SOLUNUM SİSTEMİ UYGULAMALARI Gülbanu ZENCİR-2013

Siyanoz: Kanda O2 azlığı veya CO2 fazlalığı nedeniyle yada bazı ilaçların etkisiyle deri ve mukozaların mavimsi mor renk almasıdır (Hipoksinin gecikmiş belirtisidir) Merkezi siyanoz; dilin, yumuşak damağın, konjuktivalar (göz akı) mavimsi mor renk alması Periferal siyanoz; ekstremiteler, tırnak yatakları ve kulak memesinin mavimsi mor renk alması

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY Orofarenkse dilin kaçması sonucu trakeanın tıkanmasını önleyen en basit suni hava yoludur Oral airway; dişlerden orofarenkse uzanarak, dilin normal pozisyonda kalmasını sağlar

Plastikten yapılmıştır Hastanın posterior farenksine yerleştirilir 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY Ani solunum durmalarında, havayolu açıklığını ve ventilasyonu sağlamak amacıyla kullanılır Plastikten yapılmıştır Hastanın posterior farenksine yerleştirilir Bilinçsiz hastalarda, dilin arkaya doğru kayarak, solunum yolunu kapamasını engellemek amacıyla uygulanır Acil durumlarda-kısa süreli uygulanan araçlardır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY Hastanın vücut yapısına uygun büyüklükte airway kullanılmalıdır Oral airway büyüklüğü, ağız kenarından kulak altındaki çene açısına kadar olan uzunluk ölçülerek belirlenir Airway küçükse dil normal pozisyonda tutulamaz, airway büyükse epiglota doğru dilin üzerine bası uygular ve hava yolunu tıkar

Uygun büyüklükte airway Bebek ve çocuklar için: 1-2 numara 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY Malzemeler Uygun büyüklükte airway Bebek ve çocuklar için: 1-2 numara Yetişkinler için: 4-6 numara Tek kullanımlık eldiven Kağıt havlu

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ORAL AİRWAY İşlem Basamakları 1. Ellerini yıka 2. Hastanın şuuru kapalı olsa bile uygulama hakkında bilgi ver 3. Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seç ve kolay ulaşabileceğin biçimde yerleştir 4. Yatak etrafına perde / paravan çek 5. Hastaya supine pozisyonu ver ve başını hiperekstansiyona getir. Takma dişler varsa; mutlaka çıkarımalıdır 6. Eldiven giy

ORAL AİRWAY 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 7. Airway kılıfını aç 8. Hastanın ağzını açmak için cros-parmak metodunu kullan 9. Hastanın dili farenksi tıkıyor ise; kağıt havlu ile dili dışarı çek 10. Airwayin eğimli kısmı alına doğru olacak şekilde ağız içine yerleştir 11. Farenks duvarına gelir gelmez, airwayi ağız içinde ters döndür ve airway kenarlarının hastanın dudakları dışına tam olarak yerleşmesini sağla

ORAL AİRWAY 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 12. Airway yerleştirildikten sonra, kusma ihtimaline karşı hastaya lateral pozisyon ver 13. Malzemeyi ortamdan uzaklaştır 14. Uygulama zamanını, airway numarasını, müköz membranın durumunu, gözlemlerini ve uygulamayı kayıt et *** Hastada öğürme refleksi olursa; airway hemen çıkarılmalıdır. Yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur

ORAL AİRWAY Airway kıvrımlı kısmı yukarıda olacak şekilde tutularak, ağız içine yerleştirilir Airway orofarenkse ulaştığı zaman, kıvrımlı kısmı 90° ters çevrilerek ilerletilir

ORAL AİRWAY

ORAL AİRWAY

ENDOTRAKEAL TÜP

Mekanik ventilasyonu sağlamak Üst solunum yolu tıkanıklığını gidermek ENDOTRAKEAL TÜP Amacı; Mekanik ventilasyonu sağlamak Üst solunum yolu tıkanıklığını gidermek Aspirasyonu engellemek Sekresyonları temizlemek Tüpler ortalama 14 gün hastada, takılı kalabilir, daha uzun süreli uygulamalarda trakeostomi uygulanır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP Suni hava yolu varlığı enfeksiyon ve hava yollarının yaralanması riskini arttırır Nazokomiyal enfeksiyonları engellemek için suni hava yollarının steril teknikle takılıp, asepsi ilkelerine uygun olarak bakımının yapılması gerekir

