İSLAMİYET VE TÜRKLER TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABUL SÜRECİ TÜRKLERİN MÜSLÜMANLAŞMASINDA ETKİLİ OLAN ŞAHSİYETLER TÜRKLERİN İSLAMİYETE KATKILARI

İSLAMİYETTEN ÖNCE TÜRKLER ÇEŞİTLİ DİNLER OLMAKLA BİRLİKTE EN YAYGIN İNANÇ GÖK TANRI İNANCIYDI. GÖK TANRI İNANCINA GÖRE: Yaratıcı tektir, Tanrı üstün güç sahibidir, Tanrı, her şeyi yönetir, Tanrı, mükafat veya ceza verir Cennet cehennem inancı vardır,

Türklerin inancıyla İSLAMİYETİN benzemesi Türklerin islamı kabul etmesinde etken olmuştur. Kolay bir şekilde İSLAM dinine adapte olmuşlardır. İslamın karakterlerine en uygun din olmasıyla, bir yaşam felsefesi haline getirmişlerdir.

TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABUL ETMESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER İSLAMİYETİN EVRENSEL MESAJI, SEVGİ VE HÖŞGÖRÜ TEMELİNE DAYANMASI İslam’ın Türklerin mizacına uygun olması Göktanrı inancının Tevhid inancına benzemesi Tek Tanrı, Cennet, Cehennem, Melek,Şeytan , Ruhun ölmezliği

TÜRKLER’İN İSLAMİYETLE TANIŞMASI FETİHLER TÜCCARLAR EHLİ BEYT DERVİŞLER

TALAS SAVAŞI 751 tarihinde meydana gelmiştir. Müslüman araplarla Türkler aynı safta, Çinlilere karşı savaşmıştır. Bu savaşta Türkler İslamiyeti, müslüman araplarda Türkleri yakından tanıma fırsatı bulmuştur. Bu savaştan sonra İslamiyete giriş hızlanmış, kitleler halinde İslamiyet kabul edilmiştir.

TÜRKLERDE İSLAM ANLAYIŞININ OLUŞMASINDA ETKİLİ OLAN ŞAHSİYETLER EBU HANİFE (İmamı Azam) Asıl adı Numan bin Sabittir. Türkler arasında en yaygın fıkhi mezhep olan Hanefi mezhebinin kurucusudur. İslam dünyasında İmamı Azam (Büyük İmam) olarak anılır. İslamı Kuran ve sünnetin ışığında aklın ilkeleriyle yorumlamıştır. Geçimini ticaret yaparak sağlamıştır.

Ebu Hanife’nin Din anlayışı Allah’ın kitabındakini alır kabul ederim. Onda bulamazsam, Hz. Peygamberin güvenilir, alimlerce de bilinen sünnetiyle hareket ederim, onda da bulamazsam sahabeden dilediğim kimsenin reyini(görüşünü) alırım, fakat diğer insanların görüşlerine gelince bende onlar gibi içtihat ederim.

Maturidi Asıl adı Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed’dir. Semarkant kenti’nin Maturit kasabasında doğmuştur. Kelam ve Akait alanında kendini ileri derecede geliştirmiştir. Ebu Hanife’nin öncülüğünü yaptığı yenilikçi , çoğulcu ve akılcı din anlayışı kelam alanında Maturidi ile devam etti. Dini konularda daha akılcı , gelişmelere ve hayatın gerçeklerine açık bir yöntem izleyen maturidi , öğrencilerine de bu bakış açısını kazandırmak için çalıştı.

Maturidi İnsan aklıyla Allah’ı bilebilir İnsan ancak gücünün yettiklerinden sorumludur. İman taklide değil araştırmaya dayanmalıdır. İyi ve kötü temel özellikleriyle akılla bilinebilir

Asıl adı Muhammed bin İdris’tir. Şafii Asıl adı Muhammed bin İdris’tir. Şafii’nin yöntemi, özellikle Peygamberimizin sözleriyle davranışlarının incelenmesine dayanmıştır. Şafiilik, ülkemizde daha çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde yaygın bir mezheptir. Yazmış olduğu fetvaları terkedip, yeni gittiği yerdeki insanların ihtiyacına göre yeni fetvalar yazmıştır.

