ZEYTİNDE BİTKİ BESLEME Yrd. Doç. Dr. Özlem GÜRBÜZ KILIÇ CBÜ Akhisar MYO Öğretim Üyesi ozlgurbuz@gmail.com
Tüm Akdeniz ülkelerinin kıyı bölgeleri Ülkemizde özellikle Ege, Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri – 7 ile + 40℃ Güneşi sever
Güneşli gün sayısı fazla olması ürün ve % yağ miktarı üzerine arttırıcı Genetik yapısı nedeni ile periyodisite Daha az bakım Her yıl artan oranda zeytin bahçesi tesisi Toprak isteği bakımından daha toleranslı
Zeytinliklerimizin genellikle meyilli arazilerde yer alması ve bakım tedbirlerinin tam olarak uygulanmaması gibi nedenlerle beslenme problemlerine sık rastlanma Zeytin ağaçları diğer meyve türlerine oranla olumsuz koşullara daha dayanıklı olmakla beraber beslenme yetersizliğinden verim ve kalite düşmesi gibi sorunlar ortaya çıkmakta Bitkinin beslenme durumu, besin elementlerinin her birinin miktarı ve aralarındaki denge, elde edilecek ürünün miktar ve kalitesini dikkate değer ölçüde etkilemekte
Yağlık ve sofralık zeytin ağaçlarından; yüksek verim, kalite (iri tane), yüksek yağ oranı ve her sene düzenli verim elde etmek, özellikle bilgili ve dengeli bir gübreleme programı uygulanarak sağlanır.
Gübreleme yapmadan önce nelere dikkat etmeliyim? Toprak reaksiyonu Toprak kireci Toprak tuzluluğu Toprağın organik madde miktarı Toprak bünyesi
TOPRAK REAKSİYONU pH 6.5 – 7.8 Verimde azalma, yapraklarda element noksanlık belirtileri ve meyve kalitesinde düşme
6.5’in altında Kireçleme Sonbahar
Toprak analizi yaptırarak; zeytinin kılcal kök derinliği, dikim aralığı, zeytinin yaşı kirecin uygulama yöntemine (serpme veya bant) kireçleme
Toprak pH ve Besin Alımı TOPRAK pH’sı VE BESİN ELEMENTİ ALIMI Toprak pH ve Besin Alımı Azot Fosfor Potasyum Kükürt Kalsiyum Magnezyum Demir Mangan Bor Bakır/Çinko Molibden 5.0 5.5 6.0 6.5 7.0 7.5 8.0 8.5 6
Ülkemizde pH değerinin 8 ve 8’in üzerinde olduğu zeytinlik alanları oldukça fazladır. pH değerinin yüksek olması, bitkinin kök gelişmesini, besin maddesi alımını, topraktaki mikrobiyolojik faaliyeti, topraktaki besin elementleri arasındaki dengeyi bozması, ürünü ve kaliteli zeytin tanesi elde etmeyi engellemesi
Bunun içinde en etkili ve en ucuz yöntem sarı toz kükürt kullanımıdır Sonbahar
TOPRAK KİRECİ Toleranslı pH’nın yükselmesi Yağış ve sulama suları sonucu toprakta eriyerek bitki beslenmesinde olumsuzluklar Toprağa verilecek fosforlu gübrenin etkinliğini azaltması Fazlalığı, demir ve çinko gibi mikro elementlerin alımını engellemesi Demirin alınmasını engelleyerek demir klorozunun ortaya çıkması
TOPRAK TUZLULUĞU Toleranslı Tuzlu sularla sulanması ve tuzlu topraklara zeytin tesisi kurulmaması Kara suyu ile yapılan sulamalarda ağaçların gelişmemesi Atık sular arıtılır + uzmanlara danışılır K u l l a n ı m
Toprakta tuzluluk varsa, yapılacak toprak analizleri sonucuna Toprakta tuzluluğu azaltıcı drenaj Toprak tuzluluğunun azaltılmasına yardımcı olarak jips