Derin Trakeal Aspirasyon; 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP Derin Trakeal Aspirasyon; Vakum sağlayan bir araçla hastanın balgamının dışarı çekilmesi işlemidir

TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ Stoma, bir iç organ dışa doğru ağızlaştırıldığında bu deliğe verilen addır Trakeostomi; trakeaya açılan kalıcı delik

TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ Trakeotomi; hava yolunun sağlanması amacıyla trakea ön duvarında cerrahi bir açıklık meydana getirme işlemi Trakeostomi; trakeadaki ostiumun cilde(kalıcı delik açılması)ağızlaştırılmasına denir

TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR TRAKEOTOMİ - TRAKEOSTOMİ Trakeostomi tüpü; Cerrahi olarak oluşturulan trakeal açıklığa yerleştirilen tüpe verilen isim

TRAKEOTOMİ

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Dekanülasyon; Trakeotomi açılmasını gerektiren durum ortadan kalktıktan sonra trakeotominin kapatılması işlemidir

TRAKEOTOMİ

Trakeotomi Açılma Endikasyonları 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeotomi Açılma Endikasyonları Boğaza yabancı cisim kaçması Boğazda aşırı şişmeye (ödeme) yol açan enfeksiyonlar Anaflaktik reaksiyonlar (böcek sokması,ilaçlar) Çamaşır suyu, tarım ilacı, tuz ruhu gibi yakıcı maddelerle SUİCİDE (intihar) girişimleri Tümörler (larenks, dil kökü, özefagus başı, trakea, tiroid )

Ses tellerinin çift taraflı felç olma durumu (vokal kord paralizisi) 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeotomi Açılma Endikasyonları Ses tellerinin çift taraflı felç olma durumu (vokal kord paralizisi) Doğuştan olan boyun anormallikleri Larinks travmaları Yüz ve boyun yanıkları Koma Bazı beyin hastalıkları, travmaları ve ameliyatları

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeostomi Açılma Endikasyonları 1. Bazı larenks kanserleri (tümörleri) 2. Bazı özefagus (yemek borusu) başı tümörleri

**Trakeotominin Komplikasyonları Sık görülen komplikasyonlar 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR **Trakeotominin Komplikasyonları Sık görülen komplikasyonlar İstemsiz olarak kanül çıkması Kanül tıkanması Enfeksiyon

Diğer Komplikasyonlar; 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Diğer Komplikasyonlar; Hava yolu tıkanıklığı Bu bölgenin etrafında oluşan darlıklar Trakeo-özefagial fistül (soluk borusu ile yemek borusu arasında normal olmayan bir açıklık/bağlantı oluşması)

Trakeostomi açıldıktan sonra hasta yalnız bırakılmamalıdır 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeostomi açıldıktan sonra hasta yalnız bırakılmamalıdır Hastada boğulma hissi ve panik olabilir

Kanül stomaya yerleştirilir Kanüller iki çeşittir Gümüş kanül 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Kanül stomaya yerleştirilir Kanüller iki çeşittir Gümüş kanül Plastik (disposybl) kanül Gümüş kanüller üç bölümden oluşur: İç kanül Dış kanül Mandren (obtüratör)

Dış kanül, trakeostomi deliğini açık tutmak için stomaya sokulur 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Dış kanül, trakeostomi deliğini açık tutmak için stomaya sokulur Dış kanülün her iki yanında, boynun çevresine dolanan bantları bağlamak için delikler vardır. Bu bantlar trakeostomi kanülünün kazayla çıkmasını önler. Dış kanül kesinlikle çıkarılmaz

İç kanül temizlenmek için kolayca çıkarılabilir. 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR İç kanül temizlenmek için kolayca çıkarılabilir. İç kanülün çıkarılıp temizlenmesi hemşirenin sorumluluğundadır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Plastik kanüller Tek parçadır Kanüllerin alt kısmında şişirilebilen cuff=kaf=balon vardır Kafın şişirilmesiyle, trakeal duvar ile kanül arasındaki bölge kapanır (hava sızıntısı ve yabancı cisimlerin tarkeaya kaçması önlenir) Cuff, enjektöre hava çekilip bu havanın verilmesiyle şişirilir (cuff yırtık ve delik olma ihtimali nedeni ile önceden kontrol edilmelidir)

