PULMONER TROMBOEMBOLİ TANISI KONMUŞ OLGULARDA ÜÇ FARKLI KLİNİK SKORLAMA YÖNTEMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Rabia Ünver 1, Gülfer Okumuş 1, Esen Kıyan 1, Levent Tabak 1, Halim İşsever 2, Orhan Arseven 1 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, 1 Göğüs Hastalıkları AD, 2 Halk Sağlığı AD

Pulmoner tromboembolizmde(PTE) sık görülen semptomların non-spesifik olması nedeniyle klinik tanı güvenilir değildir. Ancak risk faktörleri göz önüne alınarak yapılan klinik skorlamanın, özellikle yüksek klinik olasılıklı hasta grubunda çok değerli olabileceği gösterilmiştir.

Klinik olasılık değerlendirmesi için önerilen değişik skorlama yöntemleri mevcuttur:

KriterlerPuan DVT’ye ait klinik bulgu3 PTE’den daha öncelikli düşünülebilecek başka bir ön tanının bulunmaması 3 Kalp hızı>100/dk1.5 Son bir ay içinde geçirilmiş operasyon ya da immobilizasyon 1.5 Geçirilmiş DVT veya PTE öyküsü1.5 Hemoptizi1 Malignite1 Wells PS, et al.Thromb Haemost 2000;83: < 2 Düşük olasılık 2-6 Orta olasılık >6 Yüksek olasılık WELLS

PARAMETRELERPUAN Önceden geçirilmiş PTE veya DVT2 Kalp hızı>100/dk1 Geçirilmiş cerrahi3 YAŞ  802 PaCO2(mm-Hg) < PaO2(mm-Hg) < Atelektazi1 Diafragma elevasyonu1 Wicki J,et al. Arch Intern Med 2001;161:92-7 WİCKİ 0-4 Düşük olasılık 5-8 Orta olasılık  9 Yüksek olasılık

Düşük olasılık - Risk faktörü yok - Başka hastalık ile açıklanabilen dispne, takipne veya plöritik tipte göğüs ağrısı varlığı - Başka hastalık ile açıklanabilen radyolojik bulguların veya kan gazı anormalliklerinin varlığı Orta olasılık Yüksek ve düşük olasılık kriterlerine uymayan Yüksek olasılık - PTE için risk faktörleri var - Açıklanamayan dispne, takipne veya plöritik göğüs ağrısı varlığı - Açıklanamayan radyolojik bulgular, kan gazı anormallikleri HYERS Hyers TH. Thorax 1995;50:930-2

Önerilen bu yöntemlerde klinik değerlendirme dışında arter kan gazı ve radyolojik inceleme gibi laboratuar yöntemlere de gereksinim vardır. Skorlama puanlarını akılda tutmak zordur.

Risk faktörleri yok, atipik PTE bulguları Düşük olasılıklı A-Risk faktörü yok, masif-submasif PTE bulguları B-Bir veya birkaç risk faktörü, atipik PTE bulguları Orta olasılıklı Masif-submasif PTE bulguları veya birkaç risk faktörüYüksek olasılıklı Atipik PTE bulguları; Ateş, konfüzyon, wheezing, inatçı sol ventrikül yetersizliği, kardiak taşiaritmi, progresif sağ ventrikül yetersizliği, subakut nefes darlığı HYERS (Adapte)

PTE tanısı konmuş olgularda Wicki, Wells ve adapte Hyers skorlama yöntemleri arasındaki korelasyonu araştırmak. AMAÇ

MATERYAL ve METOD Çalışmaya Ocak 2000-Aralık 2005 tarihleri arasında hastanemizde, objektif yöntemlerle* PTE tanısı konan 248 olgu alındı. *Objektif yöntemler; BT, V/Q sintigrafi, Dopler USG, ekokardiyografi, anjiografi

119 Erkek, 129 Kadın Ortalama yaş: 57 ± 16.7 (16-91 yaş) Olgular Wicki, Wells ve Hyers skorlamasının kliniğimize adapte edilmiş şekliyle retrospektif olarak değerlendirildi.

İstatistiksel analiz: (Korelasyon testleri)  Cramer’s,  Kontenjans katsayısı(CC),  Spearman’s Rho,  Kendall’s Tau-b,  Kappa testleri

Risk faktörleri Yaş>40 Obesite DVT öyküsü İmmobilizasyon > 5gün Yolculuk Doğum KKY KOAH Felç Nefrotik sendrom Oral kontraseptif kullanımı Operasyon Travma Malignite İnfeksiyon Yanık

BULGULAR-1 Düşük olasılıkOrta olasılıkYüksek olasılık Wicki%27 %56 %17 Wells%21.8 %50 %28.2 Hyers*%9.7%29 %61.3 * adapte Hyers

Skorlama Wicki Spearman'sCramerCCKendallKappa Hyers* 0,38*0,28*0,37*0,36*0,14* Wells Spearman'sCramer'sCCKendallKappa Hyers* 0,55*0,41*0,5* 0,18* Wicki 0,37* 0,33* 0,2* * p<0.01BULGULAR-2

Adapte Hyers klinik skorlaması PTE tanısında diğer skorlama yöntemlerine göre daha anlamlı bulundu. Gruplar içerisinde en yüksek korelasyon Wells ve adapte Hyers skorlaması arasında saptandı.

SONUÇ Sadece risk faktörleri ve semptomlara göre yapılan adapte Hyers pulmoner tromboemboli klinik olasılık değerlendirmesinin, arter kan gazı ve radyolojik inceleme gerektiren skorlama yöntemleri kadar değerli olduğu bulunmuştur.

Dünyanın birçok yerinde VTE için ülke koşulları, hastane olanakları ve hastalara göre hazırlanmış tanı- tedavi algoritmaları bulunduğu halde ülkemizde henüz böyle bir algoritma bulunmamaktadır. Merkez Üniversite Diğer Toplam Sayı d-dimer V/Q sintigrafisi Spiral BT Doppler USG Anjiografi G.Okumuş, E.yalnız, B.Msellim, G.Çelik, S.Aktoğu, Ö.Özdemir, L.Tabak, G.Öngen Toraks Derneği Klinik Sorunlar Yürütme Kurulu 2005