MIG/MAG Kaynağı

2 MIG/MAG Kaynağında Kaynak Dikişini Etkileyen Faktörler MIG/MAG kaynağında kaynak dikiş kalitesi ve ekonomiklik, çok sayıda faktör tarafından belirlenir. Aşağıdaki şekilde MIG/MAG kaynağında önemli faktörler ve dikişin değerlendirilme noktaları toplu halde verilmiştir.

3

4 Köşe Kaynağında Dikiş Boyutunun Karşılaştırılması f = Köşe dikişinin kenar ölçüsü t = Elektrik ark kaynağında köşe dikiş kalınlığı t’ = CO 2 gazı ile MAG kaynağında köşe dikiş kalınlığı MAGC kaynağına göre Elektrik Ark Kaynağı

5 MIG/MAG Kaynağının Elemanları Esas metal Dönüş (parça) kablosu + _ Akım üreteci Torç gazı Kaynak metali Kaynak banyosu Tel besleme Tel besleyici

6 Tel Besleme Ünitesi Baskı rulosu

7 4 Rulolu Tel Besleme Ünitesi

8 Frenleme çok gevşek Frenleme çok sert Tel Besleme Ekipman Hataları

9 Yiv profili çok geniş seçilmiş Yiv profili çok dar veya aşınma nedeniyle genişlemiş

10 Tel Besleme Ekipman Hataları Baskı kuvveti çok fazla Baskı kuvveti çok az

11 Tel Besleme Ekipman Hataları Çelik tel için Alüminyum tel için konik yiv yuvarlak yiv Rulolar seçilen tel çapına uygun olmalıdır. Aksi halde tel besleme düzeni bozulur. Aşınmaya karşı düzenli olarak kontrol edilmeli ve gerekiyorsa değiştirilmelidir.

12 Tel Besleme Ekipman Hataları Kılavuz aralığı çok geniş Delik çapı çok büyük

13 Tel Besleme Ekipman Hataları Kılavuz spirali çok kısa Kılavuz spirali çok uzun Kılavuz spiralinin ölçüsü hatalı Kılavuz spirali toz, pislik nedeniyle tıkanmış

14 Tel Besleme Ekipman Hataları Kontak meme sıkı vidalanmamış Delik çapı büyük seçilmiş veya aşınma nedeniyle büyümüş

15 Gaz Soğutmalı MIG/MAG Kaynak Torcu

16 Torçtan Kumandalı Akım Ayarı

17

18

19

20 Kontak Meme Ömrü Yeni kontak meme Birkaç saat kullanılmış Dişli bağlantı aşınması Konik geçme aşınması

21 Gaz Nozulunun Temizliği

22 Gaz Nozulunun Temizliği

23 Kaynak parametrelerinin dikiş profilin etkisi Değiştirilen kaynak parametresi İstenen değişiklik NüfuziyetYığma hızıBanyo hacmi Banyo genişliği Akım & tel besleme hızı Ark gerilimi ++ Kaynak hızı ++ Serbest tel boyu Tel çapı ++ Koruyucu gaz Torç açısı Sağa kaynak (25°’) Sola kaynak Sağa kaynak Sola kaynak Etkisiz + Küçük etkili Arttırır Azaltır

24 Koruyucu Gazlar İnert (soy) gazlar (MIG) Argon veya helyum veya bunların karışımı Aktif esas metaller, Al, Mg, Ti Aktif gazlar (MAG) Karbondioksit Argon + oksijen ve/veya karbondioksit Azot, hidrojen

25 TS EN 439’a göre koruyucu gazlar (Argon, Helyum) oksitleyici (CO 2 ) Koruyucu gazlar redükleyici inert aktif Koruyucu gaz GrupYöntem Malzeme Argon (Ar) Helyum (He) Argon / Helyum I TIG Tüm metaller MIGTüm demirdışı metaller Ar/O 2 (Ar/CO 2 )M1 M2 M3MAG Yüksek alaşımlı çelikler Ar/CO 2 Ar/CO 2 /O 2 Karbondioksit (CO 2 ) Alaşımsız ve düşük alaşımlı çelikler C Ar/HeI Kök koruma Özellikle hassas metaller; örn. Titanyum Şekillendirici gaz (N 2 /H 2 ) F Diğer metaller