Cuff 8 saatte bir 15-20 dk.’a süre ile indirilmelidir 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Cuff 8 saatte bir 15-20 dk.’a süre ile indirilmelidir Bu dönemde kanülün istemsiz çıkması olasığı için hastanın yanına bulunulmalı

Trakea-özefagial fistül Trakeal stenoz Trakeal arter hasarı 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR *Cuff’un fazla şişirilmesine ya da uzun süre şişirilmiş olarak bırakılmasına bağlı olarak gelişebilecek komplikasyonlar Trakea-özefagial fistül Trakeal stenoz Trakeal arter hasarı Trakeal ödem Mukoz membranın nekrozu

Trakeostomi Kanülleri Hacimleri 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Trakeostomi Kanülleri Hacimleri Yaş Kanül No Katater No 1-12 ay 1 numara 8-10 1-3 yaş 2 numara 12 3-6 yaş 3 numara 14 6-12 yaş 4 numara 16-17 12 yaş ↑ 5 ve ↑ 17-18

ENDOTRAKEAL TÜP VE TRAKEOSTOMİ BAKIMI 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ENDOTRAKEAL TÜP VE TRAKEOSTOMİ BAKIMI

Temiz havlu ya da kağıt örtü İki paket pamuk uçlu steril swap 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Araç-Gereçler Aspiratör Aspiratör basıncı; yetişkin; 100-120 mmHg, çocuk; 95-110 mmHg, yeni- doğan; 50-95 mmHg Aspirasyon katateri Uygun boyda Steril nelaton sonda Çocuk no; 6-8-10 Yetişkin no; 12-14-16 Nazal ya da oral airway Temiz havlu ya da kağıt örtü İki paket pamuk uçlu steril swap

%0,9’luk sodyum klorür (NaCl) steril Hidrojen peroksit (%3) ve küvet 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Araç-Gereçler %0,9’luk sodyum klorür (NaCl) steril Hidrojen peroksit (%3) ve küvet gümüş kanülde kullanılmaz NaHCO3 solüsyonu ve küvet kirli gümüş trakeostomi tüpü için Steril ve non- steril eldiven (pudrasız) Çam ağacı ya da küçük Y adaptör Bant ve trakeotomi bağı Steril spanç Enjektör Cuff’ı şişirmek için

TRAKEOSTOMİ BAKIMI İŞLEM BASAMAKLARI

İşlem öncesinde hasta aspire edilebilir Aspirasyon işleminde giyilen eldivenler çıkarılır ve atılır

a) Kirli/gevşek bağ ya da pansuman b) Sabit olmayan tüp Trakeostomi bakımını gerektiren semptom ve bulgular gözlenir a) Kirli/gevşek bağ ya da pansuman b) Sabit olmayan tüp c) Aşırı sekresyon

Malzemeler hazırlanır a) İki paket pamuk uçlu swap açılır ve bir paketinin üstüne steril %0.9’luk sodyum klorür (NaCl), diğerine de hidrojen peroksit dökülür b) Steril trakeotomi seti açılır c) Set içindeki steril kap açılır ve içine 2 cm kadar hidrojen peroksit konulur d) Küçük steril fırçaların paketi açılır ve steril kabın içine aseptik tekniklere uyularak konur e) Uygun uzunlukta bant kesilir ve kuru bir yere konur

Trakeostomi tüp tespit bağı hazırlanır Kesilen bağın uzunluğu bir burun deliğinden diğer burun deliğine başı arkadan çevreleyecek uzunluktan 15 cm fazla olmalıdır Yetişkinlerde yaklaşık 30-60 cm

Oksijen kaynağı çıkarılır Steril eldivenler giyilir İşlemin her basamağın da eller mutlaka steril tekniğe uygun olmalıdır Oksijen kaynağı çıkarılır Eğer birey işlem boyunca oksijenden mahrum kalacaksa oksijen kaynağı trakeostominin yanına gevşek şekilde bırakılır