Toprağın Organik Madde Miktarı Toprakta yarayışsız olan bitki besin maddelerinin yarayışlı hale gelmesine yardımcı Toprak pH’sının dengede Toprağın besin maddesi tutma kapasitesini arttırma Toprakta bulunan besin maddesinin yıkanmasında azalma Bitkinin kök gelişmesinin artması Toprak tuzluluğunda azalma Toprağın mikrobiyolojik aktivitelerine etkisi Toprak mikroorganizmaları için enerji ve besin kaynağı Toprak mikroorganizmalarının sayısının artması
Zeytin bahçesi tesis etmeden önce veya yeni tesis edilmiş zeytinliklerde organik gübreleme Yeşil gübreleme Sonbahar Kış aylarında yetiştirilerek çiçeklenme döneminin ortalarında Yeşil gübreleme yapılamadığı durumlarda hayvansal (büyükbaş-küçükbaş) gübreler
OLUMSUZLUKLAR Kümes hayvanlarının gübreleri besin maddeleri yönünden zengin yakıcı İyi olgunlaştırılamamaları ve tuz konsantrasyonlarının yüksek toprak verimliliği üzerine olumsuz etki İyi olgunlaşmamış hayvan gübresi kullanımında yabancı ot miktarının artması Hastalık taşıyorsa bunların toprağa bulaşması
«Toprağımın Gübreye ihtiyacı var» diyebilmek için en güvenilir yol ** Toprak Analizi ** Yaprak (Bitki) Analizleri
TOPRAK ANALİZİ Toprağın yapısı ve içinde bulundurduğu bitki besin miktarlarının belirlenerek, toprakta yetişecek ürün miktarının ve kalitesinin artırılması, gübre ihtiyacının belirlenmesi, uzun vadede toprakların çoraklaşmasının engellenmesi açısından toprağa laboratuvar şartlarında uygulanan fiziksel ve kimyasal yöntemlerdir.
AMACI Toprakta bulunan bitki besin maddesi düzeylerini belirleyerek o toprakta yetiştirilecek bitkilerin gereksinim duyduğu gübrenin cinsinin ve miktarının belirlenmesi ve bu gübrelerin en uygun zaman ve şekilde toprağa uygulanmasını sağlamaktır.
. Kompost, ahır gübresi, kireç, kum, fabrika ve inşaat artıklarının yığıldığı yerler • Mevzi olarak su birikmiş, dere ve sel baskınına uğramış yerler • Harman yeri, kök, yabani ot, sap vs. nin yakılmış olduğu yerler • Hayvan yatmış yerler ile karınca, köstebek vs. yuvaları ve civarları
• Yol, çit, orman, kanal, su arkı, dere kenarları ile tarla hudutları • Tarlanın esas karakterinden farklı, bozuk drenajlı, kumlu, taşlı ve çakıllı küçük alanlar • Sıraya gübreli ekim yapılan ürünlerde sıra üstleri • Stok sahalarında yığın yüzeyi veya eteği
TOPRAK ÖRNEĞİ ALMA ARAZİ ALANI (Maksimum, da) ÖRNEK* (Adet) 50 25 200 TOPRAK ÖRNEK ALMA DERİNLİĞİ 0-30 cm (tek yıllık bitkiler ve yıllık gübreleme için) Tesis gübrelemesi için -0-30 cm -30-60 cm -60-90 cm
Torbaya konulacak etiket aşağıdaki bilgileri taşımalıdır İli: İlçesi: Köyü: Mevkisi: Tarla Sahibi: Ekilecek Ürün: Sulanıp Sulanmadığı: Numunenin Alındığı Derinlik: Numunenin Alındığı Tarih:
YAPRAK ÖRNEĞİ ALINMASI AMAÇ 1- Bitkilerde ortaya çıkan beslenme noksanlığı veya fazlalığının hangi besin maddesine ait olduğunu belirlemek, bu noksanlığın giderilmesi için gerekli uygulamaları yapmak
2- Besin noksanlıkları ortaya çıkmadan önce analiz sonuçlarına dayanılarak bitkinin gübre ihtiyacını belirlemek. Bu ikinci özellik ise zamanında yapılacak gübrelemeye imkan vererek o yıl üründe ortaya çıkması muhtemel azalmanın ya tamamıyla engellenmesi veya en aza indirmeyi sağlamaktır.
