GÜVENLİ GEBELİK GÜVENLİ ANNELİK Op.Dr.Burcu Betül Kazdal

Güvenli gebelik ve annelik bütün kadınların hamilelik ve doğum süreçlerini sağlıklı ve güvenli olarak geçirebilmeleri için ihtiyaçları olan bakımı alabilme garantilerinin olmasıdır. Bunun sağlanabilmesi için öncelikle bilinçli ve gebeliğinin farkında olan anne adaylarına ihtiyaç vardır

GEBELİKTE DÖNEMLER 1.Dönem ( 1- 14. haftalar)

1.DÖNEM (1.-14.HAFTA) İlk ziyaret !!! Sağlık özgeçmişi Detaylı fizik muayene(boy-kilo-tansiyon) Kan-idrar-kan grubu-Rh tahlilleri Bazı özel tetkikler(sarılık-kızamıkçık-smear ) Down sendromu tarama testi- İkili test Sonraki ziyaretlerin planlanması

1.DÖNEM (1.-14.HAFTA) Ne zaman doktora ulaşılmalı ???? Vajinal kanama / akıntıda değişiklik Kramplar, pelvik bası hissi Ağır bulantı,kusma ve kilo kaybı ≥38 °C ateş

2.DÖNEM(14.-28.HAFTALAR) Aylık rutin kontroller !!! Tansiyon-kilo ölçümü Kan şekeri yükleme testi -- 50 gr Down sendromu tarama testi- Üçlü / dörtlü Ekstra şikayetlerin değerlendirilmesi

2.DÖNEM(14.-28.HAFTALAR) Ne zaman doktora ulaşılmalı ???? Vajinal kanama / su gelişi Karında ağrı ya da kasılma Şiddetli ve devamlı başağrıları Yüz ve ellerde ani şişlik Ani kilo alımı Görme bozuklukları ve sersemlik hali Bebeğin hareketlerinde azalma ≥38°C ateş

3.DÖNEM(28.-40.HAFTALAR) Daha sık kontroller !!! Tansiyon-kilo ölçümü Bebek kalp atışlarının ve rahim kasılma grafisinin (NST ) çekilmesi Bazı tahliler ( Sarılık mikrobu ) Doğum hakkında bilgi

3.DÖNEM(28.-40.HAFTALAR) Ne zaman doktora ulaşılmalı ???? Vajinal kanama / su gelişi Karında ağrı ya da kasılma Şiddetli ve devamlı başağrıları Yüz ve ellerde ani şişlik Ani kilo alımı Görme bozuklukları ve sersemlik hali Bebeğin hareketlerinde azalma ≥38°C ateş

Gebelikte Sorular-Sorunlar

SAÇ BOYAMA İlk Trimesterde Bitkisel ( Kına bazlı ) olmaları olmaları koşulu ile güvenlidir. Cildin duyarlılığının artması !!!

KONTROL KAPILARI Büyük bir elektromıknatısın oluşturduğu bir manyetik alandır. Evlerimizdeki elektrikli ve elektronik cihazların manyetik alanları daha güçlüdür. Güvenlidir.

GEBELİKTE CİNSEL YAŞAM İlişki sonrasında rahim aktivitesinde artış olabilir. Geçicidir. Nedeni açık değildir. Gebeliğin son 6 ( 4? ) haftasına kadar cinsel ilişkileri kısıtlamaya gerek yoktur.

GEBELİKTE CİNSEL YAŞAM Cinsel ilişkinin erken doğumu tetiklediğine dair kanıt yoktur. Ancak, önceki gebeliğinde erken doğum yapmış gebeler prezervatif kullanabilir.

GEBELİKTE EGZERSİZ Günlük aktivitenin, yani ev işi ve mesleğinin gerektirdiği aktivitelerin kısıtlanması gerekmez. Vücudu fazla yoran spor hareketlerinden kaçınılmalıdır. Oturarak, ayakta basit jimnastik hareketleri yapılabilir

Gebelik Egzersizleri Temel duruş pozisyonu Kalça kaslarını güçlendiren egzersizler Diğer kasları güçlendiren egzersizler Solunum egzersizleri

GEBELİKTE YOLCULUK Her türlü yolculuk yapılabilir Yolculuk, gebelikte riski arttırmaz. Tıbbi olanaklara ulaşım zorluğu ! Uzun süreli oturmak  toplardamarlarda kan göllenmesi  Pıhtı atması !!!! Destekleyici çorap ? 2 st  10 dk yürüyüş  maks. 6 st / gün Uzağa gidiliyorsa - tıbbi kayıtlar taşınmalı

EMNİYET KEMERİ Üç nokta kemerin, kalça bandı, rahim bombesinin olabildiğince altından, çapraz bandı da, bombenin yukarısından ve göğüslerin arasından geçmelidir. Bağlantıların ayarı da, en rahat olacak şekilde yapılmalıdır. Gebenin emniyet kemeri takması zorunludur.

