ÂŞIK ŞİİRİ SEÇİL MERT

İÇİNDEKİLER AMAÇLAR KAZANDIRILACAK 21.YÜZYIL BECERİLERİ TEMEL SORU ÂŞIK ŞİİRİ ÜNiTE ÖZETİ ÂŞIK ŞİİRİ KOŞMA SEMAİ VARSAĞI DESTAN ÂŞIK ŞİİRİ NAZIM TÜRLERİ GÜZELLEME KOÇAKLAMA TAŞLAMA AĞIT ŞİİRLERDEN ÖRNEKLER KAYNAKÇA

AMAÇLAR Âşık Şiirindeki ahenk ögelerini kavramak Şiirleri yapı ögelerine göre incelemek Şiirlerde kullanılan söz ve anlam sanatlarını kavramak. Şiirlerdeki birimleri tespit etmek,bu birimlerin biçim ve türle ilişkisini anlamak.

Eleştirel düşünme ve problem çözme amacıyla sorulara yanıt verirken bilgiyi sınırlama,çözümle ve birleştirme. Konuşurken ve yazarken düşünceleri açık ve etkili bir şekilde birleştirip kullanma. Bilgiyi araştırmak,düzenlemek,değerlendirmek ve paylaşmak üzere teknolojiyi araç olarak kullanma. İşbirliğine dayalı çalışmalar için sorumluluğu paylaşma. 21.YÜZYIL BECERİLERİ Eleştirel düşünme ve problem çözme amacıyla sorulara yanıt verirken bilgiyi sınırlama,çözümle ve birleştirme. Konuşurken ve yazarken düşünceleri açık ve etkili bir şekilde birleştirip kullanma Bilgiyi araştırmak,düzenlemek,değerlendirmek ve paylaşmak üzere teknolojiyi araç olarak kullanma. İşbirliğine dayalı çalışmalar için sorumluluğu paylaşma.

İnsan niçin yaratılmıştır? TEMEL SORU: İnsan niçin yaratılmıştır?

ÜNİTE ÖZETİ Öğrenciler,Âşık tarzı Türk şiiri örneklerini inceler,şiirlerin içeriğini oluşturan nazım biçimi ,nazım türünü kavrarlar. Şiirlerde kullanılan ölçüyü bularak dize anlayışı uyak düzeni gibi biçimsel ögeleri günümüz şiir anlayışıyla karşılaştırırlar. Halk şairlerini tanırlar; onların eserlerinden yola çıkarak konularına göre şiirleri öğrenirler.

ÂŞIK ŞİİRİ Âşık edebiyatı, halk arasında yetişen saz şairlerinin oluşturduğu bir edebiyattır. Bu edebiyatın geçmişi Orta Asya'daki destan geleneğine kadar dayanır. Saz şairlerine âşık ya da ozan adları da verilir. Manzum niteliği önde olan âşık edebiyatının şairleri, usta - çırak ilişkisi içinde yetişir. Âşık edebiyatı XVI. yüzyıldan sonra güçlü bir gelişme göstermiştir.

ÂŞIK ŞİİRİ ÖZELLİKLERİ Şiirlerde genellikle yarım uyak kullanılmıştır.Ölçü hece ölçüsüdür. Nazım birimi dörtlüktür. Şiirlerde açık, sade, anlaşılır bir halk dili kullanılmıştır. Şiirlerin en önemli teması aşktır. Bunun yanında ayrılık, özlem, ölüm, yiğitlik gibi konularda işlenmiştir. Şiirler işledikleri konulara göre güzelleme, koçaklama, taşlama, ağıt gibi isimler almış; böylece âşık edebiyatı nazım türleri ortaya çıkmıştır. Âşık tarzı halk şiiri geleneğinin nazım şekilleri koşma, semai, varsağı ve destandır

KOŞMA Halk edebiyatında en çok kullanılan biçimdir. Genellikle hece ölçüsünün on birli (6+5 ya da 4+4+3) kalıbıyla yazılır. Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir. Şair, koşmanın son dörtlüğünde adını ya da mahlasını söyler. Uyak düzeni şöyledir: aaab (abab-abcb) cccb dddb

SEMAİ Hece ölçüsünün sekizli kalıbıyla yazılır . Dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir. Semâilerin kendine özgü bir ezgisi vardır ve bu ezgiyle okunur. Uyak düzeni koşma gibidir: Semâilerde daha çok sevgi, doğa, güzellik gibi konular işlenir.

VARSAĞI Güney Anadolu bölgesinde yaşayan Varsak Türklerinin özel bir ezgiyle söyledikleri türkülerden gelişmiş bir biçimdir. Dörtlük sayısı ve uyak düzeni “Semâi” gibidir. Varsağılar yiğitçe, mertçe bir üslupla söylenir. Halk edebiyatında en çok varsağı söylemiş şair Karacaoğlan’dır.

DESTAN Dört dizeli bentlerden oluşan, oldukça uzun bir nazım biçimidir Kimi destanlarda dörtlük sayısı yüzden fazladır. Genellikle hece ölçüsünün on birli kalıbıyla yazılır. Uyak düzeni koşma gibidir:baba-cccb-dddb… Konuları bakımından destanları savaş, yangın, deprem, salgın hastalık, ünlü kişilerin yaşamları, mizahi....gibi gruplandırabiliriz.

