Çürük Koruma ve Tedavi programı Dr. Remzi Ülgen

Çürük ve Korunma Çürüğün Durumu Teşhis Risk Değerlendirilmesi (genel ve kariogramla) Koruma Tedavi

Beyaz nokta ( White Point) Mine harabiyeti 1. Çürüğün Durumu Sağlıklı yüzey Beyaz nokta ( White Point) Mine harabiyeti Dolgulu fakat çürük devam ediyor Dentinde madde kayıbı Dişte Fraktür

2. Teşhis (genel) Mikrobiyolojik ( laktobasil, Mutans Streptokok) Tükürük ( Akış hızı, tamponlama kapasitesi, Plak ( Plak miktarı) Diş yüzeyinde uzun süredir plak olmasına rağmen Fluorlu içme suyu, Düşük mutans, Az şeker tüketimi, Normal tükürük sayesinde çürük oluşmamış. Buna rağmen yüksek risk kabul edilmelidir.

Teşhis (Kariogram)

4.Koruma Fluorid Diyet analizi Oral hijyen Antimikrobiyaller Tükürüğün düzenlenmesi

Koruyucu Uygulamalar Tükürük Akış Hızı Çiklet, Yapay Tükürük, Şekersiz Nane, Tarçın, Limon drajeleri Tükürük Tamponlama Kapasitesi Bikarbonatlı diş macunu ve gargaralar, karbamitli çikletler Mikrobiyal plak Mekanik Kontrol Profesyonel plak temizliği Hasta tarafından mekanik plak kontrolüve diş fırçası, ara yüz fırçası, diş ipi, kürdan, super floss kullanımı vb. Kimyasal kontrol Enfeksiyonun kontrol altına Alınması Klorhegzidin (gargara, jel, cila, ciklet, diş ipi) Plak birikiminin hızının azaltılması Triklosan, SnF2, Setilpridinium klorür vb

Remineralizasyon Hızı Fluoridlerin kullanımıJel, gargara, solüsyon, tablet, mavun vb. Beslenme Alışkanlıkları Beslenmenin yeniden düzenlenmesi Morfolojik Yapı Fissür örtücü Başlangıç Çürük Lezyonu Düzenli Diş hekimi kontrolü ile izleme, Remineralizasyon tedavisi Gingivitis Mekanik, kimyasal plak kontrolü anticalculus gargara, diş macunu

Floridler ve farklı kullanımları Topluma yönelik/Okulda/ Evde Hekim Kontrolünde Olanlar Su Tuz Süt Şeker Tablet, damla Gargara Diş macunu Diş ipi ve kürdan Çiklet Suni tükürük

Profesyonel Kullanım Yüzeyel solüsyonlar Jeller Vernikler

FLUOR VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ Fluor doğada yaygın olarak, bileşikler halinde bulunur. Halojenler grubunda yer alan bir elementtir. İnsan organizmasında iz element olarak bulunur Diş ve kemik gelişiminde önemli rol oynar.

DOĞADA FLUOR KAYNAKLARI Fluor çok fazla elektronegatif bir elementtir Doğada element halinde rastlanmaz. Toprak ve kayalarda, sularda, havada fluor kompleks iyonlar ve bileşikler halinde bulunur. Criyolit (Alüminyum yapımında kullanılır %4,2 den fazla F bulunur), apatit, mica, topaz, tourmalin gibi elementlerin içerisinde fluor bulunur. Fluorun bol bulunduğu sular genellikle, yüksek dağların eteklerinde, deniz kaynaklarının jeolojik kalıntılarının bulunduğu alanlardaki sulardır. Deniz suyu 0,8-1,4 mg/l fluor içerir. Göl, nehir ve artezyen sularının büyük bölümünde 0,5 mg/l den azdır.

Havada fluor, fluor içeren kumların tozlarından, endüstriyel gazlardan, kömür dumanlarından, volkanik aktivitelerden çıkan dumanlardan kaynaklanır. Bitkilerde fluoru kökleri aracılığı ile aldıklarından gıdalarda da değişik oranlarda bulunmaktadır Balıklarda 21-761 mg/kg oranında, Tahıllarda, muzda patateste 4,2 mg/kg. Bitkisel çayda 3,2-400 mg/kg, demlenmiş halinde 8,6 mg/l bulunmuştur.

FLUORUR VE ÇEVRE KİRLİLİĞİ Kirliliğin temel kaynağı endüstri ve madenciliktir (1955 yılında Almanya’da endüstriyel alanlarda havadaki fluor içeriği 0,5-3,8 microgr/metreküp, endüstriyel olmayan alanlarda 0,05-1,9 microgr/metreküp bulunmuştur.) Pestisit ve gübrelerin kullanılmasıyla da besin zincirine fluor karışmaktadır ( bu da fluorun istenmeyen yan etkilerine neden olabilmektedir ).

FİZYOLOJİ: Gıdalarla alınan fluoridin %75-90’nı gastrointestinal sistemden absorbe edilir. Plazma pik konsantrasyonuna 30-60 dk. ulaşır. Oral mukozadan absorbsiyon sınırlıdır ve muhtemelen %1’den azdır. Midedeki absorbsiyon, pH, gastrik içerik, diyetteki Ca ( Ca Engeller) ve diğer katyonların miktarlarına bağlıdır. Plazmadaki fluor konsantrasyonu 0,04-0,06 mg/l civarındadır. Serum fluorid konsantrasyonları PTH verildiğinde artarken Kalsitonin verildiğinde azalmaktadır.