GEBELİKTE UÇAK YOLCULUĞU Gebenin gebelik haftasını belirtmesi zorunludur Uluslararası yolculuklarda limit 35 haftadır. Riskli gebelik grubunda olmayanlar gebe olmayanlar gibi yolculuk yapar Uçak yolculuğu gebeliğin hiçbir döneminde kısıtlanmaz

GEBELİKTE UÇAK YOLCULUĞU Gebeliğin fizyolojik değişimler, uçak içi kabin basıncının ve nemin azalmasının bebeğe olumsuz etkilerini en aza indirir. Erken doğum açısından anlamlı risk altında olan ve plasental anomalileri olan gebeler uçak yolculuğundan sakınmalıdır.!!!

YORGUNLUK VE UYKU Erken gebelikte yorgunluk ve uyku isteği çok sık rastlanan süreçtir.İlk dönemden sonra geçer. Gebeliğin son dönemlerinde ise gece idrara çıkma, fetal hareketler ve doğum kaygıları uyuma güçlüğüne yol açabilir. Geceleri kafeinli içeceklerden uzaklaşılmalıdır.

BULANTI – KUSMA Gebelerde görülen en sık şikayettir. %70- 85’inde bulantı, en az %50’inde de kusma vardır. Erken gebelikte başlar ve yaklaşık 4.aya kadar devam eder.Bazen gebelik boyunca sürebilir. Daha çok sabahları olursa da gün boyu devam edebilir !!! Tiroid hastalığı araştırılmalı !!!!

BULANTI – KUSMA Sık ve az miktarlarda yemek yemek, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçınmak Kuru ve tuzlu gıdalar Gece küçük bir protein öğünü, sabah kalkmadan önce kraker yiyebilir. Semptomların şiddeti azalıncaya kadar gebe açlık hissettiğinde canının istediği yiyeceklerden azar azar yemeğe başlaması önerilmektedir.

Yorgunluk semptomları artırdığı için dinlenme sürelerini artırması önerilir. Beyinde estrojen seviyesinin artmasına bağlı olarak kokulara karşı duyarlılık artmıştır. İş yerinde parfüm, deodorant gibi kokularla evde yemek kokuları bulantıyı başlatabilir.

Mide Yanması Gebelerin yarısından çoğunda görülür. 2. ve 3. dönemlerde ortaya çıkar, gebelik haftasıyla orantılı olarak şikayet artar. Doğumdan sonra kaybolur. Mide bölgesinde yanma hissi ve buna eşlik eden dolgunluk hissi Nedeni: mide içeriğinin mide ve safra asitleriyle birlikte yemek borusuna geri kaçmasıdır (reflü)

Mide Yanması Aşırı yemek yenmemeli, az miktarda yenmeli, öğünler bölünmelidir. Yağlı, baharatlı, kafeinli ve çikolata gibi reflüyü uyaran gıdalardan kaçınmalı Yemekten hemen sonra yatmamalı Yatak başı yükseltilmelidir. Sıcak veya soğuk gıdalar alınmamalıdır.

KABIZLIK Gebelikte en sık görülen GIS yakınmasıdır. Hormonların etkisiyle ince ve kalın barsak hareketleri azalmıştır.Büyümüş rahmin barsaklar üzerine baskısı ve motilite azlığı barsak geçiş süresinin uzamasına neden olmakta ve su emiliminin artması da kabızlığı ortaya çıkarmaktadır. Demir alımı kabızlığı artırabililir. Hemoridleri kötüleştirir.Anal fissura neden olur.

KABIZLIK Taze sebze ve meyva tüketimi, bol su içilmesi ile önlenebilir. Kitle oluşturucu ve dışkı yumuşatıcı gıda alımı ile diyet düzenlenmesi Kuvvetli laksatiflere veya lavmana başvurulmamalıdır.

