SERVİKO - VAGİNAL SİTOLOJİ Dr. Fuat Demirkıran İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fak. Kadın Hast. ve Doğum ABD, Jinekolojik Onkoloji Bilim Dalı Kasım 2009 Zonguldak

Serviks Uteri Kanseri 500.000 yeni olgu 250.000 ölüm Yılda 500.000 yeni olgu 250.000 ölüm Tüm kadın kanserlerinin %12’si %80’i gelişmekte olan ülkelerde saptanır

Serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır. normal CIN I CIN II CIN III Serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır. Servikal –vajinal Sitoloji

“New Cancer Diagnosis”, G.Papanicolau 1928 Aurel Babés, 1928 Paponicolau, J.Hinsey 1941 Ernest Ayre, 1940 (Papsmear) Papsmear’in yaygınlaşması 1950

yüksek servikal kanser insidensi. Serviko-Vajinal Sitoloji Servikal kanser insidens, morbidite ve mortalitede azalma Vajinal sitoloji Tarama kalitesi ile Mortalite azalması Arasındaki direk ilişki. Taranan grupta daha az servikal kanser Taranmayan grupta yüksek servikal kanser insidensi.

Konvansiyonel Sitoloji Serviko-vajinal Sitoloji Konvansiyonel Sitoloji Sıvı Bazlı Sitoloji

Konvansiyonel Sitolojide Materyel Alma İşlemi Muayene ve diğer testlerden önce alınmalı Duş, lubrikan ve cinsel ilişki sakıncalı Spekulum su ile temizlenmeli Materyal eko ve endoserviksden alınmalı İnce ve hızlı yayılmalı Hızla fikse edilmeli (<10 sn) alkol veya sprey

Materyal Alımında Kullanılan Aletler Avantaj Dezavantaj Ayre spatula Çok ucuz Kolay İyi sonuç Travma Trans. Zon (-) Pamuk çubuk Endoser. Hücre az 2 lam Endos. Brush daha pahalı Endo hücre iyi Gebelerde (-) Endos broom (cervix brush) Minimal travma Endo/ectoserv. örnek Tek lam Teknik beceri Bazen az hücre En pahalı

hızlı gelişen tümörler Konvansiyonel vajinal sitoloji ile Servikal Kanser insidensi Yeterince Azalmadı Taramanın olmaması veya yetersiz tarama Servikal Kanser Yanlış negatif sonuçlar Tarama aralarında hızlı gelişen tümörler Anormal sitolojide yanlış yönetim

Konvansiyonel Sitolojide Başarısızlık Yalnış (-) %5-15 (%40) Örnekleme hatası Hazırlama hatası Patologla ilişkili Yalnış (+) %1-10 Yorum hatası Radyasyon, iltihap, onarım Lezyonda regresyon Örnekleme hatası 2 lam hazırlamak (%20 )

Servikal Patolojilerin Taranmasında Başarısızlık Nedenleri Hasta Klinisyen Kullanılan alet-teknik Hazırlama ve tanı Lezyonun özelliği

Alet ve Materyal Alma Tekniğine Ait Hatalar Alet tipi Yayma şekli…İnce yayılmalı Transformasyon zonunu içermeli . Hemen fikse edilmeli

Değerlendirme ve Tanı Hataları Bethesda sistemi Değerlendirme için elverişli Sınırlı ölçüde değerlendirilebilen (nedeni) Yetersiz

Materyal Yeterlilik Sorunları Yeterli iyi korunmuş skuamöz hücre >%10 endoservikal veya metaplastik h. . Sınırlı kan, iltihap, kalın, kötü fiksasyon, hücrelerin >%50-75’i sitoliz olması veya endoservikal hücre yok Yetersiz skuamöz hücre <%10 diğer faktörler >%75’ini aşarsa

Yetersiz (iltihap) Yeterli

Yetersiz (hücre az) Yetersiz (sprey artefaktı)

Yetersiz (kalın yayma) Yetersiz (yayma sırasında fazla bası)

Yetersiz (kuruma artefaktı) Yetersiz (kuruma artefaktı)

Lezyonla İlgili Hatalar Küçük lezyon Endoservikal kanal üst kısımda lokalize Nekrotik, kanamalı, iltihaplı lezyon İnvaziv lezyonlarda false (-) %50 Bazı tm tipleri (adeno ca, lenfoma, sarkom)

Konvansiyonel sitoloji 4000 – 300.000 hücre incelenir (toplanan hücrelerin %6-62)’si. Lama tespit sorunları vardır. Epitel hücreleri diğer unsurlardan ayrılmamıştır. Materyal 50x20 mm’lik alan yayılır.