YAPRAK ÖRNEKLERİ Kış dinlenme döneminde hasattan sonra aralık ayında yıllık uç sürgünlerin ortasındaki karşılıklı yaprak çiftlerinden ağaç başına toplam 200 adet…
Tür ve çeşit özellikleri aynı olmalı Karışık olmamalı Özellikle meyve ağaçları bir bahçede farklı yaşlarda bulunabilir. Örneğin 5-25 yaşlarındaki ağaçların yaprakları karıştırılmamalı Ancak 15-20-30 yaşlarındaki ağaçların yaprakları karıştırılabilir Aşırı derecede beslenme noksanlığı gösteren hastalıklı yapraklar seçilmemeli Bir bahçede bir yaprak örneğinin temsil ettiği alan 20 dekarı geçmemeli
YAPRAK ÖRNEĞİ
GÜBRELEMENİN TEMEL PRENSİBİ Bitkilerin gereksinim duyduğu besin maddesi miktarı (kg da-1) Toprağın sağladığı besin maddesi miktar (kg da-1) Gübre olarak verilmesi gereken miktar (kg da-1)
Su Verimlilik Hava Besin Maddeleri (Gübre)
TOPRAK VE YAPRAK ANALİZİ YAPTIRMAZSAK NE OLUR?
Mutlak gerekli besin elementleri Fıçı tahtaları Elde edilecek ürün miktarı Fıçı içerisindeki su fıçı içerisinde bulunacak olan suyun seviyesi, en kısa olan tahtanın yüksekliğine bağlı… Tarlada ise, elde edilecek ürün en az düzeyde olan besin maddesi tarafından sınırlandırılacaktır.
Bilanço çıkarıldıktan ve gerekli bilgiler sağlandıktan sonra aşağıdaki soruları cevaplayacak şekilde gübre programı hazırlanır !!! gübre miktarı gübre çeşidi ve formu gübreleme zamanı gübreleme şekli (damla, temel, üst, yaprak) gübreleme tekniği (serpme, bant)
gübre çeşidi ve formu - toprak özellikleri (pH, tuz, kireç) - bitkinin gelişme durumu (özellikle azotun nitrat ve amonyum formu) - sulama suyu kalitesi (özellikle tuzluluk) - yetiştirme sezonu (kış-yaz)
gübre uygulama şekli Arazide damla sulama yapılıyorsa Besin elementlerinin yarısı TEMEL gübre Kalan yarısı ise bitkinin gelişme durumuna göre DAMLA gübreleme
GÜBRELEME Zeytin ağaçlarında gübreleme dört ayrı kısım halinde incelenecektir. - Tesis gübrelemesi - Fidan çağı ve genç zeytin ağaçlarında gübreleme Tam verime yatmış ağaçlarda gübreleme Yaşlı ağaçlarda gençleştirme budaması sonrası gübreleme
DİKİMDEN ÖNCE TÜM BAHÇEYE GÜBRE VERİLME İŞİNE TESİS GÜBRELEMESİ ADI VERİLİR Tüm bahçe yerine FİDAN ÇUKURUNA da GÜBRE VERİLEBİLİR Dikim sırasında fidan çukuruna; 10-15 kg/ağaç iyi yanmış çiftlik gübresi 100 -250 P2O5 g/ağaç 100-150 K2O g/ağaç Bazen gerekirse MAGNEZYUM ve ÇİNKO (Tesis gübrelemesinde dikkat edilecek husus toprağın kireç ve pH değerine göre P’lu gübre, toprağın % kil ve yarayışlı K ve Mg miktarlarına göre de K’lu ve Mg’lu gübre kullanmak gerekir.)
Ürün vermeye başlayan ağaçlara Genç Zeytin Ağaçlarına Uygulanacak Gübre Miktarları (gram/ağaç) (Canözer, 1983) Gübre 1-3 yaşındaki fidanlara 4-6 yaşındaki ağaçlara Ürün vermeye başlayan ağaçlara Azotlu gübre (N) 100 200 400-500 Fosforlu gübre (P2O5) Potasyumlu gübre (K2O) 250 500
VERİM ÇAĞI GÜBRELEMESİ Tam Verim Çağında olan ZEYTİN ağaçlarına toprağın durumuna ve ağacın yaşına göre dekar’a aşağıdaki gübre miktarlarının uygulanması önerilmektedir. N 10-15 kg/da (ağaç başına 300-400 gr) P2O5 6-8 kg/da (ağaç başına 200-250 gr) K2O 10-15 kg/da (ağaç başına 300-500 gr)
Klasik yönteme göre tam verim dönemindeki zeytin ağaçlarına uygulanacak bitki besin elementi miktarları (Kacar ve Katkat 1999). g ağaç-1 Besin maddesi <25 kg ürün 25-50 kg ürün >50 kg ürün Azot (N) 600-700 700-800 800-1000 Fosfor (P2O5) Potasyum (K2O) 500-700 750-1050 1000-1250
Yaşlı Ağaçlarda Gençleştirme Budaması (Kabaklama) Sonrası Gübreleme Çok yaşlanmış zeytin ağaçlarında verim miktarını artırmak veya yeni çeşit aşılama amacı ile yapılan sert (kabaklama) budama sonrasında yapılacak gübreleme, ağacın fizyolojik dengesini düzeltecek yönde yapılmalıdır. Bu tip budamalarda ağacın ana dallarında hemen hemen hiç sürgün ve dolayısı ile yaprak kalmadığı için bol sürgün ve yaprak verecek şekilde N’lu gübrelerle gübrelenmesi gerekmektedir.
