12 yaşında erkek çocuk DEHB Bileşik tip tedavi öncesi Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

12 yaşında erkek çocuk DEHB Bileşik tip tedavi sonrası Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Dikkat Eksikliği önde gelen tip tedavi öncesi Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Dikkat Eksikliği önde gelen tip tedavi sonrası Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 DEHB’nin Genetiği DEHB’yi tek bir gen oluşturmaz Etkin olabilecek genler DRD4, DAT, DRD5, SNAP-25 Bu genlerin birbirleriyle ve çevresel risk faktörleriyle etkileşimi sonucu DEHB ortaya çıkar Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

D4 Dopamin Reseptör Geni DRD4 geninin 7. tekrarlayan alelinin “yenilik, haz ve heyecan arayışıyla” ilişkili olduğu gösterilmiştir D4 reseptörlerinin çoğunluğu frontal lobda yer almaktadır LaHoste ve ark. 1996, Molecular Psychiatry Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 DEHB'de TANI SÜREÇLERİ Aile ve çocukla ilk görüşme, bilgi alma Ailenin doldurduğu ölçekler Okul ve öğretmenden alınan bilgiler ve öğretmenin doldurduğu ölçekler Çocuğun değerlendirilmesi Muayene Testler Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 TEDAVİ Çocuğun bilişsel düzeyinin belirlenmesi İlaç tedavisi Davranış tedavisi Eğitimin düzenlenmesi Alternatif tedaviler Diyet uygulamaları Nöro-davranışsal teknikler Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 İLAÇ TEDAVİSİ Uyarıcı ilaçlar: 1937’de Bradley Benzedrine 1962de dekstroamfetamine ve metilfenidat *Çok yönlü tedavilerde ilaç dışlanırsa diğer yöntemler de çoğunlukla başarısız.. *Güvenirliği 50 yıllık deneyim sonucudur.. *%90-95 oranında tedaviye olumlu yanıt. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Okul çağındaki çocukların dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde uyarıcı ilaçların çalışıldığı yüzün üzerinde kontrollü çalışma bulunmaktadır. Bu araştırmalarda tedavi edilen çocukların % 70’inde bozukluğun belirtilerinde anlamlı iyileşme gözlenmiştir. Pliszka ve ark. 2000 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 PSİKOSTİMÜLANLAR DEHB`li çocuklarda dikkati ,tepki zamanını,kısa dönemli belleği,sözel ve sözel olmayan bilgilerin öğrenilmesini düzettiği, Okuldaki üretkenlik ve başarıyı arttırdığı, Dürtüsel davranışları, gürültücülüğü, uyumsuzluğu,bozucu davranışları azalttığı Anne çocuk ilişkilerini,kendilik algısını düzelttiği gösterilmiştir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

PSİKOSTİMÜLAN FARMAKOLOJİSİ Dopamin taşıyıcısına bağlanarak (DAT) dopamin geri alımını durdurur ve sinaptik dopamin düzeyini artırır. Monoamin sentezini azaltır. Monoamin salınımını ayarlar. İştah kesme ve vazokonstrüksiyon yan etkileridir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Metilfenidilat(MPH) Oral alımda DAT bağlanması gerçekleştirmek için gereken MPH dozu 0,5 mg/kg olarak belirlenmiştir. Ancak kişinin çevresindeki olaylara cevaben salgıladığı dopamin ne noradrenalin kişiden kişiye değiştiği için MPH tedavisine yanıtta büyük farklar vardır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Metilfenidat ( günlük 1 mg/kg dozda) Bozukluğun asıl belirtilerini azaltmaktadır İlaç-dışı tedavilere oranla üstündür Davranışsal düzenlemelerle etkinliği artmaktadır Kısa etkili Ritalin® Uzun etkili fomları vardır (Concerta® ya da Ritalin LA®; günde tek doz. Metadate CD ®ya da Metadate ER® günde iki kez) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Ülkemizde bulunan tek uyarıcı ilaç metilfenidattır. İlacın iki şekli bulunmaktadır. Ritalin®; 10 mg metilfenidat etken maddesi içeren tabletler şeklindedir. 1 Kutuda 30 tane ilaç bulunmaktadır. Etki süresi 4-6 saat sürmektedir. Sabah alındığında, öğleden sonra dikkat gerektiren etkinlikler için ikinci bir doz alınması gerekmektedir. Concerta®; 18, 27, 36 ve 54 mg metilfenidat etken maddesi içeren uzun süreli salınımlı tabletler şeklindedir. 1 Kutuda 30 tane ilaç bulunmaktadır. Etki süresi 11-12 saat sürmektedir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 1967 NIMH çalışması 3000 çocukta stimülan tedavisi tartışmalarına son noktayı koydu. 2002’ de yapılan bir metaanaliz MPH kullanan çocuklarda büyüme gelişme sorunu olmadığını açıkladı. 2003’de Pediatrics dergisinde yayınlanan çalışmalarında Barkley et al s. 97, Wilens et al. s. 179 asıl stimülan kullanılmazsa uyuşturucu bağımlılığı geliştiğini kanıtladı. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

