ADIǴE ALFABE www.danef.net 1

SID FEŞĆE LATİN ALFABE ? Adıǵexem % 80 Tırḱuyem şepsewu, latin harfxer zereha. Telefonım, şıenğepsxem latin harfxemće tarétxe. Dunayem (Facebook, Twitter, MSN, SKYPE) latin harfxer zaraha. Bze zeğeş`eğu sabiyxemre, yane-yatexemre mafem zerahare harf. Zı harf - Zı make, wuzérecerem fedew wotxı, Pıtxırem fedew wöce. Mı fonetik sistemır zebğeş`enćiy, wuritxenćiy program pş`ınćiy neḣ gupsef. Adıǵe harfxer harf ĺapsem wügukéğećıjı. Mafe rénım zetehası kıtşeğupşerep! ( C / Ć , H / Ḣ , G / Ǵ , K / Ḱ, L / Ĺ , S / Ś, P / Ṕ , T / Ṫ , Z / Ź ) www.danef.net

Xeğeguxem yarıs Adıǵexem yapçağe www.danef.net 3

Adıǵe é ć ǵ ḣ ḱ ĺ ś š ṫ ź Livonya ā ä ǟ ḑ ē ī ļ ņ ō ȯ ȱ õ ȭ ŗ š ț ū ž Zağore Awrupa xeğeguxeme ya diyakritik harfıxeme yatxıće kezğeĺağore tablo Adıǵe é ć ǵ ḣ ḱ ĺ ś š ṫ ź Livonya ā ä ǟ ḑ ē ī ļ ņ ō ȯ ȱ õ ȭ ŗ š ț ū ž Slovak á ä č ď é í ľ ĺ ň ó ô ŕ š ť ú ý ž Çek á č ď é ě í ň ó ř š ť ú ů ý ž Leton ā ē ī ū ŗ ļ ķ ņ ģ š ž č Litvanya a ą č ę ė į š ų ū ž Macar á é í ó ú ő ű ö ü www.danef.net 4

FONETİK ADIǴE LATİN ALFABE Tırḱum yiharf makexer tibze zerexetım papće axer zereşıtew zéthağex Fonetik alfaber dğepsışün papće make zimıe harf 12 , make zie 1 harf zakore xetğeḣoağ Diyakritik tamğew dunayem yaneh zerahere ( ' ) apostrof zéthağ Tibze yehıl`ağew wuçüṕe keoaćexemće accent grave (`) zéthağ Adıǵe Latin alfaber make zimıe harf 33 re, make zie txekp 9 re, zećemćiy harf 42 meḣu www.danef.net

KEQOŞT ĹEḢANIM LATİN Google' um, Microsofṫ um ti Adıǵabze xetep. Google'um cıreće zefeşhaf bze 66 ır txığew zeréźećı. Adıǵabze xetep. Bzer bzem makeće zeriźećew téléfonxer kıdećıştıx. Tibze yaxetın fay. Mı dijital dunayem te tibziy yaxetxeğen fay. Tişıćağe guşıem database 108.000 em yeḣow danef.net ım yit. Tibze huşıe 66.000 xet. Zı ḣuşıer 155 pçağew yişöaşe zetéćı . Ar keztıre programır tiı`. Tibze yi gramatik şııće keztıre PC programır tıwuxığ. Standardew zeréğezafe. www.danef.net

MAKEM YEPXIĞEW FONETİK SİSTEM Makemće pıçığom, pıçığomće guşıem, guşıemće guşıe psığem yeqoaĺ`ere sistem make zie harfır make zimıe harfım make ritıgore pıçığom ĺeası (make zie harf + make zimıe harf) ğepıtağe pıçığu (make zimıe harf + make zie harf) uxığe pıçığu Make zimıe 33 harf, make zie harf 9 zıxet alfabem teoriyemće uxığe pıçığo 297 ḱétı. Adıǵabzem ( 33 pemıć bzexem kaxećığew ), zefeşhafew uxığe pıçığow 242 xet. TIRḰUBZE   ADIǴABZE 8 make zie harf 9 21 make zimıe harf 33 168 uxığe pçığu 242 www.danef.net

MAKEM YEPXIĞEW ALFABE SİSTEM Uxığe pıçığom yiş`ıće F A fabe E fed É féjen I bzıĺfığ İ fifen O farfor Ö şoför U futbol Ü parfüm F Zı harfım zı makeće wöce. harfır guşıem tede xetxağemiy yimake zeḣoćırep www.danef.net

SE sıkĺexenen kısĺexenen kıĺexesınen WO wukĺexenen kıpĺexenen Ḣuşıexem yaşöáşe şapḣexer 14 ew zetéćı. Zı ḣuşıemiy yişöáşe zetéć 155 meḣu. 65.000 ım ḣuşıem yaşöáşe zetéć keztıre programır Danefım yit. Miy feşhafew nebǵıre pçığor pḣow kızgoharem yićıṕe yepxığew ḣuşıem yifeoáğiy zébĺeḣu. Guşıem paye ćeğım yit tablom fedew KIĹEXENEN SE sıkĺexenen kısĺexenen kıĺexesınen WO wukĺexenen kıpĺexenen kıĺexebnen AR kıĺexenen AY kıĺexinen TE tıkĺexenen kıtĺexenen kıĺexetınen ŞÖ şükĺexenen kışüĺexenen kıĺexeşünen AXER AXEM kaĺexenen kıĺexanen www.danef.net

SE sıkĺexenağ AR kıĺexenağ sı kıĺexe mı nen SE kısıĺexenağ Ḣuşıexem yaşöáşe şapḣexer 14 ew zetéćı. Zı ḣuşıemiy yişöáşe zetéć 155 meḣu. 65.000 ım ḣuşıem yaşöáşe zetéć keztıre programır Danefım yit. Miy feşhafew nebǵıre pçığor pḣow kızgoharem yićıṕe yepxığew ḣuşıem yifeoáğiy zébĺeḣu. Guşıem paye ćeğım yit tablom fedew (Kıĺexenen) SE sıkĺexenağ AR kıĺexenağ   sı kıĺexe mı nen SE kısıĺexenağ AY kıĺexenağ kı ĺexe SE kıĺexesınağ AY kıĺexinağ www.danef.net

Kıp ı stḣığ Kıp ı ptḣığ Kıp i tḣığ Kıp ı tḣığ Kıp ı şütḣığ Kıp a tḣığ Huşıe: Kıpıtḣın Se Kıp ı stḣığ Wo Kıp ı ptḣığ Ay Kıp i tḣığ Te Kıp ı tḣığ Şö Kıp ı şütḣığ Axeme Kıp a tḣığ SID PAPĆE ZI HARF ? Şıenğeps program riptxınır neḣ gupsef meḣu Guşıem paye KIPITḢIN ım yi şöáşe zeteć tızxapĺeće Yipĺ`ınıre harfır ( i ı a ) fedew zeḣoćı Şıenğeps programım harfxer kiĺıtegore zébleḣu Ay papće zı harfew ğepsığe alfabem be feoáğe yiı` www.danef.net

Adre make zia harfxemće yakécaće Tırḱu Alfabem fed DİFTONGOW ZI HARF ué = ö ui = ü Ç, J, Ş, W Harfxem ö, ü harfxer kazgohaće, Adıǵe fonetikim yimakeće tıkécen fay. Adre make zia harfxemće yakécaće Tırḱu Alfabem fed ayakkabı shoe Ç çuéake ué ö çöáke öküz     ox çui ui ü çü yıldız star J juéağo jöáğo erimek     melt juin jün deri     leather Ş şué şö çürük     rotten şuiğe şüğe okumak     read W wuécen wöcen sahip olmak     have wuian wüan www.danef.net

Ćeraşe Tembot yitxığe ḰUḰO ziše romanım detxağe 387.029 harfxem yaqoš Ç Harfım yibağe HARF PÇIĞU GUŞIE YİBAĞE % A ÇA çate 98 0,000007 E ÇE çen 483 0,000033 É ÇÉ ? I ÇI çıne 615 0,000041 İ Çİ çiy 13 0,000001 O ÇO Ö ÇÖ çöáke 189 0,000013 U ÇU Ü ÇÜ çü 96 0,000006 www.danef.net

Ćeraşe Tembot yitxığe ḰUḰO ziše romanım detxağe 387.029 harfxem yaqoš J Harfım yibağe HARF PÇIĞU GUŞIE YİBAĞE % A JA jaje 263 0,000680 E JE jen 760 0,001964 É JÉ ? I JI jın 2528 0,006532 İ Jİ O JO Ö JÖ jön 126 0,000326 U JU Ü JÜ jün 64 0,000165 www.danef.net

