IRAK VE SURİYE’DEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE’YE OLASI ETKİLERİ

ABD Sonrası Irak’ta Güvenlik Etnik ve mezhepsel faktörler Siyasal parti faktörü Aşiret faktörü

Maliki’nin I. Dönemi (2006-2010) Şii rakiplerini siyasette devre dış bırakmak Dava Partisi Yetkilisi ve Eski Başbakan İbrahim el-Caferi Sadr Hareketi ve Mehdi Ordusu lideri Mukteda el-Sadr Irak Yüksek İslam Konseyi Yetkilisi ve Cumhurbaşkanı Eski Yardımcısı Adil Abdülmehdi

Maliki’nin II. Dönemi (2010-2014) ABD Askerlerinin Irak’tan Çekilmesi ve Sünni Arapların Dışlanması Ahmet el-Alvani’nin tutuklanması Rafi el-İsavi olayı Tarık el-Haşimi’yi tutuklama kararı

Abadi Hükümetinin Kurulması (8 Eylül 2014) Şiiler Sünniler Kürtler Türkmenler

Bağdat-Erbil İlişkilerindeki Sorunlar Petrol ve doğalgaz paylaşımı Petrol gelirlerinin %17’sinin Kürt Yönetimi’ne tahsisi Peşmerge gücüne Irak Savunma Bakanlığı tarafından bütçe tahsis edilmesi Kerkük’ün statüsü İhtilaflı bölgelerin güvenliğinin birlikte sağlanması

Suriye İç Savaşında Değişen Dengeler Ekim 2011’de Suriye Ulusal Konseyi (SUK) İstanbul’da kurulmuştur. Kasım 2012’de Doha’da Suriye Muhalif ve Devrimci Ulusal Koalisyonu (SMDK) adı altında daha kapsamlı bir yapı kurmuştur. Mart 2013’te Suriye Geçici Hükümeti tesis edilmiştir. Doha’da düzenlenen Arap Birliği Zirvesi’nde Suriye’nin koltuğu muhaliflere verilmiştir. Suriye Geçici Hükümeti, 27 Mart 2013’te Doha’da ilk elçiliğini açmıştır. Siyasi Yapı

Suriye İç Savaşındaki Dengeler Askeri Yapı Özgür Suriye Ordusu, Suriye Hava Kuvvetleri’nden albay rütbesinde istifa eden Riyad el-Esad ve ordudan ayrılan bir grup asker tarafından Temmuz 2011’de kurulmuştur. Aralık 2012’de Tuğgeneral Selim İdris, Genelkurmay Başkanı olarak seçilmiştir.

Suriye İç Savaşındaki Dengeler Askeri kanadı tek bir komutada toplamak. Esed sonrası için Suriye muhalefetini düzenli bir orduya sahip kılmak. Muhalefete yapılan silah yardımlarının tek bir askeri yapının elinde olmasını sağlamak. Bu yapılanmanın 3 amacı vardır:

Doğu Guta Olayı Esed rejimi 21 Ağustos 2013 tarihinde Doğu Guta’da (Şam) kimyasal silah kullanmıştır.

Doğu Guta Olayı BMGK 27 Eylül 2013 tarihinde Suriye’nin kimyasal silahlarının imha edilmesini öngören karar tasarısını oy birliğiyle kabul etmiştir. 2118 sayılı bu karar kriz boyunca BM Güvenlik Konseyi’nin Suriye’ye yaptırım öngören ilk kararıdır.

Doğu Guta Olayı ve 2. Cenevre Konferansı Kasım 2013’te Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü, Halep yakınlarındaki kimyasal silah üretme tesisinde imha işlemine başlamıştır.

II. Cenevre Konferansı II. Cenevre Konferansı, 24 Ocak 2014’te İsviçre’nin Montrö kentinde yaklaşık 40 ülkenin dışişleri bakanı ve temsilcisinin katılımıyla düzenlenmiştir.

Suriye’nin Kuzeyindeki PYD Örgütlenmesi PKK/KCK terör örgütü, Suriye’nin kuzeyindeki uzantısı PYD’yi hızla örgütlemiştir. İç savaş şartları, PYD’nin silahlı militan sayısını artırmasına ve idari yapılar teşkil etmesine zemin hazırlamıştır. Türkiye’nin başlattığı çözüm süreci PYD’nin güçlenmesine yol açmıştır.

PYD’nin Özerklik Girişimi PYD, 2013 yılından itibaren Suriye’nin kuzeyinde (Afrin, Kobani ve Cezire) özerk bir yönetim inşa etmeye çalışmıştır. PYD, Esed rejiminin desteğiyle kısa süre içinde Suriye’deki rakiplerini etkisiz hale getirmiş ve diğer Kürt partilerine göre bölgede daha etkili hale gelmiştir.

Türkiye’ye Suriyeli Sığınmacı Akını Resmi rakamlara göre 1 milyon 620 bin, gayri resmi rakamlara göre ise 2 milyonun üzerinde Suriyeli Türkiye’ye sığınmıştır. Türkiye’nin sığınmacılar için yaptığı mali harcamalar 5 milyar doları aşmıştır. Suriyeli sığınmacıların % 13-14’ü kamplarda, 1,4 milyonluk büyük kitle ise kamplar dışında yaşamaktadır.

