Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
ÖĞRENME İÇERİKLERİ Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Erikson, psikososyal krizleri içeren sekiz dönemden söz eder. I. Dönem, güvene karşı ve güvensizliktir. II. Dönem, özerkliğe karşı utanç ve kuşku. III. Dönem, girişimciliğe karşı suçluluk duygusu ile çocuklar çevrelerini keşfederek benlik duygusunu geliştirirler. IV. Dönem, çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu ile çocukların akademik başarı veya başarısızlık yaşantılarını merkeze aldıkları bir dönemdir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
VI. Dönem, yakınlığa karşı yalıtılmışlık; V. Dönem, kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası ergenlerin arkadaş grubuna odaklanıp, eş ve kariyer arayışına girdikleri bir dönemdir. VI. Dönem, yakınlığa karşı yalıtılmışlık; VII. Dönem, üreticiliğe karşı verimsizlik ve VIII. Dönem, benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk getirmektedir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Güvene karşı güvensizlik Anne Almak Vermek II 18 aylık- 3 yaş Dönem Yaklaşık Yaşlar Psikososyal Krizler Önemli Kişiler Psikososyal Vurgular I Doğumdan 18 aya kadar Güvene karşı güvensizlik Anne Almak Vermek II 18 aylık- 3 yaş Özerkliğe karşı utanç ve şüphe Ebeveynler Tutmak, Gitmesine izin vermek III 3 - 6 yaş Girişimciliğe karşı suçluluk Çekirdek aile Yapmak (=peşinden gitmek) Yapar gibi yapmak (=oynamak) IV 6 - 12 yaş Çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu Komşular, okul Bir şeyler yapabilmek, Birlikte bir şeyler yapabilmek V 12 - 18 yaş Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası Arkadaş grupları ve lider modelleri Kendisi gibi olma (ya da olamamak) VI Genç yetişkinlik Yakınlığa karşı yalıtılmışlık Yakın arkadaşlar, cinsellik, rekabet ve iş birliği Başkalarında kendini kaybetmek ya da bulmak VII Orta yetişkinlik Üreticiliğe karşı verimsizlik Bölünmüş işler ya da paylaşılan ev işleri Dikkat çekmek VIII Geç yetişkinlik Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk “İnsanlık" "Benim gibiler” Yapamadıklarıyla karşı karşıya kalmak
Erikson’un kuramı insanların yaşam süresince karşı karşıya oldukları sorunlar üzerinde durur. Ancak, insanların bir basamaktan diğerine niçin ve nasıl geçtiklerini tanımlamaması ve araştırarak teyit etmemesi açısından eleştirilir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Dönem 1 ve 2; çocuklar başkaları tarafından konulan kuralları ilgi alanlarına odaklanarak benimserler. Dönem 3 ve 4; birey kurallara uyum sağlar, kanun ve kurallara inanır ve başkalarına uyum önemli olur. Dönem 5 ve 6; insan kendi değerlerini soyut ahlaki prensiplere göre seçer ve davranır. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Heterojen, Dışa Bağımlı Ahlak (Küçük ) Özerk Ahlak (Büyük) İlişkilerindeki sınırlara dayalı olarak yetişkinlerin yönlendirmelerine bağlıdırlar. Özerk bireyler ilişkilerde iş birliği ve karşılıklı eşitlik temeline bağlı olarak kişilerarası ilişkilerde eşit olurlar. Ahlaki gerçekliğe yansıyan tutumlar: Kurallar ihtiyaçlara göre esnemeyen tartışmaya açık olmayan ve otoriteye bağlı, değişmez yetişkinlerin yönetiminde olarak görülmektedir. Mantıksal ahlaki tutumların yansıtılması: Kurallar karşılıklı iş birliği ve karşılıklı saygı ihtiyacına göre belli sözleşmeler ve kişisel kabuller ile karşılıklı anlaşmaların ürünüdür. Kötülük; nesnel ve yapılan eylemlerin sonuçları açısından değerlendirilir; adalet yetişkin kararlarının içeriği ile eştir, keyfi ve ağır cezalar adil olarak görülmektedir. Kötülük, kişilerin niyetlerine, adalet kişi ihtiyaçlarını dikkate alarak uygulanan eşit yaklaşım, suça uygun cezanın uygulanmasına göre belirlenir. Ceza bir suçun otomatik bir sonucu olarak görülüyor ve adalet içkin olarak görülür. Ceza insan niyetine bakılarak belirlenir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Kurallar başkaları tarafından konulur. I. Gelenek Öncesi Düzey II. Geleneksel Düzey III. Gelenek Ötesi Düzey Kurallar başkaları tarafından konulur. Birey kurallara uyar. Grubun ihtiyaçlarına göre kendi ihtiyaçlarını ikinci sıraya yerleştirebilir. İnsanlar değerlerini takip ettikleri etik ilkeler açısından tanımlarlar. 