Ćeraşe Tembot yitxığe ḰUḰO ziše romanım detxağe 387.029 harfxem yaqoš Ş Harfım yibağe HARF PÇIĞU GUŞIE YİBAĞE % A ŞA şabe 969 0,002504 E ŞE şef 1792 0,004630 É ŞÉ ? I ŞI şıdı 4003 0,010343 İ Şİ şiz 317 0,000819 O ŞO Ö ŞÖ şö 675 0,001744 U ŞU Ü ŞÜ şüğe 1635 0,004224 www.danef.net

Ćeraşe Tembot yitxığe ḰUḰO ziše romanım detxağe 387.029 harfxem yaqoš W Harfım yibağe HARF PÇIĞU GUŞIE YİBAĞE % A WA wate 281 0,000726 E WE we 18 0,000047 É WÉ ? I WI İ Wİ O WO wos 1269 0,003279 Ö WÖ wöan 37 0,000096 U WU wuan 2976 0,007689 Ü WÜ wüan 282 0,000729 www.danef.net

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer É I İ O Ö U Ü B baźe be bétemal bını Bislan borepşın   burş otobüs C cane cegu acénté acıy cips corme cemcug yeı`cüc Ç çanı çe çıye çije palyaço çöḣon kauçuk çündı Ć ćale ćehı ćéğeźın ćımaf ćiğun D dağe det déjıwun dıwo diz doğmıc döküman durıs düçantés F fabe fed féjen bzıĺfığ fifen farfor şoför futbol parfüm G gaz röntgen kargéy kazgır ğeligin agor gu figür Ğ arğaçe ğe ğın buğiṫu mığo ğu Ǵ çıǵay Adıǵe ǵın H ha he hésap ahıl hisap horayda hurcın www.danef.net 17

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer É I İ O Ö U Ü Ḣ ḣağe ḣeden   ḣırbıź ćeraḣo ḣuray J janṫe jepk Jéletké Jıbğe Jineps joker jöḱu mıjur ğejün K Kanc ke ké`an kıne şekin ko likör kuten küp Ḱ ḱay Ḱeḱan ḱéğetın Ḱıne ḱićıjın bızaḱo ḱu Q şıqaḣo şıqe Qıne benaqo šıqu L ağoblağ apedelel déléj bılım ligin alo hoparlör haluğ halüj Ĺ ĺape ĺenṫen zeĺéwon aĺın zeĺiqun M amal me Mémıs mı`arıs miy modre tümör yimuk müze N ne néwuş nıse Ninıw normal nötr Nurbiy nükle`er P paḣe pe pélığućı ćepıć kıpiwutın kaleport puwpseh pırpüç Ṕ jeṕaşö ṕe ṕıṫın Thaṕiku̕ kamṕo ğeṫeṕun www.danef.net 18

Adıǵabzem xet uxığe pıçığoxer É I İ O Ö U Ü R ḣuray adre rénew gurıt ćebarin büro römork şıruk S sane serı sére sıd si`ap personel profesör suret Süper Ş şate şejye şéğejen şıdı şiz şok şö şurup neşü T takır terı tétḣığ tın ti`ap kantof traktör ğeturen kompütür Ṫ uṫan janṫe Ṫéhir ṫı Haṫiṫ   ṫupş Ś guśaf śe śı śiṫu śojı śušıqu Š šaṕo še šıne qošiz kanšuw W wate xeğewen wéwon şıwın witamin wored wöpĺın wudı wü`an X xate daxe kıxéźı xı tıxinĺ deşxo şıxuj Y yaşış yej yémın ćıyı yiĺes losyon banliyö Ayub Z zawle zefed zéće zı zi`ar mazot Zul Ź xeźaqo źe źıwo zıdéźiye www.danef.net 19

KIZEGOHA MAKE ZİA HARFXER (Makekiṫu : Makezia harf zırız zırızew wukzacerer arı ) Adıǵe Bzem pḣore ĺapsere kızegohaw Vektör ḣuşıexer xet. Pḣom yiwujıpke harfır makeziaće zıwuxıće, ḣuşıe ĺapsem kızgoharem, make zia harfṫur Kızegohan faye meḣu. Arısı makezia harfxem zırız zırızew wukacen fay. Guşeı`em paye zağorıye pıḣoxer ( će, de, xe, pı) Yiperiye harfır makeziaće kéjere zağore ḣuşıe ĺapsexer ( an, aben, atın, onṫen) Mıxer zegohaće ca mekiṫu zıfat`ore ḣuşıexer arı ( goan, koaben,xeatın, pıoṫen) DİFTONG Diftong: Kızegohare makezia harfiṫum zexetew wukzedécenır arı Zağorıye difttong guşıexer ( goáşe, koápe,qoáğe, jöáğo) Murat Çepay yitxığe Şüzabexer ziše romanım xet makiṫu zia harf kızegohare zıxet guşıexer: 1216, diftong guşıexer:152 meḣu. Makiṫu ziaxer diftong zıxet guşıexem yaneḣiy fediyće (8) neḣıb. Diftong zıxet guşıer yaṫ`onere harfım tét tamğemće kıxeteğenefı xığe www.danef.net 20

Make zie harf zegotiṫuxer   A E É I İ O Ö U Ü yaatın kıéćığaé kaıxın kaixın pao hau kaüxın deaben zeexın déan xeıćın zeiğehan deonṫen xeun zeühan ğeśeén ḱéıxın téonṫen téunćen şıan şıen kıéşın şııqo kıixın jerıo çıu kıüxın fiaben siep tién yiığın yiiy kırion fiuben goan /goápe ğeṕoén goonṫen gouĺen çöáke / çüáke   zıöğexın şöuğ guan /guáşe guelağ téguıhan feguiṫu wuopçın uućın uüćın wüan şaşü`e zeşüéxı şüı şüiźen üonṫağ şüöfı www.danef.net 21

Ćeraşe Témbot yitxığe ḰUḰO ziše romanım detxağe 387.029 harfxem yaqoš harfım yabağe harf pçağe % E 55383 14,82 S 8851 2,37 H 2930 0,78 I 40040 10,71 P 8716 2,33 Ḱ 2873 0,77 A 26270 7,03 N 8236 2,20 L 2398 0,64 Ğ 16079 4,43 X 7483 2,10 Ü 2165 0,58 R 15464 4,14 K 7186 2,04 Q 1921 0,51 Y 15460 Ć 7104 1,90 Ç 1525 0,41 Ş 15446 4,13 F 6254 1,67 Ö 1030 0,28 W 15410 4,12 D 6136 1,64 C 1024 0,27 U 12590 3,37 Ĺ 4936 1,32 Ṫ 1000 M 12258 3,28 É 4741 1,27 Š 993 O 10840 2,90 G 4737 Ṕ 669 0,18 10004 2,68 J 4727 1,26 Ǵ 479 0,13 T 9932 B 3535 0,95 Ź 363 0,10 Z 9243 2,47 Ḣ 3342 0,89 Ś 271 0,07 www.danef.net 22

Adıǵabzem xetı makexeme yagrafik % www.danef.net 23

HARFXER – HARFLER - LETTERS B C Ç Ć D E É F G Ǵ   Ğ H Ḣ I İ J K Ḱ L Ĺ M N O Ö P Ṕ Q R Ś S Š Ş T Ṫ U Ü W X Y Z Ź Ĵ Ḟ Ǩ Ṩ V Kaberdey EK harf www.danef.net 24

SADECE EK ADIǴE HARFLER Ć E Ǵ Ḣ Ĺ Ḱ Ṕ Q Ś Š Ṫ W Ź ćapse  pe  ǵın  pḣe  aĺın  ḱu  ṕe  qon  śe  še yaṫe wate baźe ip burun barut odun yüzük araba yatak gitmek diş bit toprak çekiç sinek www.danef.net 25

Guş`aĺem harfxer apostrofow yit. Adıǵe Klavyem yilink: http://www.danef.net/web/tr/ppt/danef.rar Adıǵe Harfxer kızićıre çıuxer ćeğ tablom yit APOSTROFLU HARF DİAKRİTİK ADIǴE KLAVYEDE ÇIKIŞ YERİ c' ć Altgr + c g' ǵ Altgr + g h' ḣ Altgr + h k' ḱ Altgr + k ĺ Altgr + l p' ṕ Altgr + p t' ṫ Altgr + t s' ś Altgr + s s'' ŝ Altgr + ö z' ź Altgr + z www.danef.net

A ane Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 7.03 Agu Iагу avuç içi palm Ade Iадэ maşa tongs Aze Iазэ mahir ingenious Aĺe Iалъэ eldiven gloves www.danef.net