26 TS EN 439’a göre koruyucu gazlar ve özellikleri EtkisiArgonKarışım gazCO 2 Eriyikle reaksiyonYokZayıfKuvvetli İyonizasyonÇok iyiİyiOrta Dikiş taşkınlığı Nüfuziyet Dikişin görünümüDüzHafif tırtıllıKaba tırtıllı Sıçrama oluşumuÇok düşükDüşükDaha yüksek Hava girişine hassasiyet Çok fazlaFazlaOrta

27 Koruyucu Gaz Debisinin Seçimi - 1 Koruyucu gaz seçiminde aşağıdaki noktalar gözönüne alınır: Malzeme ve parça boyutları Ağız hazırlığı ve ağız toleransları Koruma etkisi ve gözenek oluşumu Kaynak metalinin özellikleri koruyucu gazın saflığı, Koruyucu gaz – tel kombinasyonu Koruyucu gaz bileşenlerinin kaynak metalinde çözünme olasılıkları Kaynak parametreleri Curuf miktarı, curuf nedeniyle kenar çentiği ve üstüste kaynak yapabilme Uygulanabilen ark türleri, arktaki kuvvetler ve arkın kararlılığı

28 Koruyucu Gaz Debisinin Seçimi - 3 Akım şiddetinin etkisi Gaz meme çapının etkisi

29 Koruyucu Gaz Debisinin Seçimi - 4 Basit formül: Koruyucu gaz akış debisi = Tel çapı x 10 Örnek: Tel elektrod çapı : 1,0 mm Koruyucu gaz debisi: 10 l/dak

30 Koruyucu Gaz Debisinin Ayarlanması ve Ölçümü Koruyucu gaz debisi, iki türlü ayarlanabilir ve ölçülebilir Basınç manometresi ile Debimetre ile

31 Farklı Koruyucu Gazlarla Sprey Arkta Dikiş Profili ve Nüfuziyet Derinliği Ar Ar+He He CO 2

32 Kaynak Akım Üretecinin Ayarlanması MIG/MAG kaynak makinasıyla çalışan bir kaynakçı, biri diğerini etkileyen üç ayar ihtimaliyle karşı karşıya kalır: * ark gerilimini değiştirerek ark boyunu belirleyen boşta çalışma gerilimi * kaynak akımını değiştirerek eritme gücünü ve nüfuziyeti belirleyen tel elektrod besleme hızı * erimiş metali emniyetli şekilde örterek gözenek oluşumunu önleyen koruyucu gaz debisi

33 Ark Gerilim (Ark Boyu) Ark boyunun artması, küresel damla geçişine neden olur Nüfuziyeti (penetrasyonu) değiştirmek için kullanılmaz Dikiş profilini ve ark kararlılığını etkiler

34 Ark Gerilimi (Ark Boyu) ile Dikiş Profili Arasındaki İlişki

35 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 1 Düşük Gerilim ve Düşük Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

36 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 2 Düşük Gerilim ve Orta Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

37 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 3 Düşük Gerilim ve Yüksek Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

38 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 4 Orta Gerilim ve Düşük Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

39 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 5 Orta Gerilim ve Orta Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

40 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 6 Orta Gerilim ve Yüksek Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

41 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 7 Yüksek Gerilim ve Düşük Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

42 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 8 Yüksek Gerilim ve Orta Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

43 Akım ve Gerilim Ayarlarının Ark Boyuna ve Nüfuziyete Etkisi – 9 Yüksek Gerilim ve Yüksek Akım Ark karakteristiği Makina karakteristiği Gerilim Tel besleme hızı

44 Nüfuziyetlerin Karşılaştırılması Sığ nüfuziyet İyi nüfuziyet Derin nüfuziyet Yanma oluğu İri damla Düzgün yüzey Soğuk yapışma

45 Tel Besleme Hızının Etkisi Tel besleme hızı ile akım şiddeti (amperaj) arasında sabit bir ilişki vardır Tel besleme hızı, amperajı belirler Tel besleme motorunun hızının ayarı ile akım ayarlanır Hızın düşürülmesi, daha az tel erimesine neden olur Genel olarak, yüksek tel besleme hızları kısa ark’a, düşük tel hızları ise uzun ark’a neden olur

46 Tel Besleme Hızının Etkisi Doğru tel besleme hızı Aşırı tel besleme hızı

47 Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 1 Düşük Gerilim

48 Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 2 Orta Gerilim

49 Sabit Akımda Gerilimin Etkisi – 3 Yüksek Gerilim

50 Düşük Akım ve Düşük Gerilim’in (kısa devre ark) Uygulama Alanları

51 MIG/MAG Arkında Metal Geçiş Türleri Kısa devre ark Düşük akım ve gerilim, CO 2 Ara ark Ortalama değerde akım Sprey ark Yüksek akım & gerilim, argon’ca zengin gaz atmosferinde Uzun ark CO 2 atmosferinde Darbeli akım üreteçleri Ayarlanabilir frekans Her bir akım darbesi için tek damla.

