşan kimse: Aşılanmamış→HBIG (0.06 mL/kg)+ Aşılama Önceden aşılı→ Yanıtlı: Aşı ve HBIG gerekmez Yanıtsız: HBIG + yeniden aşılama programı Yanıt bilinmiyor => Anti-HBs bak: Yeterliyse: Aşı ve HBIG gerekmez Yetersizse:HBIG + rapel aşı

Hepatitli anne bebeği Anne HBsAg pozitif ise; 1.doz aşı 0.5 ml ilk 12 saat içerisinde IM Hepatit B immünglobulini (HBIG) 0,5 ml IM ilk 12 saat içinde aşı ile ayrı anatomik lokalizasyonlardan yapılır. 2. doz aşı 1. ayda 3. doz aşı 6. ayda 9-15. ayda Anti-HBs; HBsAg çalışılması HBsAg ve Anti HBs negatif ise 2 ay aralıklı olarak 3 doz Hepatit B aşısı Annenin HBs Ag durumu bilinmiyorsa 1.doz aşı ilk 12 saat içinde, Bu sırada anne HBs Ag (+) bulunursa HBIG ilk bir hafta içinde yapılır. 27

DaBT-Hib-IPV (Pentaxim) Aşısı Difteri:Toksoid aşı Boğmaca: Asellüler aşı Tetanoz: Toksoid aşı Haemophilus Influenzae Tip B: Konjuge İnaktive polio: Üç serotip içerir Canlı virus yok Virüsün antijenitesi mevcut Mukozal koruyuculuk zayıf Aşı sonrası poliomyelit gelişme riski yok

Oral Polio Aşısı (OPV) Polio virüsünün üç serotipini de içerir (trivalan) Canlı attenüe OPV aşılama ile intestinal immünite de elde edilir. İlk dozdan sonra aşıya bağlı paralitik poliomyelit gelişme riski var Hafif ishalli çocuklara gerektiğinde yapılabilir 4 hafta sonra yeniden verilmesi önerilmektedir 10 dakika içinde kusarsa o doz tekrar verilmelidir OPV ile aşılananlar ile temas edenler de immünite geliştirirler Böylece sokak virüsünün toplumda dolaşımı engellenmiş olur

Pnömokok Aşıları Pnömokok için risk grupları: Aspleni, dalak disfonksiyonu, splenektomi Orak hücreli anemi ve diğer hemoglobinopatiler Çölyak hastalığı Immun supresif hastalar Organ transplantasyonu yapılanlar Kronik akciğer ve karaciğer hastalıkları Koklear implant takılan hastalar Diabetes mellitus dahil herhangi bir metabolik hastalık Konjenital veya edinilmiş kranyal defektler ve dermal sinüsler dahil BOS sızıntısına neden olan durumlar Kronik böbrek yetersizliği ve nefrotik sendrom

Polisakkarid aşı (PPA, Pneumo 23) 23 serotip içermekte 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F İnaktive bakteri aşısı 2 yaş ve üzerinde kullanılır AOM’yi önlemiyor Bizdeki serotiplerin %96’sını kapsıyor. Risk grubunda yer alanlara KPA ile aşılanma tamamlandıktan sonra PPA uygulanması önerilmekte 5 yılda bir tekrar öneriliyor

PPA sonrası istenmeyen etkiler 1-3 gün süren lokal reaksiyon (%30-50) Erişkinlerde önceden oluşmuş antikorların varlığında sistemik reaksiyonlar daha sık Çocuklarda böyle bir ilişki gözlenmemiş Aşı sonrası sadece 1 anaflaktik reaksiyon bildirilmiş

Konjuge aşı (PCV-13, Prevenar-13) 13 serotip içermekte PCV 7 (4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) +1, 3, 5, 6A, 7F, 19A serotiplerini içerir Güvenlidir ve diğer çocukluk çağı aşıları ile birlikte iyi tolere edilir 5 yaşa kadar kullanılabilir İlave 6 serotip nedeniyle pnömokokal hastalıktan korunmada daha etkili Bizdeki serotiplerin %96.4’ünü kapsıyor 2, 4, 6 ila 12-15. aylarda uygulanır