Budamadan sonra ilk yıl ve birkaç yıl tam ürün alınamaması nedeniyle ağacın bol sürgün ve yaprak vermesi için topraktan gübrelemeye ilave olarak, yaprak oluşumundan sonra özellikle üre gübresi ile bir yaz sezonunda birkaç kez yapraktan Kışı sert geçen yörelerde yeni sürgünlerin soğuktan zarar görmemesi için yapraktan gübre uygulamasını sonbahar başlangıcına bırakmamak
Yaprak dokularının stres şartlarına dayanıklı olabilmesi için N’un yanında K’lu gübre YAPRAK GÜBRESİ 100 litre suda 1-2 kg üre + 2-3 kg Potasyum Nitrat + yapıştırıcı Yapraktan uygulamada üre miktarının çok yüksek konsantrasyonda tutulmaması
Kaldırılan besin elementi (gr) Ürün Miktarları (Kg) 20 40 60 80 N 84.3 163.9 243.5 323.1 P205 36.4 60.6 84.8 109.0 K20 130.3 353.9 575.5 801.1 Ürün miktarlarına göre zeytin ağaçlarının topraktan kaldırıldıkları besin maddesi miktarları (Dikmelik, 1984)
GEREKTİĞİNDE; Kireç (Tarım Kireci) 75-100 kg /da (pH yüksek değilse) MgO 2-6 kg/da (ağaç başına 50-100 gr) Çinko 2-6 kg/da Çinko Sülfat Demir eğer topraktan uygulanacaksa (pahalıdır) 250 gr EDDHA veya 100 litre suya 250-300 gr Demir Sülfat koyup eritilir + Üre+ yayıcı yapıştırıcı Meyveler saçma büyüklüğüne geldiğinde yapraklara 15-20 gün ara ile 2-3 kez püskürtülür (Tam yeşerme sağlamayabilir)
Azot, ağacın yaprak, çiçek, filiz, meyve, sürgün ve odun kısmının oluşumu Toprakta azot eksikliği gelişmeyi yavaşlatmakta ve sürgün oluşumunu kısaltmakta Azotun fazla bulunması da gelişmeyi çok hızlandırarak ağacı oburlaştırmakta, ürün miktarını azaltarak hastalığa, kuraklığa ve soğuklara direnci azaltmakta
Azotlu gübrelerin diğer gübrelere nazaran yıkanarak kaybolması çabuk olduğu için tamamı aynı anda verilmemelidir. Örneğin 3 kg verilecek ise, bunun 2/3’ü yani 2 kg‘ı şubat-mart ortalarına kadar verilmeli, kalan 1 kg ise çiçeklenme ile çekirdek sertleşmesi arasında kalan haziran-temmuz aylarında uygulanmalıdır.
Zeytin, “Süper Fosfat”ın ve “Triple Süper Fosfat”ın suda eriyebilen fosfor asidinden yararlanmaktadır. Bölgemizde, “fosforlu gübreler” ağaç tacının altına” potasyumlu gübre” ile beraber 25–30 cm kök derinliğine, ocak- şubat aylarına kadar verilmelidir. Bu gübre her sene yağmur suları ile ancak 5 cm derine inebildiğinden, mümkün olduğu kadar kök derinliğine verilmelidir.
Kompoze gübreler birden fazla bitki besin maddesi içeren gübrelerdir. Ocak- şubat aylarına kadar 15–20 cm. derinlikte gövdeden 1 m. uzaklıktaki daire içerisine gömülmelidir.