52 Orta Akım ve Orta Gerilim’in (ara ark) Uygulama Alanları

53 Yüksek Akım ve Yüksek Gerilim’in (sprey ark) Uygulama Alanları

54 Akım şiddeti, eritme gücü Gerilim Ark Türleri ve Kullanım Alanları

55 Ark türünün kullanım alanları

56 Ark Tutuşmasını Kolaylaştırma Önlemleri İlk ark tutuşturma sırasında tel besleme hızının düşürülmesi Art yanma süresinin ayarlanması Ark kesilmeden önce akım impulsu Tam mekanize kaynakta tel ve akım ayarı

57 Tel ucunda erimiş damla kalmasının önlenmesi yoluyla arkın tutuşmasının kolaylaştırılması

58 Darbeli Ark (Impuls ark) Alın kaynağında İçköşe kaynağında

59 Darbeli (Impuls) Kaynak Akımı Katılaşma fazı

60 Impuls Arkta Kaynak Parametreleri

61 Impuls Ark’ın Üstünlükleri Düşük ark güçlerinde dahi, kısa devresiz (dolayısıyla sıçramasız) ark geçişi Daha kalın (dolayısıyla daha ucuz) ve daha kolay beslenen büyük çaplı tellerin kullanımı Düşük ark güçlerinde düz kaynak dikişleri Impuls Ark’ın Zayıflıkları Kaynak makinası daha pahalı Ayarlaması daha zor En fazla % 18 CO 2 olan karışım gazlar kullanılabilir

62 Tel Çapının Dikiş Profiline Etkisi Tel elektrodun çapı eritme gücünü etkiler ve ince teller aynı akım değerinde daha yüksek eritme gücüne sahiptir. Bu durum şöyle açıklanabilir: Aynı Volt/Amper gücünde, ince tel kesitleri özgül olarak (birim kesit başına) daha yüksek akımla yüklenirler 1,0 mm 1,2 mm 1,6 mm

63 Tel Çapının Etkisi Tel çapı, kaynak dikişinin boyutunu, nüfuziyet derinliğini ve kaynak hızını etkiler Genel kural: Aynı akım halinde, elektrod çapı küçüldükçe arkın eritme gücü artar ve yığma hızı artar Belirli bir akım yoğunluğunda en yüksek yığma hızını elde etmek için, kabul edilebilir dikiş profilini veren en ince tel çapının kullanılması gerekir 1,2 mm ve daha büyük tel çapları, ince tellere göre daha düşük yığma hızları ve daha geniş kaynak banyoları oluşturur

64 Kutuplama Türünün Etkisi - Ters Kutuplama Elektronlar Oluşan dikiş TIG Kaynağının aksine Derin nüfuziyet Parça Gaz iyonları Eriyen kaynak teli

65 Kutuplama Türünün Etkisi - Düz Kutuplama Eriyen kaynak teli Oluşan dikiş Elektronlar Parça Gaz iyonları Sığ nüfuziyet TIG Kaynağının aksine

66 Sprey Arkta Kutuplamanın Etkisi

67 Torç Yönünün Etkisi

68 Torç Yönünün Etkisi - 1

69 Torç Yönünün Etkisi - 2

70 Torç Yönünün Etkisi - 3

71 Kontak Boru Mesafesinin Etkisi (CTWD = Contact Tip to Work Distance)

72 3) Kaynak İşlemi Süresince Değişen Parametreler A) Serbest Tel Uzunluğu

73 Kontak Borusu-Parça Mesafesi (CTWD = Contact Tube to Work Distance)

74 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 1

75 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 2

76 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 3

77 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 4

78 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 5

79 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi - 6

80 Kontak Borusu Mesafesinin Etkisi – Köşe Dikişi

81 Kontak Borusu Mesafesinin Ölçümü

82 İçköşe Kaynağında Torç Konumunun Nüfuziyete Etkisi

83 Yukarıdan Aşağıya Kaynakta Kaynak Hızının Yan Kenar Erimesine Etkisi -1 Yığılan kaynak metali artar Kaynak banyosunun büyümesine neden olur Akışkan hale gelen sıvı metal arkın önüne doğru akar buda nuf azaltır Geniş bir kaynak dikişi elde edilir

