Hipernatremik dehidratasyon tanısı ile takip edilen yenidoğan olgularımızın değerlendirilmesi Nilüfer Güzoğlu, Avidan Kızılelma, Fatma Nur Sarı, Nurdan Uras, Ugur Dilmen Zekai Tahir Burak Eğitim Araştırma Hastanesi, Yenidoğan Kliniği, Ankara
Giriş Son yıllarda erken taburculuk uygulamaları Term ve terme yakın doğan sağlıklı yenidoğanlar NSVY sonra 24 saat içerisinde, C/S sonra ise 72 saat içerisinde taburcu edilmektedir. Bu uygulamanın sonucunda yenidoğan servislerine tekrar yatışların en sık iki nedeni Hiperbilirubinemi Beslenme problemlerine bağlı dehidratasyon Hall RT, J Perinatol 2000
Hipernatremik dehidratasyonun Yetersiz anne sütü alımı İlk günlerde anne sütünün miktar olarak az olması Emzirme yönteminde annenin bilgi ve becerisinin yetersiz olması, az sayıda emzirme, emzirme tekniğindeki yanlışlıklar Sezaryen Eğitim düzeyi düşük Meme ucu sorunları Vatansever U, Trakya Univ Tıp Fak Derg 2007 Molteni K H, Clin Pediatr 1994
Gereç- Yöntem Hipernatremik dehidratasyon tanısı ile yatırılan hastaların demografik özellikleri, klinik ve laboratuvar bulguları, saptanan komplikasyonlar değerlendirildi. Ocak 2009- Haziran 2012 Na ≥150 mEq/L Term yenidoğan Retrospektif Konjenital malformasyon, doğum travması, perinatal asfiksi, intrauterin enfeksiyon, hipotiroidi, diabetes insipidus ve metabolik hastalık tanısı olanlar çalışma dışı bırakıldı.
Dosya kayıtlarından annenin yaşı ve doğum sayısı, doğum şekli, hastaların cinsiyeti, doğum ağırlığı, doğum haftası, başvuru ağırlığı, başvuru yaşı, fizik muayene bulguları, ağırlık kaybı miktarı, serum sodyum değerleri, böbrek fonksiyon testleri, hastanede yatış süresi kaydedildi. SPSS istatistik paket programı (17,0, IL, USA) kullanılarak istatistiksel değerlendirme yapıldı.
Sonuçlar Çalışmaya hipernatremi tanısı alan 38’ si kız , 49’u erkek olmak üzere 87 hasta alındı. Çalışmamızda yetersiz anne sütü alımına bağlı hipernatremik dehidratasyon insidansı % 3,2 olarak tespit edildi. Olguların % 96,5’i sadece anne sütü ile beslenmişti.
Tablo 1: Olguların demografik özellikler ve laboratuar bulguları Demografik özellikler ve laboratuvar bulguları Anne yaşı (yıl ) (ort± SD) 27±5,7 Doğum şekli (n)(CS/NSVY) 42 / 45 Doğum ağırlığı (g) (ort± SD) 3424,5 ±395 Cinsiyet (n) (kız/erkek) 38 / 49 Gebelik haftası (ort± SD) 39,4±1,1 Tartı kaybı (%) (ort± SD) 12,2± 4,2 Patolojik kayıp (%) (ort± SD) 5,9 (±4,7) Başvuru yaşı (gün) (ort± SD) 4,3 (±2,8) Sodyum (mEq/L) (ort± SD) 155,2 (± 6,2) Üre(mg/dl) (ort± SD) 89,1 (±73,9) Kreatinin (mg/dl) (ort± SD) 0,89 (±0,65) Yatış süresi (gün) (ort± SD) 2,6 (±2,3)
Table 2: Olguların başvuru anındaki şikayet ve klinik bulguları % Şikayet yok 37,6 Ateş 24,7 Sarılık 23,5 Emme problemleri 10,6 Huzursuzluk 2,5 Ayakta morluk 1,1 Klinik bulgu % İkter 47 Ateş 29,4 Turgor-tonus bozukluğu 24,7 Hipotoni 7 Ekstremitede ödem-ekimoz 1,1
Bir hastada intrakranial, bir hastada ise ekstremitede tromboz tespit edildi. Bir hastada idrar yolu enfeksiyonu, dört hastada sepsis saptandı. Olguların 23’ü indirek hiperbiluribinemi tanısı ile fototerapi aldı.