KPA sonrası istenmeyen etkiler Lokal reaksiyon (ağrı, şişlik, kızarıklık) (%10-20) 38°C’yi geçen ateş (%10-20 oranında görülüyor, prematüre ve SGA’larda daha fazla ) Huzursuzluk, kırgınlık gibi sistemik belirtiler İlk 3 gün içinde konvulziyon (nadir)

MMR Aşısı(Kızamık, kızamıkçık, kabakulak) Canlı attenüe, SC uygulanır Yan etkiler: Kızamık: Aşıdan 5-12 gün sonra 39.4°C’in üzerinde ateş, geçici döküntü Aşıdan 2 ay sonra trombositopeni Kabakulak: Ateş, parotit Aseptik menenjit (aşıdan 23 gün sonra) Kızamıkçık: Aşının 6-12. günlerinde ateş ve döküntü Lenfadenopati Artralji ve artrit (aşılamanın 7-21. gününde başlar, 1-3 haftada düzelir) Kol ve bacaklarda geçici parestezi ve ağrı Trombositopeni

Temas sonrası proflaksi Kızamık: Temastan sonraki 72 saat içinde aşı veya Temastan sonraki 6 gün içinde standart gama globulin(0.25 mg/kg, max.15 ml) (1 yaş altında 0.5 mg/kg) Kabakulak, kızamıkçık: Temas sonrası aşı koruyucu değil Ancak aşı uygulanır (eğer hastalığı geçirmezse korunsun diye) APA 12. ay ile 4-6 yaş ya da 11-12 yaşta olmak üzere 2 doz öneriyor 12. ayda aşılananlara tek doz, hiç aşılanmamış olanlara ise 4 hafta ara ile 2 doz öneriliyor

Su çiçeği Aşısı APA 12. ay ve 4-6 yaşlarda 2 doz öneriyor Canlı attenüe (Okavax, Varilrix) 12 ay -12 yaş arasındaki çocuklarda varisella hikayesi yoksa tek doz, 13 yaş ve üzerinde ise serolojik test sonrası en az dört hafta ara ile 2 doz önerilir. APA 12. ay ve 4-6 yaşlarda 2 doz öneriyor Temas sonrası proflaksi: Temastan sonraki ilk 3 gün içinde aşı yapılırsa koruyucu Su çiçeğinin önemli risk oluşturduğu kişilere temastan sonraki 96 saat içinde VZIG verilmeli (125 Ü=1.25 mL/10 kg IM Max. Doz 625 Ü=5 amp.) Yan etki: Enjeksiyon bölgesi yakınında döküntü Yaygın döküntü (Aşılamanın 5-42. günlerinde)

MMR ve Suçiçeği aşılamasında dikkat edilmesi gereken özel durumlar-1 Febril konvulziyon öyküsü Aşı sonrası konvulziyon olasılığı ailesinde konvulziyon öyküsü olanlarda daha fazla Allerjik reaksiyon Neomisin ve jelatine bağlı Trombositopenik purpura veya trombositopeni öyküsü Son trombositopeni atağı 6 haftadan yakın bir tarihte geçirilmişse aşılamadan kaçınmak gerekir Aşı tüberkülin deri testini baskılayabilir Ya aynı günde ya da 4-6 hafta arayla yapılmalı Tüberküloz’u aktive edebilir

MMR ve Suçiçeği aşılamasında dikkat edilmesi gereken özel durumlar-2 Kan, kan ürünleri, IG kullanımı Yıkanmış eritrosit suspansiyonu Aşı hemen yapılabilir Tam kan nakli (100 mL/kg) 6 ay beklenmeli Tetanoz, hepatit A, hepatit B IG kullanımı Aşı 3 ay ertelenmeli Suçiçeği, kızamık IG kullanımı Aşı 5 ay ertelenmeli IVIG (300-400 mg/kg) alanlarda 8 ay ertelenmeli Aşıdan sonraki 6 hafta salisilat kullanılmamalı Zoster aşısı2005 yılında FDA onayı aldı60 yaş üzeri daha önce zona zoster geçirmemiş kişilerde uyg.

