ÇOCUKLUK ÇAĞINDA ZİHİNSEL GELİŞİMİ DESTEKLEYİCİ OYUNCAKLAR

OYUNCAKLAR; çocuğun zihinsel, bedensel, duygusal ve sosyal gelişimlerine yardımcı olan, hayal gücünü ve yaratıcılıklarını geliştiren materyallerdir.

Çocuğun gelişimine sağladığı yararlar dikkate alındığında oyun materyallerinin belirli özellikleri taşıması gerekmektedir. Çocuğun dış çevreyi keşfetmesine yardımcı olmalı. Yaratıcı faaliyetlere teşvik edici özelliğe sahip olmalı. Hayal gücünü geliştirebilmeli. Beceri kazanmasına yardımcı olmalı. Doğrudan fiziksel ve zihinsel gelişime destek olmalı.

Oyuncakların çocuğun yeni beceriler kazanımındaki önemi dikkate alındığında oyun materyallerinin aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir. Değişik amaçlar için kullanılabilmesi için çok fonksiyonlu olmalı. Çocuğun ilgisini çekecek renk, boyut ve yapıda olmalı. Dayanıklı ve sağlam olmalı. Çekici olmalı. Birden fazla gelişim alanını destekleyici özellikte olmalı. Çocuğa farklı deneyimler kazandırmalı.

0-6 ay arası çocuklar Yeni doğan bebek için en değerli oyuncak kendi bedenidir. Örneğin bebek ayağını ağzına getirmeye çalışarak kendi kendine eğlenir. Çıkardığı birtakım seslerle birlikte hareket eder ve kendini oyalar. Ses, şekil ve renge hassastır. Duyularını uyaran her nesne, onda ilgi uyandırır. İlk aylarda çocuğun beşiğinin üzerine asılabilen, yatağının kenarına tutturulabilen, sallanınca hareket eden ve ses çıkaran, hareketli, sesli ve canlı renkli oyuncaklar ilgi kaynağıdır.

7-12 ay arası çocuklar Çocuk uzanabileceği, her eşyayı yakalamaya çalışır. 6-7. aylardan itibaren, çocuğun eline, avucuna sığabilen oyuncaklar tercih edilmelidir. Çocuğun bir elinden diğerine rahatlıkla geçirebileceği renkli halkalar, ağzına götürdüğünde emebildiği kauçuk küpler, kurcalandığı zaman hemen bozulmayan plastik bebekler ve hayvancıklar, bu dönemin sevilen oyuncaklarıdır. Çocuk 10-12. aydan itibaren tutunarak da olsa, ayağa kalkabildiği andan itibaren, eline geçirdiği her şeyi atmaktan zevk alır.

ÖRNEK OYUNCAKLAR 0-12 ay

12-18 ay arası çocuklar 13. aydan itibaren yürümeye, bir yerden bir yere gitmeye başlayınca, çocuğun oyuncak tercihinde bir yenilik görülür. ipinden çektiği zaman ses çıkaran, hareket eden, kendisi ile birlikte yer değiştiren oyuncakları arar. 15-18 aylık çocuk, yürüme koordinasyonunun artması ile birlikte eşyaları, bir odadandiğerine taşımaktan zevk alır. Boyuna uygun olan her türlü eşyanın üzerine çıkar, tırmanabileceği her yere tırmanmaya çalışır.

18-24 ay arası çocuklar Doldurma-boşaltma, açma- kapama çocuğun en sık yaptığı işlerdendir. Kule yapmak, köprü yapmak, oyuncağın parçalarını üst üste koymak veya yan yana dizmek, kutuları iç içe yerleştirmek ilgi uyandıran etkinliklerdir.

ÖRNEK OYUNCAKLAR 12- 24 ay

24- 36 ay arası çocuklar Anne ve babasını taklit etmeye başlayan çocuğun, mutfak eşyalarını oyun aracı olarak kullandığı bunun yanı sıra tamir aletlerinden, bahçe materyallerinden (kova, kürek vb) zevk aldığı görülür.