Sığınmacıların Temel Sorunları Barınma Dil ve İletişim Sağlık Eğitim İstihdam

IŞİD’in Irak’ta Kurulması ve Güçlenmesi Ebu Musab el-Zerkavi liderliğinde “Tevhid ve Cihad” adı altında 2004 yılında kurulmuş ve Ekim 2004’te Usame Bin Ladin’e bağlılığını ilan etmiştir.

IŞİD’in Irak’ta Kurulması ve Güçlenmesi Zerkavi’nin kurduğu örgüt yapısı Askeri Konsey Yargı Konseyi İletişim Konseyi Mali Komisyon

IŞİD’in Irak’ta Kurulması ve Güçlenmesi Haziran 2006’da ABD güçleri tarafından düzenlenen operasyonda Zerkavi öldürülmüştür. Zerkavi’nin ardından Mücahidin Şura Konseyi’nin aldığı kararla örgüt Ekim 2006’dan itibaren “Irak İslam Devleti” ismini kullanmaya başlamıştır. Irak’ta Sünni nüfusun yoğun olduğu bölgelerde örgütlenmeye çalışmıştır.

IŞİD’in Irak’ta Kurulması ve Güçlenmesi Nisan 2010’da ABD ve Irak güçleri tarafından düzenlenen operasyonda Ebu Ömer el-Bağdadi ve Ebu Hamza el-Muhacir de öldürülmüştür. Mayıs 2010’ta Mücahidin Şura Konseyi’nin aldığı kararla Ebu Bekir el-Bağdadi örgütün yeni lideri olmuştur.

IŞİD’in Irak’ta Kurulması ve Güçlenmesi Ebubekir el-Bağdadi, Suriye’deki iç savaşla birlikte Nisan 2013’te örgütün ismini “Irak-Şam İslam Devleti-IŞİD” olarak değiştirmiş, Irak’taki silahlı militan varlığını artırmıştır. Ebubekir el-Bağdadi

IŞİD’in İletişim Ağları IŞİD Arapça ve İngilizce Dabık ve el-Şamıh adında iki ayrı aylık dergi çıkarmaktadır. Musul’da ve Rakka’da yayın yapan iki radyo istasyonu bulunmaktadır. Sosyal medya Twitter ve Facebook gibi pek çok iletişim ağını kullanmaktadır.

IŞİD’in Finansal Kaynakları Bağış ve hibe Zekât ve sadakalara el koyma Fidye Petrol ve diğer doğal kaynaklar Vergi adı altında haraç Tesislere el koyma Kamu kuruluşlarından elde edilen gelir Tarım ve hububattan elde edilen gelir

IŞİD’in Musul’u Ele Geçirmesi 10 Haziran 2014 tarihinde IŞİD 1500-2000 kişilik bir grupla Musul’u ele geçirmiştir.

IŞİD Krizinin Irak’taki Sonuçları Başta Musul olmak üzere Telafer, Sincar, Mahmur, Selahaddin, Diyale, Tuzhurmatu, Tikrit, Anbar kentlerinden göç etmek zorunda kalanların sayısı 2 milyon 100 bin olarak açıklanmıştır.

IŞİD Krizinin Irak’taki Sonuçları Birleşmiş Milletler Irak’a Yardım Görev Gücü’nün (UNAMI) Ocak 2015’teki raporuna göre, IŞİD krizi sürecinde 11binden fazla insan ölmüş, yaklaşık 18 bin kişi yaralanmıştır.

IŞİD Krizinin Türkmenlere Etkileri Türkmenler yaşadıkları bölgelerden göç etmek zorunda kalmıştır. Mezhepsel farklılıklardan dolayı Türkmenlerin bazı bölgelerde Sünni-Şii olarak ayrışması ihtimali ortaya çıkmıştır.

IŞİD’e Karşı Uluslararası Koalisyon Cidde Toplantısı 11 Eylül 2014 Paris Toplantısı 15 Eylül 2014

IŞİD’e Karşı Uluslararası Koalisyon ABD’nin IŞİD’le mücadele stratejisi: İnsani yardımların yapılması. İstihbarat paylaşımı ve yabancı savaşçıların katılımının engellenmesi, Sahada teröristlerle mücadele eden güçlere destek, IŞİD’e karşı sistematik hava saldırıları,

Öneriler Irak’ta Bağdat merkezi yönetimiyle ilişkiler geliştirilmeli, IŞİD krizinin ardından Irak’ta farklı bölgelere dağılan Türkmenlerin asimilasyonu engellenmeli, Suriye ve Irak sınırının güvenliği artırılmalı, Suriye iç savaşının çözümü doğrultusundaki uluslararası girişimlerin dışında kalınmamalı, Türkiye, PYD’ye karşı tutumunun bütün Suriye Kürtlerine karşı olmadığını vurgulamalı.

IRAK VE SURİYE’DEKİ GELİŞMELER VE TÜRKİYE’YE OLASI ETKİLERİ