B baźe Yibağe: % 0 .96 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English BA baźe бадзэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English BA baźe бадзэ sinek fly BE be бэ çok a lot of; quite BÉ bétemal бетэмал belalı troublesome BI bını быны evlat child Bİ Bislan Бислъан isim name BO borepşın şişmek swell BÖ ? BU burş бурш karabiber black pepper BÜ otobüs отобус yabancı dilden other languages www.danef.net

C cane Yibağe: % 0.27 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English CA cane джанэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English CA cane джанэ gömlek shirt CE cegu джэгу düğün wedding CÉ acénte аджентэ ithal kelime other languages CI aciy Iаджий çok very Cİ cips джипс diğer dillerden CO corme джормэ sucuk sausage CÖ ? CU jemcug жэмджуг sedef nacre CÜ yeı`cüc еIджудж yecüc www.danef.net

Ç çıǵı Yibağe: % 0,41 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ÇA çanı чаны   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ÇA çanı чаны keskin sharp ÇE çe чэ dalak spleen ÇÉ ? ÇI çıne чынэ topaç spinner Çİ çije чыжьэ uzak far ÇO palyaço палячо diğer dillerden other languages ÇÖ çöḣon цохъон sürünmek grovel ÇU kauçuk къаучъукъ ÇÜ çündı цунды karanlık dark www.danef.net

Ç çıǵı Yibağe: % 0,41 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ÇA çanı (şanı)   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ÇA çanı (şanı) чаны keskin sharp ÇE çe чэ dalak spleen ÇÉ ? ÇI çıne чынэ topaç spinner Çİ çije (şıje) чыжьэ uzak far ÇO palyaço палячо diğer dillerden other languages ÇÖ çöḣon цохъон sürünmek grovel ÇU kauçuk къаучъукъ ÇÜ çündı цунды karanlık dark www.danef.net

Ć ćapse Yibağe: % 1,90 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĆA ćale кIалэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĆA ćale кIалэ delikanlı boy Će ćehı кIыхьа uzun long ĆÉ zıćéğean зыкIегъэIан kaçırmak miss ĆI ćımaf кIымаф kış winter Ćİ ćiğun кIыгъун eşlik etmek accompany ĆO ? ĆÖ ĆU ĆÜ www.danef.net

D dağe Yibağe: % 1.64 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English DA dağe дагъэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English DA dağe дагъэ yağ oil DE det дэт arasında between DÉ déjıwun дежъыун koro choir DI dıwo дыо sülük leech Dİ diz диз arası dolu inter-filled DO doğmıc догъмыдж asık suratlı straight-faced DÖ döküman докъуман diğer dillerden other languages DU durıs дурыс ciddi serious DÜ düçan тучан bakkal grocery www.danef.net

E mez Yibağe: % 14.82 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Be бэ çok a lot of; quite Pe пэ burun    nose Ne нэ göz    eye Ke къэ mezar    grave www.danef.net

É tét Yibağe: % 1.27 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Téḣo техъо örtü cover Téçın течын üstten koparma rip off the top of something Tétığo тетыгъо itibar reputation Péwon пеон rekabet competition www.danef.net

F fabe Yibağe: % 1,67 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English FA fabe фабэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English FA fabe фабэ sıcak hot FE fed фэд benzer similar FÉ féjen фежьэн başlamak to start FI bzıĺfığ бзылъфыгъ bayan female Fİ fifen фифэн denk gelmek to come up to, to coincide FO farfor фарфор porselen porcelain FÖ şoför шофёр diğer dillerden other languages FU futbol футбол FÜ parfüm парфюм www.danef.net

Ḟ Ḟane Adıǵabze Türkçe ḞA Ḟane Kazma ḞE Ḟey kirli ḞÉ Ḟé ḞI Ḟı iyi Ḟİ Kaberdey EK harf Ḟ Ḟane   Adıǵabze Türkçe ḞA Ḟane Kazma ḞE Ḟey kirli ḞÉ Ḟé ḞI Ḟı iyi Ḟİ Ḟiğenaṩ taktı ḞO Ḟoĺhe takıyorsun ḞÖ ḞU aḟu Tatlı olarak ḞÜ www.danef.net

G gaz Yibağe: % 1,26 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English GA gaz газ gas   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English GA gaz газ gas GE röntgen ронтгэн x-ray GÉ kargey къаргей atmaca hawk GI kazgır къазгъыр kazma digging Gİ ğeligin гъэлыджын gıdıklamak tickle GO agor агор tempo GÖ ? GU gu гу kalp heart GÜ figür фигур Figür figure www.danef.net

Ǵ ǵın Yibağe: % 0,13 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ǴA çıǵay чъыгае   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ǴA çıǵay чъыгае meşe oak ǴE ĺaǵe лъагэ yüksek high ǴÉ ? ǴI fıtaǵın фытагын gazyağı kerosene Ǵİ ǴO ǴÖ ǴU ǴÜ www.danef.net

Ğ ğatxe Yibağe: % 4.41 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĞA ğatxe   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĞA ğatxe гъатхэ bahar spring ĞE ğe гъэ çağ age ĞÉ ? ĞI ğın гъын ağlamak to cry Ğİ buğit̕`u бгъуитIу iki yan two sides ĞO ğogu гъогу yol way ĞÖ ĞU ğuç̕ı гъучIы demir iron ĞÜ www.danef.net

H ha Yibağe: % 0,78 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English HA hade хьадэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English HA hade хьадэ ceset corpse HE śıhe цыхьэ itimat credence HÉ hésap хьесап diğer dillerden other languages HI ahıl Iахьыл akraba relative Hİ feguşhiṫıu` фэгушхьитIу ikilem dilemma HO horayda хьорайда HÖ ? HU hurcın хъурджын cep pocet HÜ www.danef.net

Ḣ ḣağe Yibağe: % 0,89 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ḢA ḣağe хъагъэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ḢA ḣağe хъагъэ örgü knitting ḢE ḣeden хъэдэн çaput tatter ḢÉ ? ḢI ḣırbız̕ хъырбыдз karpuz watermelon Ḣİ ḢO ceraḣo джэрахъо tabanca gun ḢÖ ḢU ḣuray хъураy yuvarlak round ḢÜ www.danef.net

I ığeć Yibağe: % 10,71 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Iğeć ыгъэкI derbeder slovenly Iğın Iыгъын elinde tutma to hold Şı шы at horse Pıyi пыи düşman enemy www.danef.net

İ izın Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 2,68 Ćiz кIиз altı dopdolu something bottom side of which is filled. Makin макин makine machine Min мин bin thousand Pıyi пыи düşman enemy www.danef.net

J jağe Yibağe: % 1,26 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English JA janṫe жантIэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English JA janṫe жантIэ baş köşe head corner JE jepk жэпкъ çene chin JÉ jéletké желэтке yelek vest JI jıbğe жьыбгъэ rüzgar wind Jİ jineps жинэпс isim name JO joker жокер diğer dillerden other languages JÖ jöḱu жъоку köz embers JU mıjur мыжъур süngü bayonet JÜ ğejün гъэжъон eritmek to melt www.danef.net

Ĵ Ĵawe Adıǵabze Türkçe ĴA ĴE ĴÉ ĴI Ĵİ ĴO ĴÖ ĴU ĴÜ Ĵawe gölge Ĵe Ağız Kaberdey EK harf Ĵ Ĵawe   Adıǵabze Türkçe ĴA Ĵawe gölge ĴE Ĵe Ağız ĴÉ Bz’eĴéy balık ĴI Ĵıbğe Rüzgar Ĵİ Ĵit İki ağız ĴO deĴu tempo ĴÖ Ĵo ĴU Ĵu erken ĴÜ www.danef.net

K kanc Yibağe: % 2,03 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English KA kanc къандж   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English KA kanc къандж saksağan magpie KE ke къэ mezar grave KÉ bereskéjiy бэрэскэжъый çarşamba wednesday KI kıne къынэ kına henna Kİ şekin щэкин tartmak to weigh KO ceğawko кIэгъаукъо payanda strut KÖ likör ликёр diğer dillerden other languages KU kuten къутэн kırmak to break KÜ küb кюб www.danef.net

Ḱ ḱay Yibağe: % 0,77 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ḰA ḱay къай isim   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ḰA ḱay къай isim name Ḱe ḱekan кэкан ḰÉ ḱéğetın къегъэтын kilitlemek to lock ḰI ḱıne кынэ Ḱİ ḱićıjın къикIыжьын terketmek to leave ḰO ḱo ко bacak leg ḰÖ ? ḰU ḱu ку araba car ḰÜ www.danef.net