84 Yukarıdan Aşağıya Kaynakta Kaynak Hızının Yan Kenar Erimesine Etkisi -2

85 Yukarıdan Aşağıya Kaynakta Kaynak Hızının Yan Kenar Erimesine Etkisi -3 En derin nufuziyet kay hızının optimum değerinde olur

86 Yukarıdan Aşağıya Kaynakta Kaynak Hızının Yan Kenar Erimesine Etkisi -4 Kaynak hızının artması Dikiş yüksekliğinin artmasına Birim boya verilen ısının azalmasına Esas metalin eriyen kısmının azalmasına ve nufuziyetin azalmasına neden olur

87 MIG Kaynağında Torç Açıları

88 Ark Üflemesinin Neden Olduğu Kaynak Hataları Parça kenarları, köşeleri, aralıkları ve tespit elemanları bölgelerinde ortaya çıkan ark üflemesi nedeniyle oluşabilen hatalar Sıçrama Dikiş profili Gözenek Nüfuziyet azlığı

89 Boşluklardaki Havanın Yolaçtığı Gözenek Oluşumu Kaynak banyosunun kapattığı içi boş hacimlerden genleşen gazların yolaçtığı gözenek Düşük erime sıcaklığına sahip kaplamanın buharlaşmasıyla oluşan gözenek Kaynak banyosunun kapattığı içi boş hacimlerden genleşen gazların yolaçtığı gözenek

90 Havalı Plazma Kesme Sonucu Gözenek Kesici gaz olarak hava veya azot kullanılması halinde, plazma kesme yüzeylerindeki azotça zengin tabakanın neden olduğu gözenek Kesilen yüzey üzerinde azotça zengin tabaka

91 Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

92 Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

93 Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

94 Gaz nozulunun ve gaz difüzörünün çapak vs. ile kısmen kirlenmesi (tıkanması)nedeni ile oluşan gözenekler. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

95 Soğutma suyunun kaçakları nedeni ile koruyucu gaza karışması sonucu oluşan gözenekler. Not: soğutma sulu torçlar için geçerlidir. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

96 Gaz nozulunun küçük veya küçük ağızlı seçilmesinden kaynaklanan gözenekler. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

97 Serbest tel boyunun fazla olmasının neden olduğu gözenekler. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

98 Kontak ucunun (memenin) eğri takılmasının neden olduğu gözenekler. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

99 Uygun olmayan gaz-tel kombinasyonu nedeni ile segregasyon bölgesinde gözenek oluşumu. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

100 Ark üflemesinin neden olduğu gözenekler. Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri -

101 İç kısımda hapsolmuş gazın neden olduğu gözenekler. Boşluk Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri –

102 Hatalı paso şeklinin neden olduğu gözenekler. YANLIŞ DOĞRU Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri –

103 Parça yüzeyindeki kirli tabakanın neden olduğu gözenekler. Yağ, pas, boya vb. Pis tabaka Gözeneklerin Oluşumunun Nedenleri –

104 Hatalı Kaynak Ağız Hazırlığına Bağlı Kaynak Hataları

105 HIZLI KAYNAK YAVAŞ KAYNAK SERBEST TEL BOYU KISA VE GAZ KORUMASI YOK

106 HIZLI KAYNAK YAVAŞ KAYNAK SERBEST TEL BOYU KISA VE GAZ KORUMASI YOK

107 Ekipman hataları Metalik bağlantı yok Gevşek bağlantı

108 Ekipman hataları Hortum paketi çok bükülmüş, burkulmuş veya çok uzun

109 TORÇ HAREKETLERİ Yatay Oluk Pozisyonu

110 Dik Pozisyon

111 Yukarıdan Aşağı Dik Pozisyon

112 Tavan Pozisyonu

113 Koruyucu Giysiler ve Ekipman