Sıvı Bazlı Sitoloji Thin prep processor (Cyto corporation) Autocyte-Prep (Cyto-Rich Processor) Cytoscreen (Seroa) Easyprep (Labanord) Cell Print (3t) Cyto Tek (Bayer) ThinSperi (Shandon) InPath System (Ampersand Med. Cor.) Cyprep (veracel)

Sıvı bazlı teknikler 20 mm 13 mm

Sıvı bazlı teknikler İncelenen hücre sayısı 1-2 milyon. Epitel hücreleri diğer unsurlardan ayrılmış. Lamda 20 mm alana tek sıra halinde yayılır. Materyal gerektiğinde HPV testi için kulanılabilir.

Sıvı Bazlı Preparatlarda Morfolojik Özellikler Hücre dağılımı uniform Kan, iltihap hücreleri görülmez Kuruma artefaktı olmaz Candida, trichomonas tanısı kolay Anormal hücre sayısı az Üç boyutlu guruplar, hücreler daha küçük (glandüler lezyonları değerlendirmek daha güç) ASCUS ve LSIL kriterleri aynı (Çekirdek detayı iyi olduğundan ASCUS tanısı daha az) HSIL küçük ve izole hücre şeklinde (tanısı zor, histiosit, immatür metaplazi, atrofi)

Örnekleme yeterliliği 2.11 ASCUS 1.05 LSIL tanısı 1.27 Sıvı Bazlı Tekniklerin Servikal Taramaya Etkisi Meta-analiz 25 çalışma, 533.039 olgu Sıvı Bazlı teknik vs konven. Pap OR Örnekleme yeterliliği 2.11 ASCUS 1.05 LSIL tanısı 1.27 HSIL tanısı 2.26 Bernstein, et al, Am J Obstet Gynecol, 2001

Konvansiyonel Pap test vs Sıvı bazlı teknikler Yetersiz örnekleme az HSIL ve LSIL lezyonlarda yüksek sensitivite Glandüler lezyonlarda yalancı +’lik düşük Aynı zamanda HPV testi yapma olanağı Ucuz Uygulaması kolay

Sıvı Bazlı Sitoloji Özet olarak Hazırlama kalitesini arttırır. SIL’da tanıyı kolaylaştırmaktadır. ASCUS tanıları azalmaktadır. Arşivleme ve ek çalışmalar yapma olanağı sağlar. Tanıda dikkat ve deneyim gerektirir. Zaman kazandırır (?) Maliyeti (?)

SONUÇ Servikal patolojileri taramada konvansiyonel sitoloji ile sıvı bazlı sitolojinin birbirine anlamlı bir üstünlüğü yoktur. WHO servikal patolojilerin taranmasında konvansiyonel sitolojiyi önermektedir.

Kimlere serviko- vajinal sitoloji Seksüel aktif tüm bayanlar. Daha önce sitoloji yapılmamış gebeler. Seksüel yaşamı olmayanlar(Virgo olanlar) ?????? Non-malign nedenler ile histerektomi olanlar ?????? 70 yaş sonrası bayanlar ?????? Taramalar seksüel yaşam ile birlikte başlanmalı.

Tarama Aralıklarında CPap vs LBP Konvansiyonel sitolojiyle yılda bir veya sıvı bazlı Pap smear ile iki yılda bir tarama yapılmalıdır. Hangi teknikle olursa olsun; üç negatif smear varlığında veya 30 yaşından sonra 2 veya 3 yılda bir tarama yapılmalıdır. Saslow D, CA Cancer J Clin, 2002