Hemoroidler Rektumun varisleşmiş toplardamarlarıdır. Kabızlık ve büyüyen rahimden daha aşağı düzeydeki toplardamarlarda basınç artışı olmasıdır .Ikınma ile artar,bu nedenle kabızlık önlenmelidir. Kahvaltı alişkanlığı ile şikayetler arasında ilişki var.Kahvaltı yapmayanlarda 7.5 kat artış Oturma banyoları, Lokal pomadlar

SIK İDRARA ÇIKMA Gebeliğin ilk 3 ayında büyüyen rahmin mesaneye bası yapması nedeniyle kapasitesi azalır ve duyarlılığı artar. İkinci dönemde yakınmalar azalır. Gebeliğin son ayında başın angaje olmasıyla tekrar başlar. İdrarda yanma ve ağrı varlığında enfeksiyon araştırılmalıdır.

Gece İdrara Çıkma Gündüz pozisyona bağlı oluşan ödem, gece yatınca tutulan suyun hareketlenmesiyle böbrek yoluyla atılır. Gebeliğin son aylarında daha fazla görülür. Mesane kapasitesinin azalması da yakınmayı artırabilir.

Vajinal akıntı Gebelikte çok sık görülür. -Fizyolojik akıntı -Enfeksiyöz vajinite bağlı akıntı: Bakteriyel vajinozis (Gardnerella) Candidiasis Trikomonas Mutlaka tedavi edilmeli --ERKEN DOĞUM !!!

Stria gravidarum (Gebelik çatlakları ) Genetik yatkınlık söz konusu Gebeliğin ileri aylarında görülen (%50) dermal kollajendeki lineer yırtıklar. Estrojen ve kortikosteroidler etkili? Yağlı kremlerle masaj?

KAŞINTI Sistemik hastalıklara bağlı olanlar Gebelikte çıkan kaşıntı %15-20 - Döküntüsüz : sistemik hastalıklar(Lenfoma,kc ve tiroid hast.) _ Döküntülü:Gebeliğe spesifik dermatozlar !! Son aylardaki önemli = Gebelik kolestazı !!

KASIK AĞRISI Gebeler sıklıkla hareket sırasında lig. rotundum spazmına bağlı keskin kasık ağrısı hisseder,sağda daha fazla Gece ani ağrıyla uyanabilir Ani hareketlerden kaçınmalı Lokal ısı tatbiki ile azalır,analjeziklere nadiren gerek duyulur. İYE, kabızlık ve adneksal patolojiler yönünden dikkatli olunmalı

BEL VE SIRT AĞRISI Gebelerin %20-50 inde görülür. Gebelik ilerledikçe artar ve %40 ında özel tedavi gerekir. Öykülerinde önceki gebeliklerinde veya gebelik öncesinde de sırt ağrıları

Bel ve Sırt ağrısında tedavi Postüre dikkat edilmesi, bele yastık koyabilir Dinlenme, 8 saatten fazla ayakta çalışılmaması Ortopedik ve nispeten sert yatakta yatmak Aşırı kilo alımından kaçınılması Alçak topuklu ve ortopedik ayakkabı giyilmesi

Kollarda Ağrı Artan lordoza bağlı boynun öne eğilmesinin artması ve omuzların düşüklüğü sonucu boyun omurga aralıklarının daralmasıyla sinirlere baskı oluşmaktadır. Median ve ulnar sinir gerilmesi kollarda ağrı ve güçsüzlüğe yol açar. Servikal boyunduruk takılabilir. Karpal tunnel sendromunda da kollarda ağrı olabilir.

Karpal tünel sendromu

Karpal Tünel Sendromu Tedavisi Su tutulumunu azaltmak için tuz alımını kısıtlamak El bileğinin uzun süre aynı pozisyonda tutulmaması Düzenli aralıklarla el bileğini dinlendirmek Uzun süre tekrarlayıcı karekterde hareketler yapmamak Obesite karpal tünel sendromu için bir risk faktörü olduğundan kilo verilmesi

BACAK KRAMPLARI Gebeliğin ikinci yarısında çok sık %30 Gebelik sayısı ve ileri anne yaşı ile ilişkili Kalsiyum magnezyum Vit B6 eksikliği Soğuk

Bacak kramplarında tedavi Bacaklara sıcak tatbiki, masaj, ayak fleksiyona getirilir Kalsiyum laktat veya kalsiyum bikarbonat Magnezyum

VARİSLER Genelikle doğuştan meyilli gebelerde hormonal ve sistemik nedenlerle bacaklarda ve vulvada ortaya çıkabilirler. Gebelik ilerledikçe, gebelik sayısı ve yaş arttıkça, kilo aldıkça belirginleşirler. Yüzeyel toplardamarlarda daha çok görülürler.

