KİMYASAL REAKSİYON ÇEŞİTLERİ Kimyasal Reaksiyon Ne Demektir ? Tepkime Denklemi Ne Demektir ? Kimyasal Değişmede Korunan ve Değişen Nicelikler Nelerdir ? Kimyasal Tepkimelerin Sınıflandırılması 1-Özelliklerine Göre a)Yanma Tepkimeleri b)Sentez (birleşme) Tepkimeleri c)Analiz ( ayrışma) Tepkimeleri d)Asit-BazTepkimeleri e)ÇökelmeTepkimeler f) Redoks (indirgenme-yükseltgenme) Tepkimeleri

KİMYASAL TEPKİMELER       Maddelerin etkileşerek yeni maddeler oluşturmasına kimyasal tepkime (reaksiyon) denir. Kimyasal tepkimelerin sembol ve formüllerle gösterilmesine ise tepkime denklemleri adı verilir. Örn;    Karbon + Oksijen Karbon dioksit                 C      +     O2       CO2    şeklinde gösterilir.  

Kimyasal bir tepkimede; Korunan nicelikler şunlardır ; - Atomların türü ve sayısı - Toplam kütle (Kütle değişimi önemsizidir.) - Toplam elektriksel yük - Toplam enerji - Atomların çekirdek yapıları (Proton ve nötron sayıları) 2HCl(g)  H2(g) + Cl2(g)

KİMYASAL TEPKİMELERİN SINIFLANDIRILMASI     1.   Yanma Tepkimeleri    Bir maddenin oksijenle verdiği tepkimelerdir. Yanma tepkimesi için: yanıcı madde, hava(oksijen), tutuşma sıcaklığı gerekir. Bu 3 faktörden birinin eksikliği yanmayı durdurur.    Organik bileşikler yanarlar.   CS2  +  3O2     CO2  +  2SO2   C4H10  +  13 O2   4CO2 + 5H2O                     2   C4H10O3  +  5O2  4CO2  +  5H2O      Metallerin oksijenle birleşmesi paslanma ya da oksitlenme olarak bilinir. Bu tür tepkimelere yavaş yanma da denir.  3Fe  +  2O2   Fe3O4

2. Sentez (Birleşme) Tepkimeleri 2.   Sentez (Birleşme) Tepkimeleri İki ya da daha fazla arı maddenin tepkimeye girerek bir bileşiği oluşturduğu tepkimelere sentez (birleşme) tepkimeleri denir. Genel olarak X + Y → Z olarak gösterilebilirler. Burada X ve Y element ya da bileşik olabilir ancak Z ise kesinlikle bileşiktir. PCl3 + Cl2 → PCl5 MgO + CO2 → MgCO2 H2 + ½ O2 → H2O

3.   Analiz (Ayrışma) Tepkimeleri Bir bileşiğin bir ya da birkaç arı maddeye ayrıldığı tepkimelere analiz (ayrışma) tepkimeleri denir. Genel olarak A → B + C olarak gösterilebilirler. Burada B ve C element ya da bileşik olabilir ancak A kesinlikle bileşiktir. KClO3 → KCl + 3/2 O2

HCl → H+(suda) + Cl-(suda) HNO3 → H+(suda) + NO3-(suda) 4.   Asit-BazTepkimeleri     Suda çözündüğünde H+ iyonu veren maddelere asit, OH- iyonu veren maddelere baz denir. HCl → H+(suda) + Cl-(suda) HNO3 → H+(suda) + NO3-(suda) NaOH → Na+(suda) + OH-(suda) Ba(OH)2 → Ba+2(suda) + 2OH-(suda)

Örneğin HCl sulu çözeltisi ile NaOH sulu çözeltisi karıştırılırsa, Bir asitle bir bazın tepkimeye girerek tuz ve suyu oluşturduğu tepkimelere nötrleşme tepkimeleri denir. Asit + Baz→ Tuz + Su Örneğin HCl sulu çözeltisi ile NaOH sulu çözeltisi karıştırılırsa, HCl (suda) + NaOH (suda) → NaCl (suda) + H2O (s) tepkimesi gerçekleşir.

5. Çözünme Çökelme Tepkimeleri 5.  Çözünme Çökelme Tepkimeleri    Bir maddenin diğer bir madde içerisinde gözle görülemeyen küçük tanecikler halinde dağılmasına çözünme denir. Çözünme iyonlaşarak çözünme ve moleküler çözünme olmak üzere iki şekilde olur. Tuzlar, asitler ve bazlar suda iyonlaşarak çözünürler. NaCl → Na+1(suda) + Cl-1(suda) HNO3 → H+1(suda) + NO3-1(suda) Ba(OH)2 → Ba+2(suda) + 2OH-1(suda) Seker ve alkoller gibi organik bileşikler ise suda moleküller halinde dağılarak çözünürler. C6H12O6 (k) → C6H12O6 (suda) C2H5OH (s) → C2H5OH (suda)  

NaCl (suda) + AgNO3 (suda) → AgCl (k) + NaNO3 (suda) Bir çökelme tepkimesinde belirli katyon ve anyonlar birleşerek çökelek (çökelti) denilen ve çözünmeyen iyonik bir katı oluştururlar. Oluşan bu iyonik katı suda çözünmediği için katı halde dibe çöker. Örneğin, NaCl ve AgNO3 tuzlarının sulu çözeltileri karıştırıldığında tepkimede iki tuz oluşur, NaNO3ve AgCl. Oluşan bu tuzlardan AgCl nin suda çözünmez, dolayısıyla bu katı çözeltiden ayrılarak dibe çöker ve dipte bir çökelek oluşturur. NaCl (suda) + AgNO3 (suda) → AgCl (k) + NaNO3 (suda) Tepkime sırasında suda çözünmeyen bir katı oluştuğu için yukarıdaki tepkime bir çökelme tepkimesidir.

6.   Redoks (Yükseltgenme-İndirgenme) Tepkimeleri Elektron alışverişi ile gerçekleşen tepkimelere indirgenme-yükseltgenme tepkimeleri denir. Yükseltgenme (oksitlenme) ve indirgenme (redüksiyon) iki tür tepkimeyi tanımlayan terimlerdir. Mg şeridi yaktığımızda magnezyumun oksijenle verdiği tepkime bir indirgenme-yükseltgenme tepkimesidir. Mgo + ½ O2o → Mg+2 O-2 Tepkime denkleminde elementlerin yükseltgenme sayılarına dikkat ettiğimizde elementleringirenler ve ürünler tarafındaki yükseltgenme sayısının farklı olduğunu görürüz