Rotavirus Aşıları-1 Serotiplerin attenüasyonu→ Rotarix (monovalan) İlk doz 6-12 hafta da 2. doz en erken 4 hafta sonra, 16. haftada tamamlanmalı, 2 doz yeterli Jeneriğin değiştirilmesi ile canlı reaasortan (hayvan/insan reaasortan) →Rotateq (pentavalan) 6-12 haftadan başlayarak 4-10 hafta ara ile 3 doz uygulanır İlk doz 12 hafta, son doz ise 32 haftadan önce yapılmalı İlk doz 12 hafta (14 hafta 6 gün), son doz ise 24 haftadan (34 hafta 6 gün)önce yapılmalı

Rotavirus Aşıları-2 İnvaginasyon da artış yok Rapel gerekmez Aşı kusulursa doz yinelenmez Diğer aşılarla eş zamanlı yapılabilir Ciddi ateşli hastalıklarda aşı ertelenmeli Hafif ishalde yapılabilir, orta ve ağır ishalde yapılmaz Virus atılımı az İmmun suprese kişilerin ev temaslıları aşılanabilir Ev halkı en az 1 hafta el yıkama kuralllarına uymalı Aşı hafif-orta derecedeki ishalleri %75, ağır ishal gelişme riskini %95, rotavirus ishaline bağlı hastane yatışlarını ise %96 oranında azaltmakta

Kontrendikasyonları İmmun yetersizlik Uzayan fatal rotavirus ishaline neden olabilir Aminoglikozid, amfoterisin B ve glutamata duyarlılık DSÖ aşı takvimine alınmasını öneriyor2010 bahar aylarında her 2 aşı içinde de viral partiküller bulundu ancak DSÖ ek bir öneri getirmerdi.

Dikkatli yapılması gereken durumlar Daha önce invaginasyon geçirmiş olanlar Kronik gastrointestinal hastalıklar Bu hastalar immun suprese duruma geçebilir Konjenital malabsorbsiyon sendromu Hirshprung hastalığı Kısa barsak sendromu Nedeni bilinmeyen inatçı kusmalar

Hepatit A Aşısı İnaktive aşı Aşılar içerdikleri hepatit A virus suşu, inaktivasyon yöntemi ve içerdikleri adjuvanlar açısından farklı Havrix (GSK): 1-18 yaş:720 EU, <19 yaş:1440 EU Avaxim (Sanofi Pasteur): 1-15 yaş.80 U2, >15 yaş:160 U2 Twinrix (hepatit A+B) (0, 1, 6. aylarda uyg) 12 ay üzerinde 6 ay ara ile 2 doz öneriliyor Mümkünse 2 aşı aynı firmanın olmalı 6 yaş altına test yapmadan aşı yapılabilir ≥6 yaşta ise Anti HAV IgG bakılır, negatifse yapılır Yan etki Ağrı, hassasiyet, kızarıklık Bitkinlik, halsizlik, ateş, ishal, kusma, baş ağrısı 15 yaş sonuna kadar pediatrik DSÖ türkiye gibi orta endemisite bölgesinde yer lan ülkelerde aşıyı öneriyor

Temas sonrası profilaksi Temastan sonra <2 hafta: <12 ay: IG %80-90 etkili (0.02 mL/kg) (Derin IM, max. 5 mL.) >12 ay: Sağlıklı ise: tek doz aşı İmmunsuprese, kronik karaciğer hastası veya aşı kontrendike ise: IG Temastan sonra >2 hafta: Profilaksi önerilmez