Varislerde tedavi Vulvadaki varisler için ‘foam rubber pad’ ve sıkı külotlar önerilebilir. Bacak varisleri için:- -Varis çorapları -Bacakların elevasyonu -Uzun süre ayakta kalınmaması -Bacak bacak üstüne atmaması -Uzun yürüyüşler ve fazla kilo almaması faydalı olabilir.

Ayaklarda Şişlik Venöz dönüşüm bozukluklarında( kapak yetersizliği) ve büyüyen rahmin bacaklardan dönen kan akımı üzerine bası yapması sonucunda ortaya çıkar. Akşama doğru artar, dinlenme ile azalır. Ellerde ve yüzde de yaygın ödemin varlığı preeklampsi açısından dikkat edilmelidir. Destekleyici çoraplar,ayakların yukarıya kaldırılarak oturulması fayda sağlar

BAŞ AĞRISI Gebelikte en sık rastlanan nörolojik semptom Çoğunlukla gebelikte başlayan migren veya migren olmayan vasküler başağrısıdır.

Psikiyatrik Bozukluklar Estrojen başta olmak üzere artan artan hormonlar duygudurum üzerine etkisi vardır. Çabuk hüzünlenme, alınganlıklar, ayrıntılarla fazla ilgilenme, uyku bozuklukları görülebilir. Doğum sonrası hormonların ani düşmesi depresyon riskini arttırabilir

Gebelikte risk nedir? Gebelikte istenmeyen veya beklenmeyen sonucun gelişme olasılığı. Doğum öncesi bakımın amacı bu olasılıkları önlemek veya bu olasılıklardan kaçındırmaktır.

RİSKLİ GEBELİKLER Gebelik öncesi döneme ait risk faktörleri Gebelik yaşının 18 den küçük, 35 yaştan büyük olması, İlk gebelikler, Gebenin daha önce 4 ve daha fazla doğum yapmış olması, Son gebeliği ile şimdiki arasında 2 yıldan kısa süre geçmiş olması

RİSKLİ GEBELİKLER Gebelik öncesi döneme ait risk faktörleri Daha önce preeklemsi, eklemsi, zor doğum,sezeryan, ölü doğum, düşük, doğum sonrası kanama, plasenta anomalisi öyküleri olması, Önceki doğumlarında prematüre, 2 kg dan daha düşük ağırlıklı bebek ya da 4 kg dan daha kilolu bebek öyküsü Kadının 38 kilodan daha zayıf olması

RİSKLİ GEBELİKLER Gebelik öncesi döneme ait risk faktörleri Rahimde ya da genital bölgede doğumu güçleştiren geçirilmiş ameliyat skarı Tüberküloz, kalp hastalığı, hipertansiyon, diyabet gibi kronik bir hastalık öyküsünün olması Sosyo-ekonomik durumunun kötü olması Gebeliği istememe veya evlilik dışı gebelik öyküsünün olması Daha önceki doğumlarda bebekte doğumdan hemen sonra sarılık olma öyküsünün olması

RİSKLİ GEBELİKLER Gebelik dönemindeki risk faktörleri Gebelik süresince 6 kilogramdan daha az kilo alması Anemi (kansızlık ) Tansiyon hastalığı bulgusu Fetüsün çok az ya da hiç hareket etmemesi Vaginal kanama, çoğul gebelik, geliş bozuklukları Beklenen doğum tarihinin gecikmesi

GEBELİK SIRASINDA ACİL OLARAK TIBBİ YARDIM İSTENİLMESİNİ GEREKTİREN DURUMLAR Vajinal kanamalar, Ciddi baş ağrısı ve karın ağrısı, Şiddetli kusmalar, Yüksek ateş, Doğum eylemi başladıktan sonra 24 saat geçtiği halde doğumun olmaması, Konvüzyonların olmasıdır.

UNUTMAYALIM !!! Gebelik hastalık değildir ;Keyfini çıkarın  Gebelik hiçbir şikayet olmasa da düzenli kontrol gerektiren bir dönemdir !!! Lütfen kontrollerinizi aksatmayın !!! Doğumunuzu evde veya derme-çatma bir yerde değil , bir sağlık kuruluşunda ve mümkünse düzenli takibinizi yapan ve sizi her yönden tanıyan görevli kişilerin gözetiminde yapın !!!