ÖRNEK OYUNCAKLAR 24-36 ay

36-48 ay arası çocuklar Çocuğun hareketlerinde kararlılık vardır. Tırmanmak, inip çıkmak, üç tekerlekli bisiklete binmek, bu yaşlarda en çok sevilen faaliyetlerdir. Yapı-inşa malzeleri ilgi alanlarına girer. Küçükten büyüğe doğru giden küpler, tahta parçaları, büyük bloklar gibi. Su, kum, kil, çamur, hamur gibi oyun materyalleri yaratıcılıklarının gelişiminde oldukça yaralıdır.

ÖRNEK OYUNCAKLAR 36-48 ay

48- 72 ay arası çocuklar Bu dönemde çocuk, masa başı faaliyetlerine ilgi duymaya başlar. Resim yapma, boyama, kesme vb. Bu arada evcilik, bakkalcılık, doktorculuk, hırsız-polis oyunları, bu dönemin en yaygın oyunlar arasındadır. Çocuklar grup oyunlarına ilgi duymaya başlarlar. Zihinsel çaba gerektiren materyaller bu dönemde (resim ve sayı eşleme oyunları, domino, sayı kartları gibi) gözdedir.

ÖRNEK OYUNCAKLAR 48- 72 ay

6-9 yaş arası çocuklar Çocuklar bu dönemde toplumsal gelişim ve işbirliği ile ilgili (top, seksek, dama, minyatür arabalar), bilişsel beceriler ve algısal hareket becerilerini sağlayan (maketler, yap-boz oyunları) ve yaratıcı anlatım oyuncakları (parmak boyası, kağıt hamuru, karakalem-suluboya ya da pastel boyalarla resimler, oyun hamurları, sessiz sinema gibi oyunlar) ile oynamayı tercih ederler.

9-11 yaş arası çocuklar 9-11 yaşları arasında sorun çözme yetenekleri (karmaşık masa üstü oyunları ve video oyunları), ince-ayrıntılı hareket becerileri (küçük parçalı, karmaşık yap-boz oyunları, üç boyutlu model uçaklar, uzaktan kumandalı araçlar, kumaş boyama, ağaç işleme ve akvaryum bakımı) ve stratejik yeteneklere yönelik oyun ve oyuncaklar (sözcük türetme, monopol,tenis,ping-pong ve atari gibi) ilgi alanlarına girmektedir.

12 yaş üzeri çocuklar Bu dönemde çocuklar soyut düşünme ve akıl yürütmeye yönelik oyun ve oyuncaklar (basit mikroskop ya da teleskop, kimya ya da elektronik setleri gibi) ile bağımsız yaşam becerileri kazanmaya yönelik (yürüyüş, bisiklete binme ve kamplar gibi) oyuncakları tercih ederler.

OYUNCAK SEÇİMİNDE DİKKAT ETMESİ GEREKENLER

Çocuğa, evde kendisinin oynayabileceği, oyuncaklarını koyabileceği bir köşe hazırlamalıdır. Oyuncaklar, çocuğun rahatça alabileceği, oynamak istediğini seçebileceği ve geri koyabileceği şekilde düzenlemelidir. Oyun alanı çocuğun rahat hareket edebileceği tehlike yaratmayan bir ortam olmasına dikkat etmelidir. Anne-baba, çocuğa "Oyuncaklarını toplasana" demek yerine, çocuğun dikkatini çekerek oyuncakları birlikte toplayabilir.

Anne-baba, çocuğa pahalı oyuncaklar almak yerine, çocuğun kaslarını çalıştıracak, girişimciliğini ve hayal gücünü artıracak oyuncakları tercih etmelidir. Örneğin; sünger bebek, kağıt uçurtma gibi. Anne-baba çocuğun oyun oynamasını cesaretlendirmeli, yeni oyunlar öğretmeli ve çocuğa oyun oynarken eşlik etmelidir. Çocuğun anne-babası ile birlikte oyun oynaması, çocuğun oyununun daha uzun sürmesini ve zenginleşmesini sağlar. Anne ve babanın sevgi dolu, sıcak yaklaşımıyla, sık sık birlikte oynanılan, ilgilenilen çocuklar daha iyi gelişir ve beceriler kazanır.

SİZ ANNE- BABALAR BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN SİZE TEŞEKKÜRLER . İŞİ OYUN OLAN ÇOCUKLARINIZLA GEÇİRECEĞİNİZ HER SANİYENİN DEĞERİNİ BİLEN SİZ ANNE- BABALAR BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN SİZE TEŞEKKÜRLER