Ǩ Ǩaşe Adıǵabze Türkçe ǨA ǨE ǨÉ ǨI Ǩİ ǨO ǨÖ ǨU ǨÜ Ǩaxe Mukavemetsiz Ǩe Kaberdey EK harf Ǩ Ǩaşe   Adıǵabze Türkçe ǨA Ǩaxe Mukavemetsiz ǨE Ǩe Mezar ǨÉ ǨénıǨoǨ Bununla didiş ǨI Ǩıe Lütfen Ǩİ Ǩiyin Sert mizaçlı ǨO Ǩo Domuz ǨÖ ǨU Ǩuĵ Armut ǨÜ www.danef.net

L lanle Yibağe: % 0,64 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English LA labe лабэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English LA labe лабэ nehir adı river name LE lecen лэджэн leğen tub LÉ téléwizyon телевизор télévizyon television LI bılım былым yararlı beneficial Lİ ligin лыджын gıdıklanma to be tickled LO alo ало diğer dillerden other languages LÖ hoparlör хьопарлёр LU haluğ хьалыгъу ekmek bread LÜ halüj хьалыжу kind of fried Adyghe bread www.danef.net

Ĺ ĺaṕe Yibağe: % 1,31 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĹA ĺaṕe лъапIэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ĹA ĺaṕe лъапIэ pahallı expensive ĹE ĺemıc лъэмыдж köprü bridge ĹÉ zeĺéwon зэлъеон rekabet competition ĹI aĺın алъын yüzük ring Ĺİ zeĺiqun зэлъикIун yayılmak to spread ĹO ? ĹÖ ĹU ĹÜ www.danef.net

M maze Yibağe: % 3,26 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English MA amal амал   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English MA amal амал imkan opportunity ME me мэ koku smell MÉ Mémıs мемыс isim name MI mıarıs мыIарыс elma apple Mİ miy ми (мыщ) bu this MO modre модрэ diğeri the other MÖ tümör тумор diğer dillerden other languages MU yimuk имыкъу yetmeyen insufficient MÜ müze музей www.danef.net

N Nağo Yibağe: % 2,19 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English NA nafe нафэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English NA nafe нафэ aşikar apparent NE ne нэ göz eye NÉ néwuş неущ yarın tomorrow NI nıse нысэ gelin bridal Nİ Ninıw Ниныу isim name NO normal нормал diğer dillerden other languages NÖ nötr нотр NU Nurbiy Нурбий NÜ nüklér нуклер www.danef.net

O of Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 2,90 Otın Iотын ovmak to rub Or-otej Iор-Iотэжь havadis news Onṫağ IонтIагъ eğri skewed Goş гощ bölü divided by www.danef.net

Ö çöake Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 0,28 Ćışö кIышъо ten skin Jönaqo жъонакIо tarla sürme plowing Orjör Iоржъор geveze talkative Jöağo жъуагъо yıldız star www.danef.net

P paǵe Yibağe: % 2,32 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English PA pane панэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English PA pane панэ diken thorn PE pe пэ burun nose PÉ péliğućı пелыгъукIы çok soğuk very cold PI ćepıć кIэпыкI kenevir hemp Pİ kıpiwtın къыпиутын kurtulmak to get rid of PO kaleport къэлэпот meşakkat trouble, difficulty PÖ ? PU puan пуан diğer dillerden other languages PÜ kompütür къомпютор www.danef.net

Ṕ ṕe Yibağe: % 0,18 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ṔA ṕaĺe пIалъэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ṔA ṕaĺe пIалъэ mühlet time limitation Ṕe ṕe пIэ yatak bed ṔÉ ? ṔI ğeṫeṕığ гъэтIэпIыгъ sökük ripped Ṕİ Thaṕiku ТхьапIикъу isim name ṔO kaṕo къапIо kepek bran ṔÖ ṔU ṕur пIур evlatlık adopted child ṔÜ www.danef.net

Q qodın Yibağe: % 0,51 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English QA şıqaḣo   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English QA şıqaḣo шкIахъо dana çobanı calf shepherd QE şıqe шкIэ dana calf QÉ ? QI Qıne кIынэ isim name Qİ QO benaqo бэнакIо güreşçi wrestler QÖ QU šıqu цIыкIу küçük small QÜ www.danef.net

R ram Yibağe: % 4,14 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English RA ram рам   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English RA ram рам çerçeve frame RE rezen рэзэн razı olmak acquiesce RÉ rénew ренэу daima always RI gurıt гурыт ortanca medium Rİ Ridade Ридадэ isim name RO büro бюро diğer dillerden other languages RÖ römork роморкъ RU Ruslan Руслан RÜ enstrüman энструман www.danef.net

S sape Yibağe: % 2,37 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English SA sak сакъ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English SA sak сакъ dikkat caution SE serı сэры ben I SÉ sére серэ enteresan interesting SI sıd сыд ne what Sİ siep сиIэп elimde yok I don't have any SO personél персонал diğer dillerden other languages SÖ profésör профессор SU suret сурэт fotoğraf photo SÜ süpér супер www.danef.net

Ś śape Yibağe: % 0,07 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŚA śaḱo цIапIо   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŚA śaḱo цIапIо keskin olmıyan blunt ŚE śe цIэ diş tooth ŚÉ ? ŚI śı цIынэ yün wool Śİ śiṫu хьамцIи iki diş two teeth ŚO śojı yonca clover ŚÖ ŚU śuśıqu къанцIыу uğurböceği ladybugs ŚÜ www.danef.net

Š šaṕo Yibağe: % 0,26 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŠA šaṕo цIапIо   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŠA šaṕo цIапIо arsız impertinent ŠE še цIэ ad name ŠÉ ? ŠI šıne цIынэ ıslak wet Šİ hamšiy хьамцIи çavdar rye ŠO ŠÖ ŠU kanšuw къанцIыу kaval reed ŠÜ www.danef.net

Ş şaǵe Yibağe: % 2,37 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŞA şağe шъагъэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŞA şağe шъагъэ fitil wick ŞE şe щэ süt milk ŞÉ şéğejen щегъэжьэн başlatmak to start ŞI şıdı щыды eşek donkey Şİ şiz щиз dopdolu replete ŞO şoḣ başka ŞÖ şö шъо deri leather ŞU ? ŞÜ neşü нэшъу kör blind www.danef.net

Ṩ ṩabe Adıǵabze Türkçe ṨA ṨE ṨÉ ṨI Ṩİ ṨO ṨÖ ṨU ṨÜ Ṩabe yumuşak Ṩen Kaberdey EK harf Ṩ ṩabe   Adıǵabze Türkçe ṨA Ṩabe yumuşak ṨE Ṩen Satmak ṨÉ Merğuṩéy Köy adı ṨI Ṩıne kuzu Ṩİ Ṩit’eğen Giyermi? ṨO Ṩowkot sağdıç ṨÖ ṨU Ṩuwen Hata yapmak ṨÜ www.danef.net

T tamğe Yibağe: % 2,90 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English TA tamğe   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English TA tamğe тамгъэ damga stamp TE terı тэры biz we TÉ tét тет üstünde on TI tın тын vermek to give Tİ tiz тиз üstü dolu that is filled on top TO kartof къартоф patates potato TÖ traktör трактор siz you TU ğeturen гъэтурэн araklamak to pilfer TÜ kompütür къомпютор diğer dillerden other languages www.danef.net

Ṫ ṫarko Yibağe: % 0,27 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ṪA ṫarko   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ṪA ṫarko тIаркъо çentik notch ṪE ṫequ тIэкIу az a little, a few ṪÉ Ṫéhir ТIэхьир isim name ṪI ṫı тIы koç aries Ṫİ Haṫiṫ ХьатIитI ṪO ? ṪÖ ṪU şharıwṫupş шхьарыутIупщ başıboş vagrant ṪÜ www.danef.net

U udan Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 3,37 Uğo Iугъо duman smoke Uḣo Iухъо perde curtain Ule Iулэ aptal stupid Upe Iупэ ön front www.danef.net

Ü çündı Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English Yibağe: % 0,58 Çü цу öküz ox Şü`ı шIу iyi good Şüağe шIуагъэ yarar benefit Üğetın Iуигъэтын bekletilme to be on hold www.danef.net

W wate Yibağe: % 4,10 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English WA wate уатэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English WA wate уатэ çekiç hammer WE zawe зао savaş war WÉ ? WI tawıç тауыч cilveli flirtatious Wİ witamin витамин diğer dillerden other langu`ages WO wodı оды zayıf weak WÖ wösen уесэн alışırsın you'll get used to it. WU wudı уды büyücü magician WÜ wüfen уифэн içine sığmak, düşmek fall in, plunge into www.danef.net