1. Evre : “Ceza ve İtaat” Eğilimi. Yapılan davranışın iyi veya kötü olduğuna fiziksel sonuçlara göre karar verilir. 3. Evre : “İyi Çocuk” Eğilimi. Başkalarını memnun eden ve takdir edilen iyi davranışlar. “Hoş ve iyi olma” özelliği kazanma. 5. Evre : “Toplumsal Sözleşme” Eğilimi Doğrular genel insan hakları ve bütün toplumun hem fikir olduğu standartlara göre belirlenir. 4. evrenin tam tersine, yasalar “dondurulamaz” toplumun iyiliği için değiştirilebilir. 2. Evre : “Araçsal Amaç” Eğilimi. Kişinin ve bazen de diğerlerinin ihtiyaçları doyuma ulaşırsa doğru olandır. Adalet ve karşılıklı olma durumu mevcuttur. “Sen benimkini bana verirsen” “ben de sana seninkini veririm“ anlayışı vardır. 4. Evre : “Kanun ve Düzen” Eğilimi. Kendine verilen görevi yerine getirmek, otoriteye saygı göstermek ve kendi yararına konulan toplumsal düzeni koruyan kurallara uymak. 6. Evre : “Evrensel Ahlak Prensipler” Eğilimi. Doğrular kişinin vicdanına bağlı olarak oluşturulan etik ilkelere göre tanımlanır. Bu prensipler ahlaki ve soyut ancak, özel ahlaki bir reçete içermeyen kurallardır.
Kohlberg’in ilk çalışmalarının erkek çocuklarla yapılmış olması bir sınırlamadır. Piaget ve Kohlberg’in çalışmalarına diğer bir eleştiri ise küçük çocukların ahlaki akıl yürütmede kuramların vurguladığından daha karmaşık yöntemler kullandığı yönündedir. Kohlberg’in kuramının gerçek davranıştan çok ahlaki akıl yürütme ile ilgilenmesi önemli sınırlılıklarındandır. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Gelişimin diğer alanları gibi sosyal ve duygusal gelişimde okul ve aile ile olan etkileşime bağlı olarak şekillenir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Oyun; tek başına, paralel, birleştirici, Erken çocukluk yıllarındaki Erikson’un sosyo-duygusal gelişimi, Erikson’un girişimciliğe karşı suçluluk dönemine göre tanımlanır. Piaget’nin işlem öncesi dönemine denk düşen benmerkezcilikle baş edilmesi konusunda arkadaşlarla ilişkiler çocuklara destek olur. Prososyal davranışlar özen, paylaşım rahatlatma ve iş birliğini içerir. Oyun; tek başına, paralel, birleştirici, iş birliğine dayanan oyun olmak üzere dört kategoride sınıflamıştır. Burada oyun, sosyal etkileşimdeki ve entelektüellikteki artış olarak yansıtılmıştır. Oyun çocukların dil, bilişsel, sosyal ve yaratıcı becerilerini geliştirir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
9-12 yaşları arasına denk düşen arkadaş Son çocuklukta çocuklar, Erikson’un “çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu” diye adlandırılan psikososyal krizi çözümlemeye çalışır. Okul gelişimde, kurum algısı, sosyal beceri kazanma ve temel akademik ve akademik olmayan yeterliliklerde temel olan benlik kavramı oluşturmak için en önemli yerdir. 9-12 yaşları arasına denk düşen arkadaş ilişkilerinin tamamlayıcılığı, karışık cinsiyet grupları, yetişkin otoritesine uyum göstermedeki zorluklar çok önemlidir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Ergenler; Erikson’un “kimlik kazanmaya karşı ve rol karmaşası” şeklinde adlandırdığı krizi çözme ile ilgilidirler. Diğer insanların onları nasıl gördüğüne odaklanırlar, geçmişi sorgular, rolleri ile ilgili denemeler gerçekleştirirler, duyguları ve inançları üzerinde gidip gelirler, arkadaşlık ilişkilerinde karşılıklılık ve otonomi üzerine odaklanırlar. İpotekli kimlik olgunlaşmamış rollerini seçerken gerçekleşir, ancak, geç ergenlikle birçok birey başarılı kimlik geliştirmeyi başarır. Okulu bırakma, madde kullanımı ve AIDS gibi birçok faktör ergenlikteki risklerdir. Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE
SONRAKİ DERS Tuncay Yavuz ÖZDEMİR Eğitim Psikolojisi/BÖTE