Tartışma Yenidoğan dönemi yaşamın sıvı ve elektrolit dengesi yönünden duyarlı bir dönemi olarak bilinmektedir. Son yıllarda özellikle anne sütü alan bebeklerde görülen hipernatreminin bildirilme sıklığında artış vardır.
Yenidoğan hipernatremisinin sıklığı değişik serilerde % 1-9 arasında bildirilmiştir (4,5). Çalışmamızda YDYBU ne yatan hastalar arasında bu oran % 3,2 bulunmuştur.
Son yıllarda doğum servislerinde erken taburculuk eğiliminin benimsenmesi de hipernartemi sıklığında ki artıştan sorumlu tutulmuştur. Bazı çalışmalarda sezaryen doğum, çoğunda vajinal doğum hipernatremili bebeklerde daha sık bildirilmektedir. Hastalarımızın % 48’ i C/S; % 52’ si NSVY ile doğmuştur.
Hipernatremik yenidoğanda tanı tesadüfen veya dehidratasyon tablosu ile konur. Ebeveynlerin çoğu özellikle primiparlar dehidratasyonu fark edememekte ve bu durum rutin muayenede saptanmaktadır. Bizim çalışmada da hastaların % 37.6 sının herhangi bir şikayeti yoktu, rutin muayenede saptanmıştı.
AAP anne sütü veme sıklığını % 100’ lere artırmayı amaçlamaktadır. Taburcu olan yenidoğanların 48-72 saate bir tartılması, en geç 3-5. günlerde deneyimli bir çocuk sağlığı uzmanınca görülmesi, emzirme eğitiminin taburculuktan sonra da sürmesi, %10’nun üzerinde tartı kaybının önemli kabul edilmesi gerekir.
Sonuç olarak Yenidoğanda hipernatremi, risklerinin bilincinde olunması ve yenidoğanın değişen gereksinimlerinin duyarlılıkla ele alınması ile önlenebilir. Hiperbilüribinemiye yaklaşımda hipernatremi açısından da duyarlı olunması ve gerekli olgularda sodyum ölçümün yapılması da yararlı olabilir.
Özellikle anne sütü alan bebeklerdeki hipernatremi emzirmeyi özendirme kampanyalarından ödün vermeden risk yönetimi anlayışı ile önlenebilir.
Kaynaklar Hall RT, Simon S, Smith MT. Readmission of breast-fed infants in the first 2 weeks of life. J Perinatol 2000; 20: 432-37. Vatansever U, Duran R, Acunas B. Tek başınna anne sütü ile beslenen bebeklerde hipernatremik dehidratasyon. Trakya Univ Tıp Fak Derg 2007; 24: 190-5. Molteni K H. Initial management of hypernatremic dehydration in the breastfed infant. Clin Pediatr 1994; 33: 731-40. Uras N, Karadag A, Dogan G, Tonbul A, Tatli MM. Moderate hypernatremic dehydration in newborn infants: retrospective evaluation of 64 cases. J Matern Fetal Neonatal Med 2007;20: 449-52. Unal S, Arhan E, Kara N, Uncu N, Aliefendioğlu D. Breastfeeding-associated hypernatremia: Retrospective analysis of 169 term newborns. Pediatrics International 2008; 50: 29-34. Gartner LM, Morton J, Lawrence RA, et al. American Academy of Pediatrics Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2005;115:496-506. Caglar MK, Ozer I, Altugan FS. Risk factors for excess weight loss and hypernatremia in exclusively breast-fed infants. Braz J Med Biol Res 2006;39: 539-44.