Tdap Aşısı -1 Boğmaca vakaları iki yaş grubunda artış yapmaktadır: 6 aydan küçük bebeklerde ve özellikle henüz aşılanmamış olan 8 haftadan küçük bebeklerde Henüz yeterli korunamadıkları ve çevrelerinde hasta olup bunu fark etmeyen erişkinler olması nedeni ile 11-18 yaş arası adolesanlar ve erişkinlerde Aşı ile oluşan korumanın kaybolması nedeni ile

Tdap Aşısı-2 2005’ te 2 farklı Tdap aşısı ruhsat aldı; Boostrix (10-64 yaş için) Adacell-polio (Tdap-IPV, 11-64 yaş için,3 yaş üzeri ruhsatlı) İkisinin immunojeniteleri eşit IM uygulanır Diğer aşılarla aynı anda yapılabilir

Tdap Aşısı-3 Kimlere uygulanmalı: DTaP ile primer aşılanması tamamlanmış çocuklara 11-12 yaşta uygulanması Daha önce hiç aşılanmamış 11-18 yaş arası ergenlerde 3 doz aşının 1 dozu Tdap, diğerleri Td olarak önerilmekte 10-64 yaş arası yapılacak olan dT dozunun Tdap olarak yapılması Gebelere önerilmemekle birlikte, daha önce aşılanmamış veya aşının üstünden en az 2 yıl geçmiş postpartum kadınlara taburcu olmadan önce yapılması Prematüre bebeklerin ailelerinde yukarıdaki şartlara uyan 10-64 yaş arasındaki herkesin aşılanması önerilir Daha önce boğmaca aşısı ile anaflaksi veya ensefalopati geçirenlere aşı yapılmaz ACIP:2008 de11-18 yaş arası adolesanların ve19-64 yaş arasındaki ve 12 yaştan küçük çocuklarla teması olan erişkinlerinSağlık personeliGebeler postpartum dönemde acilen (Gebelikte kontrendike) aşılanmalı Tdap aşılanmasını öneriyor

Meningokok Aşıları Etken: Neisseria meningitidis (A, B, C, Y ve W-135) Ülkemizde sütçocuklarında serogrup B, adolesanlarda W135 Meningokok için risk grupları Anatomik veya fonksiyonel aspleni Kompleman veya properdin eksikliği olanlar Hacca gidecek olanlar Meningokokla temas edecek laboratuvar personeli Askerler Salgınlarda hastalarla temas edenler >56 yaş olan HIV hastaları 11-24 yaş arası adolesanlar Türkiye de serogrup C daha fazlaAcıp aşıyı öneriyor

Polisakkarit aşı Polisakkarit (MPSV 4 A, C, Y, W-135, Mencevax, GlaxoSmithKline ): 2 yaş üzerinde, SC. kullanılır Salgınlarda 3 aydan büyük çocuklara yapılabilir Oluşan bağışıklık süresi kısa Hacca gidenlere uygulanır Afrikada menenjit kuşağında yer alan ülkelerin bazılarında rutin aşı programında yer alır 2-10 yaş risk grubunda öneriliyor ACIP sadece MCV 4 için kontrendikasyon varsa öneriyor

Konjuge aşı Konjuge : 3 tipi mevcut Monovalan (Men C, Men A) Bivalan (DTPHepHibMenAC, Menitorix) Tetravalan MenACWY-D135, Menactra Sanofi-pasteur MenACWY-CRM, Menveo, Novartis MenACWY-TT, GlaxoSmithKline Diğer çocukluk çağı aşıları ile beraber uygulanabilir IM uygulanır ABD.’de Ergenlikte tek doz Risk grubunda 2 yaş sonrası 8 hafta arayla 2 doz, 5 yılda bir tekrar İngiltere gibi bazı ülkelerde konjuge MenC aşısı 2. aydan sonra (2, 4, 6. aylarda) bebeklik çağı aşı programı içinde uygulanmakta APA tüm ergenlere 11-12 yaşta öneriyorMCV 4 daha önce Gullian –barre sd. Geçirenlerde dikkatli yapılmalı /aşı nadiren GBS yapabilir)