ÂŞIK ŞİİRİ NAZIM TÜRLERİ: Âşık edebiyatı nazım türleri genellikle koşma ve semâi biçimiyle yazılır. Bu türler koşma ve semâilerden konuları bakımından ayrılır.Konularına bu şiirler şunlardır: Güzelleme,Koçaklama,Taşlama,Ağıt

GÜZELLEME Mübârek hâtırı hoş mudur nedir Nideyim yitirdim bulamam çâre Doğa güzelliklerini anlatmak ya da kadın,at gibi sevilen varlıkları övmek için yazılan şiirlerdir. “Bad-ı sabâ selâm söyle o yâre Mübârek hâtırı hoş mudur nedir Nideyim yitirdim bulamam çâre Mestan elâ gözler yaş mıdır nedir” Ercişli Emrah

KOÇAKLAMA Coşkun ve yiğitçe bir üslupla savaş ve dövüşleri anlatan şiirlerdir. “Yiğitler silkinip ata binende Derelerde boz kurtlara ün olur Yiğit olan döne döne döğüşür Kötüler kavgadan kaçar dön olur” Köroğlu

TAŞLAMA Bir kimseyi yermek ya da toplumun bozuk yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan şiirlerdir. “Adalet kalmadı hep zulüm doldu Geçti şu baharın gülleri soldu Dünyanın gidişi acayip oldu Koyun belli değil kurt belli değil” Ruhsati

AĞIT Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan acıları anlatmak amacıyla söylenen şiirlerdir (Anonim halk şiiri ürünü olan ağıtlar da vardır). “Ecel tuzağın açamaz mısın Açıp da içinden kaçamaz mısın Azad eyleseler uçamaz mısın Kırık mı kanadın kolların hani” Hıfzi

ŞİİRLERDEN SEÇMELER: KARACAOĞLAN Ben güzele güzel demem Güzel benim olmayınca Muhannetin kahrın çekmem Gel deyip de gelmeyince Gelirim amma döverler Bizi bu ilden kovarlar Güzel olanı severler Ben ölürüm görmeyince Var ol yürü var ol yürü Kara bağrın yere sürü Döğün döğün ağla bari Benim gönlüm olmayınca KARACAOĞLAN

KÖROĞLU ŞİİRLERDEN SEÇMELER: Ay yansın ağalar güneş tutulsun Parladı parladı çalın kılıncı Oklar gıcırdasın ayyuka çıksın Mevlanın aşkına basın kılıncı Durmayın orada kargı kucakta Dolansın yiğitler köşe bucakta Bir savaş edelim kelle kucakta Şehitler aşkına çalın kılıncı Koç yiğitler melemeli dev gibi Düşman kanı devrilmeli dağ gibi Dest vurun avını almış bey gibi Haykırı haykırı çalın kılıncı ………. KÖROĞLU

ŞİİRLERDEN SEÇMELER: YUNUS EMRE Aşkın aldı benden beni Bana seni gerek seni Ben yanarım dün ü günü Bana seni gerek seni Ne varlığa sevinirim Ne yokluğa yerinirim Aşkın ile avunurum Bana seni gerek seni Aşkın aşıklar oldurur Aşk denizine daldırır Tecelli ile doldurur Bana seni gerek seni ……… YUNUS EMRE

ŞİİRLERDEN SEÇMELER: DADALOĞLU Kalktı göç eyledi Avşar elleri, Ağır ağır giden eller bizimdir. Arap atlar yakın eder ırağı, Yüce dağdan aşan yollar bizimdir. Belimizde kılıcımız Kirmani, Taşı deler mızrağımın temreni. Hakkımızda devlet etmiş fermanı, Ferman padişahın,dağlar bizimdir. Dadaloğlu'm birgün kavga kurulur, Öter tüfek davlumbazlar vurulur. Nice koçyiğitler yere serilir, Ölen ölür, kalan sağlar bizimdir DADALOĞLU

ŞİİRLERDEN SEÇMELER: KAZAK ABDAL Ormanda büyüyen adam azgını  Çarşıda pazarda insan beğenmez  Medrese kaçkını softa bozgunu  Selam vermeğe dervişan beğenmez Alemi taneder yanına varsan Seni yanıltır mes'ele sorsan Bir cim çıkmaz eğer kamını yarsan  Camiye gelir de erkan beğenmez Elin kapusunda kul kardaş olan  Burnu sümüklü hem gözü yaş olan  Bayramdan bayrama bir traş olan  Berber dükkanında oğlan beğenmez KAZAK ABDAL

D0STLAR BENİ HATIRLASIN Ben giderim adım kalır, Dostlar beni hatırlasın. Düğün olur, bayram gelir, Dostlar beni hatırlasın. Can bedenden ayrılacak, Tütmez baca, yanmaz ocak, Selam olsun kucak kucak, Dostlar beni hatırlasın. Açar solar türlü çiçek Kimler gülmüş, kim gülecek Murat yalan, ölüm gerçek, Dostlar beni hatırlasın. ……….. ÂŞIK VEYSEL ÂŞIK VEYSEL

KAYNAKÇA www.antoloji.com www.turkceciler.com www.siirperisi.com www.hekimce.com/foto_galeri www.edebiyatdefteri.com 10.Sınıf Edebiyat Konu Anlatımlı, Yusuf Aras,ESEN YAYINLARI

TEŞEKKÜR EDERİZ. ALTIN KIZLAR GRUBU