Yeşil gübreler Sonbaharda ekilerek İlkbaharda toprağa karıştırılmalı, Organik gübre olarak yeşil gübre veya hayvan gübresi kullanılmakta, Yeşil gübreler Sonbaharda ekilerek İlkbaharda toprağa karıştırılmalı, Hayvan gübresi aralık- ocak aylarında ağaç başına 100–200 kg verilerek traktörle toprağa karıştırılmalı, Organik gübre kullanıldığı yıl kimyasal gübre verilmemeli…
YAPRAK GÜBRELEMESİ Ekim-aralık ayları arasında yapılır Ürünleri iyi seçilmeli Diğer bitki yapraklarına göre daha kalındır, besinlerin alımında zorlanır ve buna göre bir gübre seçilmeli Doğru oranda ve zamanda yapraktan yapılan gübrelemede hiç yapılmayan yere göre her zaman verim artışı
Damla gübreleme yapılacaksa; Gerekli olan gübrelerin yarısı temel gübre Kalan yarısı damla gübreleme
ZEYTİNDE EN ÇOK GÖRÜLEN NOKSANLIK BELİRTİLERİ
Bitkilerde beslenme bozuklukları deyince Mutlak gerekli bir elementin yetersizliği sonucunda bitkinin büyüme ve gelişmesinde duraklama, zayıflama
Oysa beslenme bozukluğu, herhangi bir besin elementinin yetersizliğinden kaynaklanabildiği gibi, fazlalığından da kaynaklanabilmektedir.
AZOT NOKSANLIĞI Yaşlı yapraklarda; Sarılık (kloroz) Ağaçların alt ve orta kısımlarında yaprak dökümü Sürgünlerde zayıflık, sürgün oluşumunda ve yapısında azalma Somak ve çiçek oluşumunda azalma Çiçek ve meyve dökümü Meyvelerde küçülme Meyvenin et oranında Yağ miktarında azalma
Bu noksanlığa; toprakta azot ve organik madde yetersizliği, düşük toprak sıcaklığı, düşük fosfor miktarı aşırı kuraklık neden olabilir.
Çözüm Toprak ve yaprak analizleri yaptırılmalı, analiz sonuçlarına göre, ya topraktan azotlu gübreler; ya da yapraktan üre Ara bitkisi olarak baklagiller
FOSFOR NOKSANLIĞI Gelişmede yavaşlama, yapraklarda küçülme Dalların boğum aralarında kısalma Köklerde zayıflama Çiçeklenmede azalma Çiçek açmasında gecikme meyve bağlamada olumsuzluk Meyve çekirdeğinde küçülme meyvelerde geç olgunlaşma
Nedeni; Topraktaki organik madde yetersizliği, soğuk ve nemli koşullar, asit yapılı topraklar Çözümü; Analizler sonucu topraktan fosforlu gübre uygulamaları yapılmalıdır.
POTASYUM NOKSANLIĞI Yaşlı yapraklarda uç klorozları ve nekrozlar, ucu kahverengi dibi sarı yapraklar, Yapraklarda ve meyvelerde küçülme, meyve et oranı ve yağ miktarında azalma, Su ve soğuk stresine karşı direnç azalması Hastalık ve zararlılardan daha çok etkilenme
Filizlerde kolay kırılmalar ve kurumalar, yapraklarda dökülmeler, KALSİYUM NOKSANLIĞI Filizlerde kolay kırılmalar ve kurumalar, yapraklarda dökülmeler, koparılan yapraklarda sertleşmeden kuruma genç yapraklarda üşümeye karşı duyarlılık
Nedeni; topraktaki kalsiyum yetersizliği, magnezyum fazlalığı Çözümü; toprak ve yaprak analizleri kalsiyumlu gübre uygulamaları yapılmalıdır.
MAGNEZYUM NOKSANLIĞI Yaprak uçundan veya kenarlarından başlayan sararmalar, Orta damar boyunca ve yaprak dibinde ise yeşil kısımlar Genç filizlerde, önemli yaprak dökümü Filizlerde gelişmede duraklama
Nedeni; topraktaki magnezyum yetersizliği, aşırı potasyum ve kalsiyum, aşırı yağış Çözümü; toprak ve yaprak analizleri gübre uygulamaları
yapraklarda damar arasında sararma, ÇİNKO NOKSANLIĞI yapraklarda damar arasında sararma, rozetleşme küçülme şekil bozuklukları
Nedeni; aşırı fosfor pH’sı yüksek kolay yıkanan hafif topraklar Çözümü; toprak ve yaprak analizleri gübre uygulamaları yapılmalıdır.