V vake Adıǵabze Türkçe VA VE VÉ VI Vİ VO VÖ VU VÜ Vake Ayakkabı Ven Kaberdey EK harf V vake   Adıǵabze Türkçe VA Vake Ayakkabı VE Ven Tarla sürmek VÉ VI Vı Öküz Vİ Vit’ İki öküz VO Jivoe söylüyorsunuz VÖ VU Wumğuvu Dik koymadan VÜ www.danef.net

X xate Yibağe: % 2,09 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English XA xate хатэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English XA xate хатэ bahçe garden XE daxe дахэ güzel beautiful XÉ kıxéźı къыхедзы çiseliyor iṫs drizzling XI xı хы deniz sea Xİ xiz хиз içinde dolu filled in XO deşxo дэшхо ceviz walnuts XÖ ? XU şxuj шхужъ kalça hip XÜ www.danef.net

Y yay Yibağe: % 4,14 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English YA yay яй   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English YA yay яй onların their YE Raye Рай isim name YÉ yémın емын şer evil YI kuyı къуи kel bald Yİ yiz из dopdolu replete YO akordiyon акъордион akardiyon accordion YÖ banliyö банлио diğer dillerden other languages YU Ayub Аюб YÜ ? www.danef.net

Z zawle Yibağe: % 2,46 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ZA zawle заулэ   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ZA zawle заулэ çok very ZE zefed зэфэд benzer similar ZÉ zéće зэкIэ tümü all ZI zı зы tek single Zİ zier зиIэр sahibi owner ZO mazot мазут diğer dillerden other languages ZÖ ? ZU Zul Зул isim name ZÜ www.danef.net

Ź xeźaqo Yibağe: % 0,10 Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŹA xeźaqo   Adıǵabze Адыгабзэ Türkçe English ŹA xeźaqo хэдзакIо dilenci beggar ŹE źe дзэ ordu army ŹÉ ? ŹI źıwo дзыо çuval sack Źİ zıdéźiye зыдедзые yukarı zıplıyor he is jumping up ŹO ŹÖ ŹU ŹÜ www.danef.net

WUÇÜṔE ( ` ) Dilimizde bazı kelimeler aynı harfleri içerdiği halde heceler yarım oktav kadar duraksanarak okunmaktadır . Kesme işareti ile kelimeyi bölmeden, bütünlük korunur kesmenin geldiği hecede yarım oktav kadar durulur, varsa sağındaki heceye devam edilir. Kesme işareti olarak accent grave ( ` ) kullanılmıştır. Kelime örnekleri aşağıda verilmiştir. yar, sevgili keşen keş`en bilmek içeriye çekili xeşağ xeş`ağ dikili, ekili içine batmak xewon xew`on çentikleme kokusunu alma yewun yew`un gagalama bey pşı pş`ı on mantar hau hau` hayır yap ş`ı şıı` var www.danef.net

Yaperıye yeğejaṕ - Başlangıç seviviyesi - Beginner level TİBZE ZETEĞAŞ`E Yaperıye yeğejaṕ - Başlangıç seviviyesi - Beginner level www.danef.net

Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir HEDEFLENEN SEVİYE Adıǵece bilmeyenler için başlangıç seviyesi esas alınmıştır. Öncelikle Latin harflerle okuma ve yazmayı Günlük konuşmalarda geçen kelime ve cümleleri Günleri, sayıları, renkleri, konumları öğretmektir İstenilen seviye sitedeki diğer slaytlar ile geliştirebilir. Kursta ünitelerin anlatım süresi 50 saattir www.danef.net

NEDEN LATİN ALFABE ? Adıǵelerin % 80 Türkiye’de yaşamakta, latin harfleri kullanmaktadır. Telefon ve bilgisayarlarımızdaki harfler, latin harflerdir.. Dünya iletişiminde (Facebook, Twitter, MSN, SKYPE) kullandığımız harflerdir Dil öğrenim yaşındaki çocuklarımızın ve ebeveylerinin güncel kullandığı harflerdir Tek harf – Tek ses, okunduğu gibi yazılan, yazıldığı gibi okunan Fonetik alfabedir Tek harf sistemi öğrenimde, bilgisayar programlarında kolaylık sağlamaktadır. İlave harfler 13 olup, bunlarda taban harfleri ile rahat hatırlanabilmektedir ( C / Ć , H / Ḣ , G / Ǵ , K / Ḱ, L / Ĺ , S / Ś, P / Ṕ , T / Ṫ , Z / Ź ) www.danef.net

NEBǴIRE ŠERIĞ Şahıs Zamirleri SE seqo BEN gidiyorum woqo WO SEN gidiyorsun AR maqo O gidiyor TE gidiyoruz teqo BİZ ŞÖ şöqo gidiyorsnuz SİZ maqox AXER ONLAR gidiyorlar www.danef.net

ZİYE ŠERIĞ İyelik Zamirleri Sİ Wune Benim Evim Wune WÜ Senin Evin Yİ Wune Onun Evi Tİ Evimiz Wune Bizim ŞÜ Wune Eviniz Sizin YA Wune Onların Evi www.danef.net 80

PĹIŞÖÁŠEXER sıfatlar wune Šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma Sıfatlar, isimleri niteler ve belirgin özelliklerini tanımlar. Bir isime ait bütün özellikler o ismin sıfatıdır. Dilimizde sıfat tamlamaları Türkçe ve İngilizcenin tersine, nitelediği isimden sonra gelmektedir wune Šıqu` küçük ev mıarıse pĺıj kırmızı elma pşaşe daxe güzel kız ćale (éále ) pşer şişman çocuk www.danef.net 81

ZAĞORE PĹIŞÖÁŠEXER dıcı acı cade büyük gou şirin bğuże dar ule ahmak pşerı şişman şenıç asabi uşı akıllı ĺḣançe alçak wuçöáğ bitkin www.danef.net 82

ḢUŞIEFEŞI` Zarflar ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Zarflar eylemleri niteler. Bir eyleme ait bütün özellikler o eylemin zarflarıdır. ḱur fabjew yefı Arabayı süratli sürüyor Sabiyır cegunew yejejığ Çocuk yeniden oyuna başladı Terezew kao Doğruca söyle Femiyew qoáğe İstemiyerek gitti Yizakow keqo ! Yanlız geliyor. www.danef.net

ZAĞORE ḢUŞIEFEŞ`IXER guaw lıdew wuzew jajew neşöw rénew şıpkew daow Bazı Zarflar guaw lıdew wuzew jajew neşöw rénew şıpkew daow psınćew yamışew tḣew dırsew wodew qo betew guşü`ew yeğazığew femiyew gum diştew şhafew karıwuşüxew wućıtew sakew www.danef.net

ĹEPSAPE Edatlar Edatlar, ismi nitelemezler. Tek başına kullanılmayan, bir isim ile kullanılıp ismin anlamını tamamlayan kelime gruplarıdır. Murat ḱum yipe yit Murat arbanın önünde duruyor. Unćıbzer yiqošı yiĺ Anahtar içinde Yate re yiko re zećerıt Baba oğul yan yana duruyor Bzıwur çıǵı şhapem pıs Kuş ağacın tepesinde oturuyor. www.danef.net

ZAĞORE ĹEPSAPEXER Bazı Edatlar yićeğ (yiş`eğ) yipaşha zetét ćerıt (érıt) ćet (ét) yićıu` (yişıu`) xet zetéĺ det şıt yiwuj peut yićıbıće (yıibıće) yiqoš yićıb (yıib) zerıt kot zexet fedew peşü`et upe zećerıt (zeérıt) pıs zegoĺ pıt yipe zegot ut zepıt www.danef.net

TÉT TÉĹ k o n u m l a r www.danef.net GOT GOĹ

YİT YİĹ k o n u m l a r www.danef.net DEĹ DET

ĆET (ÉT) ĆEĹ (ÉĹ) k o n u m l a r www.danef.net UT UĹ

KOT KOĹ k o n u m l a r www.danef.net XET XEĹ

DES KOS k o n u m l a r US ĆES (ÉS) www.danef.net

GOS k o n u m l a r YİS TÉS www.danef.net

PIS PIĹ k o n u m l a r XES www.danef.net

FİİL ÇEKİMLERİ Dilimizde 65.000 üzerinde fiil mevcuttur. Tesbit edebildiğimiz 155 zaman çekim formunun bilgisayar programı bitmiştir. Fiiller; eylemin yönüne, nesne alıp almamasına göre çekim formuna girerler Başlangıç seviyesinde dil öğrenimi için güncel 200 civarındaki fiil kafi gelebilir Geçmiş zaman, şimdiki zaman gelecek zaman çekimlerini öğrenmek ile başlanabilinir. Tüm fiil çekimlerini www.danef.net de yüklü olan fiilmatik ile yapabilirsiniz.   www.danef.net