ATOMOKSETİN(Strattera®) FDA onaylı Etki mekanizması:presinaptik noradrenalin taşıyıcısı inhibe eder. Etkinliği stimulanlara benzer.(1.sıra ilaç) Eşhastalanım durumlarında da etkin. Yan etkiler:iştah kilo kaybı,ağız kuruluğu,bulantı kusma,yorgunluk,sommolens,duygu durum bozukluğu Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Yapılan araştırmalar atomoksetinin günlük tek doz kullanımı ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temel belirtilerinde belirgin düzelme oluşturduğu gösterilmiştir. Yan etkileri oldukça azdır. İştah azalması, bulantı ya da kusma ve yorgunluk görülebilmekte, uykuyu geciktirici etkisi uyarıcı ilaçlardan daha az ortaya çıkmaktadır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Bupropion (Ziban®); Aminoketon sınıfından, klasik antidepresanlardan farklı bir yapıdadır. Dolaylı dopamin agonist etkili ve noradrenerjik etkili bir ajandır. 72 hastada metilfenidatla karşılaştırılmış ve DEHB olan çocuklarda etkili bulunmuştur. Conners ve ark. 1996 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Bupropion; Nöbet riskini artırır Tikleri de artırabilir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 MODAFİNİL (Modiodal®) Yarı ömrü 12-17 saat olan frontal kortekse etkili bir uyarıcıdır. Yan etkiler orta şiddette ve geçici olarak bildirilmiştir; uykuya dalma zorluğu, baş ağrısı, karın ağrısı, sersemlik, tremor, tırnak yeme ya da yolma gibi yan etkiler bildirilmiştir. Rugino ve Copley 2001 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Yaşları 5-15 arasında değişen dikkat eksiliği hiperaktivite bozukluğu olan 300 çocukta farklı dozlarda modafinil ile tedavi sonuçları çalışılmış, ilaç iyi tolere edilmiş ve başlangıca göre belirtilerde belirgin düzelme izlenmiştir. İlaç iki plasebo kontrollü seçkisiz örneklemli araştırmada denenmiş ve dikkat eksiliği hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde etkili bulunmuştur. Biederman ve ark. 2005, Swanson ve ark. 2006 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Beyinde ödüle ve bağımlılığa yönelik alanları uyarmamasına bağlı olarak suistimal edilme olasılığının düşük olduğu bildirilmektedir. Myrick ve ark. 2004 Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 TCA İmipramin ve desimipramin etkili; klomipramin etkisiz! Avantajları uzun etki süreleri,duygu durum,anksiyete,uykuyla ilişkili belirtileri ve tikleri olumlu etkilerler. En ciddi yan etkileri EKG’de QT uzaması ve kalp bloğudur. (EKG monitorizasyonu gerekli) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