Eğer tek kullanımlık olmayan iç kanül kullanılıyorsa; a) Yalnızca tüpün dış kısmına dokunularak dominant olmayan elle iç kanül çıkarılır. Hidrojen peroksitli kabın içine konur b) İç kanülün iç ve dış kısmı hızlı bir şekilde küçük steril fırça ile sekresyonlardan temizlenir. Bu esnada T şeklindeki tüp yardımı ile hastaya oksijen verilebilir. Ama T tüp kesinlikle trakeostomi tüpünün iç kısmına temas etmemelidir

c) İç kanül hidrojen peroksitli sudan çıkarılarak %0 c) İç kanül hidrojen peroksitli sudan çıkarılarak %0.9’luk sodyum klorür (NaCl) olan kapta iyice durulanır. d) İç kanül tekrar yerine konulur ve güvenliği sağlanır Eğer hasta oksijen alıyor ise tekrar oksijen kaynağına bağlanır

Eğer tek kullanımlık iç kanül kullanılıyorsa; a) Kanül steril paketinden çıkarılır b) Tüpün yalnızca dış kısmına dokunularak eski iç kanül çıkarılır ve yerine yenisi takılır. Kanül iç pozisyona yerleştirilince kilitlenir c) Kirli olan kanül uygun şekilde imha edilir ve hasta tekrar oksijen kaynağına bağlanır

Trakeotomi kanülü altındaki kirli spanç kaldırılır 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa hidrojen peroksit dökülür. Hem kanülün dış yüzeyi hem de stoma dairesel hareketlerle temizlenir % 0.9’luk sodyum klorür (NaCl) 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa dökülür. Deri yüzeyi ve trakeostomi tüpü hidrojen peroksitten arındırılır Daha sonra kuru bir spanç ile bölge kurulanır

Trakeotomi kanülü altındaki kirli spanç kaldırılır 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa hidrojen peroksit dökülür. Hem kanülün dış yüzeyi hem de stoma dairesel hareketlerle temizlenir % 0.9’luk sodyum klorür (NaCl) 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa dökülür. Deri yüzeyi ve trakeostomi tüpü hidrojen peroksitten arındırılır Daha sonra kuru bir spanç ile bölge kurulanır

Trakeostomi tüpü hareket ettirilmeden kirli bağ kesilir a) Yeni bağ bireyin boynuna iki kez dolanacak uzunlukta kesilir. Yetişkin bir bireyde yaklaşık 60- 75 cm. bağın uçları köşegen kesilir b) Bağ ilk önce bir taraftan geçirilerek bağlanır daha sonra diğer taraftan geçirilerek bağlanır. Her iki tarafında iyice bağlandığı kontrol edilir. Bağ uygun sıkılıkta olmalıdır. Bağ ile boyun arasında bir parmak girecek kadar gevşeklik bırakılmalıdır

Trakeotomi kanülü altındaki kirli spanç kaldırılır 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa hidrojen peroksit dökülür. Hem kanülün dış yüzeyi hem de stoma dairesel hareketlerle temizlenir % 0.9’luk sodyum klorür (NaCl) 4*4 cm’lik spanc’a ya da pamuk uçlu swapa dökülür. Deri yüzeyi ve trakeostomi tüpü hidrojen peroksitten arındırılır Daha sonra kuru bir spanç ile bölge kurulanır

Hastaya rahat bir pozisyon verilir ve solunumu değerlendirilir Ortasından yarıya kadar kesilen 4*4 cm’lik spanç kanülün alt kısmına aynı şekilde yerleştirilir Hastaya rahat bir pozisyon verilir ve solunumu değerlendirilir Eldivenler çıkarılır ve eller yıkanır İşlem öncesi ve sonrası solunum değerlendirilerek karşılaştırılır Tüpün derinliği ve pozisyonu kontrol edilir Ağız çevresindeki deri, ağız mukozası, trakeostomi stoması, basınç ve irritasyon belirtileri açısından değerlendirilmelidir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR

Endotrakeal Tüp Bakımı

Endotrakeal Tüp Bakımı İşlem Basamakları Pulmoner değerlendirme yapılır a) Akciğer sesleri dinlenir b) Hava yolu ve çevresindeki dokuların gücü ve durumu değerlendirilir c) Tüpün tipi ve numarası, tüpün hareketi ve cuff’ın numarası not edilir 2. Bireye ve ailesine işlem açıklanır