    VEKTÖREL FİLLER ( téxın, kıćexın, uźın, yeźıxın, kéźıxın, xetḣın, koźen...) Dilimizde ön ekler, tekil veya kombine olarak fiil kökü ile kaynaşırlar. Konum ekleri ile eylemin yönünü belirler. Fiil çekimlerinde şahıs zamiri, ön ek ile fiil kökü arasına girer Eylemin yönünü belirler (tésexı: üstünden alıyorum) Fiilerimizin çoğunluğu bu fiil gurubundadır. www.danef.net

ḢUŞIE VEKTÖRXER kı fı ko źın şı ze de şın kı ze će fın fı şüı té xın ĹAPSE şı ze de şın kı ze će fın fı şüı té xın ze dı xe şen kı şı pe aben P I Ḣ O X E R kı ki fi fı şı ze zı şü`ı dı će go xe de ko ye yi té u pı pe ĺı www.danef.net

Cıre Ĺeḣan Şimdiki Zaman Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wöce Wöca ? Yecen: Okumak Okuyorum okuyormuyum ? okumuyorum Okumuyor muyum ? Séce Séca ? Sécerep Sécereba ? Wöce Wöca ? Wöcerep Wöcereba ? Yece Yeca ? Yecerep Yecereba ? Téce Téca ? Técerep Técereba ? Şöce Şöca ? Şöcerep Şöcereba ? Yecex Yecexa ? Yecexerep Yecexereba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER   www.danef.net

Blećığe Ĺeḣan Geçmiş Zaman Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wöcağ Yecen: Okumak okudum okudum mu ? okumadım okumadım mı ? Sécağ Sécağa ? Sécağep Sécağeba ? Wöcağ Wöcağa ? Wöcağep Wöcağeba ? Yecağ Yecağa ? Yecağep Yecağeba ? Técağ Técağa ? Técağep Técağeba ? Şöcağ Şöcağa ? Şöcağep Şöcağeba ? Yecağex Yecağexa ? Yecağexep Yecağexeba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER   www.danef.net

Keqoşt Ĺeḣan Gelecek zaman Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Yecen: Okumak okuyacağım okuyacak mıyım? okumayacağım Okumayacak mıyım ? Séceşt Séceşta ? Séceştep Séceştıba ? Wöceşt Wöceşta ? Wöceştep Wöceştıba ? Yeceşt Yeceşta ? Yeceştep Yeceştıba ? Téceşt Téceşta ? Téceştep Téceştıba ? Şöceşt Şöceşta ? Şöceştep Şöceştıba ? Yeceştıx Yeceştıxa ? Yeceştıxep Yeceştıxeba ? SE WO AR TE ŞÖ AXER   www.danef.net

śe xeme tığoáqo xeme śığo xeme şejye xeme mı xeme mo xeme ZIPÇAĞE – BEPÇAĞE tekil - çoğul Tekil kelimenin sonuna ( XE ) eki alarak çoğul hale gelirler. İsmin -i halinde ( r ), ismin -de halinde ( me ) ses uyumu ekini alır śe xer śe xeme tığoáqo xer tığoáqo xeme śığo xer śığo xeme şejye xer şejye xeme mı xer mı xeme mo xer mo xeme www.danef.net

İSMİN HALLERİ Ev Güzel ev Yalın hal Wune Wune daxe Evi Evi sattı -i hali Wuner Wuner yişağ Eve Eve gidiyorum -e hali Wunem Wunem seqo Evde Evde kaldı -de hali Wunem kinağ Evden Evden getirdim -den hali wunem Wunem kisxığ Dilimizde e, de, den hali aynı formdadır www.danef.net

1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEḰU` PÇAĞEW MAFEXER GÜNLER 1. BLIPE Pazartesi 2. ĞUBCI Salı 3. BERESKÉJİY Çarşamba 4. MEFEḰU` Perşembe 5. BERESKÉŞXO Cuma 6. MEFEZAKU` Cumartesi 7. THAWUMAF Pazar www.danef.net

Çeşı (Şeşı ) gece Çeşıbǵı (Şeşıbǵı ) gece yarısı Nefşağo seher Pçediype(Pşediype) tanyeri Pçediy (Pşediy) sabah Şecağo öğle Şecağowuj öğleden sonra Pçıhaşhape (Pşeğaşhape) günbatımı Pçıhaşha (Pşeğaşha) akşam   www.danef.net

ĞEXER MEVSİMLER ĞATXE İlkbahar ĞEMAF Yaz BJIHA Sonbahar ĆIMAF Kış   www.danef.net

MAZEXER Şılemaz Ocak Mezay Şubat Ğetxape Mart Melĺfeğu Nisan Jönığo Mayıs Mekuwoğ Haziran Beźewoğ Temmuz Şışhau Ağustos Onığo Eylül Şepwoğ Ekim Şeqoğu Kasım Tığeğaz Aralık www.danef.net

Sehatır thapş ? Saat kaç? Sehatır bğu Sehatır bğum pş`ı blećı Sehatır bğure nıkore Sehatır bğum pĺ`ane yiı` Sehatır bğum pĺ`ane blećı www.danef.net Sehatır bğum ṫuć yiı`

TIĞEMIWO TIĞEKOHAṔE TIĞEKOĆIṔE TIĞAṔE www.danef.net TIĞEMIWO   TIĞAṔE www.danef.net TIĞEKOHAṔE TIĞAṔE TIĞEKOĆIṔE TIĞAṔE

ZANĆE GUPE SEMEGU CABĞU ĆIB www.danef.net

ŞÖXER renkler Renk tonları ćıfı açık renk ćap'še koyu renk şö zexeĺ rengarenk şö zeyić tek renk www.danef.net 109

ŞÜŠE FIJI ŞḢOÁNṪE ĞOJI HAPĹI ŞEPĹI PĹIJI WUŚIŞÖ www.danef.net 110

SAYILAR Danef de sayılar YİRMİLİ sayı sistemine göre verilmiştir Sayımatik ise ONLU sayı sistemine göre düzenlenmiştir ! www.danef.net sitesinden yükleyeceğiniz SAYIMATİK ile istediğiniz rakamın on tabanlı sayı sistemine göre Adıǵece söylenişini bulabilirsiniz. www.danef.net

ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM ziy 1 zı 2 ṫu 3 şı 4 pĺ`ı 5 tfı 6 xı 7 blı 8 yi 9 bğu www.danef.net

10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıqu`ız 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 10 pş`ı 11 pş`ı zı pş`ıqu`ız 12 pş`ı ṫu pş`ıquṫu 13 pş`ı şı pş`ıquş 14 pş`ı pĺ`ı pş`ıqupĺ`ı 15 pş`ı tfı pş`ıqutfı 16 pş`ı xı pş`ıquxı 17 pş`ı blı pş`ıqubl 18 pş`ı yi pş`ıquyi 19 pş`ı bğu pş`ıqubğu www.danef.net

20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 20 ṫućı ṫuć 30 şıć ṫućıre pş`ıre 40 pıĺ`ıć ṫućiṫu 50 tfıć ṫućiṫure pş`ıre 60 xıć ṫućiş 70 blıć ṫućişre pş`ıre 80 yić ṫućipĺ`ı 90 bğuć ṫućipĺ`ıre pş`ıre 100 şe www.danef.net

ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre RAKAM ONLU SİSTEM YİRMİLİ SİSTEM 22 ṫućı ṫu ṫućre ṫure 33 şıć şı ṫućıre pş`ıquşre 44 pıĺ`ıć pĺ`ı ṫućiṫure pĺ`ıre 55 tfıć tfı ṫućiṫure pş`ıqutfıre 66 xıć xı ṫućişre xıre 77 blıć blı ṫućişre pş`ıqubĺıre 88 yić yi ṫućipĺ`ıre yire 96 bğuć xı ṫućipĺ`ıre pş`ıquxıre 101 şe zı şere zıre www.danef.net

AKRABALIK Tı - bab baba Nı - nan anne pḣu kız evlat ko oğul şıpḣu kız kardeş bebej büyükbaba nenej anneanne şı erkek kardeş maĺḣo damat nıse gelin ćale (éále) pşaşe kız ahıl ahbap blağe dünür korıĺf torun (erkek) pıḣurıĺf torun (kız) goáşe kaynana www.danef.net 116