DEHB`NUN PSİKOSOSYAL TEDAVİSİ Akademik organizasyon becerileri ve eğitimi Anne baba eğitimi Davranışsal düzenlemeler Bilişsel davranışsal terapi Sosyal beceri eğitimi Aile ve bireysel terapi Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 (GİDİŞ) DEHB’nun yaş ilerledikçe kendiliğinden azalarak ergenlik döneminde iyileştiğine inanılırdı. İzlem çalışmalarında gidişatının farklı kişilerde farklı seyirler gösterdiği görülmüştür. Bozuklukta 3 ayrı gidişten söz edilmektedir Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 (GİDİŞ) 1.   Belirtilerin kaybolması: %30 Genç erişkinliğin erken döneminde belirtiler kaybolur. 2.   Belirtilerin sürmesi : %40 Çeşitli sosyal ve duygusal güçlükler erişkin dönemde sürer. 3.   Gelişimsel bozulma: %30 DEHB bulgularıın yanı sıra alkolizm, madde kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu gibi psikopatolojilerin eklendiği gruptur. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Bu kötü gidişin en güçlü belirleyicisi çocukluk döneminde DEHB’ye Davranım bozukluğunun binişikliği ve aile içi güçlüklerin ve olumsuzlukların olmasıdır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Hiperaktivite yaşla birlikte azalmakta, Dikkatsizlik ve dürtü denetim sorunları kalıcı olabilmektedir. Genellikle ilk kaybolan aşırı hareketlilik, en son kaybolan ise dikkat eksikliğidir. Öğrenme sorunları sıklıkla sürmektedir. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 İYİLEŞME 12 yaşından önce seyrek Genellikle 12 ile 20 yaşlar arasında Önemli bir bölümünde duygu-durum bozuklukları ile antisosyal ve diğer kişilik bozukluklarının ortaya çıkışı kolaylaşmaktadır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na Sıklıkla Eşlik Eden Özellikler Bir işe başlamada güçlük çekme, sık sık erteleme Bir anda birçok işle uğraşma, onları takip etme ve bitirmede güçlük çekme Yerinin ve zamanının uygun olduğunu hesaplamadan aklına gelenleri hemen söyleme Sık sık büyük heyecanlar peşinde koşma Boşluk duygusuna ve sıkıntıya katlanamama Herkes tarafından izlenen yolları ve kuralları uygulamamak Sabırsızlık, engellenme eşiğinin düşük olması Dürtüsellik (düşünmeden hareket etme) Sık sık mizaç değişikliklerinin olması Aniden parlama, tepki gösterme Düşük benlik saygısı Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Sık sık parmak çıtırdatma, şıklatma veya parmaklarla bir yerlere vurma Sık iş değiştirme Strese dayanamama Zamanı kullanmakta sorun yaşama Unutkanlık Sözel saldırganlık Fiziksel saldırganlık Alkol kötüye kullanımı (sık veya sorunlu alkol kullanımı; örneğin, alkol almaya başlayınca sorun çıkartma, elindeki tüm içkiyi bitirmeden sonlandıramama) Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 Uyuşturucu madde veya ilaç kötüye kullanımı Yasalarla sorun yaşama Depresyon Kendine zarar verici davranışlarda bulunma Herhangi bir neden yokken sinirli ve gergin olma Uzun süreden beri devam eden mutsuzluk hissi Kendi akıl ve beceri kapasitesine uyumlu bir düzeye ulaşamama Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

YETİŞKİN DEHB TEDAVİSİ; Antidepresanlar etkindir; özellikle desipramin ve yavaş salınımlı bupropion (Wellbutrin SR) (Zyban) kullanılabilir. Strattera(atomoksetin); FDA tarafından yetişkinde kullanımı onaylanmıştır. Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008

Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008 EŞTANILAR Duygudurum bozukluğu Tik (Tourette Bozukluğu) Davranım bozukluğu Madde kullanım bozukluğu Özgül Öğrenme güçlüğü Prof.Dr.Ayşe Avcı Gaziantep 21.03.2008