Endotrakeal Tüp Bakımı İşlem Basamakları 3. Uygun pozisyon verilir. Hastalar genellikle sırt üstü yatmayı tercih eder 4. Hastanın göğsüne bir havlu yerleştirilir 5. Eller yıkanır

Endotrakeal Tüp Bakımı III. Endotrakeal tüp aspirsayonu a) Bireye endotrakeal tüpü ısırmaması ve diliyle hareket ettirmemesi, çekip çıkarmaması konusunda talimat verilir. Bandın çıkarılması rahatsızlık verebilir b) Aspiratör, orofarengeal aspirasyon için hazırlanır

IV. Bant hazırlanır Kesilen bandın uzunluğu bir burun deliğinden diğer burun deliğine başı arkadan çevreleyecek uzunluktan 15 cm fazla olmalıdır a) Yetişkinlerde yaklaşık 30-60 cm b) Yatak yanındaki masanın kenarına yapıştırıcı kısmı üste gelecek şekilde serilir c) 8-16 cm bant kesilir ve daha önceden serilen 30-60 cm’lik bandın ortasına gelecek şekilde yapıştırılır. Böylece bu kısım boynun arkasına gelerek kılların yapışmaması sağlanır

V. Tüp hareket etmesin diye eldiven giyinmiş bir yardımcı endotrakeal tüpü sağlam bir şekilde tutar Tüpün tespit edildiği bağ dikkatlice kesilerek çıkarılır a) Bireyin yüzünden bant dikkatlice çıkarılır, eğer bandın çıkarılması güç oluyorsa yapıştırıcı çıkarıcısı veya suyla ıslatılarak çıkarılır ve yakınızdaki uygun bir kaba konulur b) Yüzün sol tarafında kalan yapıştırıcı, yapıştırıcı çıkaran madde ile temizlenir

Gerekli ise orofaringeal aspirasyon yapılır c) Oral airway ve oral airway’i ısırmasını önleyen blok varsa çıkarılır d) 4x4 cm’lik spanç ya da ağız temizleme aplikatörü ve ağız yıkama solüsyonuyla endotrakeal tüpün karşısındaki dişler, diş etleri ve ağız temizlenir Gerekli ise orofaringeal aspirasyon yapılır

e) Endotrekeal tüpün ne kadarının dudaklarının dışında kaldığı cm cinsinde not edilir Bir yardımcıyla endotrekeal tüp ağzın diğer tarafına ya da ortasına kaydırılır bu işlem çok dikkatli yapılmalıdır Çünkü tüpün derinliği değişmemelidir

f) “d” basamağındaki gibi ağzın diğer tarafının temizliği tekrarlanır g) Yüz ve boyun sabunlu suyla temizlenir, durulanır ve kurulanır. Gerekliyse erkek hastalar traş edilir h) Antiseptik solüsyon dökülmüş 2x2 cm’lik spanç kullanılarak oral ya da nazal endotrekeal tüpün değdiği noktalar silinir ve kuruması beklenir Kulaklar kontrol edilir

Boyun bağı ile endotrakeal tüpün ağız kenarına gelen kısmına düğüm atılır ve bağın geriye kalan kısımı boynun arkasından geçirelerek tekrar ağız kenarına getirilerek düğümlenir Bağın fazla olan kısmı makas ile fazlalık bırakmadan kesilir

j) Tüpün olduğu taraftaki yüze bant, önce bandın bir kısmı kulaktan buruna (nazal endotrakeal tüp) ya da ağzın kenarına (oral endotrakeal tüp) tespit edilir Bandın geriye kalan kısmı uzunlamasına ikiye kesilir, kesilen parçalardan biri üst dudağa (oral endotrakeal tüp) ya da burnunun üstüne (nazal endotrakeal tüp) yapıştırılır. Diğer parça tüpün etrafına sarılır

k) Tüp tespit işleminden sonra tüpü bırakır Oral airway ılık sabunlu suyla yıkanır ve iyice durulanır. Eğer oral airway’in içinde kurumuş sekreyonlar (kurut) varsa; bunların çıkarılmasına hidrojen peroksit yardım edebilir Hidrojen peroksitle yapılan bu işlemden sonra oral airway bol suyla durulanır m) Bilinçsiz hastalarda oral airway, dil orofarenksi tıkamayacak şekilde takılır