Asıl adı Ebul Hasan el Eş’ari’dir. Eş’arilik mezhebinin kurucusudur. Yaşamı ilim öğrenmek ve öğretmekle geçmiştir. Çok sayıda öğrenci yetiştirmiştir. Görüş ve eserleriyle islam dünyasını büyük ölçüde etkilemiştir. Nizamiye medreselerinde eğitim programı büyük oranda Eş’arilik ekololünün görüşlerine göre yapılmıştır.

Zamanın en büyük ve üstün bilginlerinden oldu. Ahmet Yesevi Ahmet Yesevi Türkistan’da yetişen büyük bilginlerdendir , 11.yüzyılda yaşamıştır. Zamanın en büyük ve üstün bilginlerinden oldu. Yetiştirmiş olduğu çok sayıda öğrencilerini farklı ülkere göndererek islamiyetin doğru şekilde öğretilip yayılmasını sağladı. Anadolu’nun Müslaman Türklere yurt olmasında, onun manevi katkılarının rolü büyüktür. Ahmet Yesevi Anadoludaki türk edebiyatının yeşerip gelişmesine zemin hazırlamış, Yunus Emre gibi büyük şairlerin yetişmesine katkı sağlamıştır.

Ahmet Yesevi der ki; ‘’Kafir de olsa hiç kimsenin kalbini kırma, çünkü kalp kırmak Allahü Teala’yı kırmaktır. Gönlü kırık zavallı garip birini görsen yarasına merhem koy, onun yoldaşı ve yardımcısı ol.’’ Yukarıdaki söz Ahmet Yesevi’nin insanlara bakışı konusunda sizlere neler düşündürmektedir ?

Ahi Evran Anadoluya gelerek Kırşehire yerleşmiş olan Ahi Evran,daha çok toplumun sosyoekonomik yapılanması ile ilgilenmiş Ahilik teşkilatı’nın kurulmasını sağlamıştır. Anadoluda 13.yüzyılda görülmeye başlayan Ahilik , Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra Anadoludaki toplumsal birliğin sağlanmasında ve osmanlı devleti’nin kurulmasında önemli rol oynamıştır. Ahilik; Temelde esnaf , tüccar ve diğer alanlarda etkinlik gösteren meslek gruplarının örgütlenmesini sağlayan bir üst yapılanma idi.

Hacı Bektaş Veli Hacı Bektaş Veli, Anadolu’da sevgi odaklı bir din anlayışının yerleşmesinde en etkili isimlerden biridir. Anadolunun Türkleşmesinde ve Müslümanlaşmasında büyük hizmetleri olmuştur. Makalat adlı eseri vardır. O, bu eserde genel olarak Allah sevgisi ekseninde kişinin manevi ve ahlaki açıdan arınması üzerinde durur. Hacı Bektaş Veli; Allah’ın varlığı, birliği, şeytanın kötülükleri ve ondan korunma yolları gibi konuları insanlara basit, açık ve etkili bir üslupla anlatmıştır.

Hacı Bektaş Veli diyor ki;

Mevlana Mevlana’ya göre varlığın özünde sevgi vardır. Allah insanı ve evreni sevgiyle yaratmıştır. Canlılar, sevgiyle yaşar ve hareket eder.Din de sevgi temeli üzerine kuruludur. Mevlana, yaşamını İslam’ın sevgi dolu evrensel mesajını anlatmaya adamıştır. O gönül kapısını herkese açar. Engin hoşgörü dolu olan şu dizeler ona aittir: ‘Gel,yine gel! Her ne olursan ol,yine gel! Hristiyan, Mecusi, Putperest te olsan yine gel! Bizim dergahımız umutsuzluk dergahı değildir; Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel!’