CÜMLELER / GUŞIEBLER Hoş geldiniz Şükéblağ İyi akşamlar Şüpçıha şü`ı (şüpşeğaşha şü`ı) İyi geceler (tekile hitap) Wüçeş şü`ı (wüşeş şü`ı ) İyi günler (tekile hitap) Wümafe şü`ı Günaydın (tekile hitap) Wüpçediy (wüpşediy) şü`ı Af edersin elimden bir şey gelmiyor. Kısfeğeğu` sia ziy kiferep. Af edersin duyamadım. Kısfeğeğu` zexesxığep. Yardım et Kızdeapeku` (kısdeapı`) Müsait misin ( telefon konuşması )? Yiğo wufita? www.danef.net 117

CÜMLELER / GUŞIEBLER nereye gidiyorsun ? tede wuqore ? o kim ? ar xet ? o ne diyor ? ay sıd yiorer ? o ne istiyor ? ar sıd zıfayer ? yaşınız kaç ? wü nıbj thapş ? adınız ne ? wüše sıd ? bu kim? xet mır ? fiatı kaç ? yi woáse thapş ? kimlerdensin ? xetxeme waşış ? nasılsınız ? sıde şü`şıtıx ? ne içeçeksin ? sıd wöşöşt ? ne istiyorsun ? sıd wufay? ne kadar uzakta ? sıd fedizew peçıj (peşıj) ? ne zaman gideriz ? sıdiğo tıqon ? nerelisin ? tede wuşış? yavaş konuş jajew guşıe affedersiniz kısfeğeğu` biliyorum seş`e www.danef.net 118

CÜMLELER / GUŞIEBLER Yirmi yaşındayım ṫućım (ṫ`oim) sit. Ayda sen misin ? Ayda wora? Adıǵece öğreniyorum Аdıǵabze zeseğaş`e Benim ismim Nart Se siše Nart Soyadın ne ? Wüĺekoášer sıd ? Senin adın nedir? Wo wüše sıd ? Düğüne gidecekmisin ? Cegum (nısaşem) wuqoşta ? Düğün nerede yapılıyor ? Cegur (nısaşer) tıde şaş`ıre ? Oynayacak mısın? Wukeşöşta ? (wukéş`eşta?) Beğendin mi? Wugurihığa ? (wugu yihağa?) www.danef.net 119

CÜMLELER / GUŞIEBLER annem nerede? séáne tıde şıı` ? annem mutfakta séáne pıtım yit babamız işe gitti téate ofım qoáğe abim okula gitti sişıneḣıj yecap'em qoáğe ablam uyuyor sişıpḣu neḣıj meçiye (meşiye) dedem bahçede oturuyor séátej xatem xet kardeşim ağlıyor sişıneḣıće (sişınahié) meğı acıktım melaće sıl`ağ (melaé sıĺ`ağ) anne ne yemek yaptın? nan sıd şxın pş`ığer ? çok güzel olmuş ĺeşew daxe ḣuğe tuzu ver ! şığur kıset ! su istiyormusun? psı wufaya ? şeker getireyim mi? şöşığu` keshına ? televizyonun sesini aç ! televizyonum yimake ux ! pencereyi kapat ! şhağupçer (şhanupşer) ğepıt ! www.danef.net 120

CÜMLELER / GUŞIEBLER 26 km. km ṫućıre xıre. Ankara kaç saat sürüyor ? Ankaram sehat thapş yekudıyi? araba ile gideriz. ḱuće tıqon. bir bardak çay kaç lira ? zı şayı bjem yiwase thapş ? bir sonraki durak hangisi? kıćeĺıqore (kıĺıqore) wuçüp'er tarı? bu gün gidelim. nepe tığaqu`. kaldığın yer nasıldı ? wuzdeşıağe ćap'er (ćıp'er) sıd fedağ ? kilosu kaç lira yikilo lira thapş ? Maykop a ne zaman taşındınız ? Miyekoápem sidığo wuḱoşıjığ ? nereden bilet alabilirim ? biletır tede kışısşefışü`şt (kışısçefışüşt) ? neyle gidelim ? sıdıće tıqon ? ağrını tarif edermisin ? kowızırer kep'`oteşüna ? ateşim var maşü`e kısćeĺ. (kıséĺ) başım ağrıyor sişha mewuzı boğazım ağrıyor siçiy mewuzı dişim çürük, ağrıyor si śe şüğe, mewuzı midem bulanıyor sıgu zeeha www.danef.net 121

Wukızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun CÜMLELER / GUŞIEBLER bilmiyorum sış`erep (ćerep) çok güzelsin wu daxeded acele et! guzajö ! anlıyormusun zexewoş`ıća ? ayakkabılarını boya. wu çöákexer ğalex beni bekle hele ! kısaj mow ! ben sana demiştim se wo kos`oğağ bende yok siap. (siep) iyi ki doğdun Wukızeretéḣoáğer şü`ışejı. doğum günün kutlu olsun wu kızḣuğo mafer kıfebırsın. seni cok seviyoruz. iyi ki varsın wo be şü`ı woteĺeğu. Wuzereşıer şü`ışejı. beni saat 7 de uyandırabilir misiniz.. sehatır blım sıkebğewuşışüna ? bilmiyorum. bir dakika. onu şimdi çağıracağım zı dakıke. Cı sıkéceşt bir saat içinde dönerim zı sehat qošım zıkezğezejışt. bir şey mi kaybettiniz ? zıgore bğeqodığa ? borcum ne kadar ? sićıfe (sış`ıfe) thapş ? www.danef.net 122

pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? CÜMLELER / GUŞIEBLER bu akşam ne yapıyorsun ? pçıha (pşeğaşha) sıd pş`ere ? bu araba kimin ? mı ḱur xetı yiy ? bu ayakkabı bol mı çöáker bıḣu bu ayakkabı dar mı çöáker zeju bu bir zevktir. mır zı tḣağo. bu evinin telefonu mu? mır yiwune yitéléfona? bu fazla büyük mır yinışe bu fazla dar mır bğużaşe bu fazla kısa mır ćeḱoáşe bu fazla uzun mır ćehışe (ćıhaşe) bu hesap yanlış gibi. mı hesapır pxencım fed. bu kedi. mır çetuw. bu Sinemis mır Sinemis buna inanmak çok zor mır şü`eşı hunır bow kinışe bunu beğendim. fiyatı ne kadar ? mır sigurihığ (sıgu rihağ) . yiwase thapş ? bunu duyduğuma sevindim mır zızerexesxığem sićeguşü`ığ (si`éguşü`ığ) bunun rengi ne ? miy yişö sıd ? buraya oturabilir miyim ? momdey (mıṫequm) sıkeṫısışüna ? www.danef.net 123

çok üzgünüm, ama imkansız. CÜMLELER / GUŞIEBLER buyurun şükéblağ şimdilik çok erken cıreće pesaşe Adıǵe misin ? wu Adıǵa ? Adıǵece biliyor musun ? Adıǵabze woş`a ? uykum geliyor çıye (şiye) kısequ çok üzgünüm, ama imkansız. cade sıgu kéwo, şhaćem (şhaém) ḣuşüne şıtep. dışarıda yağmur yağıyor mu ? şewum woşxı kışéşxa? dolu yağıyor woşü` kéxı dün akşam evde miydin ? tığoáse pıçıha (tğopşıha) wunem wüsığa ? evet ama neden ? arı şhaćem (şhaém) ha? evet ben Adıǵeyim. arı se sı Adıǵ evet bence de uygun arı serıćiy yequ gelmelisin wukeqon fay gerçekten mi ? o nasıl ? şıpka ? ar sıd fed ? gerçekten mi? niçin ? şıpka ? sıd papć (peé`) gidelim tığaqu` gidemiyorum sıqoşürep www.danef.net 124

CÜMLELER / GUŞIEBLER gir kih !, yih ! girebilir miyim? sıkihaşüna?, sihaşüna ? gördünüz mü ? siz unutmuşsunuz. şüĺeğuğa? şö kuşüçığupşağiy. gününü hatırlıyormusunuz ? yimafe wügukećıja ? hadi çabuk ol otobüsü kaçıracaksın zığepsınç otobüsüm p'`apıćışt. hayır bunu yapamam hau` mır sıfeş`eşüştep. hayır onu buradan aldım. hau` ar mızṫequm kışısçağ. herşey iyi zéće değu. hesabı nakit olarak ödeyeceğim hesapır arıĺhaw kestışt. hey dane kalk. saat 8 dane ketec. sehatır 8 hiç bir fikrim yok. xesohınew (xes`uhane) ziy ćerep. öyle istiyorsanız olur areştew şüfayeme ḣun iki yıldır burdayım. yiĺesiṫum miy sışıı` inanıyor musun ? wüşü`eş meḣoá ? iş ve kalacak yer arıyorum of re sıkızdeneştı ćap'em sıĺeḣu (yiwujı sit) işte biletim marı, sibilét söyle ne yapabilirim ? kao sıd sışıeşüşt (ćeşüşt) ? www.danef.net 125