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ASPİRASYON Solunum sistemi sekresyonlarının, negatif basınçla çalışan bir vakum cihazı ile dışarı alınması işlemi Yapay hava desteğine ihtiyaç duyan hastaların bakımında kullanılan invaziv bir işlemdir Sekresyonları uzaklaştırarak hastanın daha rahat solunum yapması sağlanır

Aspirasyonun uygun yapılmadığı durumlarda gelişen *komplikasyonlar; Hipoksemi Kardiak aritmi Bradikardi Kardiak arrest Taşikardi Atelektazi Hipotansiyon Bronkospazm Hipertansiyon Trakeobronşial hasar İntrakranial basınçta artma

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ASPİRASYON Hasta solunum yollarındaki sekresyonu öksürme yoluyla atamıyorsa, hava yollarını temizlemek için aspirasyon teknikleri kullanılır Aspirasyon yapan alete “aspiratör” denir Aspiratörün ucuna özel kataterler takılarak aspirasyon işlemi uygulanır

Aspirasyonda Kullanılan Yollara Göre 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Aspirasyonda Kullanılan Yollara Göre Orofarenjeal ve nazofarenjeal aspirasyon Trakeal aspirasyon qrotrakeal ve nazotrakeal Suni havayollarının (entübaston tüpü/ trakeostomi) aspirasyonu

ASPİRASYON Aspirasyon 1- Açık sistem 2- Kapalı sistem 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ASPİRASYON Aspirasyon 1- Açık sistem 2- Kapalı sistem olarak iki şekilde uygulanır Açık sistem aspirasyonda işlem sırasında hasta mekanik ventilatörden ayrılır ve aspirasyon bitiminde tekrar ventilatöre bağlanır Hasta mekanik ventilatöre bağlı değilse doğrudan aspirasyon kateteri ile işlem gerçekleştirilir

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR ASPİRASYON İşlem sırasında mikroorganizmaların akciğerlere girmesini önlemek için steril teknik kullanılmalıdır Orofarengeal ve nazofarengeal aspirasyon için temiz teknik kullanılması önerilir Trakeal aspirasyon için steril teknik kullanılması önerilir Ancak nozokomiyal enfeksiyonları önlemek için tüm uygulamalarda steril teknik uygulanmalıdır

Orofarengeal / Nazofarengeal Aspirasyon 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Orofarengeal / Nazofarengeal Aspirasyon Malzemeler Nelaton sonda Steril serum fizyolojik (%0.9’luk NaCl) Steril kap (Steril salin koymak için) Aspiratör Tek kullanımlık eldiven Havlu Kağıt havlu Böbrek küvet

İşlem Basamakları 1. Ellerini yıka 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR İşlem Basamakları 1. Ellerini yıka 2. Hastaya uygulama hakkında bilgi ver 3. İşlem için hastadan izin al 4. Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seç ve kolay ulaşabileceğin biçimde yerleştir 5. Yatak etrafına perde / paravan çek 6. Hastayı oturt / semifowler pozisyonu ver orofarengeal aspirasyon için, hastanın başını yana çevir. Hasta bilinçsiz ise, lateral pozisyon ver 7. Göğüs / yastık üzerine havluyu yerleştir

9. Steril %0.9’luk NaCl’ü steril kap içine boşalt 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 8. Aspiratörün basınç ayarını yap; erişkin: 110-150 mmHg, çocuklar için: 80-115 mmHg, yenidoğan için: 50-100 mmHg 9. Steril %0.9’luk NaCl’ü steril kap içine boşalt 10. İç kısmının sterilliğini koruyarak sondanın dış kılıfını aç 11. Eldiven giy 12. Aktif ele sondanın kalın ucunu, pasif ele sakşın aletinin ucunu alarak, sterilliği bozmadan sonda ile aspiratör bağlantısını yap 13. Aspiratörü çalıştırarak, az miktarda steril su aspire et Aleti tekrar kapat