Yunus Emre Yunus Emre, sevgiyi hayat felsefesi haline getirmiş bir bilgedir. Yaklaşık 700 yıldır Türk Milleti tarafından dilden dile aktarılmış, türkü ve ilahilere söz olmuş mısralarıyla o, Türk kültür ve medeniyeti’nin oluşumuna büyük katkılar sağlamıştır. Yunus Emre insan sevgisiyle ilahi sevgiyi bağdaştırmıştır. Bunun en çarpıcı örneği ‘Yaratılanı hoş gör, Yaradan’dan ötürü’ dizeleridir. Gelin tanış olalım İşi kolay kılalım Sevelim sevilelim Dünya kimseye kalmaz.

Hacı Bayram Veli Anadoluda dini ve ahlaki anlayışının oluşmasında büyük etkileri vardır. Miskinliğe ve tembelliğe karşı çıkar, insanlara bağ ve bahçelerle uğraşmalarını, ekip biçmelerini ve ürün yetiştirerek ihtiyaçlarını gidermelerini tembihlerdi. Ankarada doğmuş ve orada yaşamıştır.

TÜRKLERİN İSLAM MEDENİYETİNE KATKILARI Türkler müslümanlığı benimsedikten sonra askeri alanda, din bilimleri alanında, ve pozitif bilimleri alanında İslama çok büyük hizmetler vermişlerdir. İslam dininin gelişip güçlenmesi ve yayılması için çalışmışlardır. Türkler uzun süre İslam dünyasının kurulucuğunu yapmıştır. Özellikle Haçlı Seferleri karşısında İslam dünyasının Anadoluda en ön safını tutmuşlardır.

Dini ilimler alanında Ebu Hanife Maturidi Şafii Eş’ari

Ahmet Yesevi Hacı Bektaş Veli Hacı Bayram Veli Yunus Emre Mevlana Tasavvuf ve Ahlak alanında Ahmet Yesevi Hacı Bektaş Veli Hacı Bayram Veli Yunus Emre Mevlana

İBNİ SİNA 200 kitap yazmıştır. Avrupada Büyük Üstad diye tanınır. El Kanun Fit Tıp adlı eseri 700 yıl boyunca Avrupada tıp alanında temel kaynak eser olarak üniversitelerde okutulmuştur. Avrupada Büyük Üstad diye tanınır. 200 kitap yazmıştır.

FARABİ Ünlü Filozoftur. Felsefe, Metafizik ve Psikoloji çalışma alanlarıdır. İlk defa ilimleri sınıflandırmıştır. İslam dünyasında Aristodan sonra Muallimi Sani (İkinci Üstad) olarak bilinir. Ünlü Filozoftur.

ALİ KUŞÇU Astronomist ve Matemamatikçidir. Fatih medresesinin programlarını hazırlar ve burada matematik ve astronomi dersleri verir. Ayasofya’ya müderris olarak atanır. Fatih Sultan Mehmet’in desteğiyle İstanbulda rasathane kurmuştur. Astronomist ve Matemamatikçidir.

HAREZMİ Matematik, Coğrafya ve Astronomi alanında çalışmalar yaptı. İlk kez sıfırı kullandı. Bugünkü Cebir ve Trigonometrinin kurucusu sayılır.

BİRUNİ Çok yönlü bilim adamıdır. Matematik, Astronomi ve Tıp alanında çalışmalar yapmış, 180 civarında eser yazmıştır.

MİMAR SİNAN Üç padişah zamanında baş mimar olarak görev yapmıştır. Dünyaca ünlü mimardır. Cami, Medrese, Kervansaray, Darüşşifa, Han, Hamam gibi 375 eser yapmıştır. Ustalık eserim dediği Edirnedeki Selimiye cami dünya kültür mirası arasındadır.

Hadi HATIRLAYALIM… NELER ÖĞRENDİK?

HAZIRLAYAN VE SUNAN ABDURRAHMAN YAĞCI