CÜMLELER / GUŞIEBLER kapıyı kapatırmısın pçer feş`ına (bığepıtena) ? kırmızı gömleğim nerede? sicane pĺıj tede şıı` ? kim arıyor lütfen ? xaşxım xet kıĺıḣurer? kimin oğlusun ? xetı würişaw? kiminle beraber geleceksin ? xetı wüş`iğew wukeqoşt ? Konya lıyım. Konye`m sışış. koş çe (şe) köye gelecekmisin ? çılem wukeqoşta ? anne lütfen perdeyi kapat. nı haşxım uḣor uxojıba şunu (bunu) tut mor (mır) kewubıt ne güzel. kimler geliyor sıdew daxe. Kaqorexer xet ? neyin nesi sıdım yiĺ`ewuj ? ne kadar izin alabiliyorsun ? sıd fediz izın kaipxışüre ? ne kadar ödiyeceğim kesıpşıştır sıd fediz ? ne zaman geri geleceksin ? sidığo kebğezejışt ? nedir? bana söyle ? sıd? se kısau` ? nerede ? bilmiyormusun ? tedeşıı` ? pş`ereba ? www.danef.net 126

CÜMLELER / GUŞIEBLER yarın sizin için uygun mu ? newış worıće yeqoá ? o ekmeği verirmisin. mo halığur kıseptına. o kaç yaşında ? ay yinıbj sıd fediz ? olacak ḣuşt oldukça soğuk çıaded (şıaded) onu bulamaz mısın ? ar kebğotışüştıba ? onun ismi Nağo ay yiše Nağo onun ismi ne ? moy yiše sıd ? öyle olur umarım aşreştew ḣune seguğe. pardon ne dediniz ? kısfeğeğu` sıd p'`oáğer ? peki görüşürüz ḣun tızereĺeğun. susadım psı faĺ`e sıĺ`ağ. tuvalet nerede? psıwuner tede şıı`? rengini sevmedim yişö şü`ısĺeğuğep. sağol wopsew yaklaşık 4 saat yipeblağemće sehat pĺ`ı seni özledik wutleğu tıćesağ (ti`esağ). www.danef.net 127

CÜMLELER / GUŞIEBLER sana yardım edebilirmiyim ? wuzde apekuşüna ? (Sıkıpdepı`aşüna) şemsiyeniz nasıldı ? wüşetre sıd fedağ ? acıktım melaće (melae) sıĺ`ağ bu gün günlerden ne? nepe sıdı maf? gözlerin çok güzel Wünexer dexeded senden hoşlanıyorum sigu wuréhı (würéha) seni her zaman seveceğim wo yeğaş`em şü`ı wusĺeğuşt seni seviyorum şü`ı woseĺeğu alış verişe gideceğim şefaqo sıqoşt. azar azar maće maćew (maé, maéw) www.danef.net 128

DEYİM / OÁĆEXER anımsatmak gu kebğećıjın beğenmek guyeu' bıkmak gu pıćın gönüllü guće fay hatırlamak gu kećın hatırlatmak gu keğećın hoşnut guće raz incitmek gu kéğewon usanmak zeşın www.danef.net 129

KARŞIT / PEŞÜ`ET açık - kapalı uxığ - feşığ yüksek - alçak ĺaǵe (atığe) - ĺḣançe alt - üst ćeğı (ş`eğı) - ćıu (şıu`) beyaz - siyah fıjı - şüıše boş - dolu nećı (nei) - yiz büyük - küçük yinı - šıqu dar - geniş bğuze - şöámbğe derin - sığ ḱuwu - çencı (şecı) doğru - yanlış şıpḣe - pxencı düz - eğri zanće (zenćı) - onṫağ getir - götür kah - hı giriş - çıkış yihap' - yićıp' gülmek - ağlamak şxın - ğın hafif - ağır psınće - onteğu (woteğu) iyi - kötü değu - deyi kalın - ince ğumı - psığo www.danef.net 130

KARŞIT / PEŞÜ`ET kalkmak - oturmak tecın - ṫısın keskin - kör çanı (şanı) - śaḱo küt - sivri paḱo - papše ön - arka gupe - ćıbı (ibı) sağ - sol cabğu - semegu sert - yumuşak pıte - şabe şişman - zayıf pşerı - wodı temiz - pis kabze - şüeyı uyu - uyan çiye (şiye) - kewuş uzun - kısa cehı (ćıha) - ćaḱo yakın - uzak blağe - çıje (şıje) yaş - kuru šıne - ğuğe yavaş - çabuk jaje - psınće (ş`exı) yaz - kış ğemaf - ćımaf (ş`ımaf) yeni - eski će (ş`e) - jı www.danef.net 131

ĞEWUNEFIPKIXER . " , ' ; ( ) : [ ] ... ? ` ! ^ _ — / - \ “ fı abjaniṫu nokta " abjaniṫu çift tırnak işareti , fıće virgül ' abjan tek tırnak işareti ; fı fıće noktalı virgül ( ) parentez : fı zetét üst üste iki nokta [ ] parentez koáp köşeli parentez ... fı şı üç nokta apostrof ? wupće soru işareti ` aksan grave ! atığ ünlem ^ pao şapka _ ćeğ ğetḣığ alt çizgi — çehı ğetḣığ uzun tire / goş slaş - ćaḱo ğetḣığ kısa tire \ pxenc goş ters slaş “ fedfed denden www.danef.com

KİRİLDEKİ SORUNLAR Kiril Alfabesinde değişken harfler LATİN г бгы bǵı гу gu кI кIакIо ćaqo ц цу çü коцы ḱośı е eсын yesın Тет tét о жъогъо jöağo гъэжъон ğejön оIо wo`o у IуакIэ uaće Iэуж awuj гъэуцун ğewuçün www.danef.net

Kiril Adıǵe alfabem zı harfew yaĺıtağe harf zexeğewuçüáğexer къирил адыгэ тхэпкъылъэм зы тхэпкъэу ялъытагъэ тхэпкъ зэхэгъэучъуагъэхэр pıçığow, şırışew 11 harf пчъыгъоу, шырышэу 11 тхэпкъ ГЫ Гъу Жъу КIу Шъу ШIу ПIу Хъу Къу ПIу Тıу ṫurıṫ`ow 26 harf тIыурытIыIоу 26 тхэпкъ Гъ Гу Дж Дз Ку Къ КI Жъ Жь Шъ ШI Цу ЦI Чъ ЧI Хъ Хь ПI ТI Лъ ЛI Iу IA IЭ IО Ы Axem yafeşhafew 30 harf ахэм япэшхьафэу 30 тхэпкъ Е Ж З A Б В Г C Д И Й К Л М Н О П Р Т У Ф Х Ц Ч Щ Ш ъ ь Э Ю я www.danef.net

КI, ЧI , КIу ЛI, ЦI, ПI, ТI тIу, лIэн mekeḣu yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ( I) harfır Kiril alfabem 4 wunaye of zeréfe. Dijital klavyem, alfabe ğepsıćem ḱéqurep ! (I) тхэпкъыр къирил тхэпкъылъэм 4 унаyэ Iоф зэрефэ дижитал кълаIyэм, тхэпкъылъэ гъэпсыкIэм къекIурэп ! mekeḣu yeş`ı мэкъэхьу yэшIы ЛI, ЦI, ПI, ТI harfım xeha тхэпкъым хэхьа КI, ЧI , КIу Wuçüṕe meḣu учъупIэ мэхъу тIу, лIэн harfır kıréğace тхэпкъыр къырегъаджэ Iу IО IA IЭ www.danef.net

У ПIу Iу КIу Цу Къу Ку Жъу ШIу Гъу ШIу ТIу Шъу Хъу Kiril alfabem ( Y ) harfır zıxet 14 harfıxer къирил тхэпкъылъэм ( Y ) тхэпкъыр зыхэт 14 тхэпкъыхэр КIу Цу Къу Ку Жъу ШIу Гъу ШIу ТIу Шъу Хъу

Latin - Kiril Txacexer лы - лъы – лIы lı - ĺı - ĺ`ı тIу – тIупщын ṫu - ṫupşın тIIу - лъIы ṫu - ĺ`ı оIо, умыIу woo, wumıu` ХьаIу - ??? hau – hau` Радийом едэlу - ??? radyom yedeu - radyom yedeu` умыIу wumıu` Жъон - Iужъу jön -ujü шыкIэ - шк1э şıće - şıqe www.danef.net