Influenza Aşıları-1 Influenza virusunun insanlarda epidemi yapan A ve B olmak üzere 2 tipi var Influenza A virusları (hemaglutinin ve nöraminidaz) yüzey antijenlerine göre alt gruplara ayrılır Influenza A (H1N1 ve H3N2) ve Influenza B virusları tüm dünyada en sık rastlanılan alt tipler Influenza viruslerinin tiplerine veya alt gruplarına karşı gelişen antikorların diğer influenza viruslarının tiplerine veya alt gruplarına karşı bir koruyuculuğu yok

Mevsimsel influenza için risk grupları: 65 yaş ve üzerindekiler 6-59 aylık çocuklar Bakım ve huzurevlerinde kalanlar Kr. akc. ve kardiyovasküler hastalığı olanlar Kr. metabolik hastalıklar, böbrek hastalıkları, hemoglobinopatiler, immunosupresif tedavi alanlar Uzun süreli ASA tedavisi alanlar (Reye send. riski nedeniyle) Sağlık personeli Bakımevlerinde çalışanlar Yüksek riskli kişilerin birlikte yaşadığı ev halkı

Aşı adjuvan ve prezervatif içermiyor. Bu yılın aşısı: 2011-2012 A/California/7/2009 (H1N1); A/Perth/16/2009 (H3N1); B/Brishbone/60/2008 ACIP, APA; DSÖ 6 aydan büyük herkese mevsimsel grip aşısı öneriyor.gerekçe; H1N1 virusunun dolaşıma devam edeceği ve yeni bir virus olması nedeniyle sadece risk grubu kişilerin değil herkesin risk altında olduğu öne sürülüyor. Aşı adjuvan ve prezervatif içermiyor. SB 65 yaş üstündekilere ve kr. Hastalığı olanlara aşıyı ödüyor

Trivalan inaktive (TIV, Vaxigrip, Fluarix) İnaktif virus içerir IM uygulanır 6 aydan büyük yüksek riskli herkese yapılabilir 9 yaş altındaki çocuklara o yıl ilk defa yapılacaksa 1 ay ara ile 2 doz uygulanır İkinci doz Aralık ayından önce yapılmalı 6 ay-3 yaş arası: 0.25 ml (yarım doz) 3 yaş ve üzeri : 0.5 ml (tam doz) Yumurta allerjisinde kontrendike Yan etkiler: Aşı yerinde ağrı, eritem, şişlik Önceden virus antijeni ile karşılaşmamış çocuklarda ateş, kırgınlık, miyalji ve diğer sistemik belirtiler Ürtiker, anjioödem, allerjik astım, sistemik anaflaksi

Human Papillomavirus (HPV) Aşısı Kadınlarda en sık görülen ve en çok öldüren 2. kanser tipi olan serviks kanserinin etkeni human papillomavirusa karşı etkili Aşının etkili olabilmesi için cinsel etkinlik çağından önce aşılanma gerekli Aşı 9-26 yaş arası kızlara 2009 yılından beri 9-26 yaş arası erkeklere de öneriliyor APA 11-12 yaşta HPV’yi herkese öneriyor

Gardasil (Merck Sharp ve Dohme) Tip 16 ve 18’in yanısıra anogenital siğillerin %90’ından sorumlu olan tip 6 ve 11’de içermekte Rekombinan bir aşı 9-16 yaş arası kızlar için FDA onaylı 0, 2, 6. aylarda uygulanır Diğer aşılarla eş zamanlı yapılabilir Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilere uygulanabilir Cervical, vulvar kanser ve genital siğilden koruyor

Cervarix (Glaxo SmithKline) Tip 16 ve 18 içermektedir Rekombinan yöntemle üretilmekte Avrupa komitesinde (AB. Üyesi 27 ülke) 10-55 yaş arası kız ve kadınlarda onaylı 0, 1, 6. aylarda uygulanır Sadece cervical kanserden koruyor.