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 14. Hasta bilinçli ise; ağzı altına böbrek küveti yerleştir ve hastanın bir eli ile tutmasını iste. Diğer eline katlanmış kağıt havluyu ver 15. Sondanın 10-15 cm’lik bölümünü, steril suda eriyen kayganlaştırıcı / %0.9’luk NaCl solüsyonu ile yağla 16. Sondayı rahatça tutabileceğin biçimde eline al

Sonda nazofarenjial olarak takılacak ise; 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR Sonda nazofarenjial olarak takılacak ise; 17. Belirlenen burun deliğinden, önce burun tabanına paralel, daha sonra aşağıya ve ileriye doğru it, dirençle karşılaşırsan hemen işlemi durdur 17. a. Hastadan ağzını açmasını iste, sonda ucunun uvula arkasında görünüp-görünmediğini belirle

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 17. Hastanın ağzını tam olarak aç / açmasını iste 17. a. Sondayı dile paralel olarak ve uvulaya değmeyecek şekilde ileri ve aşağıya doğru ilerle *** Sonda ilerletilirken, öksürme refleksi uyarılır Öksürme refleksi uyarıldığında, sondanın ilerletilmesi durdurulmalıdır Sonda oral/nazotrakeal olarak takılacak ise; işlem basamakları aynen uygulanır. Ancak sonda ucu trakeaya kadar uzatılmamalıdır Sonda tam olarak yerleştirilmeden aspiratör çalıştırılmamalıdır

19. Yavaşça sondayı geri çek 20. Aspiratörü kapat 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 18. Aspiratörü çalıştır. Bu arada sondayı parmaklar arasında yavaşça döndür *** Aspirasyon işlemi 15-20 saniyeden daha uzun sürmemelidir. Her defasında işlem 3 kereden fazla tekrarlanmamalıdır İşlem boyunca hastanın solunumu izlenmelidir 19. Yavaşça sondayı geri çek 20. Aspiratörü kapat

23. Gerekirse; hastaya ağız bakımı ver 2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 21. Hastanın kısa bir süre dinlendikten sonra, solunum sıkıntısı yoksa; derin nefes alarak öksürmesini iste *** Eğer hasta fazla miktarda sekresyon çıkarıyor / balgamlı öksürük mevcut ise, sonda içinden steril su geçir. Sonra işlemi tekrar et 22. Hastanın akciğer seslerini dinle, solunum sayısını ve tipini değerlendir 23. Gerekirse; hastaya ağız bakımı ver

2) TEDAVİ AMACI İLE YAPILAN UYGULAMALAR 24. Hastaya rahat ettiği bir pozisyon ver 25. Kontamine malzemeyi ortamdan uzaklaştır 26. Eldivenlerini çıkar. Ellerini yıka / antibakteriyel solüsyon ile ellerini temizle 27. Uygulamayı, gözlemlerini ve anormal bulguları kaydet. Kayıtta, sekresyonun miktarı ve niteliği, hastanın tepkileri yer almalıdır

Aspirasyon

Nazofarengeal aspirasyon;

Nazofarengeal aspirasyon;

Nazofarengeal aspirasyon ;

Nazofarengeal aspirasyon ;

Nazofarengeal aspirasyon ;

Nazotrakeal aspirasyon için; Kateter burundan trakeaya doğru itilir Bu arada hastanın nefes almasına izin verilir (kateter; yetişkinlerde 16-20cm, çocuklarda 14-20cm, bebeklerde 8-14cm ilerletilmelidir) Kateter takılırken hastaya nefes alması söylenir, aksi takdirde kateter özafagusa ilerleyebilir

Nazotrakeal aspirasyon için; Nazotrakeal aspirasyonda, aspirasyon uygulanan bronşa göre hastaya pozisyon verilir *Sol ana bronşu aspire ederken hastaya başını sağa çevirmesi, sağ ana bronş aspire ederken hastaya başını sola çevirmesi söylenir Aspirasyon 10sn süresince ve kateter parmaklar arasında hareket ettirilerek uygulanır Aspirasyon işleminden sonra kateter içine distile su çekilerek sekresyonlar temizlenir