BOR NOKSANLIĞI Genç yapraklarda, yaprak ucundan başlayan V şeklinde kloroz ve nekrozlar Yapraklarda küçülme, dökülme, rozetleşme, sürgün ucunda kurumalar ve yanlara doğru büyüme Gövde ve sürgünlerde bodurlaşma, kuru ve yaprağını döken, çalılaşmış dallar Meyvelerde şekil bozukluğu (Maymun suratlı meyve)
Nedeni; topraktaki bor yetersizliği, düşük pH, aşırı kireç uygulamaları, aşırı kuraklık, aşırı yağış Kolay yıkanan organik maddece fakir topraklarda sıkça görülür..
Çözümü; bor içeren gübre uygulamaları ağaçların taç izdüşümlerinde açılan 20-25 cm derinlik ve genişlikteki karıklara verilmeli ve çapa ile toprağa karıştırılmalıdır.
Yeterli nem yoksa, her ağaca 40-50 lt su verilmeli Toprakta kirecin belli oranlardan yüksek olması, pH’nın uygun olmaması, aşırı yağış ve aşırı kuraklık, acil düzeltilmesi gereken akut noksanlık hallerinde, yapraktan uygulamalar yapılmalı yaprak uygulamaları toprak uygulamalarından daha etkili
BOR NOKSANLIĞI Bor
DEMİR NOKSANLIĞI
SULAMA
Zeytin ağacının suya ihtiyacı olduğu dönemler Nisan-Haziran Nisan-Haziran Ağacın sürgün oluşturma ve çiçeklenme zamanı Temmuz Meyve oluşumu Ağustos-Ekim Meyvenin olgunlaşması
Bu dönemlerde yıl kurak gidiyorsa, ayda bir yapılan sulama; ürün miktarını, yağ oranının artmasını ve sofralık çeşitlerde dane iriliğinin artması
Sulama şekilleri, arazinin meyili, toprağın su tutma kapasitesi ağacın kök bölgesine ulaşmasıdır. iklim
Yapılan çalışmalarda damla sulamanın, ilk yatırım maliyetinin yüksek olmasına rağmen, avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz: a) Her ağaca eşit miktarda su ve gübre verilir. b) Sulama ve gübreleme işçiliklerinden tasarruf edilir. c) Yabancı ot ile mücadele azalır. d) Topraktaki zararlı mantar, virüs vs.. bulaşmasını engeller. (Özellikle verticillium solgunluğu)
SONUÇ OLARAK Zeytinde en önemli gübreleme problemi zeytin alanlarının dağlık ve eğimli alanlarda olması Gübrelenmesine gereken önem verilmemesi Toprakların organik madde içeriğinin çok düşük ve düşük seviyede (% 0.5 - 1.0 ) olması
Çiftçilerin toprak, yaprak analizlerine gereken önemi vermemeleri Zeytin bitkisinin 2 yılda bir ürün vermesi (periyodisite) ve bunun değiştirilmesi konusunda çok bilgili olunmaması
Peryodisiteyi azaltmak için; * Düzenli budama * Düzenli gübreleme * Sulama yapılmalıdır.
Zamanında gerektiği kadar özellikle N-P-K ‘lu ve mikro elementlerden de Fe, Zn ve B’lu gübreleme yapılamaması sonucu; Keskin bir periyodisite, Sürgün oluşumunda azalma, Çiçeklenmede ve meyve tutumunda düşme, Dane veriminde azalma,
Danelerin küçük olması, Meyve dökümünde artma, Zeytinin sofralık kalitesinde düşme, Zeytin yağı % randımanında düşme, Zeytin yağı kalite parametrelerinde önemli düzeyde, olumsuzlukları oluşması (asitlik, peroksit sayısı, E vitamini, yağ asitleri miktarları vs.) olacaktır.
Canözer, O. ve Çolakoğlu, A. , 1985 Canözer, O. ve Çolakoğlu, A., 1985. Memecik Zeytin Çeşidinde Yapraktan ve Topraktan Uygulanan Gübrelemenin Verim ve Kaliteye Etkilerinin Araştırılması Sonuç Raporu Zeytincilik Araştırma Enstitüsü. Bornova-İzmir Dikmelik, U., 1984. Farklı Yaslardaki Memecik Zeytin Ağaçlarında Dane ve Budama Artıkları ile Topraktan Kaldırılan Azot, Fosfor ve Potasyum Miktarlarının Saptanması. Z.A.E. Yay. Bornova-İzmir. S:30 Kacar, B. ve Katkat, V., 1999. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. Uludağ Univ. Güçlendirme Vakfı Yayın No:144 S:488
TEŞEKKÜRLER ozlgurbuz@gmail.com