Prematürelerde aşılama-1 Gebelik yaşı<37hafta Doğum ağırlığı <2500 gr Aşı ile korunulabilir hastalıklar açısından artmış riske sahip Prematürelerde immunite gelişimi gebelik yaşı ile yakın ilişkili Anneden fetusa Ig G geçişi II. Trimesterden başlayarak giderek artmakta Ayrıca prematürelerde immun sistemde çeşitli işlevsel eksiklikler mevcut →Miyadında doğan bebeklere göre daha fazla antikor belleğine sahiptirler

Prematürelerde aşılama-2 Prematüre bebeklerin zamanında doğmuş bebeklerle aynı doz ve aynı aşı takvimine göre aşılanması önerilmekte Dozun azaltılması ya da bölünmesi gerekli değil Çok düşük doğum ağırlıklı prematüre bebeklerde ilk doz kombine aşı uygulaması sonrasında apne ve bradikardi riski

Prematürelerde hepatit b aşısı Aşının oluşturduğu immun yanıtın düşük olması nedeniyle aşının ilk dozunun bebek 2000 gr. veya 30 günlük olduğunda yapılması önerilir Ancak bu bebekler hastanede kaldıkları süre içinde kan ürünlerine gereksinim duymakta, bazen cerrahi girişimlere maruz kalmaktadır Bu bebeklere 1 doz aşı yapılması fakat bu dozun yapılamış kabul edilmesini öneren görüşler de var

Prematürelerde BCG aşısı BCG aşısının 34 hafta ve 2000 gr.’ın üzerine çıkınca yapılması önerilmekte Vücut ağırlığıyla aşılara bağlı yan etkiler arasında doğrudan bir ilişki olmamakla birlikte Fransa'da BCG aşısının 3 kilogramın altındaki çocuklara uygulanmaması yasal bir zorunluluk Ülkemizde bu konuda klinikler arasında farklı uygulamalar mevcut

12-71 ay hiç aşılanmamış çocuklarda aşılanma şeması İlk karşılaşma: DaBT-IPA-Hib, hep B, ppd ile TCT İlk karşılaşmadan 2 gün sonra: KKK,TCT sonucuna göre BCG İlk karşılaşmadan 2 ay sonra: DaBT-IPA-Hib, hep B İlk karşılaşmadan 8 ay sonra: DaBT-IPA-Hib, hep B, OPA İlköğretim 1: KKK, DaBT-IPA İlköğretim 8: Td

72 ay ve üzeri hiç aşılanmamış çocuklarda aşılanma şeması İlk karşılaşma: Td, OPA, Hep B, KKK İlk karşılaşmadan 1 ay sonra: İlk karşılaşmadan 8 ay sonra: Td, OPA, Hep B İlköğretim 1: KKK, DaBT-IPA İlköğretim 8: Td DaBT-IPA-Hib aşısı için üst yaş sınırı 6 yaştır (72 ay)

KPA için kaçırılmış fırsatlar Aşılanmamış ve ≥7 aylık çocuklar için aşı şeması: 7-11 ay: 3 doz: en az 4 hafta arayla 2 doz+12-15 ay arası 1 doz (2. dozla arasında en az 2 ay olmalı) 12-23 ay: 2 doz: 2 ay ara ile 24-59 ay: Sağlıklı çocuklarda tek doz Riskli çocuklarda 2 doz: (2 ay ara ile) 5 yaş üzeri: gerek yok 65

Yüksek risklilerde KPA ve PPA uygulaması önerileri-1 <23 ay: önceki aşılaması yok: Ulusal programa göre KPA 24-59 ay: 4 doz KPA (+): 1 doz PPA iki yaşından sonra ve son doz KPA’dan en az 8 hafta sonra 1 doz PPA ilk doz PPA’dan 3-5 yıl sonra 24-59 ay: 1-3 doz KPA(+): 1 doz KPA

Yüksek risklilerde KPA ve PPA uygulaması önerileri-2 24-59 ay: 1 doz PPA(+): 2 doz KPA 8 hafta ara ile, PPA’dan en az 6-8 hafta sonra 1 doz PPA , son doz PPA’dan 3-5 yıl sonra 24-59 ay: Hiç aşılanmamış: 2 doz KPA 8 hafta ara ile 1 doz PPA, son doz KPA’dan en az 8 hafta sonra

ADOLESAN İMMUNİZASYONU Adolesan (11-21 yaş, 8-18 yaş) ve yetişkinler , Çocukluk çağındaki immunitenin azalması Bir çok bulaşıcı hastalık için yüksek risk içeren yaşam tarzının Cinsel hayatın başlangıcı ile Aşı ile önlenebilen hastalıklardan daha çok etkilenme riski ile karşı karşıya Gebelik dönemine giren genç yetişkinler kendileri ile birlikte doğacak bebekleri içinde ayrıca bulaşıcı hastalıkların getirdiği riskleri taşımakta İmmunitenin azalması hem bu dönemde fetüs için risk oluşturmakta,hemde bebeğe geçecek maternal antikorların göreceli olarak az olmasına neden olamkatadır 7 yaş üstüne asellüler boğmaca kullanılmaz

Uygulanacak aşı ve aşılama protokolleri Adolesan dönemin özelliklerine Okul ve sosyal yaşamın özelliklerine göre ayarlanmalıdır

Yakalama aşıları-1 HBV Sağlıklı çocuk ve adolesanlarda rapel doza ihtiyaç yok Primer aşılanması tamamlanmamış tüm adolesanlara 3 doz aşı önerilmekte. Aşı sonrası serolojik değerlendirme; Diyaliz hastaları, HIV ile enfekte kişiler Mesleği gereği risk altında olan kişilerde yapılmalıdır Primer aşılamaya cevap vermeyenlerin %15-25’i ek bir doz aşı, %30-50’si üç ek doz aşı ile istenilen immun cevabı verir

Yakalama aşıları-2 HAV: Hepatit A en çok 5-14 yaş döneminde görülmekte Hepatit A için risk taşıyan populasyon: Yüksek endemisite bölgelerine seyahat edecek kişiler Salgınların olduğu bölgelerde yaşayan çocuklar Homoseksüeller İlaç alışkanlığı olanlar Mesleki risk taşıyanlar Kronik karaciğer hastalığı olanlar Pıhtılaşma faktörleri verilenler 6 ay arayla 2 doz önerilir 1-15 yaşta pediatrik, >16 yaşta erişkin formu kullanılır

Yakalama aşıları-3 MMR: İnaktive polio: 1 yaşından sonra en az 1ay arayla 2 doz MMR yapılanlarda tekrara gerek yok 1 doz yapılmış olanlara son aşıdan en az 1 ay geçtikten sonra 2. doz yapılır Hiç yapılamamışsa en az 1ay arayla 2 doz yapılır İnaktive polio: Daha önce 3 doz ve 3. doz 4 yaşından sonra uygulandıysa tekrara gerek yok Eksik olanlarda toplam 4 doza tamamlanmak üzere 1 ay arayla 3 doz,6-12 ay sonra 4. doz yapılır. Tekli IPV olmadığı için OPV’de kullanılabilir KKK gebelere yapılmaz, aşıdan sonra 1 ay gebe kalmamalı.

Yakalama aşıları-4 Su Çiçeği: Daha önce 2 doz aşı yapılanlara gerek yok Daha önce 1 kez aşılanmış olanlara min. 1-3 ay arayla 1 doz Hiç aşılanmayanlara 2 doz (11-12 yaşında döküntü ve aşılama öyküsü yoksa,seroloji bakılmadan aşılanabilirler) 2 doz arası süre 1 ay, ilk doz ≥13 yaşta yapıldıysa 2 doz arası süre 3 ay, ilk doz<13 yaşta yapıldıysa Gebelere yapılmaz, aşıdan sonra 1 ay gebe kalmamalı

Yakalama aşıları-5 dT: 7 yaşından sonra DaBT aşısı yapılmaz İlköğretim 8. sınıfta (12 yaş) dT yapılır ve 10 yılda bir tekrarlanır. Adolesan hiç aşılanmamışsa: ilk 2 aşı 1 ay arayla, 3. doz 2. aşıdan 6-12 ay sonra yapılmalıdır Neonatal tetanozun önlenmesi için daha önce aşılanmamış annelere Gebelik süresince 2 doz aşı en az 4 hafta ara ile ( 2. doz, doğumdan en az 2 hafta önce tamamlanmalı)

Ergenlerde endike olan aşılar-1 Tdap : Primer aşılama ile boğmaca olgu sayısı azalmakta Temasın azalması ile çocukluk çağında oluşan koruyucu immunite zamanla düşmekte Adolesan ve yetişkinlerde kronik öksürük ile seyreden hafif boğmaca enfeksiyonu görülmekte Bu yetişkinler hastalığı henüz aşılama yaşına gelmemiş küçük bebeklere (anneden geçen antikorlarda düşük) bulaştırmaktadır ABD’de 11-12 yaşlarındaki dT rapeli yerine Tdap tek doz uygulanır (18 yaşa kadar). Sonraki pekiştirme dozları dT olarak yapılır

Ergenlerde endike olan aşılar-2 11 yaşından önce dT yapılmış ise Tdap sonrası lokal ve sistemik yan etkilerin az olması için 5 yıl geçmesi beklenir Boğmacaya bağlı ölüm riskinin arttığı durumlarda Salgının olduğu toplumlarda Boğmaca hastası ile yakın temasta olanlarda Nörolojik, musküler, kardiyak hastalığı olanlarda 12 aydan küçük bebekle yakın temasta olanlarda Aradaki süre 5 yıldan daha kısa olabilir Kanada da 2 yılın güvenli olduğu gösterilmiş Hiç aşılanmayanlara: 1 tanesi Tdap olmak üzere 3 doz aşı önerilir.1 ay arayla 2 doz, sonra 6-12 arayla 3. doz (herhangi birisi Tdap olabilir)

Ergenlerde endike olan aşılar-3 Influenza: Risk grubundaki adolesanlara önerilmektedir Yüksek riskli adolesanlar: Kr. akciğer veya KVS hastalığı olanlar Kr. bakıma gereksinimi olanların yanında kalan adolesanlar Kr. izlem gereken diyabet, böbrek hastalığı, hemoglobinopati,immunsupresyon ve benzeri hastalığı olanlar Uzun dönem ASA tedavisi alanlar (Kawasaki, ARA) Yurtlarda kalan öğrenciler

Ergenlerde endike olan aşılar-4 HPV: Daha önce aşılanmamışsa 3 doz Polisakkarit pnömokok: Aşı yapılması gereken adolesanlar; Anatomik veya fonksiyonel asplenisi olanlar Nefrotik sendromu olanlar Serebrospinal sıvı kaçağı bulunanlar İmmun supresif hastalar Aşılama sonrasında 5 yıl geçmeden antikor titresinde azalma olanlara, Aşıdan sonra 5 veya daha uzun süre geçenlere tekrar yapılması gereklidir

Ergenlerde endike olan aşılar-5 Meningokok: MCV-4 (A, C, Y, W-135; 4 bileşenli konjuge meningokok aşısı, Menectra) Tercihen 11-12 yaşta olmak üzere (11-18 yaş arasında) tek doz uygulanır Risk gruplarında (terminal kompleman eksiklikleri, anatomik veya fonksiyonel aspleni, ve diğer bazı yüksek risk grupları) 2-10 yaşta da uygulanabilir MPV-4 (A, C, Y, W-135 ;4 bileşenli polisakkarit meningokok aşısı, Mencevax ) Konjuge aşı yerine kullanılabilir.

Teşekkürler….