Günlük alınan fluoridin %10-25 kadarı absorbe edilmeden feçesle atılır. Absorbe edilen fluorun eliminasyonu böbrekler aracılığıyla ve az miktarlarda ter yoluyla olmaktadır (35 ml/dk). 1mg/l fluorlu su içen veya 1mg’lık tablet kullanan çocuklarda fluor eksresyonu 25-35 mikrogr/saattir

NaF Toksik Dozu: 5Mg/Kg 10 Kg ağırlığında bir çocuk için 50 Mg, ( 4 Mlt jel) 20 Kg ağırlığında bir çocuk için 100 Mg NaF yutarsa AKUT TOKSİK DOZ’ a ulaşılır.

Diş Hekimliğinde Fluoridlerin Kullanımı Ağız ortamında demineralizasyon ve remineralizasyonu süreçleri birbirini izlemektedir. Fluoridlerin bu süreçleri etkileyerek demineralizasyonu yavaşlatması, remineralizasyonu arttırması nedeniyle diş hekimliğinde kullanılmaktadır. Fluoridler Diş Hekimliğinde; Sağlıklı bireylerde, Çürüğe eğilimli olanlarda, Erozyon ve hassasiyet tedavisinde, Özel bakım ihtiyacı olan gruplarda uygulanmaktadır.

Özel bakım ihtiyacı olan grupları; Ortodontik tedavi görenler, Baş boyun kanserleri nedeniyle radyoterapi yapılan hastalar, Gebeler, Yaşlılar, Ağız kuruluğu olanlar ve Özürlü çocuklar oluşturmaktadır ki bu gruplar içinde de fluoridlerin uygulanması son derece önem taşımaktadır.

Fluorid Kullanım Yöntemleri Hekim veya Yardımcı Tarafından Muayenehanede Uygulanan Yöntemler Hekim Kontrolünde Evde Uygulanabilen Yöntemler Preparat Konsantrasyon Solüsyon ve Jeller %1.23 APF %8 SnF2 %2 NaF Gargara (Haftalık) %0,2 NaF %0,5 NaF %0;4 SnF2 %0,1 APF Cila %2,2 NaF %0,7 Difluorosilane %2,2 Amin fluorid Gargara (Günlük) %0.005 NaF %0,1 SnF2 %0,022 APF Pat %1.23 APF Jel %0.1SnF2 %0.4SnF2 %0,% APF %1.1 NaF* %1.1 APF* * Yüksek Risk Gurubu Restoratif Materyaller Dolgular, sealantlar Diş Macunu 1000-1500 ppm Ayrıca; Di ipleri Tablet, pastil, damla Pat Çiklet

Genel Kullanım Özellikleri. Fluoridlerden optimal yarar sağlayabilmek için 3-4 yıl (2-3000 ppm birikim) kullanılmaya devam edilmelidir. Fluoridler cam ile temas etmemelidir. Korunmaları ve uygulamaları plastik kaplardan yapılmalıdır. Uygulamalardan sonra 30 dakika bir şey yenmemeli ve içilmemelidir.

Solüsyon ve Jellerin Uygulama Sıklığı İçme suyunda fluor Çürüksüz Çürük Durumu aktif Yaygın Düşük 6 ayda bir 3 ayda bir Optimal

Kalay Fluorür’ün Özellikleri SnF2‘nin özellikleri; Antibakteriyel özelliği nedeni ile Mutans Streptokokusların sayısını azaltır. Gingivitis tedavisinde kullanılır. Plak birikim hızını düşürür. Bir iki uygulamada hassasiyetleri giderir. Ancak uzun süreli uygulamalarda dişlerde boyanmaya neden olmaktadır.

NaF’ün özellikleri Nötral NaF Kompozit ve porselen restorasyonu olanlarda Radyoterapi gören hastalarda tercih edilir. Clorhexidin ile sinerjik etkiye sahiptir. Birlikte kullanılmaları etkilerini arttırır. Floridlerin düşük konsantrasyon ve sık kullanılmaları durumunda daha etkili olmaktadırlar.

%0,2-0,5 haftalık gargara kullanımı; Tercihen dişler fırçalandıktan sonra (6-13 yaş arası) 7-12 cc arası NaF ile iki defa birer dakika, toplam iki gargara yapılır. (Sorunlu çocuklarda 2 defa 45 saniye) Yarım saat bir şey yenmez ve içilmez Bu uygulama 4 hafta arka arkaya tekrar edilir ve altı ay sonra tekrar uygulanır.

Hazırlanması: 5 Litre suya 10 Gr ( %0.2) NaF ilave edilir ve plastik bidon iyice çalkalanır ( Topluma yönelik çalışmalarda).

NaF jel risk guruplarında kullanılır. Nötral jel (% 1.1) diş fırçası veya kaşıkla 2 defa 2 dakika uygulanır. (Toplam 4 dakika) APF jel toplam 1 dakika uygulanır. Bu uygulama çürük şiddetine göre 3-6 ay ara ile tekrar edilir. Her ay uygulandığı durumlar da vardır.

Hazırlanması: 1.3 Lt. su, 14,8 gr NaF, 36 Gr CMC (Karboksi Metil Selüloz) Jel kıvamına gelinceye kadar plastik bir kapta tahta spatül ile karıştırılır.

Fluor Vernikleri Duraphat %5 NaF (22.600 ppm F) Duraflor %5 Naf Cavityshield %5 Naf FluorProtector Difluorosilane, %0.1 F (1 ppm F) Klorkeksidin verniği “Servitec” Kalsiyum ve fosfat patı “Tooth mousee”