Nazotrakeal aspirasyon için; Kateter bağlantılı tüplerinden ayrılır ve eldivenlerle beraber çöpe atılır Hastanın göğsü üzerindeki havlu alınır Gerekiyorsa oksijen akış hızı eski haline getirilir Hastanın yaşam bulguları ölçülür Hastaya rahat nefes alıp almadığı ve tıkanma olup olmadığı sorulur Aspirasyon işleminin zamanı, aspire edilen sekresyonun rengi, miktarı ve hastanın işleme tepkisi kayıt edilir

Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar I. VERİ TOPLAMA Hasta kabulü: Hastanın öyküsünün alınması ve oryantasyonunun sağlanması X Fiziksel değerlendirme Yaşam bulgularının alınması ( vücut sıcaklığı, nabız, kan basıncı, solunum)    

X Tanı işlemleri/Örnek alma Balgam örneği alınması Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar Tanı işlemleri/Örnek alma   Balgam örneği alınması   X  Bronkoskopi uygulamasına yardım edilmesi

Aspirasyonu önleme girişimleri X Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar Solunum Yönetimi Aspirasyonu önleme girişimleri   X Buhar tedavisi Endotrakeal entübasyon Endotrakeal ekstübasyon Ekspire edilen karbondioksit konsantrasyonunun (solunum sonu CO2 = end tidal CO2) izlenmesi

Solunum Yönetimi Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar Solunum Yönetimi Göğüs fizyoterapisi   X Göğüs tüpü takılmasına yardım Göğüs tüpü olan hastanın bakımı Göğüs tüpü çıkarılmasına yardım Hava yolu aspirasyonu (oral, nazal, trakeal aspirasyon) Airway yerleştirme ve sabitleme Mekanik ventilasyon uygulanan hastanın bakımı (invaziv)

Solunum Yönetimi Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar Solunum Yönetimi Mekanik ventilasyon uygulanan hastanın bakımı (noninvaziv) X Mekanik ventilatörden ayırma Oksijen tedavisi (maske, nazal kanül)* Öksürmeyi geliştirme (derin nefes alma ve öksürme egzersizleri yaptırma) Postüral drenaj* Spontan solunumun desteklenmesi için yapılan egzersizler Torasentez işlemine katılım

Solunum Yönetimi Hemşirelik Girişimi Hemşirelik kararı ile uygulanır Hekim kararı ile uygulanır Hekim ile birlikte yapar Solunum Yönetimi Torasentez uygulanan hastanın bakımı X Trakeotomi işlemine katılım Trakeotomi kanülünün çıkarılması/değiştirilmesi işlemine katılım Ventilatör devrelerinin değiştirilmesi Yapay hava yolu olan hastanın bakımı: Trakeostomi, endotrakeal tüp, larenjeyal maske

Video adres ve konu başlıkları Erişim adresi: http://www.nursingskills.com/pamukkale Bilgiler: http://www.geminiltd.com.tr/icerik.asp?konu=urunler&id=91&tip=1&konu_baslik=Elektronik%20Kaynaklar Sunum: http://www.geminiltd.com.tr/dosyalar/MosbysNursingSKILLS.zip İnsertion of nasotracheal catheter Positions for postural drainage İnsertion of artificial oral airway Tracheostomy care Chest tube placement Applying nasal cannula or oxygen mask

KAYNAKLAR Ay F.A.(2011)Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar Ve Beceriler, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Birol L.,Akdemir N., Bedük T.,(1997) İç Hastalıkları Hemşireliği, Vehbi Koç Vakfı Yayınları, Ankara Erdil F., Elbaş N.(2001) Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, 4. Baskı, Aydoğdu Ofset, Ankara http://helitam.npage.de/get_file.php?id=16104124&vnr=993147 Karalezli A. (2007), Arter Kan Gazları, Turkish Medical Journal, 1:44-50 Savaş R., PET/BT Nedir,Endikasyonları Nelerdir? http://www.klinikgelisim.org.tr/kg23_2/8.pdf Erişim Tarihi: 02.10.2011 http://www.kbb.gazi.edu.tr/trakeotomi.htm Erişim Tarihi: 05.10.2011 Uğraş G.A.,(2011) “Açık ve kapalı endotrakeal aspirasyonunun intrakraniyal basınç ve serebral perfüzyon basıncı üzerine etkisi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi